Το Εθνικό Θέατρο είναι σε καλό δρόμο;

Η ανακοίνωση, τον Απρίλιο του 2015, ότι ο Στάθης Λιβαθινός αναλαμβάνει καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου έγινε αιτία για χαμόγελα αισιοδοξίας. Η πρώτη μεταβατική χρονιά επισκιάστηκε από προβλήματα −δες διαφωνίες με μέλη του ΔΣ−, για να φτάσουμε στη φετινή σεζόν και να μπορέσει να δείξει τις διαθέσεις του.

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, Στάθης Λιβαθινός

Όταν ανακοίνωνε, τον Ιούνιο του 2016, το πρόγραμμά του όρισε και την πολιτική που θα ακολουθήσει. Τότε χρησιμοποίησε λέξεις-κλειδιά όπως «συνδυασμός οράματος και πραγματικότητας», «ουτοπία», «διεύρυνση συνεργασιών», «επένδυση στην έννοια του θεάτρου συνόλου», «σύμπραξη παλιάς και νέα γενιάς», «πρώτη φορά», «συμπαραγωγές», «ανακατασκευή αιθουσών», «χορηγίες», «αναβάθμιση της Δραματικής Σχολής και έναρξη της λειτουργίας τμημάτων Σκηνοθεσίας και Σκηνογραφίας», «αποσαφήνηση της λειτουργίας των σκηνών». Λίγο πριν τελειώσει η σεζόν, μια χαλαρή συνάντηση με τους καλλιτεχνικούς συντάκτες έγινε αφορμή για έναν άτυπο απολογισμό, αλλά και για να δώσει λίγες πληροφορίες για τις μελλοντικές κινήσεις του Εθνικού Θεάτρου.

Από τις 23/3 παίζεται ο «Θερισμός». Το καινούργιο έργο του Δημήτρη Δημητριάδη, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου

Πρώτα απ’ όλα να πούμε ότι δέκα μήνες μετά από εκείνη τη Συνέντευξη Τύπου αποδείχτηκε πως τα λόγια του δεν ήταν πομφόλυγες. Ό,τι είχε υποσχεθεί το έκανε ή βρίσκεται σε πορεία υλοποίησης. Και αυτό έχει μεγάλη αξία. Το θέμα είναι αν αυτή η πολιτική που θέλει να ακολουθήσει θα δώσει στο Εθνικό Θέατρο το ρόλο που οφείλει να παίζει ο μεγαλύτερος θεατρικός οργανισμός στη χώρα.

Πόσο εύκολο όμως είναι να αποσαφηνιστεί αυτός ο ρόλος σε μια εποχή βαθιάς κρίσης; Γιατί και από τη συζήτηση αναδείχτηκε πως ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής με τους συνεργάτες του (στο πλευρό του είχε τον αναπληρωτή καλλιτεχνικό διευθυντή Θοδωρή Αμπαζή) το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει είναι η πραγματικότητα. Και η πραγματικότητα πολλές φορές είναι αυτή που καθυστερεί την υλοποίηση ενός οράματος.

Με μια επιχορήγηση στο μισό από το παρελθόν (κοντά στα 6 εκατομμύρια ευρώ) τα οποία απορροφούν ανελαστικά έξοδα −το μεγαλύτερο ποσοστό πηγαίνει στις πληρωμές εργαζομένων−, κατόρθωσε το Εθνικό να έχει ένα ταμειακό πλεόνασμα της τάξης των 200.000 ευρώ. Οι συζητήσεις, που κράτησαν καιρό, με το ΣΕΗ για τις συμβάσεις με τους ηθοποιούς δείχνει να κλείνουν με μια μεσαία λύση (και η μεσαία λύση δεν είναι πάντοτε η καλύτερη) που θα ικανοποιεί και τις δύο πλευρές (100  συμβάσεις ετησίως διαφορετικής διάρκειας − 5μηνες, 6μηνες και 8μηνες). Αναμένεται, σύντομα, να καρποφορήσουν και οι συζητήσεις με τα σωματεία των εργαζομένων. Τέλος, ενώ τα εισιτήρια έχουν αυξηθεί, οι εισπράξεις είναι μικρότερες εξαιτίας της χαμηλής τιμολογιακής πολιτικής − και τα εισιτήρια είναι αυτά που δημιουργούν την οικονομική παρακαταθήκη για τη δημιουργία παραγωγών.

Στο Θέατρο Τέχνης (σε σύμπραξη με το Εθνικό θέατρο) παίζεται «Η Λέσχη» του Στρατή Τσίρκα, σε σκηνοθεσία Έφης Θεοδώρου.

Δεν θέλω, εδώ, να χρησιμοποιήσω ως επιχείρημα την «ποιότητα» γιατί δεν υπάρχει καλλιτεχνικός διευθυντής που να μην την κατονομάζει στις προθέσεις του. Ωστόσο, έχοντας στο νου και τα παραπάνω, μάλλον θετικό καλλιτεχνικό ταμείο βγαίνει. Το μέχρι σήμερα πρόγραμμα έχει ισορροπήσει μεταξύ της ασφάλειας και της ρήξης. Χωρίς να εξετάσουμε αν απέδωσαν εισπραχτικά ή και καλλιτεχνικά στο πρόγραμμα υπήρξαν παραστάσεις και κινήσεις που δείχνουν πως η νέα διοίκηση αντιμετωπίζει το Εθνικό Θέατρο ως χώρο αναζήτησης και όχι ως χώρο όπου ανεβαίνουν μόνο παραστάσεις. Ενδεικτικά αναφέρω: Η εμπιστοσύνη που έδειξε στον Γιάννη Οικονομίδη να σκηνοθετήσει για πρώτη φορά στο θέατρο και μάλιστα δικό του έργο, οι «Δαιμονισμένοι» σε μορφή μουσικού θεάτρου, το άνοιγμα στο χορό, η ανάθεση της Πειραματικής σκηνής στους Τσινικόρη και Αζά, η συμπαραγωγή με το θέατρο Βαχκντάνγκοφ για τον «Οιδίποδα Τύραννο», ο απρόβλεπτος συγκερασμός σκηνοθετών και έργων (δες Μαρμαρινός - «Λυσιστράτη», Καραντζάς - «Δωδεκάτη νύχτα», Σοφία Μαραθάκη - «Γενικός Γραμματέας» και έπεται συνέχεια), η σύμπραξη με το Θέατρο Τέχνης για την τριλογία του Τσίρκα, ο θεσμός «Ο συγγραφέας του μήνα» που αφήνει περιθώρια να δοκιμαστούν νέοι συγγραφείς και σκηνοθέτες...

Όλα αυτά συνιστούν κάποια φιλοσοφία; Είναι νωρίς να καταλήξουμε και θα τις χαρακτηρίσουμε «διερευνητικές κινήσεις». Πιστεύω πως, προς το παρόν, περισσότερο η φιλοσοφία κρύβεται στη θέληση για «αναβάθμιση της Δραματικής Σοχλής και έναρξη της λειτουργίας τμημάτων Σκηνοθεσίας και Σκηνογραφίας», που δικαίως επιμένει ο Στάθης Λιβαθινός πως πρέπει να συμβεί.

Το «Σπίτι» του Χαράλαμπου Γιάννου, σε σκηνοθεσία Ελεάνας Τσίχλη θα ανέβει στις 5/4 στο πλαίσιο του θεσμού «Συγγραφέας του Μήνα»

10 μελλοντικές κινήσεις

• Η χορηγία από το Ίδρυμα Ωνάση θα επιτρέψει την ανακατασκευή του νέου Rex, η οποία θα στεγάσει την Εφηβική και Παιδική σκηνή.
• Καλλιτεχνική υπεύθυνη της Παιδικής και Εφηβικής Σκηνής αναλαμβάνει η Σοφία Βγενοπούλου
• Η χορηγία του Ιδρύματος Λάτση θα επιτρέψει τη μεταφορά της Δραματικής Σχολής στο Σχολείον της Ειρήνης Παππά που πρέπει να ανακαινισθεί πλήρως γι’ αυτό το σκοπό, αλλά και τη λειτουργία της Σχολής Σκηνοθεσίας.
• Διευθύντρια της Δραματικής Σχολής αναλαμβάνει η Έλσα Ανδριανού.
• Συνεχίζεται η περιοδεία σε μεγάλα Φεστιβάλ με την τραγωδία του «ΟιδίπουςΤύραννος» του Σοφοκλή, σύμπραξη του Εθνικού Θεάτρου με το Θέατρο Βαχκντάνγκοφ.
• Η επόμενη συνεργασία με μεγάλο θέατρο του εξωτερικού δεν θα είναι από τη Ρωσία.
• Ενεργοποιείται ο θεσμός του Studio νέων Ελλήνων συγγραφέων. Επικεφαλής αναλαμβάνει η Σύλβια Λιούλιου.
• Στο Φεστιβάλ Αθηνών το Εθνικό έρχεται με την «Άλκηστη» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου και την Μαρία Κίτσου στον ομώνυμο ρόλο. Η «Ειρήνη» του Αριστοφάνη θα παρουσιαστεί στη μορφή σύγχρονης όπερας σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη, σύνθεση Νίκου Κυπουργού, λιμπρέτου του Δημοσθένη Παπαμάρκου και μεταξύ των πρωταγωνιστών τον Τζίμη Πανούση.
• Στο πρόγραμμα της νέας σεζόν θα συμπεριληφθούν οι παραστάσεις «Πέερ Γκιντ» του Ίψεν σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λιγνάδη, «Ψηλά από τα γέφυρα» του Άρθουρ Μίλερ σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη και τον Γιώργο Κιμούλη πρωταγωνιστή, «Τίμων, ο Αθηναίος» του Σέξπιρ, πρώτη σκηνοθεσία του Λιβαθινού, αφού ανέλαβε χρέη καλλιτεχνικού διευθυντή στην Κεντρική Σκηνή.
• Η αρχή της σεζόν θα γίνει με επαναλήψεις παραστάσεων από τη φετινή χρονιά: «Στέλλα κοιμήσου», «Γενικός Γραμματέας», μια παράσταση που θα ξεχωρίσει από το θεσμό «Ο συγγραφέας του μήνα» και ίσως και με κάποια από τις επομένες παραγωγές που θα ανέβουν μέχρι τη λήξη της σεζόν.