Θωμάς Μοσχόπουλος

Ο Θωμάς Μοσχόπουλος, που σκηνοθέτησε τη «Δωδέκατη νύχτα» του Σέξπιρ και το «Τι είδε ο μπάτλερ» του Όρτον υπό τον ενιαίο τίτλο «Ό,τι προτιμάτε», δημιουργεί το δικό του αλφαβητάρι.

Αποτυχία Ως μεγαλύτερή μου αποτυχία θεωρώ το ότι έχω παραμελήσει κομμάτια του εαυτού μου που δεν έπρεπε, όπως και το ότι κυνηγούσα «στοιχήματα» άλλων, αλλά που εγώ τα θεωρούσα δικά μου.

Βαριέμαι Θα ήθελα το 24ωρό μου να είναι 48ωρο. Νοσταλγώ τις εποχές που είχα την πολυτέλεια να βαριέμαι – μονίμως ανικανοποίητος. Τρομάζω τι θα γίνει όταν θα ικανοποιηθώ σε προσωπικό επίπεδο. Μάλλον θα σταματήσω να δουλεύω. Αλλά κάτι τέτοιο δεν το βλέπω να συμβαίνει τώρα κοντά.

Γεννήθηκα: Στη Γιουγκοσλαβία. Μισός Γιουγκοσλάβος – ούτε μισός Σέρβος, ούτε μισός Κροάτης. Μου φαίνεται πολύ περίεργο το ότι είμαι υπήκοος μιας χώρας που δεν υπάρχει πια. Ο τόπος καταγωγής μου υπάρχει πλέον μόνο στη μνήμη μου. Η μετέπειτα διάσπαση μάλλον ήταν πολύ τραυματική για μένα, καθώς ποτέ δεν την αποδέχθηκα. Σχεδόν έπαψα να επισκέπτομαι τους συγγενείς μου που μένουν εκεί.

Δήθεν Οι άνθρωποι γινόμαστε «δήθεν» γιατί αισθανόμαστε ότι πρέπει να είμαστε κάτι «καλύτερο». Αλλά ποτέ τελικά δεν θα γίνουμε κάτι άλλο από αυτό που είμαστε.

Ενηλικίωση Δεν έχω απαλλαγεί από όλες τις παιδικές μου ανασφάλειες. Επίσης, συχνά διαπιστώνω ότι έχω τον ίδιο τρόπο που είχα ως παιδί να ξεφεύγω με τη φαντασία μου. Και σε καμία περίπτωση δεν αναφέρομαι στην «καραμέλα» ότι «ο καλλιτέχνης πρέπει να κρατά ζωντανό μέσα του το παιδί». Αυτό είναι παιδισμός, όχι παιδικότητα. Το να μην αναλαμβάνω τις ευθύνες μου δεν σημαίνει ότι «διατηρώ την παιδικότητά μου».

Επικοινωνία Μια τέχνη που μαθαίνεται. Έχει κανόνες και όρια και συχνά την ευτελίζουμε με τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Ας ξεκινήσουμε να μάθουμε να ακούμε, μπας και κάποια στιγμή ακούσουμε και επικοινωνήσουμε πραγματικά.

Ζηλεύω Το «ζηλεύω» δεν είναι κάτι κακό. Το «φθονώ» είναι κακό. Έχω ζηλέψει πολύ στην προσωπική μου ζωή και δεν το έχω δείξει. Έχω επίσης ζηλέψει και το έχω δείξει. Έχω ζηλέψει την άνεση μερικών ανθρώπων να μπορούν πολύ εύκολα να μη νοιάζονται για πράγματα, να είναι ανέμελοι. Την ίδια όμως στιγμή που τους ζηλεύω, συνειδητοποιώ ότι αυτή η στάση έχει κάτι αδίστακτο και συνέρχομαι. Ζηλεύω νεότερους από μένα ανθρώπους. Ελπίζω ότι δεν τους φθονώ.

Ήρωες Δεν πιστεύω πια ούτε σε ήρωες ούτε σε υπερήρωες. Πιστεύω στην ανάγκη τους, αλλά όχι στην ύπαρξή τους. Ζούμε σε μια απολύτως αντιηρωική εποχή κι αυτό μας έχει οδηγήσει στο άλλο άκρο: στην απαξία. Πλέον δεν απομυθοποιούμε, απαξιώνουμε.

Θάνατος - Θέατρο Ο θάνατος του θεάτρου δεν είναι εδώ. Το θέατρο κινδυνεύει πάντα, νοσεί συχνά, αλλά μπορεί να είναι και μια χρόνια ασθένεια με την οποία έχεις μάθει να ζεις. Δεν ξέρω αν το θέατρο είναι ταυτόσημο με την υγεία. Ούτως ή άλλως, έχει κάτι θεραπευτικό. Οπότε πάντα έχει σχέση με τη νόσο.

Ισορροπία Το να μπορέσω να εξισορροπήσω το φυσικό μου με το πολιτισμικό μου κομμάτι. Δηλαδή ο Πενθέας και ο Διόνυσος να είναι σε διάλογο κι όχι σε αλληλοσπαραγμό. Σπάνια το καταφέρνω.

Καθρέφτης Προσπάθησα πολύ έντονα στη ζωή μου να τον κρύψω και να κάνω ότι δεν υπάρχει, αλλά μου εμφανιζόταν συνέχεια. Πλέον προσπαθώ να κάνω καθρέφτες μου τους ανθρώπους που εμπιστεύομαι να με καθρεφτίζουν.

Λάθη Ένα λάθος που έχω κάνει είναι ότι έχω κρίνει κάποιες φορές ανθρώπους και καταστάσεις επιπόλαια. Επίσης, κάποιες φορές δεν έχω κρατήσει τις απαραίτητες αποστάσεις ώστε να κρίνω πιο ψύχραιμα.

Μοναχικότητα Την ανάγκη για ώρες μοναξιάς την ανακάλυψα πολύ αργά. Πλέον έχω ανάγκη να είμαι μόνος μου πολύ περισσότερο από όσο θα φανταζόμουν παλιότερα. Είμαι τόσες πολλές ώρες με πολύ κόσμο, λόγω δουλειάς, που αναπόφευκτα θέλω χώρο και χρόνο με τον εαυτό μου.

Νεοέλληνες Ένας πανικόβλητος άνθρωπος είναι ο Νεοέλληνας που έχει χάσει την πυξίδα του, την επαφή του με τη συνέχεια. Πιστεύω αυτό που γράφει ο Ελύτης: «Έλληνας είναι ένας τρόπος να σκέφτεσαι». Κι επειδή ο Νεοέλληνας δεν σκέφτεται, είναι κάτι νέο, μακριά από τον Έλληνα.

Ξαφνιάζομαι Όλο και σπανιότερα πλέον και συνήθως με δυσάρεστες αφορμές. Ως παιδί ήμουν ένα υπερενθουσιώδες πλάσμα που ενθουσιαζόταν με το παραμικρό, ενώ παράλληλα λάτρευα τις εκπλήξεις. Πια δεν ξέρω αν μου αρέσουν οι εκπλήξεις και κατά πόσο αφήνω περιθώριο να μου συμβούν. Όμως, ναι, τώρα που το σκέφτομαι, η τρυφερότητα των ανθρώπων πάντα με ξαφνιάζει ευχάριστα.

Ομάδα Για μένα είναι ο βασικός πυρήνας δημιουργίας. Αν ανταγωνίζεσαι τον παρτενέρ σου στη σκηνή είναι σα να παίζεις ποδόσφαιρο και να μην αφήνεις το συμπαίκτη σου να βάλει γκολ επειδή δεν μπορείς να το βάλεις εσύ. Στο ποδόσφαιρο, αν συμβεί αυτό, θα σε «σκίσουν» οι φίλαθλοι. Στο θέατρο, «σκίζεσαι» με την «οικογένειά» σου, με τους ανθρώπους που επί μήνες προσπαθείς προς ένα κοινό στόχο. Γι’ αυτό, λοιπόν, η ύπαρξη ομάδας με όρους όχι ασφυκτικούς αλλά ως συνειδητή επιλογή είναι η μόνη γραμματική και το μόνο συντακτικό που δέχομαι στη θεατρική γλώσσα.

Πίστη Περνάω μια φάση μεγάλης κρίσης στον τομέα πίστη. Δεν πιστεύω σε κάτι πάρα πολύ. Έχω μάλλον δεχθεί αυτό που λέγεται στο Ζεν, ότι «ένα πράγμα πιστεύω: την απόλυτη πίστη και την απόλυτη αμφιβολία ταυτόχρονα». Η πίστη χωρίς αμφιβολία είναι φανατισμός και η αμφιβολία χωρίς πίστη είναι ένα ακυρωμένο πράγμα. Επίσης, η αμφιβολία είναι πιο κοντά στην πράξη. Η πίστη μπορεί να σε αδρανοποιήσει. Όταν αμφιβάλλεις, παίρνεις τα πράγματα στα χέρια σου.

Ρίσκο Για τον καλλιτέχνη, όπως εγώ αντιλαμβάνομαι τον όρο, είναι να μη φοβάται να ρισκάρει την εικόνα του και τις σιγουριές του. Γιατί αν μπεις σε αυτό το τριπ, να αναπαράγεις την εικόνα σου για να μη χαθεί από το πανόραμα των «επιτυχημένων», ήδη έχεις γίνει άλλο ένα καλλιτεχνικό ζόμπι.

Τραύμα Για τους καλλιτέχνες, νομίζω ότι είναι η βασική δεξαμενή δημιουργικής τροφοδοσίας. Αρχίζει όμως και γίνεται επικίνδυνο όταν ένας δημιουργός δεν κλείνει τους εσωτερικούς του λογαριασμούς με το πέρασμα του χρόνου, μόνο και μόνο για να μη χάσει την τροφή της δημιουργίας του. Τότε το τραύμα γίνεται γάγγραινα που μολύνει τον άνθρωπο - καλλιτέχνη.

Υπομονή Είμαι ένας πολύ υπομονετικός άνθρωπος, που πρέπει να εξαντλήσει όλα τα περιθώρια της υπομονής του προτού τη χάσει. Κι όταν συμβαίνει αυτό, ακολουθούν μεγάλες εκρήξεις ή φοβερό παράπονο. Στη δουλειά μου αποτραβιέμαι προτού το όλο πράγμα ξεφύγει από τα όριά του. Στην προσωπική ζωή μου, όχι. Αν κάποιος περάσει τα όριά μου, θα το τραβήξω μέχρι εκεί που δεν πάει.

Φόβοι Πάντα φοβόμουν τις παρεξηγήσεις. Το ότι δεν θα γίνω κατανοητός ή ότι θα παρεξηγηθούν οι προθέσεις μου. Επίσης, φοβάμαι να χάνω ανθρώπους λόγω παρεξήγησης ενώ υπήρχε η δυνατότητα να τους κρατήσω δίπλα μου.

Χαίρομαι Όταν βλέπω κοντινούς μου ανθρώπους χαρούμενους, χαίρομαι κι εγώ. Δεν το παίζω καλός Χριστιανός. Απλώς δεν βλέπω πολλούς χαρούμενους κι όταν αυτό συμβαίνει το απολαμβάνω σα δική μου χαρά.

Ψέματα Μικρός έλεγα πολλά, και στον εαυτό μου και στους άλλους. Μετά αυτό το έκανα δουλειά κι έπαψα να λέω. Πλέον, αν χρειαστεί να πω κάποιο ψέμα, βασανίζομαι, ισοπεδώνομαι από τις ενοχές. Και μετά από λίγο θα πάω και θα το ομολογήσω.

Ώρα Να… μάθουμε να απολαμβάνουμε, γνωρίζοντας όμως και το τίμημα των επιλογών μας.

Info

«Ό,τι προτιμάτε»: «Δωδεκάτη Νύχτα» του Ουίλιαμ Σέξπιρ και «Τι είδε ο μπάτλερ» του Τζο Όρτον σε εναλλασσόμενο ρεπερτόριο, κάθε Κυριακή μια ενιαία παράσταση. Θέατρο ΑΛΙΚΗ, Αμερικής 4, 210 3210.021.