Μήπως είσαι στρίγγλα, πουτάνα, κούγκαρ;

Η «Στρίγγλα γυναίκα» της Γλύκας Στόιου είναι ένας γυναικείος μονόλογος εμπνευσμένος από το Ημέρωμα της Στρίγγλας του Γουίλιαμ Σαίξπηρ, το Λεωφορείον ο Πόθος του Τένεσι Ουίλιαμς, από προσωπικές και άλλες γυναικείες ιστορίες. Αφηγείται την ιστορία του θανάτου της από τον Κάτω Κόσμο υποδυόμενη διάφορους ρόλους – κυρίως των γυναικών της οικογένειάς της, που στοίχειωσαν τη ζωή της και διαμόρφωσαν το χαρακτήρα της. Η Κατερίνα προσπαθεί να εξηγήσει τους λόγους που μια ζωή φερόταν σαν Στρίγγλα σε αναζήτηση ενός Πετρούκιου, ενός παραμυθένιου πρίγκιπα που θα τη λύτρωνε από την οικογένειά της και από μια κοινωνία που ακόμα προσπαθεί να βρει το ρόλο της γυναίκας σήμερα.

Πώς εμπνεύστηκες το κείμενο;

Το εμπνεύστηκα διαβάζοντας το Ημέρωμα της Στρίγγλας του Σαίξπηρ. Ακούω τόσο συχνά ότι οι γυναίκες χάνουν στις μέρες μας τη θηλυκότητά τους που ήρθε αυτό το κείμενο να με πείσει για το αντίθετο. Δεν είναι φαινόμενο των ημερών μας. Οι γυναίκες προσπαθούν από παλιά να βρουν τρόπο να ακουστούν σε μια κοινωνία που επιβάλλει τις συμβάσεις της και στα δύο φύλα, αλλά που είναι πολύ πιο αυστηρή σε μια γυναίκα που προσπαθεί να απεγκλωβιστεί από τις συμβάσεις. Εξ ου και όλοι οι ακραίοι χαρακτηρισμοί που είναι μόνο γένους θηλυκού: στρίγγλα, πουτάνα, κούγκαρ κ.λπ. Το κείμενο λοιπόν περιλαμβάνει αρκετές γυναικείες ιστορίες, όσες χωρούν σε μία ώρα και ένα τέταρτο παράστασης, σατιρίζοντας με έναν υποδόριο τρόπο ότι η ιστορία της ανθρωπότητας έχει γραφτεί από ανδρικό χέρι, όπως και οι περισσότερες γυναικείες ιστορίες, γι’ αυτό και έχουμε γαλουχηθεί όλες αναζητώντας έναν άντρα-σωτήρα. Το θέλουμε το παραμύθι μας. Έτσι έχουμε μάθει.

Γλύκα Στόιου ©Patrick Knappich

Τι κάνει την ηρωίδα σου να φέρεται σαν «στρίγγλα»;

Ό,τι και τις περισσότερες γυναίκες... η ανάγκη για αγάπη και αξιοπρεπή διαβίωση. Θα έλεγα ό,τι και τους περισσότερους ανθρώπους... Η «στρίγγλα» είναι μια λέξη βίαιη, υποδηλώνει την κακιά και δύστροπη γυναίκα. Η επιθετικότητα όμως προκύπτει όταν κάτι μας ενοχλεί, όταν κάτι θέλουμε να το αλλάξουμε και δεν ξέρουμε πώς. Δεν έχει σημασία αν είμαστε άντρας ή γυναίκα, παιδί ή ενήλικας, φτωχός ή πλούσιος. Το γιατί προέκυψε η λέξη «στρίγγλα» για τη γυναικεία επιθετικότητα νομίζω ότι είναι αυτονόητο: ήταν τόσα πολλά αυτά που καταπίεζαν τη γυναικεία ψυχοσύνθεση ανά τους αιώνες. Η καταπίεση κάποια στιγμή θα μετουσιωθεί σε επίθεση. Η ηρωίδα μου μεγάλωσε σε μια ελληνική μικροαστική οικογένεια, με έναν πατέρα βαρύ και ασήκωτο σαν ιστορία, με μια αδερφή που τη συμπαθούσαν όλοι, με μια θεία «ελευθέρων ηθών», με μια γιαγιά που έμεινε έγκυος στα 16 της από έναν άντρα που την παράτησε. Ψάχνει κι αυτή να βρει την ταυτότητά της. Και όπως όλες οι γυναίκες στο περιβάλλον της, αυτοπροσδιορίζεται από τον άντρα-σωτήρα-πρίγκιπα.

Πόσο αφορά το θέμα τις χειραφετημένες γυναίκες της δύσης; 

Λίγες δεκαετίες ισότητας δεν μπορούν να αντισταθμίσουν αιώνες ανισότητας. Έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Η Ελλάδα είναι μια χώρα που ακροβατεί ακόμα ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Φυσικά και δεν υπάρχει καμία σύγκριση με γυναίκες άλλων χωρών που παλεύουν πολύ σκληρά για πράγματα που είναι για μας αυτονόητα, όπως το δικαίωμα στην εκπαίδευση, στην εργασία, στην επιλογή συντρόφου. Πόσο συχνά είναι τα παραδείγματα των γυναικών της δύσης που βουλιάζουν σε μία σχέση και γαντζώνονται από το σύντροφό τους, ακολουθούν τις δικές του επιλογές και χάνουν μέρος της ταυτότητάς τους; Ή άλλα παραδείγματα γυναικών που εργάζονται, έχουν γερό πορτοφόλι, ζουν «χειραφετημένα» τη ζωή τους και βουλιάζουν στην κατάθλιψη, γιατί δεν έχουν σύντροφο; Μητέρες που παρατούν τον εαυτό τους μετά το γάμο και τη γέννηση των παιδιών τους; Εργαζόμενες που παίρνουν λιγότερα λεφτά από τους άντρες εργαζόμενους παράγοντας το ίδιο έργο; Είναι τόσοι πολλοί οι ρόλοι της γυναίκας σήμερα που χάνει συνεχώς την μπάλα.

Προσπαθεί συνεχώς να αποδείξει στον εαυτό της και την κοινωνία ότι μπορεί να τα κάνει όλα: να είναι γυναίκα, σύντροφος, μητέρα, εργαζόμενη, ερωμένη, καλή νοικοκυρά, μέσα σε έναν κόσμο που ακόμα είναι κομμένος και ραμμένος στα μέτρα των αντρών. Γι' αυτό υπάρχουν και πολλά παραδείγματα γυναικών που φέρονται σαν άντρες. Θεωρούν ότι είναι ο μόνος τρόπος να βιοποριστούν, να επιβληθούν, να προφυλαχτούν. Τις προάλλες ήμουν σε μια ταβέρνα με φίλες, με πλησίασε ένας μεθυσμένος άντρας και απαίτησε από μένα να του χτυπήσω παλαμάκια (!) την ώρα που χόρευε και όταν του αρνήθηκα όσο πιο ευγενικά μπορούσα με αποκάλεσε «κακιά και στρίγγλα». Είναι μια αστεία ιστορία, αλλά εκείνη τη στιγμή φοβήθηκα την αντίδρασή του. Πόσα τέτοια παρόμοια περιστατικά αντιμετωπίζει η «χειραφετημένη» γυναίκα της δύσης; Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν ειδικές θέσεις πάρκινγκ για γυναίκες κοντά στην έξοδο, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες μιας επίθεσης εναντίον τους. Από την εποχή του Άδωνι και της Αφροδίτης, του Δάφνι και της Χλόης, έχουν πέσει πολλά σκοτάδια.

Γλύκα Στόιου ©Patrick Knappich

Πώς είναι να πρωταγωνιστείς σε έργο γραμμένο από σένα;

Είναι τόσες οι γυναικείες ιστορίες που έχει το έργο − οι πιο πολλές δεν είναι βιωματικές, τις έχω ακούσει από άλλες γυναίκες, πέρασαν από το εγκεφαλικό μου φίλτρο κι έγιναν ένα ενιαίο κείμενο. Η ιστορία της αδερφής της Στρίγγλας, για παράδειγμα, είναι εμπνευσμένη από το Λεωφορείον ο Πόθος του Γουίλιαμς. Φίλες που διάβασαν τη Στρίγγλα Γυναίκα βρήκαν διαφορετικά πράγματα στο κείμενο να ταυτιστούν απόλυτα. Σαν να μην το έχει γράψει μία γυναίκα. Σαν να το έχουν γράψει πολλές. Κι ένα σημαντικό μυστικό: αφέθηκα εντελώς στις οδηγίες του σκηνοθέτη, του Δημήτρη Δημόπουλου. Πήρα απόσταση από το κείμενο και αποδέχτηκα όλες τις αλλαγές, τα κοψίματα, τις αντιμεταθέσεις που πρότεινε. Τον εμπιστεύτηκα, είναι κι αυτός γραφιάς, έχει ωραία πένα. Προσέγγισε το κείμενο με ευαισθησία και με τη ματιά ενός σύγχρονου άντρα που έχει απεγκλωβιστεί από τα σεξιστικά στερεότυπα. Δεν ήταν τυχαία η συνεργασία μαζί του. Έπρεπε η παράσταση να προκύψει από τη σύνθεση της ανδρικής και της γυναικείας ματιάς.

Μια γυναίκα αφηγείται την ιστορία του θανάτου της από τον Κάτω Κόσμο. Πώς το εμπνεύστηκες;

Ο θάνατος είναι κάτι που με φοβίζει και με γοητεύει συγχρόνως. Είναι η κινητήρια δύναμη που με ωθεί στη ζωή. Ξέρω ότι κάποια στιγμή θα πεθάνω όπως όλοι και προσπαθώ −όσο μπορώ− να κάνω τη ζωή μου όπως τη θέλω χωρίς να την εξευτελίζω, όπως μας προτρέπει και ο ποιητής Καβάφης. Στα περισσότερά μου έργα φλερτάρω με την ιδέα του θανάτου, το φόβο του αγνώστου, μου αρέσουν οι μαύρες κωμωδίες. Για να ξορκίσεις μία δυσάρεστη κατάσταση, το χιούμορ είναι το πιο αποτελεσματικό ξόρκι. Κλαίμε στους γάμους, γελάμε στις κηδείες. Τυχαίο;

Η παράσταση θα παρουσιαστεί και στην Αλάσκα! Πώς βρέθηκες εκεί;

Αγαπώ την Αλάσκα! Είναι ένας τόπος τεράστιος, πανέμορφος, γοητευτικός με τόσους διαφορετικούς τρόπους. Βρέθηκα για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 2015 στο 23ο Συνέδριο Θεάτρου με το έργο μου Δον Κιχώτες. Αναζητούσα τρόπους να διευρύνω τις γνώσεις μου, να ξεφύγω από ένα τέλμα καλλιτεχνικό που είχα βρεθεί τότε στην Αθήνα των χιλιάδων παραστάσεων. Και η επιλογή μου με δικαίωσε. Βρέθηκα ξανά πέρυσι με το έργο μου Χρόνος και φέτος, ξαναπάω με τη Στρίγγλα Γυναίκα. Η Αλάσκα μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω συγγραφείς, ηθοποιούς και σκηνοθέτες από όλη την Αμερική. Έπαιξα τους Δον Κιχώτες μου στο Σιάτλ, το φθινόπωρο θα διδάξω συγγραφή και σωματικό θέατρο σε κολλέγιο στο Κάνσας. Στην αρχή, ο τίτλος της Στρίγγλας Γυναίκας στα αγγλικά ήταν «The shrew». Μετά τις γυναικείες διαδηλώσεις κατά του Τραμπ αποφάσισα να αλλάξω τον τίτλο σε «Greek nasty woman». Τον λάτρεψαν! Η Στρίγγλα θα παρουσιαστεί σε μορφή αναλογίου τον Ιούνιο του 2017 στο 25ο Συνέδριο Θεάτρου από Αμερικανούς ηθοποιούς και είμαστε σε συζητήσεις για να παρουσιάσουμε την ελληνική παραγωγή είτε στα αγγλικά είτε με αγγλικούς υπέρτιτλους το 2018. Cross your fingers!

Γλύκα Στόιου ©Patrick Knappich

Η Γλύκα Στόιου γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γουμένισσα της Κεντρικής Μακεδονίας. Σπούδασε Δημοσιογραφία & Μ.Μ.Ε., Πολιτιστική Διαχείριση και Υποκριτική. Έχει συνεργαστεί με εταιρίες οπτικοακουστικών παραγωγών για την παραγωγή και τη σκηνοθεσία ντοκιμαντέρ και άλλων τηλεοπτικών προγραμμάτων, με ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. και ελεύθερα θέατρα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όπου έχει παίξει και σκηνοθετήσει έργα δικά της και άλλων συγγραφέων για παιδιά και ενήλικες. Το 2014 το έργο της «Δον Κιχώτες» ταξίδεψε στο Ευρωπαϊκό Σχολείο του Λουξεμβούργου, το 2015 παρουσιάστηκε από Αμερικανούς καλλιτέχνες στο 23ο Συνέδριο Θεάτρου στην Αλάσκα και το 2016 στο Pocket Theatre του Σιάτλ. Το Φθινόπωρο του 2017 θα διδάξει συγγραφή και σωματικό θέατρο στο Community College του William Inge Center for the Arts στο Κάνσας των Η.Π.Α.

Πληροφορίες για την παράσταση στο Guide της Athens Voice. Η «Στρίγγλα γυναίκα» ανηφορίζει Θεσσαλονίκη, θέατρο Αθήναιον, Βασιλίσσης Όλγας 35, Παρασκευή 3/3 στις 00:00 και Κυριακή 5/3 στις 18:00.