Γιάννης Σκουρλέτης: Συνέντευξη με αφορμή τα «αμάραντα»
Ο Μέμος (Αλέκος Συσσοβίτης), ένας περιφερόμενος μπουλουκτζής, έχει μόλις κηδέψει τον για χρόνια συνεργάτη και σύντροφό του Στάμο (Άγγελος Μαυραειδής). Μην έχοντας συνέλθει ακόμα από την πρόσφατη απώλεια, προσπαθεί να μαζέψει τα κομμάτια του για να ανέβει στη σκηνή και να παίξει για πρώτη φορά μόνος. Μαζί του αυτή την παράξενη και ταραγμένη νύχτα, στο παρασκήνιο του τσίρκου, βρίσκεται και η Μερόπη (Μαρία Πανουργιά), πρώην σύζυγος του Στάμου και άσπονδη φίλη του Μέμου. Μια παράξενη βουή πλησιάζει, το κοινό είναι ταραγμένο και η νεκρή καλλιτέχνις Αντώνα (Μπέττυ Βακαλίδου) αφηγείται τους θανάτους της έναν προς ένα, λίγο προτού βγει ο Μέμος στη σκηνή.
Να με λίγα (έτοιμα) λόγια η ιστορία της νέας παράστασης της bijoux de kant «Αμάραντα». H Γλυκερία Μπασδέκη ύφανε παρελθόν στους ήρωες άπαιχτου κείμενου του Μάτεσι και ο Γιάννης Σκουρλέτης πήρε τη θέση της στον αργαλειό κι έφτιαξε μια μπάντα· υφαντό made in Hellas, αλλά και μουσική μπάντα όπου έπαιζε τσάμικο σε μια αλά Άρλοντ Σένμπεργκ μεταγραφή ώστε να αναδειχτεί η αταξία του μπουλουκιού και της ελληνικής Ιστορίας μέσα από την αμάραντη μάχη του προσωπικού με το καθολικό. Οι ήρωες, θύτες και θύματα, διεκδικούν θέση στη μνήμη μιας χώρας που τρέφεται από τις σάρκες των ανθρώπων της. Και ύστερα υπάρχει η Τέχνη και το Θέατρο ως παρηγορητική, παραπλανητική, συνθήκη («Αν δεν ήταν το θέατρο θα 'χα μουρλαθεί. Αυτό μ' έσωσε. Παρεΐτσα με τον σφαγμένο; Παρεΐτσα με τον σφαγμένο! Αυτός μου 'τυχε. Μπορεί και να με συγχωρέσει στο τέλος, ποιος ξέρει; Τόσα ωραία έργα είδε, ποιότητος, Ελλήνων συγγραφέων, διδακτικά! Τον μαλακώνει τον νεκρό η καλλιτεχνία, το γλυκαίνει το σφάξιμο!»).
Ύστερα υπάρχουν και οι ερμηνείες. Η Μαρία Πανουργιά καθοδηγήθηκε να ερμηνεύσει τη Μερόπη, μια ηρωίδα Ιξός που δεν ζει αλλά επιβιώνει, σαν νευρόσπαστο και παραφωνία· η Μπέττυ Βακαλίδου έφερε εαυτόν και την ιστορία της στη δωρική αφηγήτρια αιμάτινων ιστοριών και ο Αλέκος Συσσοβίτης έδωσε ερμηνεία βάθους, όπως μεγάλοι Υποκριτές μπορούν, αν και εδώ δεν μιλάμε για υπόκριση αλλά για ενσάρκωση − από τις περιπτώσεις που (προσωπικά) θα μνημονεύω για χρόνια. Μαζί τους και ο ασάλευτος Αλέξανδρος Παπαϊωάννου.
Ο Γιάννης Σκουρλέτης απάντησε στις ερωτήσεις μας:
Ποια περιπέτεια κρύβουν τα βαφτίσια για την bijoux de kant;
Η bijoux de kant λατρεύει τα νερά: Νερά από λυγμούς, νερά από γέννες, νερά από κολυμπήθρες. Κάθε νέα της παράσταση είναι μια νέα βάπτιση στα λαμπερά και θολά (ταυτόχρονα) νερά της ελληνικότητας. Φοράει το σταυρουδάκι της, διώχνει τους σατανάδες της, έχει πάλι όνομα και νονό που θα της πάει λουστρίνια το Πάσχα.
Παρακολουθώντας τις παραστάσεις σας έχω μια αίσθηση πως όλες επιχειρούν μια και μόνο (αισθητική) απάντηση. Ποια είναι όμως η ερώτηση;
Και η ερώτηση μία είναι. Αυτή που κάνουν κάτι αρχαίες γιαγιάδες καθισμένες στα πεζούλια με τη σαύρα κάτω απ' τις πέτρες όταν περνάει ο Ξένος: «Ποιανού είσαι εσύ;» Kι εμείς θέλουμε να μάθουμε επιτέλους ποιος είναι ο Πατέρας μας. Είμαστε του Αισχύλου ή του σκύλου;
Γιατί δεν βουτάτε κατευθείαν στα πρωτότυπα κείμενα, παρά χρησιμοποιείτε έναν (υπέροχα) μεταποιημένο λόγο; Ή, από την άλλη, γιατί δεν ζητάτε ένα νέο κείμενο ειδικά γραμμένο για την bijoux de kant;
Mερσί για το «υπέροχα»... Εδώ ανοίγουμε μια μεγάλη κουβέντα περί πρωτότυπου κειμένου και δημιουργίας. Όλα μας τα κείμενα πρωτότυπα είναι. Και η «Στέλλα» και η «Ραμόνα» και το «Αχ!» της Γλυκερίας και η «Καταιγίδα» του Άκη και ο «Πολιτισμός» του Δημήτρη. Η σχέση τους με τα προϋπάρχοντα είναι η σχέση του κρεμασμένου που πατάει στο καρεκλάκι για να φτάσει στη θηλιά και μετά του δίνει μια κλωτσιά. Μόνοι τους πνίγονται και η Μπασδέκη και ο Δήμου και ο Δημητριάδης.
Η τελευταία παράστασή σας «αμάραντα» από ποιο έργο του Παύλου Μάτεσι πίνει νερό, και γιατί η συγκεκριμένη επιλογή;
Πίνει από ένα άπαιχτο μονόπρακτο με τίτλο «Το φτερό». Αν δεν πιει η υδρόφιλη bijoux νερό από τη μαύρη λίμνη του Μάτεσι, ποιος θα πιει; Φέραμε όμως και τη Μπασδέκη με μια τρύπια στάμνα να παίξει την Ωραία Βλαχοπούλα που πάει στη λίμνη για νερό.
Οι 4 ήρωες δεν είναι χαρακτήρες αλλά τυπολογικές προβολές. Μπορείτε να δώσετε ένα πορτρέτο για τον καθένα;
Όλοι τους είναι διαφορετικοί τύποι νεκρών σαν αυτούς που κυκλοφορούν ανάμεσά μας σε αυτή τη χώρα-μνημούρι.
Αντώνα: Νεκρή αλλά το ξέρει και το χαίρεται.
Μέμος: Νεκρός αλλά δεν το ξέρει ακόμα
Μερόπη: Νεκρή αλλά δεν πρόκειται ποτέ να το παραδεχτεί δημοσίως.
Ποιοι άνθρωποι, ποια έργα, ποιες ιδέες υπάρχουν στον προσωπικό σας κήπο με τα «αμάραντα»;
Στον κήπο με τα Αμάραντα κάνω παρέα με τον Ιωάννου, με τον Ασλάνογλου, με την Πολυδούρη, με τον Χρηστομάνο, με τον νεαρό Βέρθερο, με τη Μαρίκα Νίνου και τον Ξενάκη, με τη Μελίνα και τη Τζουλιέτα Μασίνα, με τον Βισκόντι και τη Μαρία Πλυτά. Εύοσμοι και ντροπαλοί όλοι τους.
Απομονώστε, εδώ, ένα αγαπημένο σας μικρό απόσπασμα από το κείμενο.
Θα απομονώσω ένα απόσπασμα από την παρλάτα της Αντώνας που έγραψε η Γλυκερία για τη Μπέττυ Βακαλίδου. Αυτό και καλό βόλι και φέτος.
Πόση ορφάνια, πόση ορφάνια ν’αντέξω η δόλια στη Μαγκουφάνα;
Πόσο βρισίδι, πόσο βρισίδι ντυμένη Κάρμεν μες στο Ποσείδι;
Aντώνα μία, Αντώνα δύο Αντώνα τρεις βγαίνεις λουλούδι μου στο χωματόδρομο να κυλιστείς.
Αντώνα μαρς, Αντώνα εφ’όπλου, Αντώνα πυρ σε περιμένουνε άγριο ξημέρωμα να κρεμαστείς. (…)
18°
