Στα υπόγεια του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά υπάρχει αναστάτωση. Η Ευγενία Δημητροπούλου τριγυρνάει με το πριγκιπικό φόρεμα της Οφηλίας, που πάει γάντι με το λευκό της δέρμα. Ο σκυλάκος της ο Άμλετ, συνεπέστατος στην πρόβα, παρατηρεί σχολαστικά τον άλλο Άμλετ, Κωνσταντίνο Ασπιώτη, να προβάρει το κοστούμι του για την παράσταση και φαίνεται να εγκρίνει. «Έπεσες σε περίεργη μέρα, δοκιμή ρούχων» μου λέει η Ευγενία που με καθοδηγεί στο χώρο της πρόβας. Ανοίγει την πόρτα και όλοι είναι εκεί, ετοιμάζονται πριν έρθει ο Γιάννης Κακλέας για τον τελευταίο λόγο.
«Θα το κοντύνουμε λίγο», «το γιλέκο μου θέλει λίγο στένεμα», «μπράβο Ηλένια, είναι πανέμορφο», «θα έχει και ζώνη εδώ και θα ράψουμε τα κουμπιά»… Σημειώσεις, μέτρα και μεζούρες στο πάτωμα, σχόλια και αγωνία μήπως δεν κάθεται καλά το ρούχο και διάχυτος, σχεδόν παιδικός, ενθουσιασμός. Βαβούρα και χαρά για τους ηθοποιούς που βλέπουν επιτέλους το κοστούμι τους, συνοδοιπόρο τους στο ταξίδι του «Άμλετ», που ξεκινάει στις 10 Νοεμβρίου στη σκηνή του Δ.Θ. Πειραιά.
6.30 ακριβώς φτάνει ο Κακλέας. Φαίνεται χαλαρός και κεφάτος, αλλά όπως και να ’χει τα πράγματα σοβαρεύουν. Ξεκινάει με αστειάκια και αμέσως ρωτάει «πού βρισκόμαστε;». Δοκιμάζει και απ’ τα σοκολατάκια που κάποιος έφερε για να γλυκάνει την κυριακάτικη πρόβα (5-11 το βράδυ). Ετοιμάζεται και παρατάσσει το θίασο στη σκηνή για να εγκρίνει τα ρούχα. Ένας ένας περνάει από έλεγχο.
«Πού είναι ο Άμλετ; Για να σε δω… Χμμ ωραίος, έτσι τον θέλουμε στα σκούρα, έχει και μία κατάθλιψη αυτός». (Στην Έλενα Τοπαλίδου) «Να δω τη βασίλισσα. Μα τι ομορφιές είναι αυτές!» (Στον Ιερόνυμο Καλετσάνο) «Για να δω και το βασιλιά μου. Έτσι, κάνε τη βολτούλα σου. Εδώ μήπως θέλει ένα μαντιλάκι στο πέτο; Α, θα έχει μαντιλάκι, απλά δεν είναι έτοιμο… Αν βάζαμε πρόχειρα αυτό;» (σ.σ. αυτό = νάιλον συσκευασία από το καλσόν της Ευγενίας) «Μα καλά, όλοι έχετε μούσι! Τώρα το παρατηρώ». Κωνσταντίνος Ασπιώτης: «Εγώ πάντως δεν μπορώ να ξυριστώ. Δεν έχω μηχανή».
Ο Άμλετ στα μαύρα, με αέρα ροκ σταρ κολλάει τα χείλη στο μικρόφωνο. Ο Σταύρος Γασπαράτος σε ετοιμότητα, με τη μουσική του το υπόγειο του θεάτρου αρχίζει να μεταμορφώνεται. Ένας μυστηριακός ήχος, η βαθιά φωνή του Ασπιώτη και το βασιλικό ζεύγος που επιδίδεται σε έναν παθολογικά ερωτικό, στάσιμο ντουέτο. Η Έλενα Τοπαλίδου κινείται σαν αερικό και μαγνητίζει, μεταμορφώνεται στη σκηνή, αναδεικνύοντας ακόμα περισσότερο την ιδιαίτερη αύρα της.
Η σκηνή τελειώνει, ο Κακλέας δείχνει ευχαριστημένος και η ενδυματολόγος Ηλένια Δουλαδίρη φεύγει με πολλή δουλειά και μπόλικο άγχος, αν και φαίνεται ήρεμη. Τα ρούχα της εξαιρετικά και απολύτως στο πνεύμα του Κακλέα, της χαρίζουν ένα μεγάλο χειροκρότημα που την αποχαιρετά καθώς πηγαίνει κατευθείαν στη μοδίστρα για επιδιορθώσεις. Σειρά έχει η σκηνή της τρέλας της Οφηλίας, που θέλει πέρασμα με τη μουσική. και η πρόβα αρχίζει.
Η Ευγενία φορά ακόμα το κοστούμι της και τα δικά της μαύρα μποτάκια. Λέει στον Κακλέα, με σεβασμό, μια ιδέα για το ρόλο. «Σκέφτηκα να φοράω μόνο ένα παπούτσι σε αυτή τη σκηνή. Το πήρα από μια φίλη μου που ναυάγησε στο Σάμινα και από το σοκ άργησε να συνειδητοποιήσει ότι περπάταγε έτσι πολλή ώρα». «Εντάξει, κορίτσι μου, ας το δούμε» είναι η απάντηση και η Οφηλία… τρελαίνεται. «Τα ’μαθα τα λόγια μου», «Καλό αυτό».
Πιστή στο κείμενο του Σέξπιρ η μετάφραση του Διονύση Καψάλη μιλάει στο σήμερα. Οι ερμηνείες είναι δουλεμένες στη λεπτομέρεια, και οι οδηγίες του σκηνοθέτη προμηνύουν μια πρωτότυπη σκηνική προσέγγιση. Το κείμενο μελετάται ξανά και ξανά, προσθήκες και αφαιρέσεις της τελευταίας στιγμής ‒θα σταλούν με mail στους ηθοποιούς για να τις δουλέψουν μέχρι την αυριανή πρόβα‒ και στο μεταξύ σημειώσεις παντού. Πού μπαίνει η μουσική, πού κατεβαίνει το τραμπουκέτο (ασανσέρ), πώς μπαίνει η Οφηλία, πώς ο Κλαύδιος, πού στέκεται η Γερτρούδη και στο τέλος συζήτηση με όλο το θίασο. Η σκηνή της τρέλας περάστηκε και ξαναπεράστηκε και τώρα όλοι μαζί, σε κύκλο, συζητούν αλλαγές. Ποια λέξη αποδίδει καλύτερα το νόημα, προτάσεις, μελέτη και διάλειμμα.
Αν έδινα μία λέξη στην αίσθηση που μου άφησε η πρόβα, αυτή θα ήταν «ομάδα» και τελικά δεν πέφτω έξω. «Ο Κακλέας ξέρει να δημιουργεί ένα πολύ ωραίο κλίμα στην πρόβα και αυτό μας σώζει από μεγάλο ψυχολογικό βάρος όλους μας» μου λέει ο Κ. Ασπιώτης. «Ξέρει πού να τοποθετεί τις ράγες και να οδηγεί το τρένο και χαίρομαι που φτιάχνουμε το έργο μαζί του, γιατί είναι μεγάλος τεχνίτης και, όπως λέει και στο έργο, “η φαντασία του πλάθει κόσμους”. Είναι άνθρωπος αστραφτερής ευφυΐας. Νιώθω ευγνώμων για τη συνεργασία, τους ανθρώπους που φτιάχνουν τον Άμλετ. Είναι ένας πολύ ωραίος θίασος. Δεν το λέω έτσι. Χαίρομαι να τους παρακολουθώ στην πρόβα. Άνθρωποι δημιουργοί - εκτελεστές. Αυτό που βιώνω καθημερινά είναι μία συγκλονιστική εμπειρία, που δεν μπορώ να την περιγράψω. Ελπίζω αυτό που νιώθω να βγει στην παράσταση και ο κόσμος να καταλάβει αυτό που δεν μπορώ να πω τώρα».
Η Ευγενία Δημητροπούλου συμφωνεί ότι είναι πολύ σπουδαίο να δίνεται στον ηθοποιό αυτή η δυνατότητα να εκφράζει τη γνώμη του και να μιλά για πράγματα που τον αφορούν. «Θεωρώ ότι ο ηθοποιός είναι συνδημιουργός και όχι ένα εκτελεστικό όργανο, είμαι λοιπόν πολύ ευτυχής που δουλεύω μαζί με τον Γιάννη Κακλέα. Μου αρέσει πολύ η ματιά του, που ψάχνει μια αλήθεια και μια κινηματογραφική ροή σε ένα τόσο πολύπλοκο και δαιδαλώδες έργο και φυσικά πρόκειται για μια ομάδα ηθοποιών, των οποίων τη δουλειά θαυμάζω. Πιστεύω ότι όλοι πρέπει να μπαίνουμε στο μυαλό του σκηνοθέτη και παράλληλα το μυαλό μας να μη χάνει τη φαντασία και τη δημιουργικότητά του».
Ο Κ. Ασπιώτης για τον Άμλετ: «Δεν με αγχώνει ο ρόλος, τουλάχιστον όχι με την καταστροφική έννοια. Έχω αγωνία, αλλά η χαρά μου είναι μεγαλύτερη. Έχω πάρει μία γεύση από διάφορους ηθοποιούς που έχουν τολμήσει να παίξουν αυτό το ρόλο, αλλά δεν δουλεύω έτσι για να είμαι ειλικρινής. Προσπαθώ από την αρχή να είμαι εγώ και το κείμενο, ο δικός μου κόσμος που καθρεφτίζεται στο κείμενο και ο κόσμος του σκηνοθέτη, που είναι και οδηγός. Δεν έχω ξανασυναντήσει τον Άμλετ και αυτό από μόνο του είναι πολύ μεγάλο γεγονός».
H Ευγενία Δημητροπούλου πάλι έχει ξαναγνωριστεί με την Οφηλία στο παρελθόν, αλλά όπως λέει «με αυτούς τους ρόλους δεν τελειώνεις ποτέ. Από τη στιγμή που κι εγώ δεν είμαι ίδια, σημαίνει ότι και ο ρόλος που έπαιξα πριν πέντε χρόνια δε θα είναι ίδιος σήμερα. Κάθε παράσταση και σκηνοθετική ματιά σε αυτά τα μεγάλα κείμενα είναι μία διασκευή, με την έννοια ότι ο κάθε σκηνοθέτης επιλέγει τι θέλει να φωτίσει και πού θέλει να δώσει βάρος και έμφαση. Εγώ ήθελα να ξεχάσω ό,τι ξέρω πάνω στο κείμενο και με αυτή την ομάδα να το σκάψουμε ξανά». Έχει όμως να πει κάτι ο Άμλετ στο σήμερα; «Αν σκεφτούμε ότι μερικές από τις πιο διάσημες φράσεις που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητα βρίσκονται στο κείμενο του Άμλετ, έχει ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο ο Σέξπιρ διαχειρίζεται αυτά τα υπέροχα μηνύματα. Προσωπικά είμαι υπέρ των κειμένων που δημιουργούν σκέψεις, χωρίς αυτό να γίνεται με τρόπο διδακτικό και νομίζω ότι αυτός ο ήρωας δεν χάνεται ποτέ, γιατί τα έχει όλα».
Ο Γιάννης Κακλέας για το έργο: «Φτιάχνω έναν Άμλετ σημερινό που κυκλοφορεί στους ίδιους δρόμους που κυκλοφορούμε κι εμείς, ερωτεύεται τις γυναίκες που ερωτευόμαστε, αγαπάει και μισεί τους ανθρώπους που αγαπάμε και μισούμε. Έναν Άμλετ ζωντανό ανάμεσά μας που προσπαθεί να συνθέσει τις εσωτερικές του αντιθέσεις, τα ψυχολογικά του θέματα, αλλά και τις εξωτερικές του αντιθέσεις για να μπορέσει να βρει την απόλυτη αλήθεια. Είναι ένας Άμλετ σύγχρονος, που επίμονα και βασανιστικά ψάχνει μέσα του την αλήθεια και τη δικαιοσύνη σε μία κοινωνία υποκριτική και άδικη».
Η ώρα είναι 9 το βράδυ κι εγώ αφήνω το θέατρο σε πυρετώδεις ρυθμούς. Η πρόβα συνεχίζεται και μαγεμένη βγαίνω στην παγωμένη πλατεία του θεάτρου, όπου το μόνο που θυμίζει το βασίλειο της Δανίας είναι η χρυσόσκονη που έμεινε στα χέρια.
18°
