Γιάννης Οικονομίδης

«Περισσότερο είναι η ανάγκη της δημιουργίας που με οδήγησε στο θέατρο. Σε μια εποχή που σε τραβάει προς τη λάσπη πρέπει να βρεις τους τρόπους να ξεκολλήσεις. Αν με έπαιρνε να γράψω ένα βιβλίο, αυτό θα έκανα. Το θέμα με τις ταινίες φυσικά και δεν τελείωσε, απλά σε ό,τι έχει να κάνει με τον κινηματογράφο τα πράγματα στην Ελλάδα προχωρούν πολύ αργά. Φλέρταρα με την ιδέα του θεάτρου καιρό τώρα – είχα δεχτεί προτάσεις και στο παρελθόν. Όταν ήρθε η πρόταση από τον Στάθη Λιβαθινό, φαίνεται πως είχε ωριμάσει η ιδέα στο μυαλό μου και δέχτηκα. 

Το “Στέλλα κοιμήσου” έχει μια πάρα πολύ χαλαρή σχέση με τη “Στέλλα Βιολάντη” του Ξενόπουλου. Τo βιβλίο του Ξενόπουλου έχει έναν πυρήνα πολύ σκληρής βίας εξαιτίας της σχέσης του πατέρα με την κόρη, γεγονός που μου τράβηξε το ενδιαφέρον. Όμως, δεν πρέπει να ειδωθεί το δικό μου έργο ως μια μεταφορά της Βιολάντη στο σήμερα. Τελικά ίσως κακώς αφήσαμε να φανεί αυτή η “σχέση” και δημιουργήθηκαν οι παρεξηγήσεις. Μόνο τη φλόγα άναψε.

Ο πατριάρχης της οικογένειας του έργου είναι ένας νεόπλουτος “μαφιόζος”. Έχει πιάσει την καλή με το πιστόλι στο χέρι και σήμερα είναι ένας ευυπόληπτος επιχειρηματίας που θέλει να περάσει στην πολιτική χρησιμοποιώντας ακόμη και την κόρη του. Θέλει να παντρευτεί το γόνο μιας πλούσιας, παλιάς, πολιτικής οικογένειας, κάτι που τη βρίσκει αντίθετη αφού είναι ερωτευμένη με άλλον. Το έργο διαδραματίζεται ένα πρωινό Κυριακής στη βίλα του στην Πολιτεία. Νομίζω ο χαρακτήρας του πατέρα, ο τρόπος που δρα, έχει οικουμενικά χαρακτηριστικά. Είναι αναγνωρίσιμος χαρακτήρας και όχι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Όσο το γιατί προτίμησα να έχω μια τέτοια οικογένεια στο κέντρο του έργου μου και όχι, για παράδειγμα, μια μεγαλοαστική, είναι γιατί αυτή έχει το πάθος, έχει τη θερμοκρασία, τον ιδρώτα, τη λύσσα, ζητήματα που πάλλονται. Νομίζω μ’ έναν τρόπο το “Στέλλα, κοιμήσου” συναντάει τον “Κανόνα του παιχνιδιού” του Ρενουάρ μέσα από περίεργους δρόμους. 

Όπως και στις ταινίες μου έτσι κι εδώ δεν παρακολουθώ σαν επιστήμονας τους ήρωές μου, αλλά με μια αγαπησιάρικη διάθεση. Είναι πάντοτε ανθρωποκεντρική η προσέγγισή μου και δείχνει αγάπη ακόμα και προς τους πιο “μαύρους” χαρακτήρες. Πλησιάζω τα πρόσωπα με ζέση, προσπαθώ να φωτίσω το πόσο σύνθετη προσωπικότητα είναι κάθε άνθρωπος. Τις ποιότητές του. 

Το στοίχημα για μένα είναι το πώς φέρνουμε την πραγματική ζωή στη σκηνή με απόλυτο τρόπο. Θέλω οι θεατές να γίνουν μάρτυρες αυτού που συμβαίνει εκείνο το πρωινό της Κυριακής στο σαλόνι της οικογένειας του Αντώνη Γερακάρη. Γνωρίζω πως το μεγαλύτερο ποσοστό θεατών στο θέατρο είναι γυναικείο και πως ίσως πολλές από αυτές δεν γνωρίζουν τον “κόσμο μου” γι’ αυτό και έχω μεγάλη περιέργεια στο πώς θα αντιδράσουν. Φαντάζομαι πως θα υπάρχει παραξένισμα και για έναν ακόμη λόγο. Οι ηθοποιοί καλούνται κάθε βράδυ να ξαναζήσουν την ιστορία χωρίς να στηρίζονται σε ένα συγκεκριμένο κείμενο – ό,τι υπάρχει, γεννήθηκε και γεννιέται στις πρόβες. Υπάρχει σενάριο και το διακύβευμα, οι σκηνές και το timing, αλλά δεν υπήρξε εξαρχής κείμενο. Κάθε φορά η ιστορία θα βιώνεται με τον ίδιο στόχο αλλά με άλλο τρόπο. Σαν να ζουν ένα déjà vu, οι ηθοποιοί καλούνται να έχουν την απόλυτη ετοιμότητα για να αντιδράσουν σε ό,τι θα τους συμβαίνει κάθε βράδυ. Έχουμε κάνει προσομοίωση της οικογένειας στο θίασο. Γίνεται της πουτάνας οντολογικά και ψυχικά. Θέλω να βλέπω την καύλα στο πρόσωπο των ηθοποιών, αυτή την αμφιβολία που έχεις και στη ζωή σου για το τι θα συμβεί μετά όταν εμπλέκεσαι σε “σκληρές” καταστάσεις. Αν υπάρξει θέατρο πάνω στη σκηνή θα έχουμε αποτύχει. Για μένα το θέατρο είναι αλήθεια. Όχι διανοητική, αλλά ψυχική. Είναι τριπάκι το όλο θέμα.

Δεν ξέρω τους λόγους για τους οποίους πάντα θέλω να φωτίζω τη βία –προσωπική, οικογενειακή, κοινωνική–, το γιατί θέλω να διερευνώ τις ακραίες διαδρομές που μπορεί κάποιος να ακολουθήσει. Το αποτέλεσμα που βλέπεις στα έργα μου προέρχεται από ένα συνδυασμό της κουλτούρας που κουβαλάω –ταινίες, βιβλία κ.ά.– με γεγονότα της πραγματικότητας που μπορεί να μου εξάψουν τη φαντασία. Δεν υπάρχει τίποτα το βιωματικό στο έργο μου. Δεν είμαι ένας Ζαν Ζενέ. Απλά ζω έξω και όχι σε γυάλα – εξαιτίας αυτού ακονίζεται η παρατηρητικότητά μου. 

Πιστεύω πως ο άνθρωπος γεννιέται εμπεριέχοντας και το κακό και τη σκοτεινιά και τη διάθεση για βία. Από την άλλη υπάρχει και η κοινωνική βία που φέρνουν οι ανισότητες, η εξαθλίωση και κάνει τους ανθρώπους να σαλτάρουν. Διαβάζεις τα βορειοευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα και ανακαλύπτεις πως περιγράφουν απίστευτα νοσηρά εγκλήματα σε κοινωνίες που είναι πολύ πιο τακτοποιημένες και οργανωμένες από τη δική μας. Σε εμάς αντίθετα τα πάθη είναι αυτά που εκκινούν τη βία – για εξουσία, για χρήματα, για μια γυναίκα, για την καυλάντα, ερωτικά πάθη. Αρχετυπικά πράγματα, δηλαδή.

Νιώθω αγανάκτηση. Μια ευλογημένη χώρα να έχει καταντήσει έτσι. Τη μοναδική ελπίδα την παίρνω από την ίδια τη δουλειά μου. Με ισορροπεί κι ας μην πιστεύω πλέον πως η τέχνη είναι τόσο ισχυρή όσο ένα όπλο. Κάποτε το πίστευα. Μέχρι που παίχτηκε η “Ψυχή στο στόμα” στην κρατική τηλεόραση. Θυμάμαι τότε ήταν κυβέρνηση η Νέα Δημοκρατία. Πίστευα πως η προβολή της θα προκαλούσε αντιδράσεις. Δεν άνοιξε μύτη. Τότε κατάλαβα πως η τέχνη έχει ξεδοντιαστεί, πως η εξουσία έχει βρει τους τρόπους να τα αλέθει όλα και το κάθε τι να περνιέται πλέον ως entertainment. Λογάριασε και ένα κοινό που δεν ενδιαφέρεται να αντιδράσει ή να υπερασπιστεί.

Είμαι σε φάση προπαραγωγής για την καινούργια μου ταινία “Η μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς”. Θα τη χαρακτήριζα μαύρη κωμωδία με οικογενειάρχες, με νταλκάδες, με υπόκοσμο, με πιστολάδες, με σκυλάδες, αίμα, έρωτα, ιδρώτα. Σε ένα επίπεδο δομικό προσεγγίζει τον κινηματογραφικό κόσμο των αδελφών Κοέν και του Άλτμαν. Είναι μια ταινία του Οικονομίδη, αν και στις προθέσεις μου είναι να αποτινάξω το ζόφο των προηγούμενων ταινιών μου. Εδώ τον κύριο λόγο θα έχουν ο σαρκασμός και το υποδόριο χιούμορ».

Info Σκην.: Γιάννης Οικονομίδης. Πρωταγωνιστούν: Αντώνης Ιορδάνου, Ιωάννα Κολλιοπούλου, Μάγια Κώνστα, Αλέξανδρος Μαυρόπουλος, Καλιρρόη Μυριαγκού, Γιάννης Νιάρρος, Στάθης Σταμουλακάτος, Ελλη Τρίγγου. Από 13/10, Εθνικό Θέατρο (Νέα Σκηνή - Νίκος Κούρκουλος).