Πρώτη ήρθε η Καρυοφυλλιά. Ξανθιά. Μετά η Φιλαρέτη. Κοκκινομάλλα. Άλλαξαν τα μαλλιά για χάρη της «Έιριν, μια προσωπικότητα εξαρτημένη από τα χάπια και το αλκοόλ. Μια μεγαλοαστή που επιστρέφει με την οικογένειά της στο σπίτι που μισεί. Στην πισίνα του –δεσπόζει στο έργο και στην παράσταση– πνίγηκε πριν από χρόνια ο μικρός γιος της. Σκοπεύουν να το πουλήσουν για να χτιστεί ένα εμπορικό κέντρο. Ο καπιταλισμός καλπάζει καταστρέφοντας στο διάβα του το παρελθόν. Πιστεύω πως είναι ένα βαθιά πολιτικό έργο, που πραγματεύεται τους μηχανισμούς μέσω των οποίων ο άνθρωπος εξελίσσεται σε αμοραλιστής φασίστας – η οικογένεια κρύβει φρικιαστικά μυστικά και θα κάνει τα πάντα προκειμένου να διατηρήσει τη θέση της σ’ ένα σύστημα που καταρρέει. Αναζητά όμως τις αιτίες και μέσα στο βάθος την ανθρώπινης ύπαρξης» θα πει η Καρυοφυλλιά.
«Αρχικά έχεις την αίσθηση πως όλα λειτουργούν αρμονικά σ’ αυτή την οικογένεια. Σιγά-σιγά ανακαλύπτεις πως οι σχέσεις τους δεν είναι καθόλου ρόδινες. Το “μουχλιασμένο” νερό της πισίνας “αντανακλά” την πραγματικότητα. Το ενδιαφέρον στο ρόλο είναι πως η ευθραυστότητα της Έιριν είναι επίπλαστη. Μια μάσκα που κρύβει ένα ατσαλωμένο εγώ. Το ερμηνευτικό στοίχημα είναι να μπορέσεις να μεταφέρεις στο θεατή τη σχιζοειδή προσωπικότητά της. Την ίδια ώρα που την απεχθάνεσαι τη συμπαθείς. Γιατί υπάρχουν αιτίες που διαμόρφωσαν έτσι το χαρακτήρα της. Όμως επαρκούν πάντα οι δικαιολογίες; Πολλές φορές η Έιριν θυμίζει γυναίκα του μαφιόζου και δεν ξέρεις αν γνωρίζει τα εγκλήματα του άνδρα της» συμπληρώνει η Φιλαρέτη.
«Ο στόχος είναι η δημιουργία μιας παράστασης με δύο διακριτές εκδοχές ερμηνείας, που να φωτίζουν συμπληρωματικά την ουσία του έργου» αναφέρει το δελτίο τύπου της παράστασης. Ο τρόπος που συμπληρώνει η μια την άλλη δείχνει πως ο στόχος είναι σε καλό δρόμο. Αναζητώ διαφορές και ομοιότητες. Μπορεί και να κρύβουν κάτι για τις «εκδοχές ερμηνείας». Τα λόγια της Καρυοφυλλιάς ενισχύονται από κινήσεις που θυμίζουν διευθυντή ορχήστρας. Η Φιλαρέτη δεν τις χρησιμοποιεί – καπνίζει εξάλλου. Η Φιλαρέτη είναι πιο συνθετική στις απαντήσεις της και αποστασιοποιημένη. Η Καρυοφυλλιά είναι πιο αναλυτική, μιλάει παθιασμένα. Η Φιλαρέτη επέλεξε να φάει μαρμελάδα σύκο, η Καρυοφυλλιά παγωτό βανίλια. Καμία δεν ήθελε περισσότερο, γιατί προσέχουν.
Τι ζώδιο είναι η Έιριν; «Μάλλον, Δίδυμος» απαντάει η Φιλαρέτη.To δικό σας ζώδιο; «Καρκίνος» η Καρυοφυλλιά. «Παρθένος, αλλά νιώθω περισσότερο Κριάρι, που μάλλον με ταλαιπωρεί» η Φιλαρέτη. Η Φιλαρέτη νιώθει πιο άνετη –έχει γείρει στον καναπέ –, ίσως γιατί έχουμε συναντηθεί επαγγελματικά κι άλλες φορές στο παρελθόν. Η Καρυοφυλλιά δύσκολα χαλαρώνει, κάθεται σχεδόν στητή, επιβεβαιώνοντάς μου αυτό που είχα στο μυαλό διαβάζοντας τις συνεντεύξεις της. Πως είναι επιφυλακτική με τους δημοσιογράφους που δεν γνωρίζει. «Δεν μπορώ να μιλάω για τα προσωπικά μου. Γιατί να ενδιαφέρουν; Μ’ ενοχλεί ακόμα και η ιδέα πως πρέπει δημοσίως να είμαι αυτό που νομίζει ο άλλος για μένα».
Κατάγονται και οι δύο από τη Βόρεια Ελλάδα. Έχουν τελειώσει τη σχολή του ΚΘΒΕ με διαφορά μιας τάξης («Φιλαρέτη, θυμάσαι που στη σχολή ήρθα με το όνομα Λίτσα; Η Μάγια Λυμπεροπούλου με έπεισε πως πρέπει να κρατήσω το Καρυοφυλλιά»). Έχουν περπατήσει στις ίδιες πορείες («Με πλήρη στολή εκστρατείας, αμπέχωνο κ.λπ.»). Δεν συνεργάστηκαν ποτέ. («Μέχρι σήμερα βρισκόμασταν μόνο σε δημόσιους χώρους. Τώρα, συνειδητοποιώ πως νιώθω μια συγγενική τρυφερότητα για την Καρυοφυλλιά»). Το βιογραφικό τους φανερώνει συνέπεια και μερικούς ρόλους ορόσημα υποκριτικής. Η καριέρα τους δίνει μεγαλύτερο βάρος στην απόφασή τους να παίζουν εναλλάξ τον ίδιο ρόλο μ’ ένα θίασο (Ομάδα ΝΑΜΑ) που τον διακρίνει η συλλογικότητα, σ’ ένα περιφερειακό θέατρο (Επί Κολωνώ). Για μένα δεν είναι μόνο ένα παράδειγμα (η ισχύς εν τη ενώσει, πέρα από εγωισμούς και καλλιτεχνικές ανασφάλειες) αλλά, τηρουμένων των αναλογιών, και μια προβολή για το τι πρέπει να γίνει στην Ελλάδα. Κι ας είναι γι’ αυτές μεγάλο ρίσκο. Γιατί σε μια χώρα με εμφυλιοπολεμική ψυχοσύνθεση στα πιο γελοία πράγματα –«Ολυμπιακός - Παναθηναϊκός»/«Βουγιουκλάκη - Καρέζη», αλλά και στα πιο σοβαρά «Μνημονιακοί - Αντιμνημνονιακοί»–, η κακεντρέχεια, η ζήλια του χώρου τους και η δημοσιογραφική πλήξη που ψάχνει να βρει θέμα στο μη θέμα, θα βρουν την ευκαιρία να στοιχηθούν πίσω από τη μια πρωταγωνίστρια απέναντι στην άλλη αφήνοντας στην άκρη την ουσία του εγχειρήματος.
«Όλος αυτός ο χαμός που γίνεται γύρω μας ίσως και να βοήθησε ώστε να βλέπουμε εγωπαθείς συμπεριφορές του παρελθόντος αστείες τώρα πια» θα πει η Φιλαρέτη. «Στη συγκεκριμένη ομάδα πήγα πριν από 3 χρόνια, όταν η κρίση δεν είχε δείξει καλά τα δόντια της. Για μένα ήταν κάτι απολύτως λογικό, αφού η έννοια της ομάδας στο θέατρο είναι ο φυσικός μου χώρος. Από ομάδα ξεκίνησα και το πέρασμά μου από άλλους θιάσους είχε πρωτίστως καλλιτεχνικά κριτήρια: σκηνοθέτης, έργο. Ποτέ δεν ήμουν ανταγωνιστική ούτε με ένοιαζε η θέση του ονόματός μου στη μαρκίζα. Πάντα για μένα το “εμείς” προκρινόταν από το “εγώ”. Το βρίσκω υπέροχο να έχουν ισάξιο λόγο σε μια παράσταση όλοι οι συντελεστές της» η εκδοχή της Καρυοφυλλιάς. «Αυτό το διαπιστώνεις στην ομάδα ΝΑΜΑ. Έχουν καταφέρει η ομαδικότητα να γίνει το καλλιτεχνικό τους στίγμα. Ακόμα και οι διαφωνίες είναι δημιουργικές, γιατί υπάρχει εμπιστοσύνη και αγάπη. Είναι σαν μια οικογένεια κι αυτό το βρίσκω υπέροχο» λέει η Φιλαρέτη.
Η σκηνοθεσία είναι ακριβώς η ίδια; «Καθόλου. Δεν θα είχε νόημα αυτό το στοίχημα/ πείραμα, αν ερμηνεύαμε με τον ίδιο τρόπο την Έιρεν. Η Ελένη (σ.σ. E. Σκότη) μας έδωσε την ελευθερία να προτείνουμε και εμπνεύστηκε από τη διαφορετικότητά μας. Επειδή είμαστε και οι δύο χορτασμένες από ρόλους, νιώθω ότι το χαιρόμαστε σαν μια πολύ ιδιαίτερη θεατρική εμπειρία» επισημαίνει η Φιλαρέτη. «Η Ελένη δεν επέτρεψε στην αρχή να βλέπει η μία την πρόβα της άλλης, για να μην επηρεαστούμε. Ο τρόπος που σκηνοθετεί θυμίζει αγώνα πινγκ-πονγκ. Δεν θέλει παγιωμένες καταστάσεις. Γι’ αυτό και υπάρχουν διαφορετικές σκηνοθετικές αποχρώσεις, ώστε να ταιριάζουν στο πώς αντιλαμβάνεται η καθεμιά μας το ρόλο» εξηγεί η Καρυοφυλλιά.
Συνήθως ρωτάμε για το πώς δημιουργείτε ένα ρόλο. Υπάρχει όμως ρόλος που είτε αποκάλυψε κάτι για εσάς είτε οικειοποιηθήκατε στοιχεία του; «Δεν νομίζω. Η δουλειά μας είναι να υπηρετούμε ένα χαρακτήρα, όχι να γινόμαστε αυτός. Ίσως να υπάρχουν ρόλοι που να με έχουν επηρεάσει στον τρόπο που ψάχνω να βρω δικαιολογίες στις ανθρώπινες πράξεις…» απαντάει η Καρυοφυλλιά. «Καμιά φορά στις συναντήσεις με τους ρόλους ανακαλύπτεις κομμάτια του εαυτού σου που για κάποιους λόγους τα έχεις “κοιμίσει” μέσα σου. Ο ρόλος σε προστατεύει, γίνεται ένα καλό άλλοθι για να αντέξεις μια προσωπική έκθεσή σου στους άλλους. Όταν έπαιξα τη Νίνα ανακάλυψα τη δύναμη που έχει το χιούμορ στη σκηνή, κάτι που παλιότερα φοβόμουν. Τα τελευταία χρόνια, ίσως από ανάγκη προσωπική, θέλω να πετάξω οτιδήποτε στημένο. Η απενοχοποίηση σε κάνει και πιο πλήρη υποκριτικά» λέει η Φιλαρέτη.
Φεύγουν μαζί. Η εικόνα τους στον καναπέ επιβεβαιώνει την αθωότητα των προθέσεών τους, και όχι με τη λογική που λέει ο ποιητής «παραμένω εν πλήρει συγχίσει αθώος». Ωραίο θα ήταν να τους βγει το στοίχημα.
Το έργο της Μαρίας Ζαβάκου για τον ψηφιακό εκφοβισμό και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η νέα γενιά ανεβαίνει στη σκηνή σε σκηνοθεσία Γιολάντας Μαρκοπούλου
12°
