Θείος Βάνιας

Πρωταγωνιστής της παράστασης «Ο θείος Βάνιας» του Τσέχοφ, ο Νίκος Χατζόπουλος μιλάει στην A.V. για τον ήρωα που υποδύεται, μια φιγούρα της επαρχίας σε μια ζωή πληκτική, παραιτημένη.

«Ο Βάνιας» λέει ο Ν. Χατζόπουλος «βρίσκεται  σε μια κρίσιμη καμπή ηλικίας, είναι 47 ετών και διαπιστώνει ότι δεν έχει κάνει τίποτα».

Ποια είναι η εικόνα που έχει για τον εαυτό του, του ηττημένου ή του αδικημένου; Η επιλογή του Βάνια να θυσιάζεται για τους άλλους είναι και μια προσωπική του αδυναμία να δώσει μια μάχη, να αλλάξει τη ζωή του και να βελτιώσει τις συνθήκες. Για τον εαυτό του πιστεύει ότι είναι έξυπνος, καλλιεργημένος, με ταλέντο, και αναφέρεται συνεχώς, ή υπαινίσσεται, στις ευκαιρίες που δεν του δόθηκαν. Εκείνη την εποχή ο Τσέχοφ ασχολήθηκε πολύ με το θέμα των χαμένων ζωών των ανθρώπων που ζούσαν στην επαρχία. Όμως ο Βάνιας ποτέ δεν έδωσε τη μάχη του, περιορίζεται στο να του φταίνε οι άλλοι. Είναι ένας ευνουχισμένος άνθρωπος.

Επειδή δεν ερωτεύθηκε κιόλας; Ναι, και γι’ αυτό – και είναι σαφές ότι δεν τον ανάγκασαν μόνο οι συνθήκες. Είναι και δική του απόφαση να ζει στη σκιά, υπηρετώντας τους άλλους. Ερωτεύεται την Ελένα, κι αυτό είναι μια απελπισμένη κίνηση. Ερωτεύεται κάποια που είναι αδύνατο να την έχει. Δεν αποκλείεται να ερωτεύεται το αδύνατο, για να διαφύγει από την πραγματικότητα.

Τι συναισθήματα έχετε γι’ αυτόν τον ήρωα; Ανάμεικτα. Ο Βάνιας είναι ένας αντιήρωας. Καταλαβαίνω την απελπισία του, την κρίση ηλικίας του, από την άλλη διαφωνώ με τη θυματοποίησή του. Ο Βάνιας είναι ένας άνθρωπος με γελοιότητα, αλλά και με μεγάλο πόνο. Αυτό είναι και το στοίχημα, να μπορέσει να βγει η τραγική γελοιότητα του ήρωα.

Ποια αξία έχουν σήμερα οι χαρακτήρες του Τσέχοφ; Ας ξεκινήσουμε με το ότι είναι πολύ ωραία έργα. Ολοκληρωμένοι ήρωες με ανάγλυφα χαρακτηριστικά, ένα ψυχογράφημα απόλυτα ολοκληρωμένο. Στον Τσέχοφ συναντάμε πρόσωπα που άλλα λένε κι άλλα εννοούν. Κι εδώ βρίσκεται το μεγάλο ενδιαφέρον, η σπουδαία δημιουργία, στις αναλογίες που συναντάμε ακόμα και σήμερα. Και αυτό κάνει τον Τσέχοφ έναν από τους κορυφαίους συγγραφείς του 20ού αιώνα.