Το Ακραιόφιλο, το καινούριο έργο της βραβευμένης Ρουμάνας Αλεξάνδρα Μπαντεά, παρουσιάζεται σε παγκόσμια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Αθηνών στις 6 και 7 Ιουλίου, σε σκηνοθεσία Elizabeth Marie και μετάφραση Ρηνιώς Κυριαζή. Μιλήσαμε με την Ρηνιώ Κυριαζή για τα Ακραιόφιλα, την τέχνη και τις ακραίες συνθήκες στις οποίες επιβιώνουμε όλοι.
Η παράσταση είναι μια συνάντηση φορέων πολιτισμών, οι οποίοι είναι κοντά και μακριά ταυτόχρονα. Οπότε ήδη το «Ακραιόφιλο» φέρει δύο πολιτισμούς. Και η ομάδα μας είναι έτσι, πολυπολιτισμική. Έλληνες, Γάλλοι, Τούρκοι.
Αυτό που μου αρέσει στον τρόπο της Ελιζαμπέτ είναι ότι αξιοποιεί τις διαφορετικές γλώσσες που ακούγονται στην παράσταση με αποτέλεσμα να αντανακλάται η ομορφιά της διαφορετικής μουσικής που έχει η κάθε γλώσσα.
Η παράσταση είναι σε τρεις γλώσσες: Ελληνικά, Γαλλικά και Τουρκικά και το παιχνίδι των γλωσσών και των διαφορετικών πολιτισμών δένει πολύ καλά με το κείμενο. Με βάση τα νοήματα του κειμένου, η σκηνοθέτις επιλέγει τη μία ή την άλλη γλώσσα, κι αυτός ο τρόπος ταιριάζει ιδιαίτερα στο συγκεκριμένο έργο της Μπαντεά.
Το ηχητικό κομμάτι της παράστασης θα είναι επίσης πολύ ενδιαφέρον, καθώς θα επιχειρήσουμε να κάνουμε μια αφήγηση με μουσικό τρόπο.
Κάθε λέξη, πέρα από το νόημα της, έχει και έναν ήχο. Οπότε γίνεται ένα παιχνίδι με το νόημα και τις λέξεις της ίδιας της φράσης όπως περνάει από γλώσσα σε γλώσσα και φυσικά δεν έχει τις ίδιες αναφορές για τον καθένα. Αλλιώς θα ακούσουμε εμείς το σ’ αγαπώ και αλλιώς ένας Γάλλος. Το αναφέρει και η Μπαντεά στο κείμενο της, κάποια στιγμή λέει «σου αρέσουν τα αγγλικά ε;» και αναφέρεται στην ερευνήτρια που κάνει όλες αυτές τις επιλογές στην Αγγλική, που δεν είναι η μητρική της, πράγμα που της προσφέρει μια απόσταση, οπότε ενδεχομένως της είναι και πιο εύκολο. Νομίζω ότι υπάρχει ένα υπονοούμενο εκεί και για τη γραφή της Μπαντεά που δεν γίνεται στα ρουμάνικα αλλά στα γαλλικά.
Το έργο αφορά τρεις διαφορετικούς χαρακτήρες που στην ουσία οι επιλογές που έχουν κάνει στη ζωή τους μοιάζουν, καθώς είναι εγκλωβισμένοι σε αυτές και δεν τους εκφράζουν. Εκεί παίζει πολύ και με την σύγχρονη επικοινωνία που γίνεται μέσω κινητών, υπολογιστών κτλ, που απλώνεται σε όλο τον κόσμο εύκολα, αλλά στην ουσία δεν υφίσταται πραγματικά.
Η μία από αυτές τις ιστορίες αφορά μια ερευνήτρια η οποία μελετά τα ακραιόφιλα-μικροοργανισμούς που αναπτύσσονται σε ακραίες συνθήκες. Αυτό γράφτηκε για το φεστιβάλ της Αβινιόν, για ένα κομμάτι του φεστιβάλ που ονομάζεται «θέατρο και επιστήμη», οπότε ήταν ένας διάλογος της τέχνης του θεάτρου με την επιστήμη. Ενώ η αγάπη της ηρωίδας είναι τα ακραιόφιλα, φτάνει να εργάζεται σε μια πολυεθνική η οποία καταστρέφει αυτό το περιβάλλον στα βάθη των ωκεανών. Μετά προσέθεσε τις άλλες 2 ιστορίες, όπου στη μία είναι ένας στρατιώτης στις ΗΠΑ που χειρίζεται drones με τα οποία φτάνει μέχρι και να σκοτώνει υπόπτους στο Πακιστάν. Η άλλη έχει να κάνει με έναν σύμβουλο πολιτικού, ο οποίος αλλού ξεκίνησε και αλλού η ζωή τον πήγε...
Πρόκειται για τρεις ξεχωριστές ιστορίες που δεν μπλέκονται μεταξύ τους, αλλά μέσα από σκέψεις και από πρόσωπα που έρχονται σαν μνήμες ή όνειρα, αυτοί οι τρεις άνθρωποι περνάνε μια διαδρομή και συνειδητοποιούν τι συμβαίνει στη ζωή τους. Ευτυχώς το έργο τελειώνει με ένα άνοιγμα για το μέλλον, ότι δηλαδή θα μπορούσαν πραγματικά να καταφέρουν να κάνουν κάτι διαφορετικό.
Στον τίτλο (Ακραιόφιλο) αντανακλάται η ζωή του καθενός, η οποία δυστυχώς εγκλωβίζεται και πρέπει κανείς να επιβιώσει μέσα σε ακραίες συνθήκες. Όπως αναφέρεται και μέσα στο έργο, «είμαστε όλοι ακραιόφιλα, τελικά». Ο καθένας προσπαθεί να κάνει το καλύτερο, δεν το κάνει πάντα, μπορεί να φτάσει σε ακραίες συμπεριφορές που ούτε ο ίδιος το πίστευε και το ζητούμενο είναι τι κάνει από εκεί και πέρα, αν παραδίδεται απόλυτα σε αυτό που μας επιβάλλεται ή όχι.
Αυτές οι τρεις καταστάσεις του έργου μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικές αλλά πιστεύω ότι στον καθένα μπορεί να δίνει ένα άνοιγμα για να δει τον εαυτό του. Εμείς προφανώς δεν σκοτώνουμε ανθρώπους μέσω τηλεκατευθυνόμενων, παρ' όλα αυτά μπορώ να βρω αντιστοιχίες με εκδοχές στη ζωή μου.
Ακραίες συνθήκες είναι αυτές που μας επιβάλλονται και επιτρέπουμε να μας επιβάλλονται φυσικά. Μια απομάκρυνση από τη φύση, από το βαθύτερο είναι μας, μια παράδοση σε ό,τι είναι κοινά αποδεκτό.
Στη ζωή πρέπει να πιστεύουμε ότι υπάρχει το άνοιγμα η καλή κατάληξη, όπως στο έργο, δεν έχουμε άλλη επιλογή. Φυσικά υπάρχουν στιγμές που πιστεύει κανείς ότι δεν υπάρχει τίποτα, αλλά αν μείνει σε αυτό δεν θα έχει τη δύναμη να συνεχίσει. Οπότε πιστεύουμε ότι υπάρχει κι έτσι το δημιουργούμε κιόλας.
Πιστεύω ότι το θέατρο είναι μια αφορμή, έτσι ώστε να έρθεις σε επαφή με πράγματα που δεν βλέπεις στη δική σου ζωή, τα οποία καθαρίζουν και γίνονται πολύ λαμπερά και συγκεκριμένα, μέσα από ένα ρόλο. Κάθε φορά το επιβεβαιώνω αυτό. Επειδή ξέρεις ότι δεν είσαι εσύ, ανοίγεσαι σε αυτό που είναι ο ρόλος και τελικά μπορεί να δεις ότι έχεις πολλά κοινά ή οι καταστάσεις έχουν αντιστοιχίες και με τον δικό σου εαυτό και να βοηθηθείς πάρα πολύ. Νομίζω ότι αυτό συμβαίνει και στον θεατή.
Χρειαζόμαστε αυτή την απόσταση που προσφέρει η τέχνη, ένα ενδιάμεσο για να μπορέσουμε να δούμε τη δική μας, προσωπική ζωή και να μπορέσουμε να κάνουμε κάτι καλύτερο σε αυτήν. Αλλιώς, αν πας να αντιμετωπίσεις κατευθείαν το φόβο σου, δεν ξέρω αν θα έχει αποτέλεσμα, μπορεί να δεις κάτι πολύ τρομακτικό. Μέσω της τέχνης όμως βλέπεις τα πράγματα από πιο μακριά, και αυτή η απόσταση σε βοηθά τελικά να τα δεις καλύτερα. Νομίζω αυτό δημιουργεί και την ανάγκη για τέχνη, και στις δύσκολες συνθήκες που ζούμε τώρα και σε εκείνες που υπήρξαν παλιότερα.
Νομίζω ότι η ανάγκη για τέχνη δεν σταματάει ποτέ, μπορεί να αλλάζει μορφές το είδος της τέχνης αλλά η ίδια ανάγκη για τέχνη δεν νομίζω ότι αλλάζει.
Σήμερα είναι ίσως πιο περίπλοκο, γιατί αναζητούμε καινούριες φόρμες και καινούριους τρόπους.. Όταν επικοινωνείς π.χ. με τον άλλον μέσω του κινητού δεν μπορεί η επικοινωνία να είναι η ίδια όπως ήταν πριν από 100 χρόνια, και όπως αλλάζει η επικοινωνία, αλλάζει και η τέχνη. Όταν μειώνονται πρακτικά οι αποστάσεις, μπορεί να μεγαλώνουν ουσιαστικά.
Ας πούμε η φόρμα του μοιρολογιού είναι πολύ συγκεκριμένη και κοντά σε πολύ αρχαίες φόρμες που σίγουρα είναι αποτελεσματικές. Εμείς κάτι άλλο πρέπει να εφεύρουμε ή να ανακαλύψουμε το ίδιο στην ουσία του και όχι στη φόρμα του, και είναι πολύ δύσκολο να ανακαλύψεις μια καινούρια φόρμα για να εκφράσεις κάτι τόσο αρχέτυπο.
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου: Δευτ.-Πέμ. 9.00-19.00, Παρ.- Σάβ. 9.00-21.00 (Σε ημέρες παραστάσεων, μία ώρα πριν από την προβλεπόμενη έναρξή τους, τα Εκδοτήρια των συγκεκριμένων θεάτρων εξυπηρετούν μόνο την παράσταση της ημέρας).
Λοιποί χώροι
Εκδοτήρια εισιτηρίων λειτουργούν σε όλους τους χώρους των εκδηλώσεων και ανοίγουν δύο ώρες πριν την ώρα έναρξης των παραστάσεων.
Εξυπηρετούν μόνο την παράσταση της ημέρας.
Εισιτήρια μπορείτε να προμηθευτείτε και από τα καταστήματα Public, Reload και Βιβλιοπωλείο Ευριπίδης.
Το έργο της Μαρίας Ζαβάκου για τον ψηφιακό εκφοβισμό και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η νέα γενιά ανεβαίνει στη σκηνή σε σκηνοθεσία Γιολάντας Μαρκοπούλου
11°
