Ο Jan Fabre και το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών

Ο σημαντικός Βέλγος καλλιτέχνη Jan Fabre, ανέλαβε τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Διεθνούς Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου (πρώην Ελληνικό Φεστιβάλ, Ελληνικό Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου) για τα έτη 2016-2019. Ο Jan Fabre θα είναι υπεύθυνος για τις καλλιτεχνικές επιλογές, και επομένως για την επιλογή των καλλιτεχνών και την ανάπτυξη των θεματικών και των καλλιτεχνικών κατευθύνσεων.

ΕΤΗΣΙΕΣ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ

2016 Ο πρώτος χρόνος θα είναι ένα αφιέρωμα στο Βέλγιο, χώρα προέλευσης του Fabre και πατρίδα πολλών διεθνούς φήμης καλλιτεχνών.

2017 Τα επόμενα δύο χρόνια θα έχουν διεθνή προσανατολισμό. Το 2017 η θεματική θα είναι η σύμπραξη (consilience) και θα επικεντρωθεί σε εικαστικούς, παραστατικούς καλλιτέχνες και συγγραφείς που έχουν συνεργαστεί ή εξακολουθούν να συνεργάζονται με τον Jan Fabre. Επιπλέον, τουλάχιστον το ένα τρίτο από τους καλλιτέχνες που παρουσιάζονται θα είναι Έλληνες. Αυτή η τελευταία επιλογή θα γίνει βάση της αναζήτησης και έπειτα από την αξιολόγηση αιτήσεων.

2018 Κατά τον τρίτο χρόνο, στο επίκεντρο θα βρίσκεται ο Συγγραφέας και ο Ηθοποιός, καθώς και το συναρπαστικό τους δέσιμο. Ο Fabre θα παρουσιάσει μια νέα παράσταση με την Isabelle Huppert. Και πάλι, τουλάχιστον το ένα τρίτο από τους καλλιτέχνες που παρουσιάζονται θα είναι Έλληνες.

2019 Η επιμέλεια του Jan Fabre θα ολοκληρωθεί με τη θεματική «Ελληνικό Matrix». Ο ίδιος ο Fabre θα δημιουργήσει μια πρωτότυπη παράσταση για το Φεστιβάλ, εμπνευσμένη από ένα κλασικό ελληνικό θέμα. Επιπλέον, Έλληνες καλλιτέχνες θα έχουν κεντρική θέση καθώς ο Jan Fabre θα περνάει τη σκυτάλη του Φεστιβάλ σε νέους επιμελητές και σε μια νέα γενιά Ελλήνων καλλιτεχνών.

O Jan Fabre για το πρόγραμμα του 2016

Το Βέλγιο, όπως πολλές άλλες χώρες, χαρακτηρίζεται από ένα πολυπολιτισμικό και ποικιλόμορφο πληθυσμό. Ένα τέταρτο του πληθυσμού της είναι μη-βελγικής καταγωγής, και η μικρή αυτή χώρα έχει τρεις επίσημες γλώσσες και γλωσσικές ζώνες. Η Αμβέρσα, η πόλη στην οποία γεννήθηκα, ζω και εργάζομαι, μετρά περισσότερες εθνικότητες από τη Νέα Υόρκη. Η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου, οι «De Rode Duivels» ή οι «Κόκκινοι Διάβολοι», αντιπροσωπεύει αυτήν ακριβώς την πολυπολιτισμικότητα. Ποδοσφαιριστές διαφορετικής εθνικής προέλευσης, διαφορετικού χρώματος δέρματος και θρησκείας, που μιλούν διαφορετικές γλώσσες, αποτελούν μία ομάδα. Όταν οι Κόκκινοι Διάβολοι επιλέχθηκαν για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου, οι υποστηρικτές τους έγιναν ένα. Ανεξάρτητα από τη φυλή, το χρώμα, το υπόβαθρο, την κληρονομιά και τη γλώσσα, οι υποστηρικτές τους στάθηκαν πίσω από την ομάδα τους - ως ένα έθνος και μία εθνικότητα. Κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος, η χώρα χρωματίστηκε με μαύρο, κίτρινο και κόκκινο.

Σε μια εποχή όπου τα όρια που γνωρίζουμε αλλάζουν, αναδύονται ζητήματα ταυτότητας: τι σημαίνει να είσαι Βέλγος, να είσαι Ευρωπαίος, να είσαι κομμάτι αυτού του κόσμου; Το καλοκαίρι του 2014, στη μικρή χώρα του Βελγίου, η απάντηση φαινόταν, για μια στιγμή, να είμαι πολύ σαφής: το να είναι Βέλγος σημαίνει να υποστηρίζεις τους Red Devils - ανεξάρτητα από οτιδήποτε άλλο. Ήμασταν μαζί επειδή ήμασταν διαφορετικοί, τιμώντας την πολυεπίπεδη και σύνθετη ταυτότητα του άλλου, αγκαλιάζοντας τις ομοιότητες και τις διαφορές μας.

Στην πρώτη μου χρονιά ως καλλιτεχνικός διευθυντής, θέλω να δημιουργήσω ένα αφιέρωμα στο Βέλγιο. Το Βέλγιο, γιατί αυτή η μικρή χώρα είναι το σπίτι και το καταφύγιο μου. Γεννήθηκα και ανατράφηκα στο Βέλγιο, και έτσι έχω αναπτύξει την καλλιτεχνική πρακτική μου από εδώ, ως μια πύλη προς τον υπόλοιπο κόσμο. Το Βέλγιο, επειδή πολλοί διεθνούς φήμης καλλιτέχνες γαλουχήθηκαν εδώ. Στη δεκαετία του 1980, το Βέλγιο γέννησε το «φλαμανδικό Κύμα», μια ομάδα διαθεματικών καλλιτεχνών που ανέτρεψε τις καλλιτεχνικές συμβάσεις και επηρέασε την καλλιτεχνική σκηνή ώστε να γίνει αυτό που είναι σήμερα. Το Βέλγιο, λόγω της υπερ-διαφορετικότητας και της πολύ-πολιτισμικότητας - τόσο στο γήπεδο, όσο και στους δρόμους και τις γκαλερί.

Αναπτύσσοντας αυτό το θέμα, ελπίζω να μετατρέψω το Φεστιβάλ σε ένα τόπο συνάντησης διαφορετικών εθνικοτήτων, πολιτισμών, γλωσσών και εμπειριών. Μακάρι όλοι να μοιραστούμε τη σκηνή - όχι μόνο μέσα από ένα διάλογο των διαφορών, αλλά σε αναζήτηση του τι μας συνδέει, σε μια αναζήτηση για μια κοινή ταυτότητα στο γόνιμο έδαφος που η τέχνη κάθε φορά αποδεικνύει ότι είναι.

Αυτή η υπέρβαση των ορίων διατρέχει όλες τις επιλογές μου σχετικά με τους καλλιτέχνες. Το πρόγραμμα θα επιχειρήσει να συνδυάσει διαφορετικά καλλιτεχνικά αντικείμενα. Θα αναμετρηθώ και θα συναρμόσω το θέατρο, το χορό, τις παραστατικές τέχνες, τα εικαστικά, τη λογοτεχνία, τη μουσική και τον κινηματογράφο. Μέσα σε όλες αυτές τις μορφές της τέχνης η αναζήτηση για τα όρια κατέχει συχνά κεντρική θέση.

Οι δικοί μου ερμηνευτές - ή όπως εγώ τους αποκαλώ: «πολεμιστές της ομορφιάς» - αποσκοπούν και στη γεφύρωση των ορίων. Πασχίζουν για το ασύλληπτο, το ανέφικτο, κατά τη διάρκεια αυτών των μαγικών στιγμών μέσα σε ένα έργο τέχνης. Σε κάθε έργο τέχνης, ψάχνω για αυτά τα loci της οριακότητας, τις στιγμές της παράβασης.

Το ποδόσφαιρο είναι κι αυτό μια μορφή τελετουργίας, μια μορφή θεάτρου. Ποδόσφαιρο σημαίνει δράμα, σημαίνει να αντιμετωπίζεις την πραγματικότητα και δημιουργείς τη δική σου μοίρα. Ποδόσφαιρο σημαίνει θαύματα, και σημαίνει να κάνεις το αδύνατο δυνατό. Η αθανασία επιτυγχάνεται μέσω της θνητότητας του σώματος. Χωρίς να είμαι αφελής, ελπίζω ότι η τέχνη μπορεί να πάει ένα βήμα πιο πέρα από την πολιτική.

Η σκηνή διεγείρει την αλληλεγγύη, η τέχνη διερευνά την ουτοπία. Μακάρι ο φόβος πάντα να παραβιάζεται από την ελευθερία, και η κρίση να οδηγεί πάντα στη δημιουργία.

Σε αυτά τα τέσσερα χρόνια που θα επιμελούμαι το Διεθνές Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου ελπίζω να χτίσω γέφυρες και να αναπτύξω το διάλογο. Ελπίζω να καταστήσω το Φεστιβάλ αντιπροσωπευτικό της πολυπολιτισμικής κοινωνίας μέσα στην οποία βρίσκεται. Ένα Φεστιβάλ που μορφοποιεί ένα καθρέπτη του κόσμου και την ίδια στιγμή ένα εσωτερικευμένο παράλληλο σύμπαν, όπου η ποικιλομορφία αποδεικνύεται ότι δεν είναι πρόβλημα, αλλά υπόσχεση – για μια καλύτερη τέχνη, ένα καλύτερο μέλλον και έναν καλύτερο κόσμο.

Χαρείτε το!

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Το πρόγραμμα του Διεθνούς Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2016 θα επικεντρωθεί στο «Βελγικό πνεύμα» και θα χαρακτηρίζεται από μια ιδιαίτερα ευρεία επιλογή έργων τέχνης.

Κατά την έναρξη του φεστιβάλ το κοινό θα εισαχθεί στο καλλιτεχνικό σύμπαν του καλλιτεχνικού του διευθυντή του Jan Fabre, μέσω διαφόρων καλλιτεχνικών του έργων.

Το πρελούδιο θα κλιμακωθεί σε διάρκεια λίγων ημερών κατά τις οποίες το κοινό θα πάρει μια πρώτη γεύση του πως θα είναι το Φεστιβάλ τις επόμενες εβδομάδες.

Τα εγκαίνια της έκθεσης STIGMATA στο Μουσείο Μπενάκη, στις 15 Ιουνίου, θα αποτελούν μια πρόβα που θα προετοιμάζει το κοινό για το Φαμπριανό σύμπαν των διαφορετικών μορφών τέχνης και της ποιητικής του σώματος.

Στις 28 Ιουνίου, το κοινό θα συναντηθεί με τον Jan Fabre ως συγγραφέα, τα γραπτά του οποίου αποτελούν τη βάση της καλλιτεχνικής του έκφρασης. Επιφανείς Έλληνες ηθοποιοί θα διαβάσουν από τα νυχτερινά του ημερολόγια και από τα θεατρικά και ποιητικά του κείμενα, τα οποία θα εκδοθούν από τις εκδόσεις Νήσος.

Στις 29 Ιουνίου θα γίνουν τα εγκαίνια της έκθεσης Βελγικής τέχνης στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

Στις 30 Ιουνίου θα παρουσιαστεί η διάσημη παράσταση του Jan Fabre, Preparatio Mortis, με την Annabelle Chambon.

I. ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ

Το πρόγραμμα των παραστατικών τεχνών του Φεστιβάλ θα αποτελείται από μια διασταύρωση των βελγικών παραστατικών τεχνών - τα καλύτερα του Βελγίου, αν θέλετε. Πολλοί καταξιωμένοι και διεθνώς αναγνωρισμένοι Βέλγοι καλλιτέχνες θα παρουσιάσουν τη δουλειά τους, μεταξύ των οποίων και οι: Anne-Teresa De Keersmaker/Rosas, Jan Lauwers/Needcompany, Jacques Delcuvellerie/Groupov and Sidi Larbi Cherkaoui/Eastman.

Επιπλέον, η ήδη θρυλική παράσταση του Jan Fabre, Mount Olympus. To glorify the cult of tragedy. A 24h performance, θα λάβει χώρα κατά τη διάρκεια του Σαββάτου 9 και της Κυριακής 10 Ιουλίου.

Καλλιτέχνες από τη βελγική ενδιάμεση γενιά θα είναι επίσης παρόντες, όπως για παράδειγμα οι Fabrice Murgia / Cie Artara και Lisbeth Gruwez / Voetvolk, σε συνδυασμό με ανερχόμενους Βέλγους καλλιτέχνες.

ΙΙ. ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Αυτό το καλοκαίρι, θα πραγματοποιηθούν δύο κύριες εκθέσεις:

Μουσείο Μπενάκη - STIGMATA

Εγκαίνια την Τετάρτη 15, Ιουνίου 2016 (με την παρουσία του Jan Fabre)

Δείτε την ενότητα ‘Stigmata’ για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτή την έκθεση.

Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης - ΒΕΛΓΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ

Σε συνεργασία με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Αμβέρσας (MHKA) και τον Bart De Baere.

Εγκαίνια την Τετάρτη 29η Ιουνίου (παρουσία του Jan Fabre)

Το ΕΜΣΤ και το MHKA ήδη προετοίμαζαν μια παρουσίαση των συλλογών του MHKA. Αποφάσισαν όμως να την επιταχύνουν ώστε να ενταχθεί στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Ο Διευθυντής του ΜHKA, Bart De Baere, και η διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Κοσκινά όχι μόνο θα συν-επιμεληθούν αυτής της έκθεσης, αλλά και - κατόπιν προσκλήσεως του Jan Fabre – θα επιμεληθούν και μια έκθεση Βέλγων καλλιτεχνών.

Για το προσωπικό σημείωμα του Bart De Baere δείτε την ενότητα «Αθήνα, Αμβέρσα – Δύο πρόσωπα της Ευρώπης»

ΙΙΙ. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΙΔΕΕΣ

Η συμπερίληψη της λογοτεχνίας και του δημόσιου διαλόγου σε ένα πολυδιάστατο καλλιτεχνικό φεστιβάλ ξεκινά από την πεποίθηση της μετασχηματιστικής δύναμης των λέξεων.

Τον πρώτο χρόνο θα εστιάσουμε στην παρουσίαση της Βελγικής λογοτεχνίας και των Βέλγων στοχαστών, σε διάλογο με τους Έλληνες συναδέλφους τους. Επί τη ευκαιρία, στο Φεστιβάλ θα συμμετέχουν οι Βέλγοι συγγραφείς Stefan Hertmans και Tom Lanoye.

Ο προγραμματισμός για τη λογοτεχνία περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία:

• Βραδιές Λογοτεχνίας: Το Βελγικό Πνεύμα

Το Βέλγιο διαθέτει μια πολύ ζωντανή λογοτεχνική σκηνή: συγγραφείς κάνουν ενεργή χρήση του δημόσιου λογοτεχνικού χώρου, προκειμένου να παρουσιάσουν τη λογοτεχνία τους ζωντανά στο κοινό με ένα δυναμικό και καινοτόμο τρόπο. Κατά τη διάρκεια αρκετών βραδιών λογοτεχνίας θα παρουσιάσουμε Βέλγους συγγραφείς (που γράφουν στα ολλανδικά, τα γαλλικά, τα αραβικά ...), οι οποίοι μας αποκαλύπτουν τη Βελγικό πνεύμα της ανατροπής, του σουρεαλισμού, του πειραματισμού και της συνεχούς αναζήτησης της ταυτότητας. Μετατρέπουν απλές αναγνώσεις του έργου τους σε υπέροχες εμπειρίες. Οι βραδιές λογοτεχνίας θα συνοδεύονται από μουσική, και οι μεταφράσεις των κειμένων θα προβάλλονται. Έλληνες συγγραφείς θα κληθούν να συμμετάσχουν.

• Συνομιλίες: επείγοντα ζητήματα

Οι συνομιλίες θα φέρουν σε επαφή συγγραφείς, στοχαστές, καλλιτέχνες και επιστήμονες από το Βέλγιο και την Ελλάδα για να συζητήσουν επείγοντα ζητήματα στη λογοτεχνία, την επιστήμη, την τέχνη, την κοινωνία. Εν συντομία: στον κόσμο σήμερα.

Φέρνοντας τους κοντά θέλουμε να ενδυναμώσουμε τη ζωτικής σημασίας συζήτηση, να ενθαρρύνουμε νέες ιδέες, να βρούμε κοινό έδαφος, να ξανασκεφτούμε την Ευρώπη και τον κόσμο, καθώς και τη θέση της τέχνης και της λογοτεχνίας σε καιρούς αλλαγής και μετασχηματισμού.

• Ανάγνωση Βελγικών θεατρικών κειμένων

Σε αυτή την πρώτη έκδοση, θέλουμε να εισάγουμε κάποια σχετικά θεατρικά κείμενα Βέλγων συγγραφέων. Η παρουσίασή τους στο κοινό θα γίνει μέσω αναγνώσεων από Έλληνες ηθοποιούς.

ΙV. ΜΟΥΣΙΚΗ, ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ

Το Κέντρο του Φεστιβάλ θα οργανωθεί σαν μια πλατφόρμα συνάντησης. Το βράδυ θα υπάρχει μουσική, τόσο από ελληνικά όσο και από βελγικά ποπ και τζαζ μουσικά συγκροτήματα.

Επιπλέον, παράλληλα με το πρόγραμμα των Παραστατικών Τεχνών θα υπάρξει και προγραμματισμός για τον Κινηματογράφο.

Μια φιλανθρωπική βραδιά θα διοργανωθεί τον Ιούλιο.

V. ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΝΕΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ (AYA)

Για τον Jan Fabre και την ομάδα του, η εκπαίδευση και η καινοτομία είναι κεντρικής σημασίας. Καθ’ όλη τη διάρκεια του Φεστιβάλ ο Jan Fabre επιθυμεί να διασφαλίσει τη δυνατότητα της δια βίου μάθησης μέσω της διοργάνωσης σεμιναρίων και εργαστηρίων, με μερικούς από τους προσκεκλημένους καλλιτέχνες και σε διαφορετικούς τομείς. Προς το παρόν, οι παρακάτω καλλιτέχνες έχουν συμφωνήσει να κάνουν σεμινάρια, εργαστήρια ή / και διδασκαλία:

• Jan Fabre Teaching Group

• Viviane De Muynck

• Jacques Delcuvellerie

• Stef Lernous (Abattoir Fermé)

• Lisbeth Gruwez (Voetvolk)

• Theater Stap (Dance workshop for people with Down syndrome)

• Jan Lauwers (Needcompany)

• Anne-Teresa De Keersmaker (Rosas)

Αυτά τα σεμινάρια και τα εργαστήρια θα ενσωματωθούν σε μια νέα δομή, η οποία συστάθηκε ειδικά για το Διεθνές Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, δηλαδή την Ακαδημία Νέων Καλλιτεχνών (Academy for Young Artists - AYA). Ο στόχος αυτής της ακαδημίας είναι να δημιουργήσει ευκαιρίες απόκτησης γνώσης για τους (νέους) καλλιτέχνες, ευκαιρίες διαλόγου και προβληματισμού σχετικά με τις δικές τους (καλλιτεχνικές) πρακτικές αλλά και των άλλων.

Ο όρος «AYA» έχει διαφορετικές έννοιες σε διαφορετικές χώρες. Σημαίνει ταυτόχρονα «σχέδιο, ομορφιά» (Ιαπωνικά), «Θαύμα, στίχος, άλγεβρα» (Αραβικά), «το γρήγορο πέταγμα, πουλί» (Εβραϊκά), «Σπαθί» (Γερμανικά), «Καλή, δημιουργική ψυχή» (Τουρκικά), «Καλοσύνη, μουσική και μελωδία» (Μογγολικά). Με αυτό τον τρόπο ο όρος αντανακλά το υβριδικό, το διεπιστημονικό και πολυ-πολιτισμικό αντικείμενο αυτής της ακαδημίας, καθώς και την πολυεπίπεδη διαδικασία της δημιουργίας και του προβληματισμό γύρω από την τέχνη.

Δίπλα στα σεμινάρια και τα εργαστήρια, διοργανώνονται, μεταξύ άλλων, οι εξής δραστηριότητες:

• Συζητήσεις μετά τις παραστάσεις με τους καλλιτέχνες

Οι καλλιτέχνες θα δεχθούν ερωτήσεις και θα συζητήσουν δημόσια έπειτα από μία από τις παραστάσεις τους.

• Πλατφόρμα Νέων Κριτικών

Καθοδηγούμενοι από έναν ειδικό, οι νέοι επίδοξοι συγγραφείς, δημοσιογράφοι και κριτικοί καλούνται να γράψουν σχόλια σχετικά με τις παραστάσεις του Φεστιβάλ. Παρόμοια με μια πρακτική άσκηση στη δημοσιογραφία, μαθαίνουν να επεξεργάζονται, να συνεργάζονται και να δημοσιεύουν άρθρα ή βίντεο τους.

• Νεαρή Κριτική Επιτροπή

Παιδιά και έφηβοι καλούνται να παρακολουθήσουν κάποιες από τις παραστάσεις, και να μοιραστούν τη γνώμη τους σε ένα παιδαγωγικό πλαίσιο.

Εκτός από τη διοργάνωση αυτών των εκπαιδευτικών εκδηλώσεων, η Ακαδημία Νέων Καλλιτεχνών θέλει να δώσει ρητά στους νέους Έλληνες καλλιτέχνες (στις παραστατικές τέχνες, τα εικαστικά, τη λογοτεχνία, τη μουσική, τον κινηματογράφο κ.λπ.), την ευκαιρία να λάβουν μέρος σε αυτές τις δραστηριότητες υποστηρίζοντάς τους οικονομικά και θεσμικά.

Οι δύο κατευθύνσεις αναπτύσσονται ως εξής:

Α. Πρόγραμμα εργαστηρίων και παραστάσεων

Βάσει αίτησης, θα επιλεγούν 50 νέοι καλλιτέχνες (διαφορετικών ειδικοτήτων), οι οποίοι θα λάβουν δωρεάν εισιτήρια παραστάσεων και εισόδου για όλα τα εργαστήρια της επιλογής τους.

Β. Πρόγραμμα Θερινού Σχολείου (Summer School)

Βάση αίτησης, 7 νέοι καλλιτέχνες θα επιλεγούν να περάσουν 7 μέρες μαζί. Σε μια έντονη εβδομάδα, υπό την καθοδήγηση ειδικού, θα δουν παραστάσεις, θα συνομιλήσουν με συναδέλφους-καλλιτέχνες, θα παρακολουθήσουν μαθήματα και θα συζητήσουν για την τέχνη. Μέσα από τη μελέτη άλλων καλλιτεχνών, θα μάθουν περισσότερα για τις δικές τους καλλιτεχνικές πρακτικές.

Φωτό: ΑΠΕ - ΜΠΕ/ ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ /ΕΥΗ ΦΥΛΑΚΤΟΥ