Θεόδωρος Τερζόπουλος: Eίμαστε ικανοί και για το θαύμα

Πέμπτη 15 Οκτωβρίου, ώρα 8.26 π.μ., στη Φιλαδέλφεια των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Στην οθόνη του υπολογιστή, μέσω skype, ο Θεόδωρος Τερζόπουλος μου λέει ότι ο καιρός είναι ηλιόλουστος και λίγο δροσερός, «γλυκό φθινόπωρο». Χθες, στο Wilma Theatre, πραγματοποιήθηκε η πρεμιέρα της «Αντιγόνης» του Σοφοκλή στο πλαίσιο του διεθνούς project του θεάτρου Άττις «Αταφοι νεκροί». Η ανταπόκριση του αμερικανικού κοινού ήταν ενθουσιώδης, «χειροκροτούσαν όρθιοι επί μακρόν», μας μεταφέρει ηθοποιός της παραγωγής, το θέατρο κατάμεστο με προπωλημένες και τις 34 παραστάσεις έως 8 Νοεμβρίου, ενώ κάποιες κριτικές, όπως αυτή του «Inquirer», υπήρξαν διθυραμβικές: «Πρόκειται για μια εξαιρετικά δυνατή παράσταση που πιθανώς μπορεί να σου αλλάξει τη ζωή».

Εκείνο το βράδυ της 30ής Μαΐου, ξεκίνησαν στο Άττις οι αναγνώσεις των ποιημάτων μιας νέας γενιάς ποιητών στο πλαίσιο του νέου σας παγκόσμιου project «Άταφοι νεκροί». Τώρα, βρίσκεστε στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, στο Wilma Theatre, για την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, μέρος του ίδιου πολυεπίπεδου πλαισίου. Πώς διαρθρώνεται εφεξής αυτό το project;

Καταρχάς, η Karen Van Dyck, καθηγήτρια Σύγχρονης Ελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών του πανεπιστημίου Columbia, μεταφράζει τα ποιήματα που αναγνώστηκαν την 30ή Μαΐου στο Άττις και θα εκδοθούν από τις εκδόσεις Penguin με τον τίτλο: «Αταφοι Νεκροί: Οι ποιητές του Αττις». Το κομμάτι της ποίησης θα εξελιχθεί, σε ένα δεύτερο κύκλο, την άνοιξη στις ΗΠΑ, σε μια συνάντηση των Ελλήνων με Αμερικανούς ποιητές. Σταδιακά, μέσα στα επόμενα 5-7 χρόνια, ο άξονας της ποίησης θα αναπτυχθεί και σε άλλες χώρες. Για παράδειγμα, μετά την Αμερική, επόμενος σταθμός είναι η Μόσχα και εκεί θα συναντηθούν οι Έλληνες και οι Αμερικανοί με Ρώσους ποιητές. Παράλληλα με τον κύκλο της ποίησης, οργανώνονται διαλέξεις μου σε πανεπιστήμια, όπως στο Columbia, σχετικά με τη μέθοδο της δουλειάς μου πάνω στην τραγωδία και πάντα μέσα στο πλαίσιο της θεματολογίας των «Άταφων νεκρών», πλήθος σεμιναρίων με φοιτητές και σκηνοθέτες από την Αμερική αλλά και ομιλιών με το κοινό. Επίσης, θα παρουσιαστεί η δουλειά του Στάθη Γράψα με τους φυλακισμένους στον Αυλώνα, μέσα από βίντεο και φωτογραφικό υλικό, η παράσταση «Επιστροφή» που έγινε με τους τρόφιμους του συγκεκριμένου σωφρονιστικού καταστήματος, μια παράσταση για τους άταφους νεκρούς των φυλακών. Στις 5 Νοεμβρίου και πριν ολοκληρωθούν οι παραστάσεις της «Αντιγόνης» στο Wilma Theatre, αρχίζει ο κύκλος της Νέας Υόρκης, με μια τρίωρη διάλεξή μου στο πανεπιστήμιο Columbia πάνω στην τραγωδία, στη δουλειά μου και στο θέμα «Άταφοι νεκροί», για να ακολουθήσουν την άνοιξη οι παραστάσεις της «Αντιγόνης» στην αμερικανική μητρόπολη. Εδώ, θα ήθελα να αναφέρω και τη συνεργασία του διακεκριμένου ιστορικού, ακαδημαϊκού και διανοούμενου Mark Mazower, αλλά και της Anne Bogart, εξέχουσας σκηνοθέτιδος και υπεύθυνης στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών στο Columbia, στο project «Άταφοι νεκροί».

Σε αυτό το τόσο πολυδιάστατο project είναι πολύ ενδιαφέρον ότι συμμετέχει και ένας ελληνικός φορέας, η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, όπως δήλωσε ο πρόεδρος του ΔΣ του Ιδρύματος Ωνάση, κ. Αντώνης Παπαδημητρίου στην εναρκτήρια ομιλία του κατά την παρουσίαση του φετινού προγράμματος της Στέγης.

Μου έγινε πρόταση συνεργασίας από τη Στέγη. Χορηγός, όμως, του όλου κύκλου «Άταφοι νεκροί» είναι ο David Haas.

Εδώ και δύο μήνες, ζείτε και εργάζεστε στη Φιλαδέλφεια. Τι έχετε αποκομίσει από τη μέχρι τώρα διαμονή σας εκεί;

Όλο αυτό το διάστημα, δουλεύαμε σε πολύ εντατικούς ρυθμούς με τους συνεργάτες μου, τον Σάββα Στρούμπο, τον Αντώνη Μυριαγκό (που παίζει τον Κρέοντα), τον Στάθη Γράψα (Τειρεσίας), τον Paolo Musio (Κορυφαίος του Χορού) και με την Jennifer Kidwell (Αντιγόνη), αλλά και τους υπόλοιπους Αμερικανούς ηθοποιούς και συντελεστές. Φαντάσου σερί 8ωρων προβών με ένα μόνο 20λεπτο διάλειμμα. Αυτό, λοιπόν, που αποκόμισα από τους Αμερικανούς συνεργάτες μου είναι ο συγκλονιστικός επαγγελματισμός τους, η διαθεσιμότητά τους και η καθηλωτικά ανοιχτή τους διάθεση και αφοσίωση στο καινούργιο. Μια πραγματικά εξαιρετική συνεργασία. Όπως, επίσης, ασύλληπτα υψηλού επιπέδου και το επίπεδο παραγωγής και οργάνωσης, ιδιαίτερα το τεχνικό κομμάτι. Ελάχιστες φορές στη μέχρι τώρα πορεία μου μού έχει τύχει. Δεν άκουσα ποτέ τις φράσεις «θα δούμε» ή «δεν γίνεται», «δεν μπορώ».

Η πόλη της Φιλαδέλφειας, οι άνθρωποι;

Η πόλη είναι πανέμορφη, μικρής κλίμακας, με πολλά πάρκα και πράσινο. Οι άνθρωποι είναι πολύ φιλικοί και ανοιχτοί με τους ξένους, έχουν μια αλέγρα ψυχοσύνθεση, αλλά βλέπει κανείς και τις έντονες κοινωνικές διαφορές. Σαφώς υπάρχει φτώχεια, άστεγοι, κοινωνικές ομάδες περιθωριοποιημένες. Αλλά παντού βλέπεις την αστική οργάνωση. Οι δρόμοι λάμπουν, δεν νιώθεις πουθενά ότι κινδυνεύεις.

Η Ελλάδα πώς φαίνεται από τόσο μακριά;

Τρομάζω διαρκώς με τα τεκταινόμενα σε παγκόσμιο αλλά και τοπικό επίπεδο. Από εδώ, φαίνονται όλα πολύ πιο δύσκολα. Σαν να βρίσκεται η χώρα σε ένα βραχυκύκλωμα από το οποίο δύσκολα θα απεμπλακεί. Όμως πάντα υπάρχει μια ελπίδα μέσα μου, ότι, πάλι, με κάποιον τρόπο, θα τα καταφέρουμε. Είτε λόγω συγκυρίας είτε μέσα από μια πιο συλλογική κίνηση και συνειδητοποίηση. Χρειάζεται να πρυτανεύσει η ψυχραιμία, η λογική, η αξιοκρατία και η εργατικότητα. Αισθάνομαι ότι κάτι αλλάζει και στην ψυχολογία και στη σκέψη των ανθρώπων, μετά από όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης. Αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε και τη δική μας ευθύνη στα προβλήματα του τόπου, παρά την τάση μας να φορτιζόμαστε συναισθηματικά και συχνά να βραχυκυκλώνουμε και να χάνουμε την πυξίδα μας. Πιστεύω πως αν πρυτανεύσει μια ψύχραιμη κριτική και αυτοκριτική στάση, θα μπορέσουμε επιτέλους να ορθοποδήσουμε. Γιατί, ξέρετε, πιστεύω ακράδαντα στο δημιουργικά ανατρεπτικό πνεύμα της φυλής μας. Δεν είμαστε μόνο ικανοί για τα χειρότερα, αλλά και για το θαύμα. Η σωτηρία μας θα έρθει μέσα από τη δουλειά και την πειθαρχία. Να καλλιεργήσουμε την πνευματικότητά μας, να αναδείξουμε τον υγιή μας εαυτό, να παλέψουμε δημιουργώντας και διεκδικώντας. Μόνο έτσι θα δημιουργήσουμε καλές παραγωγικές συνθήκες. Οι καλές συνθήκες θα παράξουν καλό προϊόν, και το καλό προϊόν θα μπορέσει να εξαχθεί και να μας φέρει έσοδα αλλά και μία νέα, καλή έξωθεν μαρτυρία. Το λέω και το ξαναλέω πως πάντα με συνοδεύει η εικόνα της μάνας μου να ασβεστώνει τις αυλές, μέσα στη μεγάλη μας φτώχεια να λάμπει το σπιτικό μας, και παράλληλα να κάνει χρηστή οικιακή οικονομία με δύο δράμια φακές και φασόλια, για να έχουμε να βγάλουμε το χειμώνα. Αυτό έχουμε τώρα. Λίγα πράγματα που πρέπει να δούμε πώς θα τα αξιοποιήσουμε και θα τα αβγατίσουμε. Πάνε, τέλειωσαν οι εποχές της ψευδοευδαιμονίας. Και ευτυχώς, δηλαδή. Για να εστιάσουμε, επιτέλους, στην ουσία. Για να κάνουμε μια νέα, υγιή αρχή, να κοιτάξουμε μπροστά, να δούμε ένα νέο ορίζοντα. Γιατί παρά τα προβλήματα, η Ελλάδα παραμένει για μένα η ομορφότερη χώρα του κόσμου.