Mε τον ένα ή τον άλλο τρόπο το έχουν πει πολλοί καλλιτέχνες: Ο πόνος είναι έμπνευση, η ευτυχία όχι. Τα ζόρια, τα προβλήματα, οι περιπλοκές στις σχέσεις, οι δυσκολίες της ζωής, οι απώλειες αγαπημένων προσώπων ταΐζουν την έμπνευση του καλλιτέχνη, τον σπρώχνουν στη δημιουργία, να μοιραστεί τον πόνο του μετατρέποντάς τον σε τέχνη. Όταν όλα είναι ήρεμα, κανονικά, ακίνδυνα, χαριτωμένα, ανέμελα και ακολουθούν τις διακυμάνσεις μιας ευθείας γραμμής, τότε η ανάγκη για δημιουργία ελαττώνεται. Καθώς γράφω μου έρχονται στο μυαλό μερικές πρόσφατες περιπτώσεις (από τις 100άδες που μπορεί να απαριθμήσει κανείς): Ο John Grant έκανε ένα σπουδαίο comeback βγαίνοντας από τη δίνη της αυτοκαταστροφής του όταν ο φίλος του τον παράτησε σιωπηλά, τη στιγμή που μάθαινε πως έχει AIDS. Ο Bobby Womack έκανε ένα θαυμάσιο άλμπουμ (με τη βοήθεια του Damon Albarn), πολεμώντας ταυτόχρονα τον καρκίνο, όπως ακριβώς και η Sharon Jones. Η Allison Moorer, μετά το χωρισμό της με τον Steve Earle και τη διαπίστωση πως ο μικρός της γιος πάσχει από αυτισμό, κάνει το καλύτερο άλμπουμ της καριέρας της.
Η Bjork χωρίζει με τον εικαστικό Matthew Barney μετά από αρκετά χρόνια κοινής ζωής και ένα παιδί και αμέσως στρέφεται στη μουσική, σαν αυτοάμυνα και αποσυμπίεση, κι αρχίζει να γράφει τα μουσικά θέματα για τα έγχορδα –που κυριαρχούν στο δίσκο– και τις ενορχηστρώσεις τους και αυτό είναι ένα από τα πιο δυνατά κομμάτια του άλμπουμ. Ένα ακόμη πολύ ενδιαφέρον στοιχείο του «Vulnicura» είναι οι στίχοι, πιο δυνατοί και πιο ποιητικοί από ποτέ στη δισκογραφία της. Η απώλεια μας κάνει όλους ποιητές… Ο δίσκος είναι ένα σύνολο από μελαγχολικά πρελούδια, από μοιρολόγια του 21ου αιώνα, μια απτή απόδειξη ότι ακόμη και ένας τόσο βόρειος, «ψυχρός», εσωστρεφής άνθρωπος από την Ισλανδία που ως τώρα δεν μας είχε δείξει να πολυθέλει συναισθηματικές εμπλοκές μαζί μας, μοιράζεται τον πόνο της και θρηνεί (αλλά και συνεχίζει). Όπως συμβαίνει εδώ και κάμποσο καιρό, το βασικό της όπλο σε αυτή την προσωπική κατάθεση είναι η φωνή της και οι –σχεδόν– a cappella ερμηνείες της. Η μουσική παραμένει σε δεύτερο πλάνο, αλλά εκεί στο «βάθος» υπάρχουν όμορφες μελωδίες, εξαιρετική δουλειά στα έγχορδα αλλά και στους ηλεκτρονικούς ήχους ατμόσφαιρας με τη βοήθεια και των Arca και The Haxan Cloak στην παραγωγή. Όσοι νοσταλγούν την Bjork του παρελθόντος με τα straight τραγούδια που μπορούσες να σιγοτραγουδήσεις, να ακούσεις στο ραδιόφωνο, να συνδεθείς μαζί τους μάλλον έχουν χάσει επεισόδια. Εδώ και καιρό έχει απομακρυνθεί οριστικά από αυτό και τα τραγούδια του άλμπουμ δεν προσφέρονται για να βρεις αποκούμπι και στη δική σου απώλεια. Είπαμε, μοιράζεται μαζί μας τον πόνο της αλλά δεν γράφει για μας. Γράφει για τον εαυτό της και για την τέχνη της. Όποιος μπορεί ακολουθεί και γοητεύεται από αυτή την καινούργια φάση της, οι υπόλοιποι απλώς νοσταλγούν και γκρινιάζουν που «η μαμά» δεν τους δίνει αυτό που θέλουν: το εύκολο και το προσιτό.
11°
