Νίκος Κυπουργός: Μια αποκάλυψη των «μυστικών» του

Θα τον έλεγες ψηλό. Με τα ίδια φουντωτά μαλλιά από το 1980. Με το ελαφρό περπάτημα σαν να δηλώνει την αλλόκοτη σχέση του με την βαρύτητα. Ευγενής, γλυκός και εγκάρδιος. Με μακριά εκφραστικά δάχτυλα. Όταν τον ρωτούν τι όργανο παίζεις απαντά «Ορχήστρα». Είναι επιμελώς ατημέλητος. Η ίδια εφηβική φιγούρα. Κάποιοι τον πειράζουν ότι είναι ο Ντόριαν Γκρέυ. Είναι ο Νίκος Κυπουργός.

Η μητέρα του η Ευαγγελία ήταν από τη Στενήμαχο Φιλιππούπολης - Ασενοβγκράντ. Καλλίφωνη. Λάτρευε τα ελαφρά  τον Αττίκ, τον Σουγιούλ, τις ιταλικές όπερες και τον Τσιτσάνη. Θυμάται τον εαυτό του να κλαίει, όπως σχεδόν όλα τα παιδάκια, όταν άκουγε τη μητέρα του να τραγουδά  «Τα καβουράκια». Ο πατέρας του ο Στέλιος από τους μαρτυρικούς Ρωγούς Καλαβρύτων, αυτοδημιούργητος, πέτυχε στη ζωή του ως δραστήριος έμπορος, με κατάστημα ηλεκτρικών ειδών την κατάλληλη εποχή που εξηλεκτρίζεται το ελληνικό νοικοκυριό. Άνθρωπος απλός, μερακλής και γλεντζές. Είναι υποστηρικτικός στα παιδιά του.

Τις ηλιόλουστες Κυριακές τρώνε οικογενειακώς στα «Κεφτεδάκια της Κυρά Μαρίας» στην Φιλοθέη. Είναι εννέα ετών και ένας πλανόδιος μουσικός περνάει από το τραπέζι τους. Ο μικρός Νίκος μαγεύεται από την κιθάρα και το τραγούδισμα. Από τη ζωντανή μουσική. Ο Στέλιος αντιλαμβάνεται το δέος στα μάτια του γιού του και προτείνει στον μουσικό να αγοράσει την κιθάρα. Ο μουσικός διστάζει αλλά τελικά πείθεται με πεντακόσιες δραχμές. Ο Νίκος αποκτά την πρώτη του κιθάρα. Επί τόπου. Έτσι ξεκινάει και η περιπέτειά του με τη μουσική. Από έναν ξαφνικό έρωτα και μία πατρική χορηγία. Θα ακολουθήσει η σπουδή σε ωδείο. Αλλά το αυτί του είναι πιο επιδραστικό από τα μαθήματα. Συλλαμβάνει τις μελωδίες που ακούει και τις κάνει ό,τι θέλει. Τις παίζει. Τις ανασυνθέτει. Τις διασκευάζει. Είναι μικρός για να τις ονομάσει παραλλαγές. Ανακαλύπτει τη μουσική που έχει μέσα του. Ένα βράδυ, ο μεγάλος του αδερφός , ο Γιάννης έχει απηυδήσει που παίζει μες τη νύχτα και δεν τον αφήνει να κοιμηθεί. Θα του σπάσει την κιθάρα πετώντας του μια παντόφλα.

Από το Δημοτικό του Παλαιού Ψυχικού θα βρεθούν και τα δύο αδέρφια εσώκλειστοι στην Πρότυπη Σχολή Αναβρύτων. Θα εκπαιδευτούν να γίνουν άριστοι. Βιωματική εκπαίδευση. Στρατιωτική πειθαρχία. Σαν να πήγαν φαντάροι πριν την ώρα τους. Ξυπνάνε στις 6.00 με κρύο ντους! Ο Νίκος είναι «αλλού» από τότε. Δεν κατορθώνει να αποφύγει τις ποινές που τον κυνηγούν και δεν του επιτρέπουν να βγαίνει από τη σχολή τα Σάββατα και μετά ούτε τις Κυριακές. Δεν κάνει για αυτούς τους άριστους. Θα μεταγραφεί στου Μωραΐτη και θα έρθει στα ίσα του. Είναι εκεί ο Ματθαίος Μουντές. Θεολόγος, φιλόλογος, ποιητής και έχει και μια θεατρική ομάδα. Αναγνωρίζει την καλλιτεχνική του φύση. Τον προτρέπει να μελοποιήσει με την κιθάρα του. Του δίνει και στίχους του. Θα τα κάνει τραγούδια. «Δώδεκα τραγούδια σε στίχους του Ματθαίου Μουντέ». Η Κυρία Κώτια Ροδιάδου έχει τη δισκογραφική «Καλλιτεχνικαί εκδόσεις Στροφές», θα αναλάβει την έκδοση του νεότερου συνθέτη, του Νίκου Κυπουργού. Είναι μόλις δεκαεπτά ετών.

Θα ηχογραφήσει στα φημισμένα στούντιο της Columbia με ηχολήπτη τον εξαίρετο Στέλιο Γιαννακόπουλο. Έχει το θράσος της νεότητος και την επόμενη χρονιά θα χτυπήσει την πόρτα  του Σεφέρη. Τον έχει μελοποιήσει. Θα φύγει από το γραφείο του ποιητή με την έγγραφη άδεια και τις συμβουλές του. Θα ξαναπάει στο ίδιο στούντιο να ηχογραφήσει. Θα είναι και ο Δημήτρης Βράσκος με το βιολί του. Δώδεκα τραγούδια σε ποίηση Γιώργου Σεφέρη, Μίλτου Σαχτούρη, Νικηφόρου Βρεττάκου, Νίκου Καρύδη, Κοραλίας Θεοτοκά, Ματθαίου Μουντέ. Ο Δημήτρης Βερνίκος -κοινός φίλος-  θα πάει τους δίσκους του στον Μάνο Χατζιδάκι που είναι στη Νέα Υόρκη. Ο Μάνος Χατζιδάκις θα ανταποκριθεί με μια επιστολή με μελάνι μωβ. Τον επαινεί. Τον συμβουλεύει πατρικά να μην παρασυρθεί από τις σειρήνες. «Πρόσεχε, πρέπει να μελετήσεις, το τραγούδι δεν είναι εύκολη υπόθεση, η εύκολη οδός είναι καταδικασμένη. Κι αν έχεις ευκολίες, μη μένεις σ’ αυτές, κατασκεύασε ο ίδιος τις δυσκολίες σου, οι ευκολίες είναι επικίνδυνες». Αρχίζει μια μαθητεία. Ακολουθεί τις συμβουλές του. Δεν θα τον παρασύρει το ταλέντο του. Θα διαβάσει τα «Γράμματα σ’ ένα νέο ποιητή» του Ράινερ Μαρία Ρίλκε.

Θα μπει στη Νομική. Παράλληλα με το 3ο και 4ο έτος θα υπηρετήσει 30 μήνες στο ναυτικό. Όταν το 1972 ο Χατζιδάκις επιστρέψει στην Αθήνα θα συναντηθούν, στον «Μαγεμένο Αυλό», τον Σεπτέμβρη. Μιλάνε για την μουσική. Θα τον προσκαλέσει. «Ελάτε αύριο στο στούντιο της Columbia». Θα πάει και θα συναντήσει στο κοντρόλ του στούντιο τον Χατζιδάκι, τον Γιαννακόπουλο, τον Βράσκο, τον Ανδρέα Ροδουσάκη, τον Βασίλη Τενίδη, τη Φλέρυ Νταντωνάκη και τον Δημήτρη Ψαριανό. Τον έχει προσκαλέσει στην ιεροτελεστία της άνοιξης. Στην ηχογράφηση του «Μεγάλου Ερωτικού». Στο τέλος της εγγραφής ο Χατζιδάκις του χαρίζει την παρτιτούρα του από το «Κέλλομαί σε γογγύλα» με αφιέρωση. «Στον Νίκο Κυπουργό, με τις ευχές μου για την μουσική που ήδη περιέχει μέσα του».

Με την προτροπή του Θεόδωρου Αντωνίου θα συναντήσει τον κατάλληλο δάσκαλο. Είναι ο συνθέτης κλασικής μουσικής και γνώστης των σύγχρονων τάσεων, Γιάννης Α. Παπαϊωάννου. Έχει ιδιαίτερο σύστημα εκπαίδευσης. Καινοτομεί. Θα γίνει μαθητής του.

Το 1975 ο Χατζιδάκις αναλαμβάνει να αναμορφώσει το Τρίτο πρόγραμμα.«Ζητάμε ν’ αλλάξουμε την παθητική σχέση ακροατή - ραδιοφώνου, που υπήρχε μέχρι σήμερα. Να ενεργοποιήσουμε τον ακροατή με αφυπνιστικούς ερεθισμούς σε προβλήματα σκέψεως και τέχνης». Θα καλέσει κοντά του και επαγγελματίες που λείπουν στα ξένα. Ο Νίκος Κυπουργός θα γίνει από τους βασικούς του συνεργάτες. Θα ενταχθεί και στη δημιουργική ομάδα της ιστορικής εκπομπής «Εδώ Λιλιπούπολη». Ρεγγίνα Καπετανάκη, Ελένη Βλάχου. Θα προσκαλέσει τον ομότεχνό του Δημήτρη Μαραγκόπουλο. Θα έρθουν στην παρέα η Μαριανίνα Κριεζή, η Λένα Πλάτωνος και ο νέος Νίκος Χριστοδούλου. Είναι μια ομάδα που θα γράψουν τραγούδια για μικρούς και μεγάλους με παραμυθένια αθωότητα. Ο Νίκος θα γράψει το σήμα της Λιλιπούπολης. Το τελευταίο τραγούδι που γράφεται για την εκπομπή είναι το «Χρυσαλιφούρφουρο» και δεν θα προλάβει να μπει στην πρώτη έκδοση του βινυλίου το 1978. Μετά από αυτή την γιορτή θα ξενιτευτεί. Με μια υποτροφία από το ίδρυμα Αριστοτέλης Ωνάσης θα πάει στο Παρίσι και θα ακολουθήσει τα βήματα της πρωτοπορίας. Μπουλέζ, Μπέριο, Λιγκέτι, Στοκχάουζεν, Ξενάκης. Η πρωτοπορία ζητάει μαθηματικά και φυσική. Θα τα μελετήσει. Θα θαυμάσει τον Frank Zappa σε μια συναυλία. Τον καλεί ο Χατζιδάκις για τον διαγωνισμό και θα γνωριστούμε στους «Αγώνες τραγουδιού» στην Κέρκυρα. Ανοίγει μια αυλαία για μια μεγάλη παρέα ανήσυχων καλλιτεχνών.

Θα επιστρέψει στις σπουδές του. Θα προστεθούν η Μουσική Παιδαγωγική και η Εθνομουσικολογία. «Έλα να συμπληρώσεις το “Χρυσαλιφούρφουρο” για την έκδοση του cd» θα του μηνύσει ο Χατζιδάκις. Έρχεται το 1981 για να πάει στο στούντιο της Columbia σταθερά με τον Γιαννακόπουλο. Ξανασυναντά όλους τους παλιούς γνώριμους μουσικούς. Παίζουν όλοι μαζί. Τώρα διευθύνει ο ίδιος. Το πετυχαίνουν με την δεύτερη εγγραφή. Ο Νίκος όμως λέει «Πάμε ακόμα μία». Σβήνουν το παλιό με την σιγουριά του καλύτερου. Ξεκινούν την ηχογράφηση και γίνεται σεισμός! Ο σεισμός του 1981! Μέγα το βουητό, τρίζουν και κουνιούνται τα πάντα. Καταγράφεται ένας φόβος. Θα τολμήσουν την επομένη και θα το ολοκληρώσουν.

Πίσω στο Παρίσι. Στην πρωτοπορία. Τα πόδια του είναι σε δύο βάρκες. Οι κλασικοί τον θεωρούν «ελαφρό» επειδή γράφει τραγούδια. Η πιάτσα του τραγουδιού τον έχει για «λόγιο». Εκείνος αισθάνεται ασφαλής. «Έχω γλυτώσει και από τους μεν και απ’ τους δε», μας εξομολογείται. Το 1982 θα ολοκληρώσει τις σπουδές και θα προσληφθεί στη Λύρα. Παντρεύεται τη Δώρα Μασκλαβάνου. Γεννιέται η κόρη τους η Λυδία.

Αυτή τη συγκίνηση θα τη γιορτάσει με ένα δίσκο. Μετά από μεγάλη έρευνα θα ηχογραφήσει στο στούντιο PDR του Παναγιώτη Δράκου, τον δίσκο «Νανουρίσματα» με τη Σαβίνα Γιαννάτου. Ένας δίσκος έκπληξη. Παλιά και νέα νανουρίσματα από όλη την Ελλάδα. Θα γλυκάνει την αγορά.

Θα του απαντήσει ο Χατζιδάκις με άλλα «νανουρίσματα». Τα Μοιρολόγια του Λουδοβίκου των Ανωγείων.

Θα γράψει μουσική και θα ενορχηστρώσει το χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου «Εν Αθήναις». «Όταν είπα στη γλυκύτατη Ραλλού Μάνου την ιδέα μου να τελειώσει το μπαλέτο μ’ ένα τσιφτετέλι, στη διάρκεια του οποίου ο “χορός” θα “δοξάσει” τον λαϊκό τραγουδιστή, τρόμαξε στ’ αλήθεια. Σιγά σιγά όμως άρχισε να της αρέσει η ιδέα, και στο τέλος την υποστήριξε όσο κανένας άλλος. Υπέροχη συνεργασία. Κι έμελλε, δυστυχώς, να είναι η τελευταία της». Αυτό το τραγούδι θα τραγουδήσει ο Νίκος Παπάζογλου. Είναι η πρώτη συμμετοχή του Παπάζη.

Ο Χατζιδάκις τον εμπιστεύεται και τον καλεί να ενορχηστρώσει και να συμπληρώσει θέματα σε αυτά που έγραψε για την ταινία του Peter Ustinov «Memed, γεράκι μου».

Ο Κυπουργός θα πάει έτοιμος στο στούντιο. Θα γράψει πρώτος. Ο Χατζιδάκις όμως δεν έχει γράψει τίποτα. Την επομένη έρχεται πανέτοιμος. Ξενύχτησε και  έγραψε όλα τα θέματα. Τον χρησιμοποίησε σαν έναυσμα.

Εδώ τελειώνει η μαθητεία του με τον Χατζιδάκι και αρχίζει η γόνιμη συνεργασία τους. Το 1985 ο Χατζιδάκις ιδρύει τον «Σείριο». Το δικό του δισκογραφικό label. «Ο δίσκος πρέπει να ξαναγίνει μαγικός και να μας αποκαλύπτει μες απ’ τις μαύρες χαρακιές του μια μουσική απρόοπτη κι εξαίσια», γράφει στα εξώφυλλα των δίσκων του «Σείριου».

Με το «Σείριο,» ο Χατζιδάκις προβάλει ένα νέο ήθος στην ελληνική δισκογραφία, όπως ακριβώς έκανε στη ραδιοφωνία με το Τρίτο Πρόγραμμα, στον περιοδικό τύπο με το «Τέταρτο» και αργότερα στον χώρο της συμφωνικής μουσικής, με την «Ορχήστρα των Χρωμάτων».

Ο Κυπουργός θα μετακομίσει στον «Σείριο». Ενορχηστρώνει αλλά θα αναλάβει και τη διεύθυνση των παραγωγών.

Θα με πάρει τηλέφωνο να βρεθούμε. Είχα υπογράψει συμβόλαιο το 1989 με τον Μάνο Χατζιδάκι και τον «Σείριο» να ηχογραφήσω ένα δίσκο με δικά μου τραγούδια. Τώρα ανέλαβε την παραγωγή ο Νίκος. Σε κλίμα ευφορίας τα οργανώνουμε όλα σε ένα δίωρο ραντεβού. Είμασταν έτοιμοι να μπούμε στο στούντιο. Μας σταματά ο Χατζιδάκις. Θέλει να ενορχηστρώσει ο ίδιος. Ο χρόνος θα κυλίσει και αυτό δεν θα γίνει ποτέ.

Ο Σείριος θα συνεργαστεί με τη Minos για μια σειρά έργων του συνθέτη. Ο Χατζιδάκις θα γράψει στο εσώφυλλο «…Η λατρεία της λεπτομέρειας ενός λαϊκού σώματος. Αυτή υπήρξε η ιδιοφυής σχέση του Νίκου Κυπουργού με το λαϊκοφανές υλικό μου. Λατρευτική γεμάτη επιθυμίες κι ακριβές μουσικές μνήμες».

Θα είναι συνέχεια κοντά στον Χατζιδάκι σε συναυλίες περιοδείες ηχογραφήσεις. Πέρα από το μουσικό του μεγαλείο τον εμπνέει η υπαρξιακή του ανησυχία, η αχόρταγη του δίψα για γνώση, μουσική και τεχνολογική. Η ευφυΐα και η ακεραιότητά του. Μια δεκαετής συνεργασία και φιλία. Είναι ο μέντοράς του.

Ο Μενέλαος Καραμαγγιώλης ετοιμάζει την ταινία «Rom» και προτείνει στον Κυπουργό να γράψει τη μουσική. Στα γυρίσματα θα τον γοητεύσει ένας νεαρός που τραγουδάει μια παραδοσιακή τσιγγάνικη μελωδία. «Τι ωραία φωνή, πως σε λένε;», «Κώστα Παυλίδη» του απαντά. Θα γράψει μια μελωδία για την ταινία αλλά και γι’ αυτήν τη φωνή. Σαν προσευχή σεφαραδίτικη. Ο Καραμαγγιώλης θα γράψει στίχους που δεν έχουν νόημα αλλά έχουν ηχητική πρόκληση. Ο Κυπουργός θέλει κάτι άλλο. «Νίκο, δεν θα έρθει κανένας τσιγγάνος να ακούσει τι θα λέει το τραγούδι» του λέει ο Μενέλαος. Θα συμφωνήσουν να κάνει ο καθείς τη δική του βερσιόν. Τον Νίκο θα τον χτυπήσει η ιερή δημιουργική μανία. Θα πάει στο σπίτι του Παυλίδη και θα καθίσει στο τραπέζι με τη μάνα Παυλίδη. Είναι μια γλυκύτατη γυναίκα με μεγάλη κατανόηση. «Θα σου λέω σου λέω νοήματα και θα μου λες λέξεις τσιγγάνικες. «Τσιγγάνο είναι ωραίο να σε λένε. «Rom sosu car de penen tuke». Τσιγγάνος δεν είναι εύκολο να είσαι. «Rom nai colai tute aves». Δεν ξέρω τι θα γίνω. Δεν ξέρω. «Meitzanaf meitzanaf so cacerdiaf. Meitzanaf». Τσιγγάνος θα ήταν ωραίο να είμαι. «Rom sosu car sosu car sas mete avaf». Τσιγγάνος θα ήθελα πολύ να είμαι. «Meitzanaf meitzanaf so si o Rom. Meitzanaf». Δεν ξέρω Τσιγγάνος τι είναι. Δεν ξέρω.  Στο cd θα γράψει στίχοι «ανωνύμου».

Μου λέει και μια χαριτωμένη σύμπτωση. Στα γυρίσματα της εκπομπής «Τα μυστικά της μουσικής» μετά από πολλά χρόνια, αναζητά τραγούδια αλλόγλωσσα στις παρυφές της Εγνατίας οδού. Αρβανίτικα, Βλάχικα, Πομάκικα, κ.α. Στο Δροσερό Ξάνθης θα γνωρίσει τη Σαμπιχά, που είναι Ρομά και πρόεδρος της Κοινότητας. Όταν της ζητάει να του πει κάποιο παραδοσιακό τσιγγάνικο τραγούδι, η Σαμπιχά θα τραγουδήσει το «Rom» βεβαιώνοντας πως μόνο αυτό ξέρει. Την ιδέα με τα τραγούδια της Εγνατίας θα την επεξεργαστεί με τους Λεωνίδα Εμπειρίκο, Ελίτα Κουνάδη, Μιράντα Τερζοπούλου και θα δώσουν αργότερα μια πολυπρόσωπη  συναυλία στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

Το 1993 θα διαβάσει στην εφημερίδα ότι το ΟΜΜΑ (Μέγαρο) του έχει αναθέσει ένα μιούζικαλ που θα παιχτεί σε δύο μήνες. Είναι πρόταση του Θόδωρου Αντωνίου που θα διευθύνει την ορχήστρα ALEAIII. Είναι η πρώτη παραγγελία που δέχεται. Στην αρχή φρικάρει και σκέφτεται να αρνηθεί. Γιατί δεν τον ενημέρωσαν. Γιατί δεν ξέρει αν θα προλάβει. Η δεύτερη σκέψη είναι ότι δεν πρέπει να αρνηθεί την πρώτη του παραγγελία.«Ας δοκιμαστώ» λέει. Θα συνεργαστεί με τον θεατράνθρωπο Θωμά Μοσχόπουλο και διασκευάζουν το παραμύθι του Άντερσεν «Τα ρούχα του βασιλιά» σε «Σιωπή ο βασιλιάς ακούει». Θα σατιρίσουν την τρέχουσα κατάσταση, το στάτους της μουσικής και τον ίδιο τον βασιλιά. Το Μέγαρο. Η επιτυχία του έργου τον ακολουθεί με επαίνους και πολλαπλά ανεβάσματα.

15 Ιουνίου 1994 θα φύγει ο Χατζιδάκις για τον Σείριο. Τον γενέθλιο τόπο του. Σταματά να εκπέμπει άμεσα ο πομπός του ωραίου και τ’ αληθινού. Θα μείνουμε ορφανοί.

Ο Χατζιδάκις είχε υποσχεθεί στον Γιώργο Πανουσόπουλο ότι θα γράψει τη μουσική στη νέα του ταινία «Ελεύθερη Κατάδυση». Θα συνεργαζόταν μετά 17 χρόνια από τον «Μήνα του μέλιτος». Δεν πρόλαβε. Θα αναλάβει ο Κυπουργός την υπόσχεση. Η πρόκληση είναι μεγάλη. Θα αναπτύξει «αυθαίρετα» δύο θέματα από την «Ρυθμολογία». Επίσης «αυθαίρετα» θα εντάξει και τον «Μήνα του μέλιτος» μιας και ο Χατζιδάκις την θεωρούσε την πιο ολοκληρωμένη του εργασία στον κινηματογράφο.

Το 2000 ο Κυπουργός ξαναγίνεται διεθνής. «Πιστεύω στο πάντρεμα των τεχνών και αυτό μπορεί να γίνει στο θέατρο και τον κινηματογράφο».

Θα γράψει τη μουσική για τη γαλλική παραγωγή «Passeurs de rêves». Σκηνοθέτης είναι ο Ιρακινοκούρδος Hiner Saleem. Είναι παρών στα γυρίσματα στην Αρμενία. Στο Yerevan για μία εβδομάδα. Θα εντάξει μια ομάδα πέντε μουσικών με duduk. Την τελευταία μέρα της παραμονής του έρχεται η πρόταση. «Μπορείτε να έχετε τη Συμφωνική του Yerevan με 1.000 δολάρια για 4 ώρες». Ο σκηνοθέτης πετάει τη σκούφια του. «Βεβαίως θέλουμε». «Να γράψεις κάτι» του λέει. Την επομένη στις 17.00 πετάει. Έχει εισιτήριο για Αθήνα. Έξω είναι -6C. Χώνεται στο βεστιάριο να ζεσταθεί. Ξενυχτάει ως τις 5 το χάραμα και γράφει θέματα. Μια μελωδία για ταρ και κρουστό. Μια μελωδία της Ανατολής. Το θέμα των τίτλων και ένα χορό.Σ τις 12.00 η Συμφωνική τον περιμένει στο στούντιο. Σε δύο ώρες θα παίξουν από 3-4 βερσιόν τα θέματα. Με διαφορετικό tempo, αργά, γρήγορα, σόλο και διάφορες παραλλαγές. Θα πάρει το υλικό σε οκτακάναλη VHS. Θα με πάρει τηλέφωνο. Θέλει βοήθεια. Χρειάζεται μια ομάδα μουσικών να ηχογραφήσει τα υπόλοιπα θέματα. Θα μείνει μόνο δύο μέρες στην Αθήνα και θα πετάξει για Παρίσι. Δεν έχει χρόνο να το οργανώσει. Σε μία εβδομάδα στο στούντιο ECHO του Χρήστου Κοσμά τον περιμένουν ο Hacan Bingolu με σάζι, ο Tigran Sarkisian με duduk, ο Θανάσης Βασιλόπουλος με κλαρίνο, ο Γιάννης Ζευγόλης με βιολί, ο Αλέκος Βασιλάτος με κοντραμπάσο, ο Ανδρέας Παππάς με τουμπελέκια και νταγερέδες, ο Βαγγέλης Κουκουλάρης με λαούτο. Εγώ δεν πήγα. Είχα άλλο στούντιο. Είναι Απρίλης του 1999.

Ο Γιώργος Λούκος θα του παραγγείλει για το Φεστιβάλ Αθηνών ένα έργο homage για τον Μάνο Χατζιδάκι. Ο Κυπουργός θα ετοιμάσει το «Sweet Suite» και θα παιχτεί το 2006 στο Ηρώδειο από την «Εναρμόνια ορχήστρα» σε διεύθυνση Λουκά Καρυτινού. Είναι εννέα σουίτες από εννέα ταινίες με μουσικές του Χατζιδάκι. Επεμβαίνει αρμονικά, αντιστικτικά, ρυθμολογικά ακόμα και συνθετικά, αναθεωρώντας τις αρχικές ενορχηστρώσεις. Είναι μια τολμηρή απόπειρα να αποκαλύψει τον «Συμφωνικό Χατζιδάκι». Ο Μύρων Μιχαηλίδης θα πάρει την πρωτοβουλία και θα τον παρακινήσει να ηχογραφηθεί το έργο. Ο Κυπουργός θα προσθέσει και τη δική του κινηματογραφική σουίτα αρ. 1. Θα τα ηχογραφήσει η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης υπό τη διεύθυνση του Μύρωνα Μιχαηλίδη το 2009.

Έχει βραβευτεί κατ’ επανάληψη και έχει γίνει ο αγαπημένος των σκηνοθετών. Είναι ο πολυγραφότερος του είδους. Στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Έχει γράψει μουσικές για 86 θεατρικά έργα. Για τον κινηματογράφο και την TV 71 ταινίες. Δεν έχει κάνει ποτέ δίσκο για ένα τραγουδιστή. Κρατάει αποστάσεις από την δισκογραφία και τον πρωταθλητισμό της. Μαζεύει τα τραγούδια από την θεατρική του ελευθερία και τα κάνει δίσκο. Το 2001 αποφασίζει και επιλέγει μουσικές και τραγούδια από παραστάσεις και ταινίες για να κάνει δίσκο στον Σείριο.«Τα Μυστικά του Κήπου».

Είναι όλα τα άστρα με το μέρος του. Όλα τα προβλήματα λύνονται ως δια μαγείας. Η Χάρις Αλεξίου τραγουδάει αλλά όταν της στέλνει το αποτέλεσμα δεν την ικανοποιεί η επίδοσή της. «Νίκο, δεν μ’ αρέσει». Δεν ξέρει τι να κάνει γιατί πρέπει να παραδώσει. Μοιάζει ότι ναυαγεί η προσπάθεια. «Θα έρθω αύριο» του λέει. Είναι στην Θεσσαλονίκη για εμφανίσεις. Η πρόγνωση καιρού δίνει καταιγίδα. Η Αλεξίου ατρόμητη θα πετάξει, θα τους χαρίσει μια σπαρακτική ερμηνεία και την ίδια μέρα θα επιστρέψει μέσω  καταιγίδας.

Τα Κατσιμιχάκια δεν ήταν στο πρόγραμμα. Βγαίνει ο Κυπουργός από το στούντιο Praxis στη Νέα Σμύρνη για να πάει στο περίπτερο και πετυχαίνει τον Πάνο. Έκπληξη. «Κοίτα που μου ήρθε ιδέα, πού είναι ο Χάρης;». Ξεπροβάλλει ο Χάρης πίσω από το περίπτερο. «Παρών». Είναι φίλοι από τους «Αγώνες της Κέρκυρας». «Πάμε στο στούντιο έχω μια μουσική αλλά δεν έχω στίχο. Τι λέτε, μπορείτε να έρθετε αύριο;». Θα έρθουν την επαύριο και ο Πάνος που είναι συγκινημένος από την έλευση της κορούλας του, μπαίνει πρώτος στο μικρόφωνο.

Ο Νίκος παίρνει τον Αηδονίδη που του έχει στείλει το νανούρισμα. «Νίκο μου,  τι ωραίο που είναι αλλά εγώ δεν μπορώ να το πω. Η παράδοση λέει τα νανουρίσματα τα λένε γυναίκες. Δεν υπάρχει νανούρισμα από άνδρα σε μας». Κόκκαλο ο Κυπουργός. Δεν το αφήνει να χαθεί. «Χρόνη, εγγονάκια έχεις;». «Έχω λέει». «Θα ήθελες να σε ακούν τα εγγονάκια σου να τους τραγουδάς;». Έτσι άλλαξε η παράδοση από τη συγκίνηση ενός παππού.

Πάλι ο χρόνος τον πιέζει και ο Ψαραντώνης έχει συναυλιακές δεσμεύσεις. Είναι στα πρόθυρα εγκεφαλικού. «Θα έρθω αύριο πρωί και θα επιστρέψω το απόγευμα». Έρχεται αεροπορικώς άυπνος αλλά ακμαίος. Τραγουδά και φεύγει. Τον κυνηγάει ο Νίκος να του πληρώσει το αλερετούρ. «Τι κάνεις μωρέ, θέλεις να μην είμαστε φίλοι;» του λέει ο άρχοντας.

Από το 1983 αγωνίζεται για την παιδαγωγική εκπαίδευση. Με τους συναδέλφους Γρηγορίου, Κουρουπό, Μαραγκόπουλο θα υποβάλλουν ένα σχέδιο Σύγχρονου Μουσικού Παιδαγωγικού Προγράμματος. Αυτό το πρόγραμμα θα το διδάξει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διδάσκει σε ωδεία στην Αθήνα και Καλαμάτα αλλά και όπου τον καλέσουν.

Από το 2015 είναι υπεύθυνος (Ενορχήστρωση - Διεύθυνση) για την συνάντηση των μουσικών σχολείων που γίνεται στην Ξάνθη. Τίτλος «Ξάνθη, Πόλις Ονείρων» σε ανάμνηση του Μάνου Χατζιδάκι. Στην πλατεία μαζεύονται 500 νέοι μουσικοί και 500 νέοι χορωδοί. Μια μουσική κατάληψη.

Το 2010 «Από-Σύρο-μαι» λέει. Επαναπροσδιορίζει την σχέση του με τον εαυτό του και προσπαθεί να εγκατασταθεί στη Σύρο. Φτιάχνει το 2010 με άλλους μουσικούς του νησιού την «Ορχήστρα των Κυκλάδων». Η ορχήστρα με τον μαέστρο της περιοδεύει σε όλη την Ελλάδα.

Από το 2013 έως το 2017 θα παραδώσει 31 επεισόδια στην ΕΡΤ2, της σειράς «Τα Μυστικά της Μουσικής». Ένα ταξίδι στα μυστικά της μουσικής από τη δημιουργία και την ερμηνεία, μέχρι την τεχνολογία και την εκπαίδευση, τις γλώσσες και τα επαγγέλματα της μουσικής.

Είναι ένας κοσμοπολίτης της μουσικής. Έχει συνθέσει όπερες, φωνητική, ορχηστρική, μουσική δωματίου, μπαλέτο, τραγούδια και μουσική για το θέατρο και για ταινίες. Ευέλικτα αλλάζει πεδία δράσης. Ένας διαφωτιστής με διαβαθμισμένες σπουδές αλλά  με έργο που δεν κατηγοριοποιείται. Είναι πολύγλωσσος μουσικά και γίνεται ο ιερέας που παντρεύει διαφορετικά μουσικά είδη. Σαν την μέλισσα θα τριγυρίσει σε  σπάνιους κήπους  για να μας φέρει το δώρο του. Έχει βρει το κοινό του. Είναι οι μουσικόφιλοι, νέοι και ενήλικες που επιδιώκουν και διατηρούν τη νεότητά τους.

Έχει έναν κήπο μυστικό που μεγαλώνει τις τρυφερές του μελωδίες. Όταν ωριμάσουν θα τις μοιραστεί με μας σαν μικρά κομψοτεχνήματα. Σαν Μπονζάι.