Moonspell: Μας πέταξαν στους λύκους σε πολύ μικρή ηλικία

Στα μέσα των 90s, η φήμη ενός συγκροτήματος από την Πορτογαλία με το όνομα Moonspell, αρχίζει να μεγαλώνει από χώρα σε χώρα. Μετά το ντεμπούτο τους «Wolfheart», το τραγούδι «Opium», εμπνευσμένο από το ποίημα «Opiário» του Άλβαρο ντε Κάμπος, ετερώνυμου του πορτογάλου ποιητή Φερνάντο Πεσσόα, από το άλμπουμ «Irreligious», φέρνει κοντά στην μπάντα, ακροατές από πολλά διαφορετικά είδη μουσικής: metal, gothic, folk. Οι θεατρικές ερμηνείες του τραγουδιστή Fernando Ribeiro, οι στιχουργικές αναφορές του στη φύση, τη λυκανθρωπία, την εξαπάτηση, οι ποικιλόμορφες συνθέσεις του συγκροτήματος και οι ατμοσφαιρικές ενορχηστρώσεις, όταν θα αρχίσουν να αποκτούν ευκαιρίες ζωντανής παρουσίασης στη σκηνή, θα αναδείξουν τους Moonspell ως ένα από τα σκοτεινά acts της εποχής.

Οι Moonspell έχουν την ικανότητα να δημιουργούν έναν κόσμο μέσα από τη μουσική τους, όπου οι ακροατές μπορούν να χαθούν. Μεγαλώνοντας εμπνεύστηκαν από μύθους, από την ιστορία και την κουλτούρα της Πορτογαλίας, επηρεάζοντας αμέτρητες μπάντες. Από μικρά clubs σε μεγάλα φεστιβάλ, συνοδευόμενοι από τη Lisbon Sinfonietta Orchestra, που αποτελούνταν από 45 μουσικούς και μαέστρο τον Vasco Pearcede Azevedo, απομονωμένοι σε μια σπηλιά, 80 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της Γης, όπου κι αν παίξουν, όπου κι αν εμφανιστούν, συνδέονται με τους θεατές, με τους ακροατές, με κάθε άνθρωπο που θα δοκιμάσει να διαπιστώσει γιατί αυτή η μπάντα έχει τη δική της μοναδική ταυτότητα.

Ο ηγήτορας του σχήματος Fernando Ribeiro, δεν είναι γνωστός μόνο για τη βαθιά φωνή και τους στίχους του. Έχοντας εκδώσει τρεις ποιητικές συλλογές, «Como Escavar um Abismo» (2001), «As Feridas Essenciais» (2004), «Diálogo de Vultos (2007)», ξεδιπλώνοντας τη γραφή του και στην πρόζα, στο «Senhora Vingança» (2011), συμμετέχοντας σε καλλιτεχνικά εγχειρήματα όπως το «A Sombra Sobre Lisboa - Lovecraftian Tales in the City of Seven Hills», αντιπαρέρχεται τη φθορά του χρόνου υπηρετώντας τη μουσική και τα γράμματα.

Με αφορμή τις επικείμενες εμφανίσεις των Moonspell, στην Ελλάδα, μαζί με τους σουηδούς Dark Tranquillity και τους γερμανούς Hiraes, το Σάββατο 26 Απριλίου στη Θεσσαλονίκη, στο Principal Club Theater, και την Κυριακή 27 Απριλίου στην Αθήνα, στο Gagarin 205 Live Music Space, ο Fernando Ribeiro άνοιξε την κάμερα και τον εαυτό του συζητώντας και δίνοντας ραντεβού επί σκηνής.

Moonspell: Συνέντευξη με τον Fernando Ribeiro, τραγουδιστή της πορτογαλικής gothic metal μπάντας, πριν τις συναυλίες τους στην Ελλάδα

Τι σας ενέπνευσε να ενσωματώσετε σκοτεινά και μελαγχολικά στοιχεία στη μουσική των Moonspell;
Δύο, θα έλεγα, είναι οι πηγές έμπνευσης, η πρώτη αναμφισβήτητα η χώρα μας, η Πορτογαλία, πρόκειται για μία πολύ μελαγχολική χώρα, η οποία έχει τα fado, έχει σκοτεινή ποίηση, σκοτεινή ψυχή, ακόμα κι αν οι άνθρωποι πιστεύουν ότι έχει λιακάδα, παραλίες και τον ωκεανό, η αλήθεια είναι ότι η Πορτογαλία είναι μια μελαγχολική χώρα, και αυτό αποτυπώνεται στη λογοτεχνία και στην ποίησή μας, και φυσικά στη μουσική μας. Η μουσική που ακούμε, λοιπόν· πιστεύω ότι χωρίς πόνο μέσα, δεν υπάρχει μουσική που να μου αρέσει. Όταν οι άνθρωποι συνθέτουν χαρούμενη μουσική, δεν με αφορά καθόλου. Πάντα ήμουν τόσο μέσα στη μουσική αντιμετωπίζοντάς την ως δραπέτευση: από τον πόνο, τη βαρεμάρα, τον κόσμο γύρω μας – αυτή είναι η μουσική που προσωπικά βάζω στην καρδιά μου. Φυσικά μπορώ να βγω έξω και να πάω σε ντίσκο ή οτιδήποτε ή να ακούσω το «Sultans of Swing». Όμως η μουσική που επηρέασε τους Moonspell έρχεται από άτομα που θέλουν να εκφράσουν κάποιας μορφής πόνο, όπως οι Bathory, Celtic Frost, Type O Negative, Katatonia, Samael, ακόμα και ελληνικές μπάντες όπως οι Rotting Christ, οι Necromantia ή οι Varathron, πάντοτε σκέφτομαι γι’ αυτούς ότι θέλουν κάτι να εκφράσουν. Πολλά τα θέματα, αλλά το κοινό μας στοιχείο είναι ότι θέλουμε να ξοδεύουμε τον πολύτιμο χρόνο μας συνδέοντας τους ανθρώπους, με κάποιο τρόπο.  

Οι στίχοι των Moonspell είναι γνωστοί για την έντονη ποιητικότητά τους. Πώς βιώνετε τη δημιουργική διαδικασία όταν γράφετε στίχους; Είναι μια μορφή εξομολόγησης ή μια διαδικασία κάθαρσης για εσάς;
Και τα δύο. Το να εξομολογείσαι, όχι στην εκκλησία, αλλά σε έναν φίλο, ή αλλού, οδηγεί πάντοτε σε κάθαρση. Δεν είμαστε μόνοι σε αυτόν τον κόσμο, και μερικές φορές χρειάζεται να μιλάς με τους ανθρώπους. Η διαδικασία συγγραφής στίχων, πάντοτε απευθύνεται σε κάποιον της φαντασίας του ατόμου που τους γράφει ή και κάποιου αληθινού, υπάρχει πάντοτε θέμα και παραλήπτης. Προσωπικά γράφω πολύ, μου αρέσει να γράφω, το γράψιμο και το διάβασμα είναι η ευτυχία μου, τα μέρη που καταφεύγω. Άλλοι άνθρωποι έχουν άλλα χόμπι, άλλωστε κι εγώ κάνω κι άλλα πράγματα. Αλλά νιώθω πραγματικά ολοκληρωμένος όταν διαβάζω ένα καλό βιβλίο, ή όταν γράφω κάτι που είναι αρκετά καλό για να γίνει ποίημα ή στίχος των Moonspell, ή ακόμα και μυθιστόρημα. Εδώ στην Πορτογαλία, εδώ και αρκετό καιρό, εκτός από τους στίχους των Moonspell, έχω κυκλοφορήσει βιβλία ποίησης, δύο μυθιστορήματα και ανήκω επίσης στο κύκλωμα αυτό, δηλαδή στους συγγραφείς που πηγαίνουν σε βιβλιοθήκες, φεστιβάλ κ.λπ. Και είναι ένα καλό διάλειμμα αυτό από τους Moonspell. Σε ό,τι αφορά τη μέθοδο γραφής μου· πραγματικά δεν έχω, δεν κάθομαι σε ένα γραφείο και σίγουρα δεν περνάω μερικές ώρες γράφοντας. Μπορεί να έρθει οποιαδήποτε στιγμή, έχω πάντα μαζί μου ένα σημειωματάριο ή τις σημειώσεις στο iPhone. Έτσι μπορώ να κρατήσω κάποιες ιδέες. Μετά, όταν έχω χρόνο, τις γράφω. Έτσι, για το νέο άλμπουμ που κάνουμε, έγραψα πολλούς στίχους, περίπου 25. Και χθες μόλις ηχογραφήσαμε τα πρώτα demo με φωνητικά. Δοκιμάζω μια διαφορετική διαδικασία, η οποία αποτελεί, ας πούμε, μία πρόκληση: ακούω τη μουσική, βάζω τα φωνητικά, μερικές φορές μόνο με ήχο και αντικαθιστώ μία ή δύο λέξεις που δεν ταιριάζουν, ακόμα και ολόκληρη πρόταση, και προσπαθώ να διατηρήσω το νόημα δυνατό σε σχέση και με τη μουσική. Οπότε, δεν υπάρχει πραγματικά κάποια διαδικασία, απλώς ξέρουμε όλοι στους Moonspell ότι δεν υπάρχει προτεραιότητα στη μουσική ή στους στίχους. Νομίζω ότι και τα δύο σημαίνουν το ίδιο για εμάς. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Είναι όπως όταν δίνεις το όνομα σε έναν γιο ή μια κόρη, αυτή ή αυτός γίνονται το όνομά τους. Έτσι, όταν έχεις ένα τραγούδι που λέγεται «Τραγούδι νούμερο δύο», όταν βάζεις ένα όνομα στο τραγούδι μαζί με τους στίχους, το τραγούδι αποκτά ένα συγκεκριμένο είδος προσωπικότητας. Για μένα είναι θέμα προσπάθειας και να περνάς ώρα διαβάζοντας. Έτσι μπορείς να κρατάς το μυαλό σου ενεργό και να έχεις πολλά θέματα και πηγές που βοηθούν στη συγγραφή στίχων.

Πώς σας βοήθησαν οι σπουδές σας στη Φιλοσοφική Σχολή του πανεπιστημίου της Λισαβόνας;
Με βοήθησαν πάρα πολύ, νομίζω ότι καθώς γινόμουν λιγότερο έφηβος και περισσότερο ενήλικας, ήταν το καλύτερο μάθημα που θα μπορούσα ποτέ να έχω. Επειδή μου έδωσε τη δυνατότητα να σκέφτομαι τα πράγματα διαφορετικά, ειδικά όταν πρόκειται για στίχους, οι στίχοι μού έγιναν πολύ πιο στοχαστικοί, με βάθος, και πολύ πιο διανοητικοί, θα έλεγα. Ξεκίνησα όπως πολλοί μουσικοί, προσπαθώντας να γίνω βλάσφημος κατά της θρησκείας και προσπαθώντας να σοκάρω ουσιαστικά, προσπαθώντας να μιλήσω για την καταπίεση των καθολικών εδώ στην Πορτογαλία. Αλλά όταν άρχισα να μελετώ τους προσωκρατικούς και τους σωκρατικούς Έλληνες φιλοσόφους, τον Ηράκλειτο, τον Παρμενίδη, σκέφτηκα ότι εκεί βρισκόταν η γνώση που έψαχνα. Η βάση της γνώσης είναι να διαθέτεις ένα περίεργο μυαλό, και η βάση της φιλοσοφίας, η περιέργεια επίσης. Έμαθα πολλά, όχι μόνο ως συγγραφέας, αλλά και ως άνθρωπος. Όταν σπούδασα εκείνα τα 5 χρόνια Φιλοσοφία, αυτό επηρέασε τον τρόπο γραφής μου, γιατί δεν ήθελα να λέω ανοησίες. Πάντα αγαπούσα τη metal μουσική, επειδή η metal μουσική έχει τους καλύτερους στίχους. Πάντα γράφω, πάντα διαβάζω τους στίχους των άλλων συγκροτημάτων και μερικές φορές σκέφτομαι, ότι θα μπορούσαμε να το κάνουμε πολύ καλύτερα. Γιατί προερχόμαστε από μια παράδοση σπουδαίων στίχων, Iron Maiden, Metallica, Celtic Frost, Bathory. Και στις μέρες μας, οι άνθρωποι πιθανώς δεν δίνουν τόση σημασία στους στίχους, αλλά για μένα είναι πολύ, πολύ σημαντικοί. Είσαι σαν ένα μωσαϊκό που αποτελείται από πολλά κομμάτια. Η φιλοσοφία είναι ένα από τα κομμάτια μου, και μάλιστα ένα από τα πιο σημαντικά.

Δεν γράφετε μόνο μουσική και ποίηση, αλλά έχετε ασχοληθεί και με τη μετάφραση. Πόσο διαφορετική είναι η δουλειά ενός μεταφραστή από εκείνη ενός μουσικού;
Είναι πιο βαρετό από το να είσαι μουσικός. Μπορεί να είναι πρόκληση, αλλά η μετάφραση, οι λίγες μεταφράσεις που έκανα, ήταν πολύ σκληρή δουλειά, γιατί σκέφτεσαι τα βιβλία, και σκέφτεσαι τις γλώσσες, και γιατί πάντοτε υπάρχουν προκλήσεις για να το κάνεις δυναμικό, για να το κάνεις ενδιαφέρον και κυρίως για να το κάνεις να ανταποκρίνεται στο πρωτότυπο. Για παράδειγμα, ένα από τα βιβλία που έχω μεταφράσει, το «I Am Legend» του Richard Matheson. Είναι ένα πολύ διάσημο βιβλίο τρόμου, με πολύ ωραία γλώσσα. Και ο Richard είναι ένας λαμπρός συγγραφέας, οπότε έκανε τη δουλειά μου εύκολη. Αλλά όταν ήρθε η ώρα να μεταφράσω τον H.P. Lovecraft, για παράδειγμα, ο οποίος ήταν ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς, ήταν πολύ δύσκολο ακόμα και να μεταφράσω μερικά παραμύθια, μερικά μικρότερα κομμάτια του. Όταν μετέφρασα τα δικά μου ποιήματα στα αγγλικά, πήρα τα τρία ποιητικά μου βιβλία, κάποια ανέκδοτα ποιήματα. Καθώς ήμουν εγώ ο συγγραφέας, είπα ότι δεν γίνεται να μεταφραστούν αυτά έτσι, οπότε πρέπει να τα ξαναγράψω για να βγάλουν νόημα στα αγγλικά, γιατί κάθε γλώσσα έχει τον δικό της παλμό, το δικό της συναίσθημα, τη δική της γραμματική, τη δική της ψυχική κατάσταση, επίσης. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Εσείς στην Ελλάδα, έχετε μια πολύ παλιά γλώσσα, αλλά μερικές φορές τα σύγχρονα ελληνικά δεν είναι σαν τα αρχαία ελληνικά, κλπ. Πρόκειται λοιπόν μια μεγάλη πρόκληση. Αλλά για μένα, καθώς έχω όλο αυτό το πηγαινέλα του μουσικού, τα ταξίδια, το να περνάω πολλές μέρες έξω από το σπίτι μου, το να παίζω σχεδόν κάθε βράδυ, βρίσκω ότι αυτά τα πράγματα που κάνω, η γραφή, η μετάφραση σε ένα πιο ήσυχο περιβάλλον είναι πολύ, πολύ χρήσιμα, για την ψυχική μου κατάσταση, γιατί έρχεσαι από όλη την αδρεναλίνη του να παίζεις, του να ταξιδεύεις, του να συναντάς ανθρώπους, και μετά μερικές φορές χρειάζεσαι απλά ένα ήσυχο μέρος και να γίνεται ήσυχα η δουλειά. Σήμερα, δεν κάνω πια πολλές μεταφράσεις. Πάντα μεταφράζω πράγματα, ποιήματα που μου αρέσουν, ειδικά μεταξύ αγγλικών και πορτογαλικών ή ισπανικών ή γαλλικών, αλλά, νομίζω, είναι μια απαιτητική δουλειά. Μια δουλειά που απαιτεί πολλή πειθαρχία και πολλές ώρες.

Τι σκέφτεστε όταν συνειδητοποιείτε ότι χιλιάδες άνθρωποι ακούν τη μουσική σας καθημερινά και συνδέονται με τους Moonspell;
Είμαι πολύ χαρούμενος γι' αυτό, αλλά και πολύ έκπληκτος. Τη δεκαετία του 1990 δεν είχαμε καμία προσδοκία. Δεν γεννήθηκα για να γίνω μουσικός. Απλά συνέβη. Δεν είχα σχέδια να γίνω μουσικός και κανείς στην οικογένειά μου δεν είναι μουσικός. Έτσι δεν υπάρχει από πίσω τέτοιου είδους παράδοση. Απλά δημιουργήσαμε τις μπάντες επειδή θέλαμε μια μπάντα στην Πορτογαλία που θα μπορούσε να πάει σε συγκεκριμένα μέρη, ειδικά στο black death metal κομμάτι. Και εκείνη την εποχή, πολλές από τις μπάντες μιμούνταν τους Machine Head, Sepultura, Iron Maiden. Και σκεφτήκαμε ότι δεν έχουμε τίποτα τέτοιο στην Πορτογαλία. Το δημιουργήσαμε λοιπόν. Και γι’ αυτό αρχικά δημιουργήσαμε τους Morbid God και στη συνέχεια τους Moonspell, αλλά ποτέ δεν περιμέναμε ότι θα πηγαίναμε σε τόσα πολλά μέρη, ακόμα και σήμερα, μετά από 32 χρόνια, όταν βλέπουμε αυτό που μας λέει ο κόσμος, δεν το θεωρούμε δεδομένο. Είναι ένας αγώνας για εμάς. Παραμένουμε μια μπάντα που κάνει διαφορετικά άλμπουμ. Είμαστε πάντοτε μια μπάντα που προκαλεί τον ακροατή. Μερικές φορές αρέσει στον κόσμο, μερικές φορές χρειάζεται περισσότερος χρόνος. Μερικές φορές δεν αρέσει στον κόσμο. Νομίζω ότι είναι αρκετά φυσιολογικό και δεν είμαστε μια πολύ συναινετική μπάντα, αλλά οι άνθρωποι που μας αγαπούν πραγματικά, το κάνουν με βαθύ πάθος. Και νομίζω ότι αυτό είναι που θέλαμε. Αλλά δεν τολμούσαμε να το φανταστούμε αυτό, εννοώ 5-6 παιδιά από την Πορτογαλία, από τα προάστια, να πάνε και να παίξουν σε όλο τον κόσμο ήταν κάτι που δεν ήταν στα σχέδιά μας, αλλά είμαι πολύ χαρούμενος και πολύ ευτυχισμένος. Πήγε καλά και είμαι πολύ ευγνώμων στους οπαδούς που διατηρούν το ενδιαφέρον. Και νομίζω ότι αυτό είναι θαυμάσιο. Δεν το περίμενα ποτέ, αλλά χαίρομαι που συνέβη. Δουλέψαμε σκληρά γι’ αυτό. Ήμασταν τυχεροί. Όμως ποτέ δεν ξέρεις, υπάρχουν πολλοί μουσικοί που δουλεύουν πολύ σκληρά και δεν μπορούν να ζήσουν από τη μουσική. Εμείς έχουμε αυτό το προνόμιο.

Πώς σας επηρέασε η Λισαβόνα ως καλλιτέχνη; Τι την κάνει ξεχωριστή για εσάς;
Η Λισαβόνα είναι μια πολύ παλιά πόλη. Από τα ελληνικά έπη γίνεται λόγος για τη Λισαβόνα, τους ανθρώπους της, τη βασίλισσα των φιδιών, τον αγώνα και τις μάχες. Έτσι, παρόλο που δεν ζω πια στη Λισαβόνα, γιατί όπως όλες οι ευρωπαϊκές πόλεις, είναι γεμάτη τουρίστες, είναι γεμάτη και φτώχεια. Το κέντρο της Λισαβόνας είναι όμορφο, γιατί σε κάθε γωνιά υπάρχει ιστορία. Σε κάθε γωνιά υπάρχει τέχνη. Και το άλμπουμ που κάναμε και ήταν περισσότερο επηρεασμένο από τη Λισαβόνα ήταν στην πραγματικότητα για το 1755 για τον μεγάλο σεισμό της Λισαβόνας και πώς η Λισαβόνα εκείνη την εποχή καταστράφηκε και ξαναχτίστηκε. Και πώς αυτή η μεγάλη καταστροφή εδώ για τους Πορτογάλους τον 18ο αιώνα, διαμόρφωσε τον κόσμο, την άποψη για τον θεό κ.λπ. Η Λισαβόνα είναι συναρπαστική. Ήταν πάντα μια πολύ περιζήτητη πόλη. Χαίρομαι που η Πορτογαλία την κρατάει ως πρωτεύουσά της, γιατί είναι μια όμορφη πόλη, έχει υπέροχο φως. Έχει τον ποταμό Τάγο και τον Ατλαντικό, επίσης, στις ακτές της. Και είναι απλά πολύ μυστικιστική. Υπάρχει ένα μυστικό, κρυμμένο, μυστικιστικό στη Λισαβόνα που είναι πολύ αξιαγάπητο τόσο για τους Moonspell, αλλά και για τους θαυμαστές μας. Και ήδη πολύς κόσμος έρχεται από το εξωτερικό όταν παίζουμε στη Λισαβόνα, στη γενέτειρά μας, στην πρωτεύουσά μας. Οπότε είναι μια μεγάλη επιρροή, είναι η πόλη την οποία θαυμάζουμε. Έζησα στη Λισαβόνα, αλλά δεν μεγάλωσα εκεί. Μεγάλωσα στα προάστια επειδή ήταν πολύ ακριβό για τους γονείς μου να ζουν στη Λισαβόνα, αλλά πάντα την βλέπαμε ως ένα κόσμημα της Πορτογαλίας, αλλά βέβαια υπάρχουν πολλές πόλεις τώρα πια στις μέρες μας. Η Λισαβόνα διέρχεται μια σκοτεινή περίοδο. Όπως πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες μπορεί να χάσει κάποια χαρακτηριστικά της προκειμένου να πουλήσει τα μνημεία, τις εκκλησίες και το φαγητό μας στους τουρίστες. Μερικές φορές οι Πορτογάλοι είναι λίγο παραμελημένοι, ειδικά οι ηλικιωμένοι που ζουν στη Λισαβόνα, λόγω της κερδοσκοπίας των ακινήτων, τους στέλνουν στα προάστια και φτιάχνουν όλη τους τη ζωή εκεί. Αλλά ανεξάρτητα από τα προβλήματα είναι μια πολύ επιδραστική πόλη και όμορφη, καλώ όλους να την επισκεφτούν έστω μια φορά στη ζωή τους.

Σε ποια πόλη μένετε τώρα;
Ζω στην Αλκομπάσα, 100 χιλιόμετρα βόρεια της Λισαβόνας, είναι πραγματικά στο κέντρο της Πορτογαλίας, το οποίο είναι σπουδαίο, γιατί είμαι επίσης κοντά σε μια άλλη σημαντική πόλη της Πορτογαλίας, το Πόρτο. Αλλά είμαι 50 ετών τώρα, έζησα στη Λισαβόνα, αλλά ήθελα να μεγαλώσω τα παιδιά μου σε ένα πιο ήσυχο περιβάλλον, πιο γαλήνιο.  Έτσι, αυτή τη στιγμή ζω στην πόλη, αλλά πολύ σύντομα, το σχέδιο είναι να μετακομίσω στην ύπαιθρο, επειδή η ζωή ως μουσικός είναι τόσο ταραχώδης, μερικές φορές χρειάζεσαι το μέρος σου όπου δεν βλέπεις κανέναν, και μπορείς να περπατάς για λίγο χωρίς να βλέπεις κανέναν. Επειδή η ζωή μας είναι γεμάτη κόσμο, είναι το λεωφορείο της περιοδείας, είναι το ξενοδοχείο, είναι οι θαυμαστές, είναι υπέροχα, δε λέω, αλλά μερικές φορές χρειάζεσαι αυτή τη μοναξιά, να είσαι μόνος σου. Έτσι αποφασίσαμε να μετακομίσουμε σε μια μικρότερη πόλη, επειδή τα πράγματα εδώ είναι πιο αργά. Τα πράγματα εδώ είναι με άλλο πνεύμα. Δεν είναι σαν μια αδηφάγος πρωτεύουσα, όπως η Αθήνα, που όλοι τρελαίνονται να γυρνάνε συνέχεια. Κάθε φορά που πηγαίνω στην Αθήνα, μου αρέσει πολύ, αλλά στο τέλος της ημέρας είμαι εξαντλημένος, επειδή υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα να κάνω και η πόλη μένει ξύπνια μέχρι αργά. Όπως και στη Λισαβόνα, τα πράγματα είναι ανοιχτά μέχρι αργά. Την αγαπώ αυτή τη συνθήκη, αλλά για να φύγω σήμερα, προτιμώ να ζήσω σε ένα πιο ήσυχο μέρος.

Είστε ένας άνθρωπος που έχει ταξιδέψει πολύ στη ζωή σου, υποθέτω, περιοδεύοντας με τους Moonspell. Ποιο είναι το πιο όμορφο μέρος που έχουν δει ποτέ τα μάτια σας στον πλανήτη Γη;
Έχω ταξιδέψει πολύ και εξεπλάγην πολύ με πολλά πράγματα που είδα. Δεν είχα ταξιδέψει ποτέ πριν τους Moonspell, γιατί δεν είχα την οικονομική δυνατότητα να το κάνω. Έτσι για μένα ήταν ένας τρόπος να ταξιδεύω και να πληρώνω με τη δουλειά μου. Σχετικά με αυτά τα ταξίδια, έχω δει πολλά· έχω δει την Ακρόπολη, η οποία είναι υπέροχη, και επειδή σπούδασα Φιλοσοφία, καταλαβαίνω ότι εκεί μπορείς πραγματικά να νιώσεις την αίσθηση και την παρουσία του παρελθόντος. Είναι Ιστορία. Αλλά μου αρέσει και η Κρήτη, ο τάφος του Καζαντζάκη, που είναι ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς στον κόσμο. Πρέπει να πω ότι μου άρεσε επίσης όταν επισκεφτήκαμε τη Ρωσία, ειδικά τη Μόσχα. Ήταν μια από τις αγαπημένες μου πόλεις για να παίξω, λόγω όλης της αρχιτεκτονικής και της ιστορίας της και των ποιημάτων. Έχω δει τα νορβηγικά φιόρδ. Έχω δει τις πυραμίδες του Μεξικού. Νομίζω ότι τα πιο όμορφα πράγματα που έχω δει είναι και τα πλήθη, γιατί ποτέ δεν το περιμέναμε αυτό, μερικές φορές είσαι στον τόπο και δεν έχεις το χρόνο να τον επισκεφτείς, αλλά, όταν γνωρίζεις τους ανθρώπους της χώρας, ακόμα και αν ήθελες να πας στο Χ μουσείο ή στο Χ μνημείο ή στο φυσικό αξιοθέατο και δεν μπόρεσες, έχεις δει τη χώρα. Ταξιδέψαμε παντού. Πήγαμε στο Πεκίνο, πήγαμε στο Λίβανο, πήγαμε στο Ισραήλ. Κάθε χώρα έχει κάτι συγκινητικό. Όπως στο Μαρόκο. Κάθε χώρα έχει την ομορφιά της. Αλλά το πιο όμορφο πράγμα είναι όταν οι άνθρωποι, το κοινό, θέλουν να δούμε τη χώρα τους και μας πηγαίνουν σε διάφορα μέρη, μας πηγαίνουν σε εστιατόρια, μας πηγαίνουν να πιούμε κρασί. Μια από τις τελευταίες φορές που ήμασταν στην Αθήνα, πήγαμε σε μια ταβέρνα, ήπιαμε κρασί, φάγαμε φέτα. Υπήρχαν όργανα στον τοίχο. Μπορείτε να το δεις στο YouTube μας, παίξαμε μερικά τραγούδια των Moonspell με αυτά τα όργανα! Οπότε νομίζω ότι αυτή είναι η ζωή. Νομίζω ότι αυτά είναι τα πιο όμορφα πράγματα που μπορείς να δεις ως ταξιδιώτης. Είναι να πηγαίνεις στα μέρη που πηγαίνουν οι ντόπιοι.

Πώς έχουν επηρεάσει οι περιοδείες την προσωπική σας ζωή και τις σχέσεις σας εκτός του συγκροτήματος; Υπήρξε κάποια στιγμή που νιώσατε ότι η προσωπική σας ταυτότητα χάνεται σε αυτό το ταξίδι;
Φυσικά, πιστεύω ότι τίποτα δεν σε προετοιμάζει για την περιοδεία. Είναι πολύ δύσκολο. Μερικές φορές βρίσκεσαι στη σκηνή, και τότε είσαι ένας ροκ σταρ. Και μετά πας και κοιμάσαι σε ένα φορτηγάκι. Οπότε από τη μία είναι λίγο σαν ένα μονοπάτι προς στη δόξα και μερικές φορές αισθάνεσαι ταπεινωμένος, αισθάνεσαι και μικρός. Νομίζω ότι η περιοδεία διαμόρφωσε τη ζωή μου. Δεν πήγα στο στρατό στην Πορτογαλία. Ήμουν στο πανεπιστήμιο, οπότε δεν είχα αυτή την «ανδρική» εμπειρία. Και νομίζω ότι η περιοδεία ήταν αυτό που χώρισε το αγόρι από τον άντρα και τις απαιτήσεις, καθώς ακόμα και σήμερα, ο τρόπος που πακετάρω τα πράγματα, ο τρόπος που κοιμάμαι, ο τρόπος που προετοιμάζομαι για μια περιοδεία, ο τρόπος που προετοιμάζομαι για τη ζωή, ο οργανωμένος τρόπος που έχω γενικά, έχει να κάνει με την περιοδεύουσα ζωή μου και την εμπειρία μου από τις περιοδείες από τα 21 μου. Φέτος νομίζω πως κλείνουν 30 χρόνια. Είναι δύσκολο να περιγράψεις τι είναι η περιοδεία σε ανθρώπους που δεν έχουν περιοδεύσει ποτέ, γιατί είναι κάτι πολύ έντονο. Μερικές φορές είσαι πολύ λυπημένος, άλλες φορές είσαι πολύ ενθουσιασμένος. Αγκαλιάζεις τους πάντες, μερικές φορές μισείς και τους πάντες, έτσι, χωρίς λόγο. Πρόκειται για ζωή στον δρόμο. Είναι κάτι για το οποίο μόνο άνθρωποι που έχουν εμπειρία μπορούν να μιλήσουν πραγματικά. Επηρεάζει τα πάντα, εννοείται και τις σχέσεις σου. Από τότε που έγινα πατέρας, για παράδειγμα, είμαι πιο κριτικός. Όταν πηγαίνω σε περιοδεία, αυτό θα σημαίνει ότι η περιοδεία πρέπει να είναι καλή. Πρέπει να φέρνω χρήματα στο σπίτι. Πρέπει να ξέρω πού μένω. Όταν επιστρέφω στο σπίτι -επειδή τα παιδιά σου το κάνουν αυτό- δεν είσαι πια μόνος σου. Πολλές από τις πρώτες περιοδείες που έγιναν με τους Moonspell, έγιναν επειδή ήμασταν αθώοι, και επειδή θέλαμε απλά να ροκάρουμε. Θέλαμε να πάμε στο Μεξικό και επειδή ήταν ακριβά περνούσαμε 2 ή 3 ημέρες στην παραλία. Και τότε δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα. Αλλά σήμερα είναι διαφορετικά. Βέβαια, ο απώτερος λόγος που το κάνουμε αυτό είναι η περιοδεία η ίδια.

Ποια είναι η πιο έντονη ανάμνηση που έχετε από μια συνάντηση με έναν θαυμαστή που σας έκανε να δείτε τη μουσική σας διαφορετικά;
Είχα και έχω πολύ έντονες συναντήσεις με τους οπαδούς. Μου αρέσουν τα δάχτυλα στα χέρια των ανθρώπων· δεν είναι τα ίδια, όμως ανήκουν στο ίδιο χέρι. Έτσι, είχα ανθρώπους που ερχόντουσαν σε μένα και ήθελαν το σάλιο μου, ή το σάλιο μου στα πουκάμισα. Είχα ανθρώπους που ήρθαν σε μένα μια φορά στην Κωνσταντινούπολη για να πάρουν το DNA μου για να δημιουργήσουν μια, δεν ξέρω, ράτσα μικρών Φερνάντο. Είχα ανθρώπους που ξέσπασαν σε δάκρυα, ακόμη και στη μικρή πόλη όπου ζω. Εγώ απλώς γυρνούσα και πήγαινα σε μια καφετέρια, έπινα καμιά μπύρα ή δεν ξέρω τι. Και υπήρχε μια θαυμάστρια νομίζω ότι ήταν από τη Νότια Αμερική, έμοιαζα λίγο διαφορετικός από ό,τι τώρα, αλλά εκείνη με αναγνώρισε, και ο σύζυγός της ήταν Πολωνός, και ξέσπασε σε δάκρυα. Τη ρωτούσα, τι μπορώ να κάνω για σένα; Μια φωτογραφία μαζί; Να μιλήσουμε; Ζεις πολύ έντονα με τους θαυμαστές, επειδή υπάρχει μια μεγάλη δέσμευση, η οποία είναι επίσης πολύ εύθραυστη. Μερικές φορές οι άνθρωποι, ειδικά στο διαδίκτυο, θυμώνουν μαζί σου. Μερικές φορές δεν τους αρέσει αυτό που κάνεις και αμέσως, από αγαπημένος τους καλλιτέχνης, γίνεσαι ένας μεγάλος μαλάκας. Έχω μια υγιή σχέση με τους θαυμαστές. Έγινα φίλος με πολλούς από αυτούς, επίσης, επειδή είναι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε σταθερή βάση στη ζωή μου, αλλά από αντιδράσεις είχαμε, από απόλυτη αγάπη και δάκρυα, μέχρι ανθρώπους που έλεγαν ότι οι Moonspell πρέπει να τελειώσουν. Υπάρχει μια αρκετά τρελή δυναμική με τους οπαδούς. Προσπαθούμε να τους ικανοποιήσουμε όλους. Αλλά ξέρουμε ότι δεν μπορούμε να ευχαριστήσουμε τους πάντες. Γι’ αυτό προσπαθούμε να φερόμαστε στους οπαδούς μας σαν να είναι και αυτοί αδέρφια μας, γιατί γνωρίζουμε ότι καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για να πληρώσουν για ένα εισιτήριο, να αγοράσουν merchandise, τίποτα δεν υπάρχει που να το θεωρούμε δεδομένο. Αλλά επίσης πιστέψτε με, αν αισθανόμουν ότι μια συμπεριφορά περνάει μια κόκκινη γραμμή, θα είμαι αρκετά άντρας για να του ή της το πω, ότι δεν χρειάζεται να το τραβήξουμε, επειδή είναι απλά μουσική και δεν είναι θέμα ζωής ή θανάτου. Και μπορούμε να είμαστε φίλοι, και μπορούμε να είμαστε πολιτισμένοι, ακόμα κι αν δεν σου αρέσει αυτό το άλμπουμ. Έχουμε μια πολύ σημαντική κληρονομιά αυτή τη στιγμή στην ευρωπαϊκή metal σκηνή, αλλά θα πρέπει να μείνουμε μαζί και να αναπτυσσόμαστε δυνατά.

Τι σημαίνει για εσάς να στέκεστε στη σκηνή, μπροστά σε ένα κοινό, και να ανοίγεστε συναισθηματικά;
Έπρεπε να το μάθω αυτό, γιατί μας πέταξαν στους λύκους σε πολύ μικρή ηλικία, και γιατί δεν είχα σχεδόν ποτέ ανέβει σε σκηνή. Δεν ήταν το φόρτε μου. Άρχισα να είμαι τραγουδιστής μιας μπάντας που έπαιζε πολύ ζωντανά, οπότε έπρεπε πραγματικά να μάθουμε βήμα προς βήμα. Μου αρέσει να βρίσκομαι στη σκηνή για πολλούς λόγους, ένας από αυτούς είναι ότι μπορώ να είμαι απόλυτα ο εαυτός μου. Μπορώ να τραγουδήσω τα τραγούδια μου και να πληρωθώ γι’ αυτό. Και επίσης, όπως λέω αστειευόμενος, κανείς δεν θα μου ζητήσει τίποτα. Κανείς δεν θα με ενοχλήσει. Κανείς δεν θα μου πει μπορείς να το κάνεις αυτό; Ή, μπορείς να μου τηλεφωνήσεις; Η σκηνή είναι ένας ιερός χώρος. Είναι το αποκορύφωμα της καριέρας σου και της ζωής σου, ειδικά σε περιοδεία, γιατί περιμένεις ή ταξιδεύεις για μία ώρα εκεί επάνω. Όταν πρόκειται για τεράστιο πλήθος ή μικρότερο πλήθος, μου αρέσει να παίζω σε φεστιβάλ και μου αρέσει ως μουσικός να παίζω για το μεγάλο πλήθος. Αλλά για μένα, η σωστή ατμόσφαιρα είναι στα κλαμπ που μπορείς να μπεις περισσότερο μέσα στη μουσική και να συνηθίσεις ευκολότερα. Δεν υπάρχουν τόσο πολύ αυτοί οι περισπασμοί, και είναι εύκολο να ανοιχτώ, γιατί είναι σαν ένα έργο όπου υπάρχουν τα σενάρια, οι στίχοι, και όπου πρέπει να φανταστείς τον εαυτό σου να προσπαθεί να αποδώσει το νόημα αυτών των στίχων. Και επίσης, υπάρχει το soundtrack που είναι η μουσική που μας αρέσει να παίζουμε. Έτσι, η σκηνή, είναι πάντα η πρόκληση, είναι πάντα ιερή. Αλλά για μένα, αυτή τη στιγμή, μετά από τόσες συναυλίες, μετά από τόσες περιοδείες, νομίζω ότι η σκηνή είναι το απόλυτο μέρος όπου θα πείσεις τους ανθρώπους αν είσαι αρκετά καλός γι’ αυτούς ή όχι, ακόμα και σήμερα, που γίνεται όλο αυτό με το διαδίκτυο κ.λπ. Ακόμα το πιο δύσκολο πράγμα δεν είναι να σε ακολουθεί πολύς κόσμος, είναι να πουλήσεις το εισιτήριο. Πρέπει να είσαι καλός σε αυτό. Και οι Moonspell έγιναν, κατά τη γνώμη μου, μια καλή μπάντα ζωής με την πάροδο των χρόνων.

Τι θυμάστε από τα εφηβικά σας χρόνια; Τι πιστεύετε ότι σας διαμόρφωσε περισσότερο ως άνθρωπο; Τι σας έκανε τον άνθρωπο που είστε σήμερα;
Φυσικά, σήμερα είμαι διαφορετικός. Έχω περισσότερη ζωή, περισσότερες «αποσκευές» και περισσότερη εμπειρία. Για παράδειγμα στη Φιλοσοφία, θα ήθελα να πάρω το πτυχίο τώρα, και όχι τότε, γιατί δεν ταξίδευα τόσο πολύ και δεν είχα τόσες γνώσεις και δεν είχα και τόσο πολύ διάβασμα. Νομίζω ότι τα κύρια χαρακτηριστικά μου εξακολουθούν να είναι τα κύρια χαρακτηριστικά όπως όταν ήμουν έφηβος, δηλαδή ένα ήρεμο άτομο, ένα άτομο που του αρέσουν οι λύσεις αντί για τα προβλήματα, ένα άτομο που αγωνίζεται, αλλά αγωνίζεται εμμονικά, ξέρει να παραιτηθεί, επίσης, γιατί στις μέρες μας, χρειάζεται σε όλα να είσαι ο καλύτερος. Έτσι, ήμουν πάντα πολύ καλός στη διαχείριση των προσδοκιών μου. Και αυτός είναι ο λόγος που το συγκρότημα έχει μια τόσο μακρά καριέρα τριών δεκαετιών. Μου αρέσουν ακόμα τα πράγματα που θα ήθελα να κάνω ως έφηβος. Και πιστεύω ότι θα ήμουν ένα εντελώς διαφορετικό άτομο χωρίς τους Moonspell, αλλά δεν ξέρω αν αυτό είναι απλά μια πεποίθηση, ίσως να γινόμουν δάσκαλος στη Φιλοσοφία. Σίγουρα θα ήμουν ακροατής του metal, ακροατής της μουσικής γενικά. Πιθανώς δεν θα ήμουν στον καλλιτεχνικό χώρο, αλλά νομίζω ότι οι εφηβικές στιγμές είναι πολύ, πολύ σημαντικές. Βασικά χαίρομαι που είσαι λίγο χαμένος όταν είσαι 13-14 ετών. Χαίρομαι που βρήκα τη metal μουσική και τον metal κόσμο. Χαίρομαι που εντάχθηκα σε μία μπάντα, νομίζω ότι ήταν πραγματικά κάτι που συνέβη στη ζωή μου απροσδόκητα, αλλά ακριβώς επειδή είναι απροσδόκητο, εξακολουθεί να είναι πιο πολύτιμο.

Ποιο είναι το πιο σημαντικό μάθημα που πήρατε στη ζωή σας μέσα ή έξω από τη μουσική; Και γιατί είναι σημαντικό για εσάς;
Νομίζω ότι το πιο σημαντικό μάθημα είναι να διαχειρίζεσαι τις προσδοκίες σου, γιατί σήμερα οι άνθρωποι σου λένε να είσαι φιλόδοξος, σου λένε να πας μέχρι τέλους, όλα τα χαρτιά στο τραπέζι, όλο το κρέας στη σχάρα. Δεν είναι επειδή θέλεις κάτι που θα συμβεί. Πρέπει να είσαι έξυπνος σε αυτό, πρέπει να είσαι επίμονος. Πρέπει να είσαι πεισματάρης, αλλά και διπλωμάτης μερικές φορές. Έτσι, νομίζω, ότι όταν ένα παιδί έρθει σε μένα και με ρωτάει τι χρειάζεται, θα του πω «έχεις όλα όσα χρειάζονται». Απλά πρέπει να ξέρεις να διαχειρίζεσαι τις προσδοκίες σου και να δουλεύεις καλύτερα τις δεξιότητές σου, γιατί δεν μπορούν όλοι να κάνουν μουσική, μπορείς και να ακούς μουσική και νομίζω ότι είναι εξίσου καλό με τη μουσική. Δεν χρειάζεται να ζηλεύεις ένα συγκρότημα επειδή έχει μεγαλύτερη επιτυχία από εσένα, γιατί τα πράγματα αλλάζουν. Νομίζω ότι η ουσία είναι όλο το ζήτημα των προσδοκιών και της διαχείρισης του χρόνου. Προσωπικά, τώρα που είμαι 50, ο χρόνος είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα, κεντρικό κομμάτι της ζωής μου. Οπότε δεν το λέω ως συμβουλή, αλλά λέω, ότι το να διαχειρίζομαι τις προσδοκίες μου ήταν πάντα ένα από τα προτερήματά μου.

Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας!
Θα σας δω στην Ελλάδα!