Ο Μπομπ Ντίλαν και οι γυναίκες της ζωής του
Ο Bob Dylan με την Joan Baez © Keystone/Getty Images
Μουσικη

Ο Μπομπ Ντίλαν και οι γυναίκες της ζωής του

Με αφορμή την ταινία «A Complete Unknown», κάνουμε μια αναδρομή στις γυναίκες της ζωής του
atk_0452.jpg
Γιάννης Νένες
ΤΕΥΧΟΣ 944
6’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
UPD

Μπομπ Ντίλαν: Οι γυναίκες που ήταν στο πλάι του και τον σημάδεψαν συναισθηματικά

Φέτος, δύο νέοι άντρες, με το δικό του καλλιτεχνικό εκτόπισμα ο καθένας και με ανάλογη επιτυχία της γοητείας τους, υποδύονται δύο θρύλους της μουσικής του ’60. Ο Χρήστος Μάστορας στον ρόλο του Στέλιου Καζαντζίδη, στην ταινία «Υπάρχω» του Γιώργου Τσεμπερόπουλου, έδωσε μια έξτρα γοητεία στο λαϊκό είδωλο, ίσως περισσότερη απ’ ό,τι είχε στην πραγματικότητα – αλλά αυτό κάνει ο κινηματογράφος: τα είδωλα bigger than life.

O Τιμοτέ Σαλαμέ υποδύεται, στην ταινία «A complete unknown» του James Mangold, έναν όμορφο και γεμάτο coolness Μπομπ Ντίλαν, σε ένα biopic από τα πρώτα χρόνια της καριέρας του, όταν έφτασε στη Νέα Υόρκη και από απλός πολιτικοποιημένος φολκ κιθαρωδός έγινε ένας ηλεκτρικός ηγέτης ενός ολόκληρου κοινωνικού ρεύματος, για να καταλήξει θρύλος της μουσικής, ποιητής, βραβευμένος με Νόμπελ και –όπως δείχνει το ιστορικό του– αθεράπευτα ρομαντικός. Καθώς η καριέρα του άνθιζε, ο Μπομπ Ντίλαν είχε στο πλευρό του γυναίκες που όχι μόνο τον σημάδεψαν συναισθηματικά, αλλά έμειναν για πάντα χαραγμένες στις νότες και τους στίχους του. Ποιες είναι αυτές οι μούσες που «ξεφλούδισαν» την ψυχή του και πώς κατάφεραν να βρεθούν στους πιο όμορφους και σκοτεινούς του στίχους; Ένας συναρπαστικός, πολύπλοκος ιστός γυναικών που τον ενέπνευσαν, τον αμφισβήτησαν και τον συντρόφευσαν στις πιο θυελλώδεις εποχές της ζωής του. Μια ματιά στους έρωτες ενός ανθρώπου που μπορούσε να γράψει για τον πόνο όπως κανείς άλλος.

Οι γυναίκες που έκλεψαν την καρδιά του Μπομπ Ντίλαν

Σουζ Ροτόλο: Η επαναστάτρια του Γκρίνουιτς Βίλατζ

Αν έχετε δει το εξώφυλλο του «The Freewheelin’ Bob Dylan» του 1963, ξέρετε ήδη τη Σουζ Ροτόλο. Τη μικροκαμωμένη κι όμορφη 19χρονη ζωγράφο, που αγκαλιάζει τον 21χρονο Μπομπ Ντίλαν περπατώντας στους χιονισμένους δρόμους του Γκρίνουιτς Βίλατζ της Νέας Υόρκης. Αλλά η Σουζ Ροτόλο δεν ήταν απλώς η κοπέλα που περπατά δίπλα στον Μπομπ Ντίλαν. Ήταν η ενσάρκωση των ονείρων και των ανησυχιών της προοδευτικής νεολαίας των 60s. Μεγαλωμένη σε μια αριστερή ιταλοαμερικανική οικογένεια, η Σουζ Ροτόλο έφερε στη ζωή του Μπομπ Ντίλαν έναν κόσμο πολιτικού ακτιβισμού και κουλτούρας. Ήταν εκείνη που τον εισήγαγε στην τέχνη και την ποίηση του Brecht και του Rimbaud, και εκείνη που, επειδή σκιτσάριζε συνέχεια, τον έκανε να ενδιαφερθεί και για τη ζωγραφική. Η Σουζ Ροτόλο τον μύησε και στις μαχητικές συζητήσεις για τα πολιτικά δικαιώματα και την πυρηνική απειλή. Ήταν ο πρώτος του μεγάλος έρωτας και η σχέση τους, που κράτησε από το 1961 μέχρι το 1964, ήταν γεμάτη πάθος.

Οι δυο τους ζούσαν στη Νέα Υόρκη του Γκρίνουιτς Βίλατζ –έναν κόσμο γεμάτο καλλιτέχνες, καφέ και επαναστατική διάθεση–, σε μια εποχή που η δημιουργία δεν ήταν απλώς προσωπική αλλά βαθιά πολιτική. Παρ’ όλο που η σχέση τους έληξε όταν η Σουζ Ροτόλο ένιωσε πως η σκιά του Μπομπ Ντίλαν γινόταν ασφυκτική και έφυγε για σπουδές στην Ιταλία, η επιρροή της έμεινε ανεξίτηλη στα τραγούδια του, αφού ο Μπομπ Ντίλαν την περίμενε να γυρίσει... (ή μήπως όχι;). Οι χωρισμοί και οι επανασυνδέσεις γενικώς, έγιναν το υπόβαθρο για αρκετά τραγούδια του. Η Σουζ Ροτόλο ήταν τόσο επιδραστική που πολλά τραγούδια του όπως τα «Boots of Spanish Leather», «One Too Many Mornings», «Tomorrow Is a Long Time» και «Don't Think Twice, It's All Right» φημολογείται ότι γράφτηκαν για τη σχέση τους.

Τζόαν Μπαέζ: Η μούσα και ο μύθος

Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, η Τζόαν Μπαέζ ήταν ήδη μια θρυλική φιγούρα της folk μουσικής, με μια φωνή που έκοβε το γυαλί και απάλυνε τις ψυχές. Ο Μπομπ Ντίλαν από την άλλη, ήταν απλώς ένας ατημέλητος πιτσιρικάς από τη Μινεσότα, με μια κιθάρα και το κεφάλι του γεμάτο τραγούδια του Woody Guthrie. Η πρώτη τους συνάντηση, τον Απρίλιο του 1961, ήταν σχεδόν αδιάφορη. Ο Μπομπ Ντίλαν, άγνωστος τότε, έπαιξε στο Gerde’s Folk City στη Νέα Υόρκη, αλλά η Τζόαν Μπαέζ δεν εντυπωσιάστηκε.

Μέχρι το 1963 όμως, ο Μπομπ Ντίλαν είχε αρχίσει να τραβά την προσοχή με τους ωμούς, αιχμηρούς στίχους του και τη φωνή του, που η ίδια η Τζόαν Μπαέζ περιέγραψε «σαν άμμο και κόλλα». Εκείνη διέκρινε έναν ανερχόμενο αστέρα και έναν τραγουδοποιό που μπορούσε να μετατρέψει την οργή σε ύμνους. Πολύ γρήγορα έγιναν αχώριστοι, τόσο στη σκηνή όσο και στη ζωή.

Η σχέση τους ήταν γεμάτη ηλεκτρισμό, ένα καλλιτεχνικό και συναισθηματικό tour de force. Η Τζόαν Μπαέζ εισήγαγε τον Μπομπ Ντίλαν στις μεγάλες σκηνές, τον κάλεσε να τραγουδήσει στο πλευρό της και τον έκανε γνωστό σε ένα κοινό που διψούσε για αλλαγή και λάτρευε τη χημεία τους.

Αλλά οι ρωγμές άρχισαν να εμφανίζονται. Η απροθυμία του Μπομπ Ντίλαν να μοιραστεί τη δόξα με την Τζόαν Μπαέζ και η απέχθειά του να θεωρείται «η φωνή μιας γενιάς» δημιούργησαν εντάσεις. Σε μια εμβληματική στιγμή το 1965, αρνήθηκε να την ανεβάσει στη σκηνή κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στην Αγγλία, αφήνοντάς την στο περιθώριο. Η Τζόαν Μπαέζ αργότερα θα αστειευτεί λέγοντας: «Ήταν πολύ φιλόδοξος για να βολευτεί σε ένα σπιτάκι με λευκό φράχτη».

Εκείνη έβλεπε τη μουσική ως εργαλείο για κοινωνική αλλαγή. Εκείνος από την άλλη, φαινόταν να εστιάζει περισσότερο στη δημιουργική του ελευθερία. Όσο η Τζόαν Μπαέζ συνέχιζε να εμφανίζεται σε διαδηλώσεις και να τραγουδά για δικαιοσύνη, ο Μπομπ Ντίλαν απομακρυνόταν από τον ακτιβισμό. Η σχέση τους δεν άντεξε τη σύγκρουση των οραμάτων τους, αλλά η Τζόαν Μπαέζ παρέμεινε πάντα ένας από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή του και στους σκοτεινούς στίχους των τραγουδιών του – το τραγούδι του «To Ramona» φημολογείται ότι γράφτηκε για εκείνη. Στα 70s, η Τζόαν Μπαέζ έγραψε το «Diamonds and Rust» για τον Μπομπ Ντίλαν, ένα τραγούδι πιο αιχμηρό κι από σκληρό διαμάντι.

Δεκαετίες μετά, ο Μπομπ Ντίλαν και η Τζόαν Μπαέζ διασταυρώθηκαν ξανά, μια πολυσυζητημένη συνεργασία, κατά την περιοδεία Rolling Thunder Revue του Μπομπ Ντίλαν το 1975. Η μεταξύ τους άνεση φαινόταν αυθεντική και τα ντουέτα τους είχαν μια αβίαστη γοητεία που μόνο η ιστορία και η καρδιά μπορούν να δημιουργήσουν.

Σάρα Ντίλαν Lownds: Η Mrs. Ντίλαν

Η σχέση του Μπομπ Ντίλαν με τη Σάρα Ντίλαν Lownds ήταν ένας έρωτας γεμάτος πάθος, μυστήριο και θλίψη, που όχι μόνο καθόρισε την προσωπική ζωή του θρυλικού μουσικού, αλλά άφησε το σημάδι της σε μερικά από τα πιο εμβληματικά του τραγούδια. Από την αρχή τους μέχρι το διαζύγιό τους το 1977, η ιστορία τους παραμένει μια από τις πιο πολυσυζητημένες στην καριέρα του Μπομπ Ντίλαν.

Η Σάρα Lownds γεννήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 1939 στη Νέα Υόρκη. Πριν συναντήσει τον Μπομπ Ντίλαν είχε εργαστεί ως μοντέλο και γραμματέας. Ήταν ήδη παντρεμένη με τον φωτογράφο Hans Lownds, με τον οποίο απέκτησε μία κόρη, τη Maria. Ο Μπομπ Ντίλαν και η Σάρα Ντίλαν Lownds γνωρίστηκαν γύρω στο 1964 μέσω κοινών φίλων, στη Νέα Υόρκη. Εκείνη την περίοδο ο Μπομπ Ντίλαν ζούσε τη χρυσή του εποχή στη folk σκηνή, αλλά άρχιζε να μετατοπίζεται σε πιο σύνθετους ήχους και θεματολογία. Το μυστήριο της Σάρα Ντίλαν Lownds και η γλυκύτητα της προσωπικότητάς της φαίνεται να τον μάγεψαν αμέσως.

Στις 22 Νοεμβρίου του 1965, ο Μπομπ Ντίλαν παντρεύτηκε τη Σάρα Ντίλαν Lownds σε μια πριβέ τελετή στο Λονγκ Άιλαντ. Το ζευγάρι κράτησε τον γάμο μυστικό για αρκετό καιρό, γεγονός που δεν είναι παράξενο, δεδομένου του πόσο προστατευτικός ήταν ο Μπομπ Ντίλαν με την προσωπική του ζωή. Την ίδια χρονιά είχε κυκλοφορήσει το εμβληματικό άλμπουμ «Highway 61 Revisited» και η κατεύθυνση της μουσικής του άρχιζε να αλλάζει δραματικά. Ο γάμος του φαίνεται να του προσέφερε μια προσωρινή αίσθηση σταθερότητας σε έναν κόσμο γεμάτο περιοδείες και πίεση.

Ο Μπομπ Ντίλαν και η Σάρα Ντίλαν Lownds απέκτησαν τέσσερα παιδιά: Jesse Byron Dylan (1966), Anna Lea Dylan (1967), Samuel Isaac Abram Dylan (1968) και Jakob Luke Dylan (1969), ο οποίος έγινε γνωστός ως ο τραγουδιστής των Wallflowers.

Η Σάρα Ντίλαν Lownds ήταν το στήριγμα του Μπομπ Ντίλαν κατά τη διάρκεια της οικογενειακής τους ζωής. Είχε ενεργό ρόλο στην προστασία της ιδιωτικότητάς του, ενώ πολλές φορές αναλάμβανε και «χρέη διαχειρίστριας» σε πρακτικά ζητήματα. Οι Ντίλαν έζησαν κυρίως σε μια απομονωμένη φάρμα στο Woodstock της Νέας Υόρκης, όπου ο Μπομπ Ντίλαν πέρασε τη μεταβατική περίοδο μετά το διάσημο ατύχημα με τη μηχανή του το 1966. Όταν χώρισαν το 1977, εκείνος ήταν συντετριμμένος. Η Σάρα Ντίλαν Lownds πήρε σημαντικό μερίδιο της περιουσίας του και εξαφανίστηκε από τη δημόσια ζωή, αφήνοντάς τον να παλεύει με τη μοναξιά και τα φαντάσματα της σχέσης τους. Ο Μπομπ Ντίλαν έγραψε αργότερα το τραγούδι «Sara» (από το άλμπουμ «Desire» του 1976), μια γυμνή, ατόφια, συναισθηματική παράκληση για επανασύνδεση. Στο τραγούδι, αποκαλύπτει την τρυφερότητα που ακόμα ένιωθε για εκείνη: «Sara, Sara / Whatever made you want to change your mind?»

Κάρολιν Ντένις: Η «μυστική» σύζυγος

Λίγοι γνωρίζουν ότι ο Μπομπ Ντίλαν παντρεύτηκε ξανά, αυτή τη φορά με την Κάρολιν Ντένις, μία μαύρη τραγουδίστρια που συνεργαζόταν μαζί του τη δεκαετία του ’80. Παντρεύτηκαν το 1986 και ο γάμος τους ήταν μυστικός –όπως και η κόρη τους, Desiree, η ύπαρξη της οποίας έγινε γνωστή χρόνια αργότερα– μέχρι και τη δεκαετία του ’90. Η Κάρολιν Ντένις εκπροσωπεί μια πιο ώριμη, προσωπική πλευρά του Μπομπ Ντίλαν, έναν άνθρωπο που προσπαθεί να προστατεύσει την ιδιωτικότητά του και την οικογένειά του από τη διαρκή προβολή της δημοσιότητας.

Αυτή η σχέση μάς δείχνει έναν Μπομπ Ντίλαν πιο αποτραβηγμένο, πιο προσηλωμένο στη μουσική του και λιγότερο πρόθυμο να μοιραστεί την προσωπική του ζωή με το κοινό. Η κοινωνία της εποχής –με τα απομεινάρια του ρατσισμού και τις προσδοκίες γύρω από τις διασημότητες– σίγουρα έκανε αυτόν τον γάμο πιο περίπλοκο από ό,τι φαίνεται. Παρ’ όλο που ο γάμος τους κράτησε μόνο επτά χρόνια, η Κάρολιν Ντένις υποστήριζε ότι ο Μπομπ Ντίλαν ήταν καλός σύζυγος και πατέρας.

Η ζωή του Μπομπ Ντίλαν σήμερα

Στα 84 του, ο Μπομπ Ντίλαν παραμένει ενεργός στη μουσική σκηνή και περιοδεύει συνεχώς. Η προσωπική του ζωή, όπως πάντα, είναι ένα μυστήριο. Δεν έχει εμφανιστεί δημοσίως με σύντροφο εδώ και δεκαετίες και τα παιδιά του –πέντε συνολικά– προτιμούν κι αυτά τη διακριτικότητα. Όπως είπε o ίδιος κάποτε, «Το μόνο που χρειάζεσαι είναι να συνεχίσεις να κινείσαι» (γιατί «a rolling stone gathers no mess»). Και φαίνεται ότι αυτό ισχύει όχι μόνο για τη μουσική, αλλά και για τις σχέσεις του.

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

Δειτε περισσοτερα