Wardruna: Το Ηρώδειο ήταν η τέλεια ευκαιρία

Wardruna σημαίνει «η φύλακας των μυστικών» ή «αυτή που ψιθυρίζει». Το νορβηγικό συγκρότημα Wardruna, που εξερευνά το χαμένο παρελθόν της Βόρειας Ευρώπης και παρουσιάζει τη μουσική μέσα από αρχέγονες πηγές και παραδόσεις, απέκτησε ένα πολυάριθμο και πιστό κοινό με την πάροδο του χρόνου. Το γεγονός ότι οι συνθέσεις τους χρησιμοποιήθηκαν σε αρκετές σκηνές της τηλεοπτικής σειράς «Vikings» και σε video games όπως τα «Assassin's Creed» και «Valhalla», έπαιξε σημαντικό ρόλο. Με απόκοσμη σκηνική παρουσία, με μουσικά όργανα που ιχνηλατούν την ιστορία των προγόνων τους, όπως κέρατα κατσίκας, φλάουτα, άρπα στόματος και κρουστά από κόκκαλα ελαφιού, με αναπαραγωγές ήχων της φύσης οι ζωντανές εμφανίσεις τους είναι κάτι περισσότερο από μία τυπική συναυλία.

Έτσι, η σπάνια εμφάνισή τους στο Ωδείο Ηρώδου Αττικου, στις 21 Σεπτεμβρίου 2023, αποτέλεσε πόλο έλξης για χιλιάδες ανθρώπους από ολόκληρο τον κόσμο που έσπευσαν στην πόλη για να ζήσουν αυτή τη σύνδεση. Κάτω από την Ακρόπολη, στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια της φθινοπωρινής ισημερίας, το συγκρότημα βιντεοσκόπησε τη ζωντανή του μουσική παράσταση. Το «Live at the Acropolis» θα κυκλοφορήσει σε DVD και Blu-Ray μαζί με το νέο άλμπουμ των Wardruna, «Birna», στις 24 Ιανουαρίου – έναν δίσκο «που δίνει φωνή στην αρκούδα του δάσους».

Ο ιδρυτής των Wardruna, Einar Selvik, γνωστός από το black metal παρελθόν του ως ντράμερ του συγκροτήματος Gorgoroth, μίλησε για την ιδιαίτερη συναυλία του σχήματος στην Ελλάδα, που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της πρεσβείας της Νορβηγίας στην Αθήνα, τη σχέση του με τη μουσική, την παράδοση, τη φύση και το παρελθόν. 

Wardruna: Ο Einar Selvik μιλάει για τη συναυλία στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού που θα κυκλοφορήσει διεθνώς

Το θέαμα που προσφέρατε σε χιλιάδες θεατές τον Σεπτέμβριο του 2023 στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού ήταν ξεχωριστό, και θα ήθελα να σας συγχαρώ. Πώς βιώσατε ως μουσικοί αυτή τη νύχτα;
Πρώτα απ’ όλα χαίρομαι που σας γνωρίζω, και ευχαριστώ για τα ευγενικά σας λόγια. Χαίρομαι που η μουσική μας «φτάνει» σε εσάς. Η εμπειρία του Ηρωδείου ήταν, βέβαια, πολύ ιδιαίτερη, και σε προσωπικό επίπεδο. Ήταν μια μακρά διαδικασία μέχρι να οδηγηθούμε εκεί, το μέρος έχει τέτοια τεράστια ιστορία, οι πέτρες έχουν μνήμη και οι άνθρωποι που πάνε εκεί είναι μέρος αυτής της μνήμης, και ο τρόπος που χρησιμοποιείται το θέατρο σήμερα, όπως παλιά, είναι πολύ ιδιαίτερος, και προσωπικά με κάνει πολύ ταπεινό. Πιστεύω πολύ στη δύναμη του μέρους, του χώρου και στον συνδυασμό τους με τη μουσική, κατά κάποιο τρόπο το ένα κομπλιμεντάρει το άλλο, όταν μπορείς να το έχεις αυτό δημιουργείται μία θετική συνέργεια, το 2+2 ξαφνικά γίνεται 6, αυτό ένιωσα και βίωσα εκείνο το απόγευμα, γιατί ήταν ένα τέτοιο μέρος, ήταν επίσης η ισημερία, ήταν το τέλειο τέλος μίας σειράς συναυλιών που ολοκλήρωσε έναν κύκλο και άνοιξε έναν άλλον.

Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε κατά την παραγωγή, την κινηματογράφηση και τη ζωντανή ηχογράφηση στην Αθήνα;
Όλα όσα ανέφερα πριν, ήταν ένα πολύ ιδιαίτερο μέρος, από αυτά που σου δίνεται η ευκαιρία να σου συμβεί μόνο μία φορά, και είχα πει ότι αν ήταν να ηχογραφηθεί ποτέ κάποιο live, θα έπρεπε να είναι κάτι πολύ ειδικό. Το Ωδείο Ηρώδου Αττικού ήταν η τέλεια ευκαιρία. Βέβαια υπήρχαν πολλές προκλήσεις, κανονισμοί, νόμοι, σχετικά με το τι μπορείς να κάνεις και τι όχι, δεν μπορείς να έχεις την ελευθερία που υπάρχει σε άλλα μέρη, οπότε όλα αυτά έπρεπε να τα λάβουμε υπόψη μας. Φυσικά για την παραγωγή του βίντεο δεν μπορούσαμε να κάνουμε πρόβα πριν, είχαμε έναν συνδυασμό νορβηγικού και ελληνικού προσωπικού, άρα μερικά πράγματα συνέβαιναν με αυτή τη ροή, χρειάστηκε να προετοιμαστούμε όσο περισσότερο μπορούσαμε, όμως η μεγαλειότητα του χώρου μας αποζημίωσε για όλες τις προκλήσεις που αντιμετωπίσαμε.

Πώς νιώθετε όταν συνειδητοποιείτε ότι χιλιάδες άνθρωποι συνδέονται με τη μουσική σας καθημερινά παγκοσμίως;
Με κάνει πολύ ταπεινό. Φτιάχνω μουσική που θέλω να ακούω ο ίδιος, ο κανόνας μου είναι ότι πρέπει να προέρχεται από κάπου αληθινά, αυτό είναι το πιο σημαντικό για εμένα όταν δημιουργώ. Και αυτός είναι και ο λόγος, πιστεύω, που συνδέονται και άλλοι άνθρωποι επίσης. Γιατί έρχεται από εκείνο το αληθινό μέρος. Έρχεται από κάπου που αρχικά κινητοποιεί εμένα. Αυτό του δίνει τη δυνατότητα να κινητοποιήσει κι άλλους. Έρχεται από την καρδιά, και έχει τη δυνατότητα να φτάσει σε μια άλλη καρδιά. Στην καρδιά του ακροατή. Αυτό είναι και το μεγάλο μας μπόνους, που τόσοι άνθρωποι μπορούν να συνδεθούν. Είναι κάτι για το οποίο αισθάνομαι ταπεινότητα και ευγνωμοσύνη. Μου επιτρέπει να συνεχίζω, να αναπτύσσω αυτό το ταξίδι. Είναι ένα ειδικό συναίσθημα αυτό της σύνδεσης των ανθρώπων, όχι μόνο σε μουσικό επίπεδο, αλλά και σε προσωπικό. Όταν φτιάχνω μουσική, προσπαθώ να κρατήσω τη μουσική και τους στίχους ανοιχτούς σε πολλές ερμηνείες, υπάρχει ένα είδος απόστασης στη μουσική, ακόμα και οι φωνές και τα φωνητικά είναι πολύ ορχηστρικά, και αυτό δίνει πολύ χώρο στον ακροατή. Αυτή είναι η ιδέα πίσω από αυτό. Νιώθω απίστευτη τιμή.

Η συμμετοχή σας ως συνθέτης στο σάουντρακ της τηλεοπτικής σειράς «Vikings», έδωσε στους Wardruna την ευκαιρία να απευθυνθούν σε ένα ευρύ κοινό…
Για την ακρίβεια, ακόμα και πριν τους «Vikings», είχαμε ευρύ κοινό. Όπως είπατε, η μουσική μας σε τηλεοπτική σειρά μας έδωσε μια ευκαιρία να αυξήσουμε αυτό το κοινό, οι άνθρωποι που εργάζονται για την τηλεόραση ξέρουν ότι το να παίζει η μουσική σου στην τηλεόραση, δεν σου δίνει αυτόματα επιτυχία. Ευτυχώς για εμάς, άρεσε στον κόσμο αυτό που άκουσαν, ήταν η σωστή ώρα για τους «Vikings». Δεν ήταν το τηλεοπτικό σόου που δημιούργησε όλο αυτό το ενδιαφέρον για την εποχή των Βίκινγκς, ήταν ήδη εκεί θα έλεγα, ο Michael Hirst, ο δημιουργός του σόου, το λέει επίσης, μου είπε ότι είχε προσπαθήσει να κάνει ένα σόου για τους Βίκινγκς 10-15 χρόνια πριν μπορέσει να το κάνει πραγματικότητα, και ο λόγος που μπόρεσε να το κάνει ήταν το μεγάλο ενδιαφέρον του κόσμου για την εποχή των Βίκινγκς. Ήταν η σωστή εποχή. Φυσικά είναι τηλεόραση, είναι διασκέδαση, και δεν είναι πάντα ιστορικά ακριβής, δεν είναι ακριβώς ένα σόου που φτιάχτηκε για ανθρώπους σαν εμένα απαραίτητα, αλλά το ενδιαφέρον που δημιούργησε για τη νορβηγική Ιστορία, έχει κάτι θετικό.

Είστε ο ιδρυτής της πλατφόρμας By Norse, μίας πλατφόρμας για τη νορβηγική τέχνη, μουσική, λογοτεχνία, ταινίες, τον νορβηγικό πολιτισμό. Ποια είναι η σημασία της σύνδεσης με τις ρίζες μας και την κληρονομιά μας σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο;
Πιστεύω ότι δημιουργεί ασφάλεια. Σε κάνει ασφαλή. Είναι υγιές να ξέρουμε την προέλευσή μας, τις ρίζες μας, σε κάνει σταθερό. Και οι καλύτεροι άνθρωποι σε αυτόν τον πλανήτη είναι αυτοί που αισθάνονται ασφαλείς και σταθεροί. Τώρα που συναντάμε τόσο διαφορετικές κουλτούρες, είναι σημαντικό να νιώθουμε ασφαλείς. Σε προσωπικό επίπεδο, αισθάνομαι ότι αν οι άνθρωποι γνωρίζουν ποιοι είναι και από πού προέρχονται, και έχουν ένα στέρεο μέρος να σταθούν, δεν νιώθουν απειλή από την κουλτούρα άλλων ανθρώπων ή τη θρησκεία τους. Αυτό είναι σημαντικό να το έχουμε στις μέρες μας, τώρα που συναντιούνται όλοι αυτοί οι πολιτισμοί και οι θρησκείες. Βασικά είναι διάλεκτοι του ίδιου θέματος. Αυτό συνειδητοποιεί κανείς γνωρίζοντας τη δική του Ιστορία. Αν πας πίσω στον χρόνο, βλέπεις τις ομοιότητες των πολιτισμών. Η γνώση είναι πάντα το καλύτερο πράγμα. Είναι πολύ καλύτερη από την άγνοια.

Ποιες είναι οι προκλήσεις και η ανταμοιβή με τη δημιουργία μουσικής που δεν ακολουθεί τα συμβατικά στάνταρ της μουσικής βιομηχανίας;
Δεν ξέρω… έχω τον δικό μου τρόπο να το κάνω. Νομίζω ότι είναι υγιές να μην υποτιμάς το κοινό σου. Είναι υγιές να προκαλείς τις δικές μου ιδέες για μουσική όπως και το κοινό μου. Υποσχέθηκα να τολμήσω να αφήσω το τραγούδι να με πάει εκεί που θέλει το ίδιο, αντί να χωρέσω στο συμβατικό κουτί. Αυτό δημιουργεί πράγματα που με προκαλούν. Πηγαίνω στ’ αλήθεια εκεί; Δημιουργεί απρόσμενα πράγματα. Τα οφέλη είναι η προοπτική του να δημιουργήσεις κάτι καινοτόμο, η δημιουργία πραγμάτων που προκαλούν τον κόσμο, επίσης θα προκαλέσεις την τεχνητή νοημοσύνη. Πάντοτε θα έχεις μουσική ή τέχνη εργοστασιακή, με την έννοια της συνταγής. Τρέφεις το τέρας. Αυτό ακούγεται σαν κάτι άλλο. Αυτό θα σας αποφέρει χρήματα για μερικούς μήνες και στη συνέχεια δημιουργείτε κάτι νέο που θα σας αποφέρει χρήματα για μερικούς μήνες, με βάση το τι είναι τάση και τι όχι. Δεν νομίζω ότι αυτό είναι τέχνη. Δεν νομίζω ότι αυτό είναι πραγματικά μουσική, είναι κάτι άλλο. Πιστεύω ότι δεν πρέπει να υποτιμάμε την κατάλληλη τέχνη. Αυτό δεν θα εξαφανιστεί ποτέ, όσα ρομπότ κι αν δοκιμάσουμε. Πιστεύω πως οι άνθρωποι γνωρίζουν τη διαφορά, και πάντοτε θα υπάρχει κόσμος που θα διψά για μουσική και την κατάλληλη τέχνη με αληθινή προέλευση.

Τι περνά από το μυαλό σας όταν βλέπετε τον εαυτό σας να κοιτά μία από τις πιο γνωστές black metal φωτογραφίες, αυτή που τράβηξε ο Peter Beste στο Μπέργκεν, με μία ηλικιωμένη να σας κοιτάζει; Kαι πώς, το προσωπικό σας ταξίδι στο black metal επηρέασε τη δουλειά σας με τους Wardruna;
Αρχικά πιστεύω ότι πρόκειται για μια καλή φωτογραφία. Έχει μια ενέργεια. Θυμάμαι όταν την είχαμε πρωτοδεί, στον Infernus δεν άρεσε η φωτογραφία και δεν ήθελε να χρησιμοποιηθεί. Ευτυχώς για όλους, ο Peter Beste δεν πτοήθηκε, και τη χρησιμοποίησε, επειδή πρόκειται όντως για μία πολύ καλή φωτογραφία. Διαθέτει φαντασία, έχει μια ιστορία από πίσω. Και γι’ αυτό πιστεύω ότι συνδέονται οι άνθρωποι μαζί της, γι’ αυτή τη φαντασία. O καιρός που πέρασα στους Gorgoroth ήταν μία περίοδος που νόμιζα ότι έχω τελειώσει με το metal. Τότε ήταν ένα διάστημα μιας πιο καλλιτεχνικής έκφρασης, μίας επαγγελματικής σχέσης, δεν ήταν προσωπικό. Είχα το black metal εκτός του «συστήματός» μου κάποια χρόνια πίσω. Όταν ξεκίνησα να δουλεύω με τους Gorgoroth, δούλευα επίσης με τους Wardruna. Αυτό ήρθε σε μία περίοδο όπου υπήρχε η ανάγκη να κάνω κάτι που θα είχε νόημα για μένα. Φυσικά το metal ή η μουσική black metal με ακολουθεί από μικρό παιδί και έπαιξε ρόλο στη διαμόρφωση της μουσικότητάς μου, στην αίσθηση της έκφρασής μου, παλιά όταν το black metal είχε ενδιαφέρον, αυτό που με συνάρπαζε ήταν η ιδέα ότι το μήνυμα πίσω από τη μουσική ήταν το ίδιο σημαντικό με τη μουσική καθαυτή. Αυτό ήταν κάτι που το «κουβάλησα» μαζί και το έφερα στη μουσική μου με τους Wardruna. Τις ιδέες, δηλαδή, που στηρίζουν τη μουσική, που καμιά φορά μπορεί να είναι πιο σημαντικές και από την ίδια τη μουσική.

Πώς ισορροπείτε την ιστορική ακρίβεια με την καλλιτεχνική έκφραση στη δουλειά σας;
Εξαρτάται από τη δουλειά που κάνω. Αν είμαι με τους Wardruna, είναι αρκετά απλό, διότι με τους Wardruna δεν υπήρξε ποτέ στόχος για μένα να αναπαράγω μουσική για συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Χρησιμοποιώ στοιχεία από τη Λίθινη Εποχή, την Εποχή του Χαλκού, των Βίκινγκς, τον Μεσαίωνα, τον Μοντερνισμό, και η κεντρική ιδέα είναι η μείξη του παλιού με το καινούργιο. Δεν σημαίνει ότι δεν είναι αυθεντικό, ή ότι δεν προσπαθώ να είμαι ακριβής, έχω μια πιο ελεύθερη προσέγγιση. Από την άλλη, ήταν πάντοτε πολύ σημαντικό για μένα να μην σκαρφαλώνω σε δέντρα που δεν έχουν ρίζες. Για μένα έχει σημασία να στέκομαι σε στέρεο έδαφος, και αυτό αφορά και την ιστορική ακρίβεια των θεμάτων επάνω στα οποία εργάζομαι. Δουλεύω συνεχώς με ειδικούς, και μελετώ πολύ μόνος μου, γιατί θέλω για τις καλλιτεχνικές αποφάσεις μου να βασίζομαι σε στέρεο έδαφος πριν προχωρήσω με την πιο δημιουργική διαδικασία. Αν και οι Wardruna έχουν μια πιο μοντέρνα έκφραση, πολλά πράγματα όπως η τονικότητα ή οι πολυρυθμικές προεκτάσεις, πολλές καλλιτεχνικές αποφάσεις, το πλαίσιο που δημιουργείται, μπορώ να το υποστηρίξω και με ιστορικές πηγές, επίσης. Είναι ένας συνδυασμός. Φυσικά όταν δουλεύω με projects όπως οι Βίκινγκς, είναι πιο ιστορικά ακριβή. Όχι όλα, μερικά. Όπου ήταν απαραίτητο. Είμαι πιο αυστηρός με τα εργαλεία που δουλεύω, τους ρυθμούς, τις τονικότητες, τη «γλώσσα». Οπότε εξαρτάται με τι καταπιάνομαι. Προσπαθώ, όμως, οι αποφάσεις μου να διαθέτουν γνώση, τόσο όταν δουλεύω ελεύθερα, όσο και όταν δουλεύω σε αυστηρότερο πλαίσιο, μιλώντας πάντα για την ιστορική ακρίβεια.

Τι ρόλο παίζει η φύση και το περιβάλλον στο παίξιμο και στη σύνθεση της μουσικής σας;
Τον μεγαλύτερο. Ο ανιμισμός και οι ανιμιστικές ιδέες, η σχέση μας με τη Φύση…

Και η ατομική μας ευθύνη, σωστά;
Ναι, ακριβώς, η ευθύνη και η σχέση γενικά, αυτή είναι η καρδιά των Wardruna από την αρχή. Για μένα δεν είναι οι Βίκινγκς ή αν δείτε τι είναι οι Wardruna από το ξεκίνημά τους, θα καταλάβετε ότι περιλαμβάνουν πολλή Φύση και τη σχέση μας μαζί της. Ακόμα αυτό ισχύει στην καρδιά της μουσικής των Wardruna. Δεν μου αρέσει να κάνω κήρυγμα. Μου αρέσει να διδάσκω και να διδάσκομαι, με ερωτήσεις, παρά με γεγονότα, αν καταλαβαίνετε τι εννοώ. Αυτό προσπαθώ να κάνω με τη μουσική μου. Για μένα, αν υπάρχει ένα μήνυμα, αυτό θα είναι κάτι πολύ απλό, που πιο πολύ μοιάζει με στάση, η ιδέα ότι η Φύση είναι κάτι ιερό. Κάτι που είμαστε μέρος της. Όχι ως κυρίαρχοι, αλλά ως ισότιμα μέρη, απλώς με τη μεγαλύτερη ευθύνη με όρους ευθύνης ισορρόπησης της παρουσίας μας εδώ.

Πιστεύετε ότι η σύγχρονη κοινωνία έχει αποσυνδεθεί από τις αρχαίες ρίζες της; Πώς η μουσική -η μουσική σας- βοηθάει στη γεφύρωση αυτού του κενού;
Το είπατε στην ερώτησή σας, γινόμαστε η γέφυρα. Όπως αναφέρατε, πολλές κοινωνίες σε αυτόν τον πλανήτη είναι απόλυτα αποσυνδεδεμένες με τον περίγυρό τους. Ζούμε, επίσης, σε κοινωνίες που απαιτούν να είμαστε αποσυνδεδεμένοι. Πιστεύω ότι όλο και περισσότεροι αισθάνονται αυτή την αποσύνδεση. Αν αποκοπείς από τη Φύση, αποκόπτεσαι και από τον Εαυτό. Το νιώθουν αυτό οι άνθρωποι, ίσως και χωρίς να το γνωρίζουν. Η μουσική μας δρα, για πολλούς, ως γέφυρα. Πολλοί περιγράφουν την πρώτη τους επαφή με τη μουσική μας ως κάτι που ήδη γνώριζαν ότι υπήρχε αλλά ταυτόχρονα δεν το ήξεραν. Ένα συναίσθημα από κάτι γνώριμο που τους έλειπε, αλλά δεν γνώριζαν ότι τους έλειπε. Η μουσική μας γίνεται αυτή η γέφυρα.

Ποιο είναι το πιο σημαντικό μάθημα που σας έδωσε η ζωή, εντός ή εκτός μουσικής, και γιατί είναι σημαντικό;
Είναι δύσκολη η ερώτηση. Νομίζω όταν συνειδητοποίησα πως οτιδήποτε με πραγματική αξία, έχει πραγματικό κόστος. Αν κάτι έχει ένα κόστος στη ζωή, γενικά, αν είναι δύσκολο, είναι γιατί έχει επίσης αξία. Αυτό είναι σημαντικό γιατί μας αναγκάζει να πάρουμε την ευθύνη της ζωής μας με έναν τρόπο. Δεν είμαστε θύματα του περιβάλλοντός μας, δεν είμαστε θύματα των πράξεών μας, κανείς δεν πέθανε για τις αμαρτίες μας, πρέπει να αναλάβει κανείς την ευθύνη των πράξεών του και της ζωής του. Με όρους περιβάλλοντος, είναι τόσο εύκολο να γίνεις ρομαντικός, αυτό το debate με τα αρπακτικά ως μέρος της Φύσης και πάλι, της φυσικής ισορροπίας των πραγμάτων, που είναι πολύ εύκολο να έχεις μια ρομαντική ιδέα γύρω από αυτό, χωρίς να έχεις να σκεφτείς τις δυσκολίες. Βεβαίως δεν είναι εύκολο να ζει κανείς με αρπακτικά, αλλά αυτό συμβαίνει γιατί έχει μία αξία. Ακόμα και αν μας κάνει πιο ευάλωτους ή, ίσως, πιο φοβισμένους. Ίσως το ρίσκο του θανάτου γίνεται μεγαλύτερο. Αλλά, πάλι, αυτό συμβαίνει γιατί έχει μία αξία.