Δανάη Παπαματθαίου-Μάτσκε και Γιώργος-Εμμανουήλ Λαζαρίδης: Εντυπώσεις από τη συναυλία τους στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Ανάμεσα στους έλληνες σολίστ, η Δανάη Παπαματθαίου-Μάτσκε και ο Γιώργος-Εμμανουήλ Λαζαρίδης ξεχωρίζουν για τις απαστράπτουσες και εμβριθείς ερμηνείες τους, που αναγνωρίζονται σταθερά εντός και εκτός ελληνικών συνόρων. Έχοντας και οι δύο στενή σχέση με την κλασική και ρομαντική γερμανική μουσική, επέλεξαν τρεις σπουδαίες σονάτες από το ρεπερτόριο για βιολί και πιάνο. Η Έβδομη του Μπετόβεν και η Τρίτη του Μπραμς είναι έργα βαθιάς πνευματικότητας και δραματικότητας, διάθεσης επαναστατικής στην ουσία, αλλά ταυτόχρονα κατασταλαγμένης και νηφάλιας. Πλάι τους, αξίζει να απολαύσει κανείς την Τρίτη του Μπετόβεν, που αν και ακούγεται σπανιότερα στις αίθουσες συναυλιών, είναι έργο εκρηκτικό, γεμάτο φρεσκάδα και ζωντάνια.
Σε μία εποχή γενικευμένης επιθετικότητας και εγωισμού (από τη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία μέχρι την ελληνική οδική και όχι μόνο καθημερινότητα), η συνάντηση με καλλιτέχνες που εκπέμπουν σεμνό ερμηνευτικό ήθος είναι λυτρωτικά ευπρόσδεκτη. Στη συναυλία που έδωσαν την Τετάρτη 16 Οκτωβρίου 2024 στην κατάμεστη αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, η Δανάη Παπαματθαίου-Μάτσκε και Γιώργος-Εμμανουήλ Λαζαρίδης εντυπωσίασαν με το πόσο απέφυγαν κάθε πράξη εντυπωσιασμού, καθώς οι δύο καλλιτέχνες έθεσαν υποδειγματικά εαυτούς στην υπηρεσία της μουσικής.
Νέα καλλιτέχνης εδώ και... δεκαετίες, αφού ξεκίνησε να εμφανίζεται σε δημόσιες συναυλίες μόλις στα έντεκά της χρόνια, η βιολονίστα Δανάη Παπαματθαίου-Μάτσκε έχει έκτοτε διαγράψει λαμπρή διεθνή διαδρομή, με πολυάριθμες βραβεύσεις, εμφανίσεις και ηχογραφήσεις, ενώ πλέον διδάσκει και στην Ανώτατη Μουσική Σχολή του Αμβούργου. Ο πιανίστας Γιώργος-Εμμανουήλ Λαζαρίδης έχει στο ενεργητικό του μια σπουδαία πολύπλευρη σταδιοδρομία και είναι καθηγητής στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, όπου δίδασκε και ο αφυπηρετήσας Ούβε Μάτσκε, επί μακρόν τακτικός συνοδός της χαρισματικής κόρης του στο πιάνο. Η σύμπραξη με τον Γ.-Ε. Λαζαρίδη όμως ανέδειξε μία νέα φάση καλλιτεχνικής ωριμότητας για τη μουσικό.
Το πρώτο μέρος της συναυλίας ήταν αφιερωμένο στον Λούντβιχ φαν Μπετόβεν. Οι δύο ερμηνευτές κινήθηκαν σε πνεύμα απόλυτης ισοτιμίας και συνεργασίας, σε έναν διάλογο που νωρίς πήρε τον χαρακτήρα πραγματικής όσμωσης μεταξύ των δύο, πράγμα που αυτομάτως επέλυσε τα προβλήματα ηχητικής ισορροπίας μεταξύ των δύο οργάνων, και ταυτόχρονα ενίσχυσε τον διαλεκτικό χαρακτήρα της μουσικής, θεμελιώδες γνώρισμα της κλασικής περιόδου. Η ερμηνεία τους διακρίθηκε επιπλέον για την ακρίβεια της απόδοσης του μουσικού νοήματος - όχι απλώς του να παιχτούν οι σωστές νότες, αλλά να αποδοθεί σωστά η μουσική ιδέα. Η Δανάη Παπαματθαίου – Μάτσκε παίζει σε βιολί του Carlo Ferdinando Landolfi, Μιλάνο 1760, και εκμαίευσε από αυτό το αξιόλογο όργανο ένα υπέροχο ηχητικό chiaroscuro από χρώματα ήχου θερμά και γήινα.
Αυτό έγινε αισθητό τόσο στην πρώιμη Σονάτα για βιολί και πιάνο αρ. 3 σε μι ύφεση μείζονα, έργο 12 αρ. 3, στην οποία ο ακροατής διαβλέπει την ευρηματικότητα του νεαρού συνθέτη μέσα στο κλασικό πλαίσιο που κληρονόμησε από τον Μότζαρτ και τον Χάυδν, όσο και στην ελαφρώς μεταγενέστερη χρονικά, αλλά πολύ πιο εξελιγμένη τεχνοτροπικά Σονάτα για βιολί και πιάνο αρ. 7 σε ντο ελάσσονα, έργο 30 αρ. 2 στην οποία ο συνθέτης έχει πλέον αρχίσει να εξερευνά τον δικό του μοναδικό δρόμο δημιουργικότητας.
(Προς αποφυγή συγχύσεων σε ό,τι αφορά την αρίθμηση των έργων, την εποχή του Μπετόβεν τα έργα εκδίδονται ανά ομάδες, που ονομάζονται opus (έργο) και παίρνουν έναν μοναδικό αριθμό από τον εκδότη. Έτσι, σε κάθε σονάτα, ο πρώτος αριθμός αναφέρεται στη θέση που έχει αυτή μέσα στον συνολικό αριθμό των έργων του συνθέτη για βιολί και πιάνο σε μορφή σονάτας, ενώ ο δεύτερος, που ακολουθεί τον αριθμό opus (έργο), αναφέρεται στη θέση κάθε σονάτας εντός μιας εκδοτικής ενότητας. Δηλαδή, η Σονάτα για βιολί και πιάνο αρ. 7 σε ντο ελάσσονα, έργο 30 αρ. 2 είναι η συνολικά έβδομη (από τις δέκα) σονάτα για βιολί και πιάνο που έγραψε ο Μπετόβεν, και η δεύτερη (από τις τρεις) που εκδόθηκαν μαζί ως opus (ή έργο) 30).
Στο δεύτερο μέρος η Σονάτα για βιολί και πιάνο αρ. 3 σε ρε ελάσσονα, έργο 108 (αυτή εκδόθηκε μόνη της) του Γιοχάννες Μπραμς προσεγγίστηκε στο ίδιο κλασικό πνεύμα, επιλογή δόκιμη σε ό,τι αφορά την ανάδειξη της μουσικής γραφής, ευπρόσδεκτη θα ήταν μία συναισθηματικά πιο υποκειμενική επάφεση στη μουσική ροή και η εξερεύνηση περαιτέρω (σκοτεινών και μελαγχολικών) ηχοχρωματικών δυνατοτήτων. Το τρίτο μέρος θα μπορούσε να είναι λίγο πιο γρήγορο και να δικαιολογεί περισσότερο τη ρυθμική αντίθεση με το φινάλε.
Εκτός προγράμματος οι δύο μουσικοί επανέλαβαν ένα από τα μέρη της τελευταίας σονάτας. Θα ήταν πάντως ενδιαφέρον μετά τον Μπετόβεν και τον Μπραμς να είχαμε μία έστω σύντομη εικόνα από το τρίτο μεγάλο b της γερμανικής μουσικής, τον Μπαχ δηλαδή, προς το σολιστικό έργο του οποίου η ερμηνευτική ιδιοσυγκρασία της Δανάης Παπαματθαίου-Μάτσκε κάπως έδειχνε να ταιριάζει. Σίγουρα ο Γιώργος-Εμμανουήλ Λαζαρίδης δεν θα παρεξηγούταν αν για λίγο απολάμβανε και αυτός το ακρόαμα.
13°
