Μουσικη

Συγκίνηση στο Μέγαρο Μουσικής με την ΕΛΣΟΝ, λίγο πριν το ντεμπούτο στο Carnegie Hall

Η Ελληνική Συμφωνική Ορχήστρα Νέων, από την Αθήνα στη Νέα Υόρκη

Δήμητρα Γκρους
6’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
UPD

Η Ελληνική Συμφωνική Ορχήστρα Νέων, από το Μέγαρο Μουσικής στο Carnegie Hall

Ήταν μια συγκινητική βραδιά η Πέμπτη, στο Μέγαρο Μουσικής. Όπως είναι πάντα συγκινητικά στις συναυλίες της ΕΛΣΟΝ. Μπαίνεις, κάθεσαι στη θέση σου, βλέπεις όλους αυτούς τους νέους ανθρώπους που σχηματίζουν την ορχήστρα, τον Διονύση Γραμμένο να ανεβαίνει στο βάθρο – και με το που ξεκινάει η μουσική, σε αρπάζει. Ήταν και το έργο που ξεκίνησε τόσο δυναμικά, το «rewind« της Βρετανής Anna Clyne, μίας από τις πιο περιζήτητες συνθέτριες διεθνώς, μάλλον άγνωστης στο ελληνικό κοινό.

Βρίσκω το έργο στο Spotify από την BBC Symphony Orchestra –καθώς γράφω αυτή την ανταπόκριση, ακούω το πρόγραμμα της συναυλίας– και θυμάμαι πως, έτσι όπως μας έχει ξαφνιάσει από τις πρώτες νότες με την ερμηνευτική της ένταση η μουσική, στην άκρη του μυαλού ρωτούσες από πού προκύπτει όλη αυτή η δύναμη και πώς τόσο νέοι άνθρωποι έχουν τόσο βαθιά «κατανόηση», πώς γίνεται να μας έχουν καθηλώσει με όλες αυτές τις δυναμικές μυώντας μας στο σύγχρονο σύμπαν της «κλασικής μουσικής»;

Ο Διονύσης Γραμμένος διευθύνει την ΕΛΣΟΝ

Το χειροκρότημα είναι θερμότατο και η αίθουσα γεμάτη (και) από νέους ανθρώπους. Δεν μπορείς παρά να αισθανθείς ψυχική ανάταση με όλα αυτά τα λαμπερά πρόσωπα στη σκηνή, η συμφωνική μουσική στα καλύτερά της. Την ορχήστρα αυτή την ερωτεύεσαι. Υπάρχει όμως και μια ιδιαιτερότητα στη συγκεκριμένη συναυλία. Τα ίδιο ακριβώς πρόγραμμα η ΕΛΣΟΝ θα το έπαιζε μετά από 4 μέρες σε μια θρυλική αίθουσα, στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης. Υπάρχουν κι αυτές οι σκέψεις, που προκαλούν επιπλέον συναισθήματα.

Κατ’ αρχήν, μια περηφάνια. Ειδικά, όταν στο δεύτερο μέρος του προγράμματος ακολουθεί μια επιλογή από τους Ελληνικούς Χορούς του Νίκου Σκαλκώτα, οι οποίοι μάλιστα έκαναν την αμερικανική τους πρεμιέρα στο Carnegie Hall ακριβώς 70 χρόνια πριν, τον Νοέμβριο του 1954, με τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης υπό τον Δημήτρη Μητρόπουλο. Δεν είναι αυτό λόγος να αισθανθείς συγκίνηση, ως Ελληνίδα; Δεν είναι απλώς η σκέψη, είναι η ίδια η μουσική: όλη αυτή η περήφανη ελληνικότητα των «χορών» του Σκαλκώτα, άλλοτε πομπώδης και άλλοτε μελωδική και με όλες αυτές τις εναλλαγές στο ρυθμό, σου γεννάει μια νοσταλγία για την πατρίδα σου που ο ήχος της θα λάμψει σε ένα απαιτητικό κοινό στην άλλη άκρη του Ατλαντικού με αυτή την Ελληνική Συμφωνική Ορχήστρα.

Βάζω τους Ελληνικούς Χορούς στη play list μου για να τους ακούω, πάλι από BBC Symphony Orchestra. Ένα πρόγραμμα που φτιάχτηκε από τον Διονύση Γραμμένο για να παιχτεί στη Νέα Υόρκη, μας φέρνει εδώ, στο Μέγαρο Μουσικής, που είναι το σπίτι της ορχήστρας, τη μουσική του Νίκου Σκαλκώτα. Αλλά και ένα έργο εντελώς «αμερικάνικο» που οι νέοι Έλληνες μουσικοί θα το παίξουν στην έδρα του.

Πόσο αρμονικά συνδυάζονται τα δύο πρώτα με το τρίτο μέρος, με τους δημοφιλείς Συμφωνικούς Χορούς του Leonard Bernstein, βασισμένους σε θέματα από το West Side Story. Η σύνθεση αποτελεί μια μεταφορά του έργου «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Σαίξπηρ στα μέσα του 20ού αιώνα, με τη δράση του να εκτυλίσσεται στις λαϊκές, πολυφυλετικές γειτονιές της Νέας Υόρκης. Εδώ πια η διάθεση απογειώνεται, θέλεις στ’ αλήθεια να σηκωθείς να χορέψεις. Αλλά και οι ίδιοι οι μουσικοί σαν να χορεύουν με αυτή την allegra, παιχνιδιάρικη μουσική – που μοιάζει πολύ απαιτητική με τις εναλλαγές και τις ποικιλομορφίες. Η ορχήστρα πάλλεται, τα πρόσωπά τους ακτινοβολούν τη λάμψη της πρώτης νεότητας. Ίσως είναι πιο κοντά στην ηλικία τους αυτή η μουσική, σκέφτομαι κάνοντας συνειρμούς, μαζί την προσπάθεια να μη κουνάω το σώμα μου και ενοχλώ τους διπλανούς μου. Φυσικά η μουσική είναι μία, και αυτή η ορχήστρα μπορεί να παίξει τα πάντα.

                                                                ***

Ο ενθουσιασμός και η συγκίνηση είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα που ανακαλώ γράφοντας αυτή την ανταπόκριση. Που εξηγούνται περισσότερο ίσως, αν θυμίσουμε λίγα πράγματα για την ΕΛΣΟΝ. Είναι μια ορχήστρα μόλις 7 χρόνων. Την οραματίστηκε και την ίδρυσε ο Διονύσης Γραμμένος, ένας παγκόσμιας φήμης πλέον μαέστρος, όταν ήταν 26 χρονών (!). Δημιουργήθηκε για να προσφέρει ορχηστρική εκπαίδευση και εμπειρία στους νέους μουσικούς, 18-26 ετών, αποτελεί Ορχήστρα in Residence του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και εκπροσωπεί τη χώρα μας στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εθνικών Ορχηστρών Νέων (European Federation of National Youth Orchestras). 

«Ξέρεις, όταν βγαίνουμε και εμφανιζόμαστε στο εξωτερικό εκπροσωπούμε τη χώρα μας, νιώθουμε κάπως σαν την Εθνική Ελπίδων που έχουμε στο ποδόσφαιρο, που δίνει αγώνες και φέρει το εθνόσημο. Ανήκουμε στις καλύτερες ορχήστρες νέων της Ευρώπης πλέον, κι αυτό συνέβη μέσα σε έξι χρόνια. Όταν ένας μουσικός βρίσκεται εκεί προφανώς κουβαλάει μέσα του κι αυτήν την εκπροσώπηση της χώρας του», όπως μου είχε πει ο Διονύσης Γραμμένος σε περσινή συνέντευξή μας.

Η ΕΛΣΟΝ είναι στην κυριολεξία ένα ελληνικό θαύμα. Είναι φανταστική ορχήστρα, σε μαγεύει, σε γεμίζει αισιοδοξία. Σκεφτείτε ότι πάνω από 300 νέοι μουσικοί από 46 πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού έχουν επιλεγεί για να λάβουν μέρος στις συναυλίες και τις εκπαιδευτικές δράσεις της. Παιδιά από την Αθήνα αλλά και από την επαρχία που συγκροτούν μία από τις καλύτερες ορχήστρες νέων της Ευρώπης, η οποία ανταγωνίζεται αντίστοιχες με ιστορία 30 και 40 χρόνων! Να θυμήσουμε ότι τον Αύγουστο του 2023, η ΕΛΣΟΝ προσκλήθηκε για δεύτερη φορά στο Konzerthaus του Βερολίνου, για την εναρκτήρια συναυλία του διεθνούς φεστιβάλ Young Euro Classic, στον απόηχο της οποίας δημοσιεύθηκαν διθυραμβικές κριτικές και αφιερώματα στον διεθνή Τύπο.

Πλέον, ανάμεσα στις άλλες της επιτυχίες, θα περιέχει στο βιογραφικό της μία ακόμα πρωτιά: είναι η πρώτη ευρωπαϊκή ορχήστρα που θα έχει εμφανιστεί στο Carnegie Hall. Είναι να μην αισθάνεσαι περηφάνια; Να μην ενθουσιάζεσαι; Κι όλα αυτά να σου τα προκαλεί ο ήχος της, όταν την ακούς.

Η αίθουσα του Carnegie Hall, όπου θα εμφανιστεί την Κυριακή 3 Νοεμβρίου η ΕΛΣΟΝ

Κάπως έτσι φτάνουμε στο τέλος. Τεράστιο χειροκρότημα, τρία encore. Το δεύτερο, ένα πολύ ωραίο έργο, το “Danzon” No2 του Arturo Marquez. Το τρίτο encore, όμως, ήταν η έκπληξη. Η «Όμορφη πόλη» του Μίκη Θεοδωράκη σε ένα συγκινητικό πολυφωνικό χορωδιακό από τους μουσικούς της ορχήστρας, που μας άφησε άφωνους. Στην αίθουσα η απόλυτη ησυχία, το κοινό κρατούσε την ανάσα του. Και μετά η αποθέωση. Το φαντάζεστε να ακούγεται «Όμορφη πόλη», τραγουδισμένη έτσι, στο Carnegie Hall;

Όπως και να ήσουν όταν έφτασες στο Μέγαρο Μουσικής εκείνο το βράδυ, έφευγες ένας διαφορετικός άνθρωπος, ανακουφισμένος, με ελαφριά την καρδιά. 

                                                                    ***

Να θυμίσουμε επίσης ότι ο Διονύσης Γραμμένος, ιδρυτρής και καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣΟΝ, έκανε πρόσφατα το ντεμπούτο του με τη London Philharmonic Orchestra στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, αλλά και με την Ulster Orchestra, με σολίστ τον Mahan Esfahani, σε μια συναυλία που αναμεταδόθηκε από το BBC Radio 3. Από τις πρόσφατες εμφανίσεις του ξεχωρίζουν αυτές με τη Belgian National Orchestra, την Orchestre Symphonique de Québec, την Cameristi della Scala και με σολίστ τους Khatia Buniatishvili και Renaud Capucon, μεταξύ άλλων.

Έχει διατελέσει κορυφαίος αρχιμουσικός της English Touring Opera, για την παραγωγή της La Bohème του Puccini, η οποία έλαβε εγκωμιαστικές κριτικές από τον βρετανικό Τύπο, και διηύθυνε τη Royal Northern Sinfonia στην όπερα La Cenerentola του Rossini. Τον Μάιο του 2024 θα διευθύνει την RTE Concert Orchestra στο Δουβλίνο, ενώ τον Ιούλιο του ίδιου έτους θα πραγματοποιήσει την πρώτη του εμφάνιση με τη Houston Symphony Orchestra.

Το έργο της ΕΛΣΟΝ υποστηρίζεται, μεταξύ άλλων, από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, το οποίο είναι και ο Ιδρυτικός Δωρητής της, τη Βουλή των Ελλήνων, το Υπουργείο Πολιτισμού, την Τράπεζα της Ελλάδος, την ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ, το Ίδρυμα Μποδοσάκη, το The Hellenic Initiative και το εύρος των ιδιωτών και εταιρικών υποστηρικτών του, καθώς και από την Aegean Airlines, ως Επίσημο Χορηγό Αερομεταφορών.

Το The Hellenic Initiative - Ελληνική Πρωτοβουλία είναι ένας παγκόσμιος μη κερδοσκοπικός οργανισμός, ο οποίος φέρνει σε επαφή Έλληνες της διασποράς και Φιλέλληνες, με σκοπό την επένδυση στο μέλλον της Ελλάδας, μέσω προγραμμάτων εστιασμένων στην αντιμετώπιση της κρίσης, την επιχειρηματικότητα και την οικονομική ανάπτυξη.