Ο Γιάννης Κουρούδης μετράει «57 Tempi»

Ο Γιάννης Κουρούδης συνθέτει σύγχρονα έργα κλασικής μουσικής τα οποία, θα μπορούσαμε να πούμε, φανερώνουν την ίδια ευαισθησία και αφηγηματική ικανότητα που βλέπουμε πολλές φορές στα γραφιστικά έργα του γραφείου του k2design. Έχοντας ήδη δημιουργήσει δύο μουσικά έργα, το «A Lawn Being Sprinkled» (2022) και το «The Spring Where Hercules Healed his Wounds» (2023), έρχεται με ένα τρίτο το οποίο από τον τίτλο του ακόμα, δημιουργεί συναισθηματική φόρτιση, προάγγελο της μουσικής που θα ακούσεις: Το «57 Τempi», έργο για ορχήστρα δωματίου και πιάνο, θα μπορούσε να είναι το χρονικό ενός ταξιδιού. Ξεκινάει πάνω σε μια γραμμή, ακολουθώντας ρυθμό σταθερό και επαναλαμβανόμενο. Σαν τρένο. Οι τίτλοι των κομματιών είναι σαν σκηνές ταινίας: Τέλη χειμώνα. Διαπερνώντας τα λιβάδια. Στο βαγόνι. Κυκεώνας… Ο ρυθμός ακολουθεί μια γραμμή ταξιδιού η οποία ξαφνικά κόβεται στη σιωπή. Ως τον καιρό που, πάνω στην ίδια γραμμή, ένα επόμενο ταξίδι ξεκινάει… Βαθειά συναισθηματική εμπειρία η ακρόαση, μας οδήγησε σε μία διαφωτιστική κουβέντα με τον συνθέτη.

 — Ένας τίτλος που σε βάζει κατευθείαν στο νόημα, Γιάννη, μια και είναι τόσο πρόσφατη η επέτειος εκείνου του συγκλονιστικού δυστυχήματος...
Ο τίτλος είναι διττός. Μπορεί να είναι ένας μουσικός τίτλος, δηλαδή «57 ρυθμοί» ή «57 χτυπήματα», κάπως έτσι, αλλά ταυτόχρονα είναι και «57 Τέμπη», οι 57 νεκροί του δυστυχήματος των Τεμπών. Επί της ουσίας είναι ένα μικρό ρέκβιεμ. Αν δεις και τους τίτλους, είναι μια περιγραφή του πώς γυρνάνε αυτά τα παιδιά, αυτοί οι άνθρωποι, στα σπίτια τους και στα πανεπιστήμιά τους, πώς γίνεται το δυστύχημα και στο τελευταίο κομμάτι είναι σαν να ξεκινάει ξανά ένα είδος ζωής.

— Είναι πολύ συγκινητικό για όποιον το ακούει γιατί τον διαπερνά όλη η γκάμα των συναισθημάτων. Από την αισιοδοξία στην έξαψη, στην προσμονή του προορισμού, στην ανατριχίλα και το δέος, στη σιωπή… Ήταν το ίδιο και για σένα φαντάζομαι.
Προφανώς και με συγκλόνισε αυτό το γεγονός, όπως όλους μας. Αλλά ξέρεις τι με συγκλόνισε πιο πολύ; Είχαμε πάει μια μέρα στην παρουσίαση ενός βιβλίου. Ο άνθρωπος που είχε γράψει το βιβλίο, είχε μια ανιψιά η οποία ήταν ένα από τα θύματα που εξαϋλώθηκαν. Η περιγραφή και η συζήτηση μαζί του με συγκίνησαν πάρα πολύ. Από την άλλη, ομολογώ ότι ο στόχος μου δεν είναι να κάνω «στρατευμένη τέχνη», απλά το γεγονός με χτύπησε πολύ έντονα στο συναίσθημα.

— Είναι γεγονός που δεν μπορεί να σε αφήσει ασυγκίνητο. Φαντάζομαι ότι το να μπορείς να το εκφράσεις και μουσικά είναι λυτρωτικό. Υπάρχει ο επαναλαμβανόμενος ρυθμός που σε κάνει να καταλαβαίνεις τον ήχο ενός τρένου. Πώς την προσέγγισες μουσικά αυτή τη διαδρομή;
Ουσιαστικά έβαλα τον εαυτό μου μέσα σε αυτό το τρένο. Άκουγα αυτό το σταθερό πράγμα, το οποίο όμως εναλλάσσεται κάποια στιγμή. Το ακούς άλλοτε πιο δυνατά, άλλοτε πιο σιγά, αλλού αλλάζει ρυθμό, αλλού αλλάζει τον ήχο. Όλο αυτό το πράγμα προσπάθησα να το ζήσω. Ουσιαστικά μέχρι να φτάσει στο κακό γεγονός, ένιωθα όπως κοιτάς τα χωράφια, τον ουρανό ενδεχομένως, είχα δηλαδή μια τέτοια αίσθηση, ενώ ο ήχος του τρένου είναι πάντα μαζί σου, θες δεν θες. Όμως πρέπει να τονίσω ότι δεν θέλω σε καμία περίπτωση να φανεί σαν στρατευμένο. Ή ότι εγώ πάω να καπηλευτώ οποιοδήποτε γεγονός.

— Μιλάς για μια αναπάντεχη φόρτιση. Τι νόημα έχει αυτή η φράση στον συμβολισμό του έργου;
Είναι όλη αυτή η ένταση που δημιουργείται και στο πριν και στο μετά. Δεν είναι το θέμα μου μόνο η σύγκρουση, είναι όλο το γεγονός που κορυφώνεται.

— Το να περιγράψεις με λόγια ένα μουσικό σου έργο μερικές φορές είναι και δύσκολο… Χρησιμοποιείς και σύγχρονες, κλασικές φόρμες, αυτό που έκανες και στα προηγούμενα μουσικά έργα σου που, για μένα, λειτουργούν θεραπευτικά.
Η κλασική φόρμα είναι κάτι πολύ οικείο για τους περισσότερους ανθρώπους, το οποίο αυτόματα σου δημιουργεί και μια ησυχία όταν πρέπει να ησυχάσεις ή σου δημιουργεί φόρτιση όταν πρέπει να φορτίσεις. Τουλάχιστον στα δικά μου αυτιά είναι οικείο το αποτέλεσμα και ξέρω πώς να το δημιουργήσω και να το φτάσω κάπου. Νομίζω δηλαδή – για να κυριολεκτώ κιόλας. Ήταν και δική μου ανάγκη να δημιουργήσω αυτή τη λύτρωση. Σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσα να το αφήσω εκεί: στη σύγκρουση.

— Πρόσεξα ότι στη μουσική αυτή δεν έχεις εντάξει βιομηχανική στοιχεία.
Όχι, καθόλου, τίποτα. Τα πάντα είναι έγχορδα και ένα πιάνο. Ακόμα και κάποιοι περίεργοι ήχοι που ακούγονται είναι pizzicati ή διάφοροι τρόποι με τους οποίους το δοξάρι παίζει στις χορδές και τα λοιπά.

— Αυτή η μουσική εμπνευσμένη από ένα τόσο συγκλονιστικό γεγονός, ποια πλευρά της προσωπικότητάς σου εκφράζει; Και αυτή η πλευρά έχει κάποτε εκφραστεί και στη γραφιστική σου τέχνη; Έχεις κάνει με κάποια συναισθηματική ένταση και κάποια γραφιστική δουλειά ίσως;
Το «57 Tempi» ήρθε μόνο του, καθαρά από τη φόρτιση του γεγονότος. Η γραφιστική από την άλλη, δεν παύει να είναι ένα μέρος όπου σου δίνουν παραγγελία. Σου λένε θέλω το άλφα, βήτα, γάμα, δέλτα. Όχι το πώς θα το κάνω, αλλά ποιο θα είναι το αποτέλεσμα εν μέρει. Όμως πολλές φορές η γραφιστική με βοήθησε να εκφραστώ. Γι’ αυτό και στεναχωριέμαι και θυμώνω πολλές φορές με τους πελάτες όταν τους δείχνω κάτι στο οποίο βγάζω το έντονο συναίσθημά μου και ξαφνικά δεν το καταλαβαίνουν ή δεν τους αρέσει καθόλου.

— Ναι, όλοι οι γραφίστες ανέκαθεν είχαν και έχουν το ίδιο παράπονο. Πάμε λίγο και στο εξώφυλλο του άλμπουμ, όπου το δικό μου μάτι βλέπει μια σύνθεση με πολλά στραβωμένα και ίσια καρφιά.
Ναι, αυτό ακριβώς είναι. Είχα πάει πρόσφατα στο μουσείο των Αιγών στη Βεργίνα. Εκεί είχε κάτι καταπληκτικές προθήκες με καρφιά που προέρχονταν από κάποια καμένα σπίτια. Τα μάζεψαν και έκαναν αυτές τις τεράστιες προθήκες μόνο με καρφιά. Αυτά φυσικά είναι άσπρα και μαύρα, αλλά εγώ τα έκανα κόκκινα γιατί ήθελα να βγάλω και την έννοια της φλόγας και του αίματος, στοιχεία που υπήρχε στο συγκεκριμένο δυστύχημα.

— Είναι και αυτά 57; Δεν τα μέτρησα.
57 είναι τα χτυπήματα στο κομμάτι «57 Tempi». Eίναι 57 χτυπήματα στην ίδια νότα στο πιάνο. Τα καρφιά δεν είναι 57, αλλά μου άρεσε η ιδέα του ότι είναι σαν τα καρφιά του Χριστού που φέρνουν στο μυαλό τον Γολγοθά, φέρνουν στον νου το καμένο, κατεστραμμένο σπίτι που μας περιγράψανε στο μουσείο, αλλά μου άρεσε και σαν εικόνα.

— Είδες ή άκουσες κάτι αυτό τον καιρό που σε εξέπληξε;
Είδα προχθές αυτή την καινούργια ταινία του Βέντερς που μου άρεσε πολύ, το «Perfect Days». Ένιωσα πολύ καλά με αυτή την ταινία, αν και είχε τη στεναχώρια του και τη μοναξιά του ο άνθρωπος. Ήταν τόσο μαγική η εικόνα, όπως και οι μουσικές ήταν αριστουργηματικές. Και μου έκαναν τρομερή έκπληξη οι δημόσιες τουαλέτες του Τόκιο που εμφανίζονται στην ταινία, δεν το πιστεύαμε ότι υπάρχουν τέτοια πράγματα. 

* Τα 3 άλμπουμ του Γιάννη Κουρούδη κυκλοφορούν από την Minos EMI, a Universal Music Company. Ακούστε το «57 Tempi» ψηφιακά, εδώ.