Τι φέρνει το «Ζάρι» της Μαρίνας Σάττι;

«Λένε ότι πρέπει να το ακούσετε μια – δυο φορές και τότε θα σας αρέσει. Το θέμα είναι ότι δεν μπορώ να το ακούσω δεύτερη φορά». Αυτή η ατάκα φίλης σε ένα από τα chat καφενεία του διαδικτύου το πρωί της Παρασκευής που διαδέχτηκε το βράδυ της Τσικνοπέμπτης και την πολυαναμενόμενη, ελέω Μαρίνας Σάττι, αποκάλυψη του τραγουδιού που θα μας εκπροσωπήσει στον 68ο Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision, πολύ πιθανό να εξέφραζε πολλούς αν κρίνουμε από τις πρώτες, εσωτερικές αντιδράσεις που μοιράστηκαν αμέσως μεταξύ «πάτου» και «έπους». Στον δεύτερο γύρο της ακρόασης ωστόσο αυτό που «έλεγαν» για το «ΖARI» επαληθεύτηκε μιας και ακόμα περισσότεροι ήταν αυτοί που πράγματι το άκουσαν πάνω από δυο φορές και πράγματι «τώρα τους αρέσει» ή το συνήθισαν. Δύο μόλις μέρες έχουν περάσει πάνω από τη ζαριά της φετινής ελληνικής συμμετοχής στη Eurovision, με το «ΖARI» να απολαμβάνει ήδη πάνω από 1.000.000 θεάσεις, και το μόνο σίγουρο είναι η Μαρίνα Σάττι και η ομάδα της κατάφεραν αστραπιαία να εκμεταλλευτούν κάθε ψήγμα από τον πανάρχαιο κανόνα της διαφήμισης: «Δεν με νοιάζει τι λες για μένα, αρκεί να γράφεις σωστά το όνομά μου». Και σίγουρα όλοι ξέρουν -κι αν δεν ξέρουν θα μάθουν- να γράφουν σωστά το όνομα της Μαρίνας Σάττι.

Το «Ζάρι» της Μαρίνας Σάττι και το «wtf effect»

Με στενά μουσικούς όρους η εξαιρετική ιδέα πίσω από το «ΖARI» -μια ιδέα που άλλωστε είναι στενά συνδεδεμένη με την καλλιτεχνική ταυτότητα της Μαρίνας Σάττι- αρκέστηκε σε μια μέτρια, αν όχι πρόχειρη, εκτέλεση και πόνταρε σε πολλές από τις ευκολίες της συνολικότερης αισθητικής του, αυτής της τόσο πιασάρικης μίξης Tik Tok aesthetics, πολυσυλλεκτικού βαλκανικού ethnic και reggaeton με ολίγον από trap. Οι ισχνές μελωδικές γραμμές δεν επαρκούν για να στοιχειοθετήσουν τη μουσικότητα που χρειάζεται αυτό που ονομάζουμε «τραγούδι», οι αρμοί μεταξύ των ρυθμικών μοτίβων που συγκροτούν, με αρκετό ενδιαφέρον ομολογουμένως, τον κυρίως κορμό του κομματιού σήκωναν αρκετή δουλειά ακόμα, ακόμα και η επίσης ενδιαφέρουσα layered παραγωγή όπου συμβαίνουν διάφορα έξυπνα πράγματα και κρύβονται μπόλικα “easter eggs” κάπου αφήνεται σε μετέωρα αποτελέσματα – παράδειγμα το «μπερδεμένο» high - pitch που ήθελε λίγο στρώσιμο για να επιτελέσει καλύτερα τον ρόλο του.

Από την άλλη μεριά όλα τα παραπάνω μπορεί να έχουν λίγη έως καθόλου σημασία από τη στιγμή που το «Ζάρι» εκτελεί -και φαίνεται ότι μπορεί να εκτελέσει- στην εντέλεια το μόνο ίσως πράγμα που χρειάζεται ένα κομμάτι για έναν διαγωνισμό – φιέστα όπως αυτός της Eurovision: να κλέψει τις εντυπώσεις. Αυτό το what-the-fuck που πολλοί σκέφτηκαν στην πρώτη ακρόαση μετασχηματίζεται γρήγορα με τακτικές καλλιτεχνικού blitzkrieg σε ένα ιδιότυπα εθιστικό banger που -έστω κι αν λίγο αν είσαι παιδί της εποχής σου- σου κολλάει, σου μένει, το παίρνεις μαζί σου, σε παίρνει μαζί του, σε κάνει αν μη τι άλλο να ψάχνεσαι. Ένα wtf effect, από την καλή του μεριά, σε όλο του το μεγαλείο.

Τραγούδι – video clip, σημειώσατε διπλό

Ένα από τα προβλήματα που έχει ή/και μπορεί να αντιμετωπίσει το «Ζάρι», ως τραγούδι και μόνο, είναι ότι η όποια μουσική του πλευρά αποτελεί το ασθενέστερο μέρος του συνολικού, πανέξυπνα φτιαγμένου, πακέτου που έχει διαμορφωθεί γύρω του και πλέει ήδη με εντυπωσιακή επιτυχία στα νερά του διαδικτύου με ναυαρχίδα του video clip που σκηνοθέτησε o Αυστραλός Zac Dov Wiesel. Δεν είναι τυχαίο ότι ο συνηθισμένος επί παντός επιστητού εγχώριος διχασμός στα social media ξέσπασε σε ό,τι αφορά το «Ζάρι» κυρίως πάνω από την οπτικοποίησή του και πολύ λιγότερο πάνω από το μουσικό και ηχητικό περιεχόμενό του. Πλάκα - Σύνταγμα - Ηρώδειο τραβηγμένα με χεράτη κάμερα των 90s, το τρίπτυχο τουρίστας - σανδάλι - Ακρόπολη, τσιφτετέλια και χασαποσέρβικα στην Ομόνοια, τσολιαδάκια, τσίπουρα, φέτα με περικεφαλαία. Ένα ευφυές, βιτριολικό video clip που συνδυάζει, με μεγαλύτερη επιτυχία και ακρίβεια ωστόσο, την αισθητική του κομματιού με ένα μήνυμα ακριβείας, επανασυστήνοντας έστω και με γκροτέσκο new age τρολάρισμα, παλιά γιουροβιζιονικά αποφθέγματα για την πολύπαθη εθνική πολιτισμική μας ταυτότητα, από το «Σωκράτη εσύ σούπερ σταρ» μέχρι το «Μια μας παίζουν ροκ την άλλη τσιφτετέλι, παιδιά του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη» στην Ελλάδα 2.0 και στην απροσδιόριστη Αθήνα που ψάχνει να βρει τα πατήματα της μεταξύ εκείνου που κάποιοι έχουν αποφασίσει ότι πρέπει να είναι και αυτού που ακόμα πραγματικά είναι.

Καθώς όμως η Eurovision είναι ένας διαγωνισμός τραγουδιού και όχι video clip το «ZARI» θα πρέπει να βρει τον τρόπο να μεταγλωττίσει την απήχηση και την εργαλειακή χρησιμότητα του video και στη σκηνή. Είναι πολύ πιθανό χωρίς το video clip να μην υπήρχε ούτε η εγχώρια κατακραυγή, ούτε η διεθνής αποθέωση -τουλάχιστον στο μέγεθος που αυτή καταγράφεται αυτή τη στιγμή- οπότε το στοίχημα για την καλλιτεχνική διεύθυνση και τον χορογράφο είναι μεγάλο. Ενώ μένει να δούμε αν το bold move του ωμού πονταρίσματος στους βαλκανικούς τσιγγάνικους ρυθμούς θα αποδώσει τα αναμενόμενα κόντρα σε πιο ραφιναρισμένες ethnic συμμετοχές όπως αυτή της Ουκρανίας και της Ιταλίας και στη «μεγάλη», φρέσκια, operatic pop πρόταση της Ελβετίας.

Κράζεις – θαυμάζεις, σημειώσατε τι;

«Ζάρι», σουβλάκι, κι όλα στον αέρα χαρτοπόλεμος από το βράδυ της Τσικνοπέμπτης με τα τελευταία late entries αναρτήσεων να συνεχίζουν να αβγατίζουν το trending now. Η φετινή μας συμμετοχή στη Eurovision είναι άλλη μια ιδανική ευκαιρία για να ξεδιπλωθεί το εθνικό μας ταλέντο στον καφενειακό τσακωμό σε μια χρονιά πλούσια αφορμών, από το νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο που μας έκανε όλους ειδικούς στα ανθρώπινα δικαιώματα και στο Σύνταγμα και το «Poor Things» του Γιώργου Λάνθιμου που έφερε στο φως το πλούσιο απόθεμα της χώρας σε κριτικούς κινηματογράφου. Το «ZARI» της Μαρίνας Σάττι βέβαια άλλες πολύ «ευαίσθητες» χορδές, από τη μεγάλη ιδέα που έχουμε για την «Ελλάδα μας» μέχρι τη μεγάλη ιδέα που έχουμε για την υψηλή αισθητική μας. Από την άλλη είναι και ένα σχολικό παράδειγμα κομματιού που το γκελ του καλεί, εκούσια ή ακούσια, σε μια σχεδόν υποχρεωτική, άνευ όρων και κριτικής διάθεσης αποθέωση, μόνο και μόνο προς αποφυγή οποιασδήποτε συσχέτισης με μια «μη προοδευτική», «μη φρέσκια» άποψη.

Από τη μία λοιπόν οι μεν που κράζουν το «Ζάρι» για τον πολιτισμικό του «αχταρμά» και τον τρόπο που (δεν) προβάλει την «Ελλάδα μας» από την άλλη οι δε που ομνύουν στη Μαρίνα Σάττι και στο οτιδήποτε κυκλοφορεί, ζουμάροντας συχνά μόνο στη «φρεσκάδα» και στο «συμβαίνει τώρα» χωρίς να σηκώνουν κουβέντα οτιδήποτε αρνητικό ή έστω επιδεχόμενο βελτίωσης. Κάπου στη μέση προς τους μεν το συμβούλιο των σοφών που επιχειρηματολογούν για το αρνητικό πρόσημο του κομματιού μέσα από εμβριθείς αισθητικές αναλύσεις, κάπου στη μέση προς τους δε οι αντίστοιχες αισθητικές αναλύσεις για την αποτελεσματική αποδόμηση και αναδόμηση του κιτς ως πρότασης. Μια κατηγορία μόνοι τους μερικοί «καημένοι» μουσικόφιλοι που με αποκλειστικά μουσικά κριτήρια τολμούν να πουν ότι το «ZARI» είναι ένα μέτριο προς κακό κομμάτι που δεν τους λέει τίποτα στο τέλος της ημέρας και «προς τι όλος αυτός ο χαμός».

Ένα ελληνικότατο «κράζεις – θαυμάζεις» λοιπόν πλανιέται στον αέρα πάνω από το «Ζάρι» και τι πιο σύνηθες να συμβεί η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Οι μεν και οι συν αυτοίς χάνουν το όποιο επιχείρημα λόγω υπερβολικής σοβαρότητας και μιας μάλλον λανθασμένης επιλογής πεδίου στο οποίο επέλεξαν να διαμαρτυρηθούν για την ηγεμονία του «φασεϊσμού» και του νεοχιπστερισμού, οι δε χάνουν την αξιοπιστία τους γιατί επιλέγουν να κλείσουν τα μάτια τους ακόμα και σε κοπιαρίσματα που σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση θα καταγγελλόταν ως ενοχλητικά ή και ανέμπνευστα.

Στη μέση η περίπτωση της Σάττι που ούτε από τον ουρανό έπεσε, ούτε ατάλαντη είναι (το αντίθετο), ούτε όμως το αλάθητο έχει. Όποιος την παρακολουθεί πριν το πρώτα breakthrough της με τις «Κούπες» και τη «Μάντισσα» αλλά και κατά τη διάρκεια αυτών και γνωρίζει τη δουλειά της με projects όπως οι Fones ξέρει πολύ καλά τη δυναμική της και το ότι ο πολυσυλλεκτικός ethnic ήχος είναι η πρόταση που στην ώριμη καλλιτεχνική της περίοδο επέλεξε να φέρει στο τραπέζι και να δουλέψει με αυτήν, συχνά με κάτι παραπάνω από αξιόλογα αποτελέσματα. Όποιος άκουσε ξανά και ξανά το album της “YENNA” διέγνωσε το όραμα μιας ελπιδοφόρας μετάβασης από τους πρώτους πειραματισμούς με την παραδοσιακή μουσική σε σύγχρονη φόρμα σε ένα πιο στιβαρό format που συνομιλεί με αξιώσεις με τα διεθνή ποπ trends αλλά και τους κινδύνους μιας προσέγγισης που ασχολείται μόνο με τα «πάνω – πάνω». Και όποιος έφτασε και μέχρι το «Tucutum» πήρε μια καλή πρώτη γεύση από την ξεκάθαρη στροφή που πήρε η Μαρίνα Σάττι με προορισμό το status της Ελληνίδας Rosalia και όχημα ένα ιδιαίτερο αλλά συζητήσιμου βάθους τρολάρισμα. Το «Ζάρι» θα μπορούσε κάλλιστα να βρίσκεται στο ίδιο EP με το «Tucutum» με ό, τι αυτό συνεπάγεται: από τη μία οι κίνδυνοι μιας περίεργης μανιέρας εντείνονται, από την άλλη οι εθιστικές ιδιότητες αυτής της νέας φόρμας παίρνουν μια ακόμη επιβεβαίωση – ό, τι κι αν λέει αυτό για τους ακροατές της, δηλαδή εμάς.

Eurovision 2024: Τι θα φέρει «Ζάρι» της Μαρίνας Σάττι;

Και τελικά τι θα μας φέρει μετά το «ZARI» της Μαρίνας Σάττι; Πολύ πιθανό και εξάρες, ή κατά το αριθμητικό σύστημα της Eurovision δωδεκάρες, μιας και η απήχηση αυτού που εσωτερικά μας έχει «διχάσει» «εκεί έξω» φαίνεται ότι ήδη σαρώνει θετικές εντυπώσεις (βλέπε reaction videos Eurofans, πλασαρίσματα στις λίστες στοιχημάτων, ταχύτατη διείσδυση στο διεθνές streaming κλπ). Εξάρες σίγουρα και για τον τρόπο που η Μαρίνα Σάττι και η πρότασή της μας τραβάνε από το μανίκι στις πίστες όπου παίζεται το παιχνίδι αισθητικά και ηχητικά σε αυτό το πολυπόθητο «έξω», πηγαίνοντας τη «φάση» μπροστά – εκεί που ίσως αν καταδεχτεί να μας επισκεφτεί ξανά μια Rosalia να καταδεχτούμε κι εμείς να γεμίσουμε το στάδιο.

Για πολλούς όμως από όσους πιστεύουν ότι το φαινόμενο Σάττι είναι καθόλα ικανό για την ανανεωτική πρόταση που έχει ανάγκη η σύγχρονη ελληνική ποπ πλην όμως νιώθουν ότι το βλέπουν τελευταία να ψαρεύει σε όλο και πιο αβαθή νερά μπορεί -ανεξαρτήτως του αποτελέσματος που θα ανακοινωθεί τη βραδιά της Eurovision και όσων έρθουν μετά τα τα τα- η ζαριά να έχει κάτσει ήδη στο ασσόδυο.