Jolly Roger, 10 χρόνια κενό

Εθισμένοι παθολογικά στην ταχυπαλμία.
Νικοτίνη, καφές και γυναίκες καυτές που δεν δίνουνε μία.
Οι δικοί μου έχουν φρικάρει κι εγώ στην γωνία δε δίνω την πρέπουσα σημασία αφού η ιστορία επαναλαμβάνεται.
Η στιγμή που περνάει δε χάνεται. Μας κυνηγάει.

                                                Jolly Roger, «Κενό», 00

Το 2014 κάπου στα iPods και στα mp3s των περισσότερων εικοσάρηδων που είχαν έστω και μια αμυδρή σχέση με το hip hop (και όχι μόνο) θα βρισκόταν τουλάχιστον ένα track από το «Κενό», το album ενός σχεδόν «μυστηριώδους» σχήματος με το όνομα Jolly Roger. Πιθανότατα πειρατικά κατεβασμένο, αλλά και το ίδιο το σχήμα στο όνομα μιας πειρατικής σημαίας είχε βαφτιστεί. Οι πληροφορίες με το σταγονόμετρο, η δεύτερη φύση πια του γκουγκλαρίσματος δεν απέδιδε τίποτα. Καμία φωτογραφία, καμιά πληροφορία, μόνο η πειρατική σημαία κι εκείνα τα οχτώ «ανώνυμα» tracks με την καθηλωτική απαγγελία μιας απλής αλλά σαγηνευτικής γυναικείας φωνής και στο καπάκι ένα ξέφρενο, αγχωμένο και συγχρόνως αγχολυτικό ραπάρισμα να βαράνε κατευθείαν στο ψαχνό, κατευθείαν στην καρδιά, κατευθείαν στο κενό μεταξύ της ιστορίας το οποίο κάποιοι προσπαθούσαν ενστικτωδώς να χαρτογραφήσουν και στο οποίο όλοι τότε προσπαθούσαν να κολυμπήσουν.

Γι’ αυτόν τον χρόνο που γράφει πάνω μας και τα χρόνια που έχουν περάσει συζητάμε με τον Αντρέα «Πινόκιο», τον Μιχάλη «Anima», την ηθοποιό και ποιήτρια Λίνα Φούντογλου, τη φωνή των απαγγελιών του «Κενού», και τον simph0nik ένα κυριακάτικο πρωινό στην Πλατεία Μαβίλη, «αναρρώνοντας» από τα υπόγεια ρεύματα που μας κέρασε ο billy woods το προηγούμενο βράδυ στο υπόγειo του An Club.

«Έχουν συμβεί πολλά όλα αυτά τα χρόνια και δεν έχουμε προλάβει καν να τα αναλύσουμε. Κρίσεις πολλαπλές, καραντίνα, μεγαλώνουμε – δεν έχουμε προλάβει να τα αφομοιώσουμε» σχολιάζει ο Ανδρέας. Και κάπως έτσι, γυρνάμε την κασέτα λίγο στην αρχή.

Jolly Roger, Long Story Short 

«Με τον Μιχάλη (Anima) γνωριζόμαστε από το σχολείο και ξεκινήσαμε από το Γυμνάσιο, εκεί στο 2004-2005, τα πρώτα μας πιο πειραματικά κομμάτια. Η πρώτη μας κυκλοφορία ως Jolly Roger ήρθε το 2009, η “Πειρατική σημαία”. Ήμασταν μια συγκεκριμένη παρέα τότε, ήταν και ο simph0nik που μας είχε κάνει κάποιες μίξεις και mastering. Μετά το 2011 βγάλαμε το “Τα ρέστα κράτα τα” (πάλι σε συνεργασία με τον symphonik) με αποσπάσματα από ποίηση του Ρίτσου και του Ρένου Αποστολίδη. Και μετά βρεθήκαμε στο Θέατρο Δρόμου – μια κολλεκτίβα στην οποία ήταν και ο Toσφάλμα, το Βδέλυγμα, ο Frank στα γραφιστικά και άλλοι πολλοί. Ζυμωνόμασταν μαζί στη μουσική, στους στίχους, στην όλη δημιουργική διαδικασία της δημιουργίας, από τις ηχογραφήσεις μέχρι τις εκτυπώσεις. Από εκεί αναδύθηκε το 2014 το “Κενό” το 2014, με τη συμμετοχή και της Λίνας, σε μουσική που επιμελήθηκα με το Βδέλυγμα και μίξη του Numberless. Το 2016 ξαναβρέθηκα με τον simph0nik και φτιάξαμε το theReunion, την ομάδα που έχουμε και τώρα. Κυκλοφορήσαμε ως DLY το 2017 το “Μάνα τα κατάφερα” και από το 2020 και μετά βγάζουμε διάφορα σινγκλάκια ως DLY και ως Jolly Roger. Με αφορμή και τα live για τα “10 χρόνια Κενό” μόλις κυκλοφόρησαμε και ένα νέο κομμάτι, το “Καρμπόν” και είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε να κάνουμε κι άλλα πράγματα».

Από την επιρροή της Anticon στην επιρροή του Κενού

Ένα από πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία στο «Κενό» ήταν ακριβώς η ανάδυσή του από ένα σχήμα κολλεκτίβας – κάτι γνωστό και άγνωστο μαζί για την ελληνική πραγματικότητα στην οποία η «συλλογικότητα» συχνά παρεξηγείται και επίσης συχνά παρεξηγεί τον εαυτό της. Η έννοια της συλλογικότητας, της ομάδας και της κολλεκτίβας έπαιξε εξαρχής καταλυτικό ρόλο στην καλλιτεχνική πορεία  των Jolly Roger οι οποίοι είχαν μάτια και ψυχές ανοιχτά για σχετικά «υγιή» πρότυπα και ό,τι καλό είχε να δώσει αυτή η κουλτούρα – η τόσο σημαντική άλλωστε στο hip hop. «Έπαιζε τότε μια φάση, η Anticon, μια αμερικανική κολλεκτίβα, που “έχωνε” και είχε και πολύ διαφορετικούς ήχους, μπόλικο soul και διάφορες επιρροές. Εμείς τότε προσπαθούσαμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό από ό,τι έπαιζε τριγύρω στη hip hop σκηνή. Και μας είχαν εντυπωσιάσει καλλιτέχνες από το εξωτερικό που έκαναν ραπ, αλλά δεν υπήρχε ρίμα με τη στενή έννοια. Υπήρχε ρυθμός αλλά δεν υπήρχε ο ψυχαναγκασμός της ομοιοκαταληξίας, ήταν πιο ελεύθερη η κατάσταση και πιο φιλοσοφική η προσέγγιση. Ποίηση, spoken word, ο καθένας όπως θέλει το λέει. Και εγώ και άλλα παιδιά από το Θέατρο Δρόμου τότε ασχολούμασταν με την ποίηση, έγραφα κι εγώ ποιήματα, είχα βγάλει και μια συλλογή και κάπως έτσι το “Κενό” και η ποιητική αισθητική του προέκυψε από μόνη της».

«Όλο αυτό πάντως, κι αυτό που κάναμε κι εμείς στο “Κενό” δημιούργησε μια τάση» σημειώνει η Λίνα. «Το καταλαβαίνω από τα μηνύματα που πήραμε και παίρνουμε από τον κόσμο, αλλά και από τους δίσκους που βγήκαν μετά με αυτήν την προσέγγιση. Και σε άλλα είδη πέρασε αυτό το στιλ».

Για τον Αντρέα, ωστόσο, το «Κενό» δεν ήταν κάτι «προχώ» παρά ένα απόλυτο προϊόν της εποχής του. «Η επιρροή της ποίησης πάντα υπήρχε στη μουσική, στα 90s το έκαναν οι Στέρεο Νόβα, μετά πέρασε στο ραπ, μετά πάλι στην ηλεκτρονική μουσική. Πάντα υπήρχε κάποιος που το έκανε. Όσο για το ‘’Κενό’’, ήταν η εποχή αυτή που το γέννησε. Ήμασταν παιδιά της εποχής μας νομίζω. Δεν ξέρω αν φέραμε κάτι πραγματικά καινοτόμο ή αν πήραμε την εποχή και τη μεταφράσαμε όπως μπορούσαμε».

Underground από επιλογή ή από συγκυρία;

Οι Jolly Roger ανήκουν σε εκείνη την κατηγορία των καλλιτεχνικών παράδοξων που κατάφεραν να «Μπορεί να ακούγεται περίεργο δεδομένου ότι μιλάμε για το 2014, αλλά ήταν πολύ διαφορετική η εποχή με όρους social media» λέει η Λίνα. «Δεν λειτουργούσε η κατάσταση όπως λειτουργεί τώρα. Και μπορεί εγώ, επειδή ήμουν ηθοποιός, να ήμουν από την αρχή πιο εξοικειωμένη και να είχα λογαριασμούς με τη φωτογραφία μου, το βιογραφικό μου και λοιπά, τα παιδιά όμως δεν είχε χρειαστεί ουσιαστικά να αναρτήσουν ούτε μια φωτογραφία. Όσοι ξεκίνησαν πιο μετά ακολούθησαν από την αρχή τον κανόνα των social media».

«Σίγουρα παίζει μεγάλο ρόλο η σχέση με τα media και τα social media πια. Μέχρι τις αρχές των 10s δεν χρειαζόταν καν να κάνεις συνεντεύξεις. Και το 2014 ήταν ακόμα εφικτό να βγάλεις έναν δίσκο, να παίξει από εδώ και από εκεί, σε πλατείες και λοιπά και να γίνει viral, όπως έγινε και με το “Κενό”. Χωρίς TikTok, χωρίς τίποτα. Αυτό το 2024 δεν νομίζω ότι είναι εφικτό» προσθέτει ο Αντρέας. «Έχουν γίνει έτσι τα πράγματα στη μουσική που αν δεν έχεις τα κατάλληλα κανάλια και δίκτυα, αν δεν τα έχεις βρει με τον αλγόριθμο, είναι πολύ δύσκολο να υπάρξεις. Και εμείς είχαμε μάθει διαφορετικά, μετά ήταν δύσκολο να αλλάξουμε. Πώς να μπούμε στη διαδικασία να κάνουμε το ένα και το άλλο, να κάνουμε stories κάθε ημέρα και τα λοιπά. Δεν τα κατακρίνω όλα αυτά απλώς δεν τα γνωρίζω – τώρα προσπαθώ λίγο να τα μάθω. Σήμερα αν δεν υπάρχεις στο internet δεν υπάρχεις πουθενά. Και το επίτευγμα τον Jolly Roger ήταν ακριβώς αυτό. Έχουμε επαφές παντού, μας ξέρουν όλοι, αλλά στο internet δεν υπάρχουμε σχεδόν πουθενά. Δεν έχουμε νούμερα, αλλά όποιον και να ρωτήσεις θα σου πει «Ναι μωρέ, τους ξέρω».

«Έχω σκεφτεί πολλές φορές το γιατί δεν έκανα την τάδε κίνηση τότε που μπορεί να με είχε βγάλει κάπου, αλλά έχω καταλήξει ότι τελικά δεν ήθελα ή δεν άντεχα τόσο πολύ να είμαι πιο αναγνωρίσιμος, να βλέπω πιο πολύ τη μούρη μου εκεί έξω. Τότε μπορεί να μην ήταν τόσο συνειδητό και να έβρισκα οποιαδήποτε δικαιολογία γι’ αυτό αλλά μετά ψυχαναλύοντας τον εαυτό μου ουσιαστικά το κατάλαβα. Ζούμε σε μια εποχή που είναι ό, τι να ’ναι. Αν δεν ζεις από τα καλλιτεχνικά –που εμείς ποτέ δεν ζούσαμε από αυτό δυστυχώς– πρέπει να ασχοληθείς με την επιβίωσή σου, μετά με την προσωπική σου ζωή και τα καθημερινά σου προβλήματα, στη συνέχεια να μπεις σε μια διαδικασία να δημιουργήσεις και μετά σε μια άλλη διαδικασία να επικοινωνήσεις και να προωθήσεις τη δουλειά σου».

Ο simph0nik το εκφράζει ιδανικά σε δέκα μόλις λέξεις: «Όλα αυτά που μας ωθούν και μας εμπνέουν να γράψουμε, είναι και αυτά που μας κρατάνε πίσω».

10 χρόνια «Κενό», 10 χρόνια εθισμένοι παθολογικά στην ταχυπαλμία

Όπως λέει ο Πινόκιο τα δέκα χρόνια που πέρασαν από το «Κενό» είναι κάτι που οι Jolly Roger έτσι κι αλλιώς ήθελαν να γιορτάσουν με τον τρόπο τους. «Κλείνει δέκα χρόνια ένας δίσκος που θεωρούμε ότι είχε νόημα και όταν βγήκε αλλά και στη συνέχεια μας συνόδευσε και μας σημάδεψε και εμάς και πολύ κόσμο. Δεν ήταν ότι είχαμε χαθεί και τώρα ξαναβρισκόμαστε, πάντα εδώ ήμασταν αλλά με τους δικούς μας ρυθμούς, όμως ήταν μια καλή ευκαιρία να το κάνουμε ξανά όλοι μαζί».

«Ναι ήταν μια καλή ευκαιρία να ξαναβρούμε τη Λίνα καλλιτεχνικά» συμπληρώνει και ο Μιχάλης.

«Όταν μου είχαν εξηγήσει πρώτη φορά τι ακριβώς θέλουν για το
“Κενό” δεν είχα καταλάβει ότι κυριολεκτούσαν με την απαγγελία. Μου λέγανε “μίλα, μίλα”, τους έλεγα “τι έτσι, απλώς μιλάω από πάνω”; Όμως το κάναμε και βγήκε φυσικά, αμέσως, όπως βγήκε στον δίσκο. Και υπήρχε μάλιστα και μια “παρεξήγηση” τότε, επειδή είχα βγάλει εκείνον τον καιρό την πρώτη μου ποιητική συλλογή, το “Δημιουργικό μηδέν”, πολλοί νόμιζαν και ακόμα και σήμερα νομίζουν ότι τα μέρη που απαγγέλω τα έχω γράψει εγώ, ότι είναι δικά μου ποιήματα. Αλλά είναι όλα του Αντρέα».

Τι έχει αλλάξει όμως για τους Jolly Roger αυτά τα δέκα χρόνια που πέρασαν από αυτόν τον πρώτο στίχο, την πρώτη ταχυπαλμία;

«Έχει αλλάξει το βάθος που αντιλαμβανόμαστε τους εαυτούς μας, την τέχνη μας, το τι κάνουμε. Ακόμα και το τι λέγαμε και τι κάναμε στο “Κενό” τώρα το συνειδητοποιούμε, τότε δεν το αντιλαμβανόμασταν πλήρως. Τώρα συνειδητοποιούμε πώς μίλησε στον κόσμο και πού μπόρεσε και μπορεί να φτάσει» λέει η Λίνα.

«Έχουν αλλάξει όλα και ήταν και μια περίοδος που ήδη άλλαζαν το 2014 στη φάση του ραπ» συνεχίζει ο Αντρέας. «Αλλιώς έβγαινες τότε και έλεγες τους στίχους σου κι αλλού έχει πάει η φάση τώρα. Τότε αυτή η φάση χτιζόταν, βγήκαν κι άλλοι δίσκοι, και την εξέλιξη όλων αυτών τη βλέπουμε τώρα, με τα στάδια που γεμίζουν, και όλα αυτά που είναι πρωτόγνωρα ίσως το ελληνικό ραπ. Και κοινωνικά δέκα χρόνια κρίσης, δέκα χρόνια κρίσεις, και τότε το 2014 πάλι συνέβαιναν πρωτοφανή πράγματα, άλλαζαν όλα, διαμορφώνονταν πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες που τότε δεν μπορούσαμε να κατανοήσουμε, τώρα μετά από δέκα χρόνια μπορούμε να αναλύσουμε κάπως και να προσεγγίσουμε».

«Έχουν αλλάξει πολλά. Άλλες οι ηλικίες γύρω στα είκοσι, τελείως διαφορετικές γύρω στα τριάντα. Αλλά επειδή οι θεματικές στο “Κενό” έχουν υπαρξιακή φύση, τα ψυχολογικά, ο έρωτας, η προσωπική διαμαρτυρία, μπορείς να τον ακούσεις άνετα και στα είκοσι, και στα τριάντα σου, να τον ακούσεις δέκα χρόνια πριν, να τον ακούσεις και τώρα» λέει κι ο Μιχάλης.

«Είναι σαν να έχουν αλλάξει όλα και σαν να μην έχει αλλάξει και τίποτα» λέει ο Αντρέας.

«Δέκα χρόνια εθισμένοι παθολογικά στην ταχυπαλμία» συμπληρώνει η Λίνα.