Σαν σήμερα 4 Δεκεμβρίου 1971 το καζίνο του Μοντρέ φλέγεται και οι Deep Purple εμπνέονται το «Smoke on the Water»

Ένας από τους κλασικότερους σκοπούς της hard rock μυθολογίας οφείλει την ύπαρξή του σε ένα περιστατικό που διαδραματίστηκε σαν σήμερα. Πρόκειται για το «Smoke on the Water», το περίφημο τραγούδι των Deep Purple, που κυκλοφόρησε στο στούντιο άλμπουμ τους «Machine Head» το 1972, του οποίου οι στίχοι ωστόσο βασίζονται σε αληθινά γεγονότα και την εξιστόρηση της πυρκαγιάς της 4^ης Δεκεμβρίου 1971 στο καζίνο Montreux της Ελβετίας.

Μέσα από μια παράδοξη αλληλουχία γεγονότων που περιλαμβάνει ένα κινητό στούντιο, ένα πιστόλι φωτοβολίδας, μια εύφλεκτη οροφή από μπαμπού και τους Mothers of Invation του Φρανκ Ζάπα, εγένετο «Smoke on the Water».

Ακολουθεί μια αναδρομή στην ιστορία του τραγουδιού, του οποίου η εκμάθηση αποτελεί τελετουργία μύησης για κάθε αρχάριο μύστη των μουσικών εγχόρδων. 

Οι Deep Purple και το πιο διάσημο κιθαριστικό riff της ροκ ιστορίας

Θεωρείται το πλέον αναγνωρίσιμο τραγούδι του βρετανικού συγκροτήματος και περιέχει ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα riff κιθάρας στην ιστορία του ροκ. Το 2004, το περιοδικό Rolling Stone έβαλε το «Smoke on the Water» στον αριθμό 434 της λίστας του με τα «500 καλύτερα τραγούδια όλων των εποχών». Το Total Guitar κατέταξε το riff του τραγουδιού στο νούμερο 4 της λίστας «Greatest Guitar Riffs Ever», ενώ τον Μάρτιο του 2005, το Q το τοποθέτησε στο νούμερο 12 στη λίστα με τα 100 καλύτερα κιθαριστικά τραγούδια.

Το «Smoke on the Water» αναγνωρίζεται εύκολα από το κεντρικό του θέμα, που αναπτύχθηκε από τον κιθαρίστα Ρίτσι Μπλάκμορ. Είναι μια μελωδία που βασίζεται σε τέσσερις νότες παιγμένες σε κλίμακα μπλουζ στη σολ ελάσσονα, εναρμονισμένη σε παράλληλες τέταρτες. Το riff, που παίζεται σε ηλεκτρική κιθάρα Fender Stratocaster από τον Μπλάκμορ, ενώνεται αργότερα με hi-hat και παραμορφωμένα πλήκτρα, με τα υπόλοιπα τύμπανα και το μπάσο να προαναγγέλλουν την έναρξη των φωνητικών του Ίαν Γκίλαν.

Ο Ρίτσι Μπλάκμορ ισχυρίστηκε αργότερα ότι το κύριο riff είναι μια ερμηνεία της αντιστροφής της Πέμπτης Συμφωνίας του Μπετόβεν, καθώς και ότι «του χρωστάω πολλά χρήματα».

Η αληθινή ιστορία των στίχων του «Smoke on the Water»

Οι στίχοι του τραγουδιού λένε μια αληθινή ιστορία: στις 4 Δεκεμβρίου 1971, οι Deep Purple βρέθηκαν στην Ελβετία, για να ηχογραφήσουν το «Machine Head» χρησιμοποιώντας ένα κινητό στούντιο ηχογράφησης, νοικιασμένο από τους Rolling Stones, το οποίο εγκατέστησαν στο συγκρότημα ψυχαγωγίας που αποτελούσε μέρος του καζίνο του Μοντρέ (αναφέρεται ως «το σπίτι του τζόγου» στον στίχο του τραγουδιού).

Την παραμονή της ηχογράφησης, πραγματοποιήθηκε συναυλία του Φρανκ Ζάπα και των Mothers of Invention στο θέατρο του καζίνο. Αυτή ήταν η τελευταία συναυλία του θεάτρου πριν κλείσει το συγκρότημα του καζίνο για τις ετήσιες χειμερινές του ανακαινίσεις, που θα επέτρεπαν στους Deep Purple να ηχογραφήσουν εκεί.

Όταν το συγκρότημα του Ζάπα ξεκίνησε την ερμηνεία του «King Kong», το μέρος πήρε ξαφνικά φωτιά όταν κάποιος από το κοινό έριξε με πιστόλι φωτοβολίδας προς την οροφή που καλυπτόταν από μπαμπού, όπως αναφέρεται και στον στίχο «μερικοί ανόητοι με πυροβόλο όπλο».

Αν και δεν υπήρξαν σοβαροί τραυματισμοί, η πυρκαγιά που προκλήθηκε κατέστρεψε ολόκληρο το συγκρότημα του καζίνο, μαζί με τον εξοπλισμό των Mothers of Invation.

Το «Smoke on the Water», που έγινε ο τίτλος του τραγουδιού, αποδίδεται στον μπασίστα Ρότζερ Γκλόβερ, ο οποίος είπε πώς του ήρθε όταν ξύπνησε από ένα όνειρο λίγες μέρες αργότερα και αναφερόταν στον καπνό από τη φωτιά που εξαπλώθηκε πάνω από τη λίμνη της Γενεύης μέσα από το φλεγόμενο καζίνο, καθώς τα μέλη των Deep Purple παρακολουθούσαν από το ξενοδοχείο τους.

View this post on Instagram

A post shared by Deep Purple (@deeppurple_official)

Ο Γκλόβερ είπε ότι, «ήταν ίσως η μεγαλύτερη πυρκαγιά που είχα δει ποτέ μέχρι τότε… Ήταν ένα τεράστιο κτίριο. Θυμάμαι ότι υπήρχε πολύ λίγος πανικός, γιατί δεν φαινόταν σαν μεγάλη φωτιά στην αρχή. Αλλά, όταν έπιασε, φούντωσε σαν επίδειξη πυροτεχνημάτων».

Ο στίχος περί του «Funky Claude που τρέχει μέσα και έξω» αναφέρεται στον Κλοντ Νομπς, τον διευθυντή του Φεστιβάλ Τζαζ του Μοντρέ, που βοήθησε μέλη του κοινού να ξεφύγουν από τη φωτιά. Η ελβετική αστυνομία κατονόμασε έναν Τσεχοσλοβάκο πρόσφυγα ως ύποπτο για την υπόθεση, ο οποίος λίγο αργότερα διέφυγε από τη χώρα.

Πώς το Μοντρέ αγάπησε τους Deep Purple

Έχοντας απομείνει με μια ακριβή κινητή στουντιακή μονάδα και χωρίς μέρος για ηχογράφηση, το συγκρότημα αναγκάστηκε να αναζητήσει στην πόλη ένα άλλο μέρος για να εγκατασταθεί. Ένας πολλά υποσχόμενος χώρος ήταν το τοπικό θέατρο Pavilion, αλλά λίγο μετά τη μεταφορά της μπάντας και την έναρξη των ηχογραφήσεων, οι γείτονες ενοχλήθηκαν από τον θόρυβο και η αστυνομία επενέβη.

Μετά από περίπου μια εβδομάδα αναζήτησης, το συγκρότημα νοίκιασε το σχεδόν άδειο Grand Hôtel de Territet και μετέτρεψε τους διαδρόμους και τις σκάλες του σε αυτοσχέδιο στούντιο, όπου ηχογράφησαν τα περισσότερα κομμάτια αυτού που θα γινόταν το πιο επιτυχημένο εμπορικά άλμπουμ τους.

Το μόνο τραγούδι από το «Machine Head» που δεν ηχογραφήθηκε στο Grand Hotel, ήταν το ίδιο το «Smoke on the Water», το οποίο είχε εν μέρει ολοκληρωθεί κατά τη διάρκεια της αποτυχημένης συνεδρίας του Pavilion. Οι στίχοι του ωστόσο γράφτηκαν αργότερα, κυρίως από τον Ίαν Γκίλαν και βασίστηκαν στον τίτλο του Γκλόβερ.

Λόγω του περιστατικού και της δημόσιας έκθεσης που έλαβε το Μοντρέ όταν το «Smoke on the Water» έγινε διεθνής επιτυχία, οι Deep Purple σφυρηλάτησαν έναν διαρκή δεσμό με την πόλη. Το τραγούδι τιμήθηκε στο Μοντρέ με ένα γλυπτό κατά μήκος της όχθης της λίμνης, ακριβώς δίπλα στο άγαλμα του τραγουδιστή των Queen Φρέντι Μέρκιουρι, με το όνομα της μπάντας, τον τίτλο του τραγουδιού και το riff σε μουσικές νότες. Ωστόσο, το μνημείο έχει αφαιρεθεί το 2017.

View this post on Instagram

A post shared by Deep Purple (@deeppurple_official)

Το νέο καζίνο του Μοντρέ εμφανίζει νότες από το riff ως διακόσμηση στο κιγκλίδωμα που βλέπει προς την αίθουσα τυχερών παιχνιδιών. Το μόνο άλλο μνημείο της πόλης αφιερωμένο στο τραγούδι του συγκροτήματος είναι μια μικρή πλάκα, τοποθετημένη έξω από την πίσω είσοδο του πρώην Grand Hôtel de Territet, του κτιρίου στους διαδρόμους του οποίου πραγματοποιήθηκε η επεισοδιακή ηχογράφηση του «Machine Head».

Γεγονότα σαν σήμερα 4 Δεκεμβρίου

1110: Το Βασίλειο της Ιερουσαλήμ καταλαμβάνει τη Σιδώνα.

1259: Οι βασιλείς Λουδοβίκος Θ’ της Γαλλίας και Ερρίκος Γ’ της Αγγλίας συμφωνούν με τη Συνθήκη των Παρισίων, κατά την οποία ο δεύτερος παραιτείται από τις αξιώσεις του στα ελεγχόμενα από τους Γάλλους εδάφη στην ηπειρωτική Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένης της Νορμανδίας) σε αντάλλαγμα για την απόσυρση της υποστήριξης του πρώτου στους Άγγλους επαναστάτες.

1534: Ο σουλτάνος Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής καταλαμβάνει τη Βαγδάτη.

1601: Οι Τούρκοι σουβλίζουν ζωντανό τον αρχιεπίσκοπο Φαναρίου και Νεοχωρίου στη Θεσσαλία, Σεραφείμ, καθώς και άλλους ιεράρχες.

1791: Κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της βρετανικής εφημερίδας Observer. Πρόκειται για την πιο παλιά κυριακάτικη εφημερίδα στον κόσμο.

1877: Ο Τόμας Έντισον γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που δοκιμάζει την ικανότητα της εφεύρεσής του, του φωνογράφου, να καταγράφει και να αναπαράγει την ανθρώπινη φωνή.

1903: Παραιτείται η κυβέρνηση Δημήτριου Ράλλη. Η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης ανατίθεται στο Γεώργιο Θεοτόκη.

1913: Υπογράφεται στη Φλωρεντία από τις Μεγάλες Δυνάμεις το ομώνυμο πρωτόκολλο, με το οποίο καθορίζονται τα σύνορα του νεοδημιουργηθέντος αλβανικού κράτους. Στους όρους του περιλαμβάνεται και η απόδοση της Βορείου Ηπείρου (περιοχές Χειμάρρας, Αγίων Σαράντα, Δελβίνου, Τεπελενίου και Αργυροκάστρου) από την Ελλάδα. Οι Μεγάλες Δυνάμεις, οι οποίες μετείχαν στη συνδιάσκεψη (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία, Γερμανία, Αυστροουγγαρία), θέτουν ως μοναδικό κριτήριο γι’ αυτή τους την απόφαση τη γλώσσα.

1920: Στο Μιλάνο σημειώνεται αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του βασιλιά Κωνσταντίνου. Οι συλληφθέντες καταθέτουν ότι διατελούσαν σε επαφή και με άλλους συνενόχους και σκόπευαν να τοποθετήσουν βόμβες στην αμαξοστοιχία, στην οποία επέβαινε ο βασιλιάς.

1944: Διοργανώνεται μεγάλη διαδήλωση διαμαρτυρίας στην Αθήνα για τα θύματα της 3ης Δεκεμβρίου 1944. Ακολουθούν νέα επεισόδια και συμπλοκές, με 40 νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Ο Ρόναλντ Σκόμπι κηρύσσει στρατιωτικό νόμο στην ελληνική πρωτεύουσα.

1945: Με ψήφους 65 υπέρ και 7 κατά, η Γερουσία των ΗΠΑ εγκρίνει τη συμμετοχή της χώρας στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.

1950: Το Σμήνος Μεταφορικών Αεροσκαφών του Ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος Κορέας αναλαμβάνει από το αεροδρόμιο Χουνγκάτ της Κορέας τις πρώτες αποστολές μεταφοράς τραυματιών από το πεδίο μάχης. Για τη δράση του αυτή τιμήθηκε με Εύφημο Μνεία από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ. (Πόλεμος της Κορέας)

1952: Σύννεφο ομίχλης σκεπάζει το Λονδίνο. Σε συνδυασμό με τη μόλυνση του αέρα θα προκαλέσει τους επόμενους μήνες το θάνατο τουλάχιστον 12.000 ανθρώπων.

1971: Στην Ελβετία, το Καζίνο του Μοντρέ φλέγεται από ένα πυροτέχνημα που πέταξε κάποιος κατά τη διάρκεια συναυλίας του Φρανκ Ζάπα. Το περιστατικό εμπνέει τους Deep Purple, που γράφουν το πιο γνωστό κομμάτι τους «Smoke on the Water».

1980: Ο Τζίμι Πέιτζ, ο Ρόμπερτ Πλαντ και ο Τζον Πολ Τζόουνς ανακοινώνουν την απόφασή τους να μην ξαναδημιουργήσουν τους Led Zeppelin, εξαιτίας του θανάτου του ντράμερ του συγκροτήματος Τζον Μπόναμ.

1991: Το Υπουργικό Συμβούλιο, υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, ασχολείται με το Μακεδονικό και καταλήγει σε τρεις όρους για την αναγνώριση της γειτονικής χώρας: α) να αλλάξει η ονομασία «Μακεδονία», β) να αναγνωρίσει ότι δεν έχει εδαφικές βλέψεις κατά της Ελλάδας και γ) να αναγνωρίσει ότι στην Ελλάδα δε υπάρχει «μακεδονική μειονότητα».

1992: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος, στέλνει περισσότερους από 28.000 Αμερικανούς στρατιώτες στη Σομαλία με εντολή να προστατεύσουν τις προσπάθειες των ανθρωπιστικών οργανώσεων.

1996: Η General Motors βγάζει στην αγορά το πρώτο ηλεκτρικό αυτοκίνητο.

1998: Ο Νίκος Μαχλάς σκοράρει δύο φορές με τη Φίτεσε και γίνεται ο πρώτος ξένος σκόρερ όλων των εποχών στο ολλανδικό πρωτάθλημα με 31 γκολ, σπάζοντας το 29χρονο ρεκόρ του Σουηδού, Όβε Κίντβαλ, της Φέγενορντ, την περίοδο 1968-69.

2002: Αποκωδικοποιείται σχεδόν ολόκληρο το γονιδίωμα του ποντικού, αποκαλύπτοντας ότι περισσότερα από το 80% των γονιδίων του είναι ίδια με τα ανθρώπινα, ενώ στο 99% είναι παρόμοια. Στην έρευνα έλαβαν μέρος και δύο Έλληνες επιστήμονες. Από τις γενετικές ομοιότητες ανάμεσα στον άνθρωπο και το ποντίκι αναμένεται να καταστεί κατανοητή η γενετική βάση ανθρώπινων ασθενειών.

Γεννήσεις σαν σήμερα 4 Δεκεμβρίου

1660 – Αντρέ Καμπρά, Γάλλος συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας
1865 – Έντιθ Κάβελ, Αγγλίδα νοσοκόμα
1875 – Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Αυστριακός ποιητής
1878 – Μιχαήλ Β’, μέγας δούκας της Ρωσίας
1892 – Φρανθίσκο Φράνκο, Ισπανός στρατηγός και πολιτικός
1908 – Άλφρεντ Χέρσεϊ, Αμερικανός βακτηριολόγος
1910 – Άλεξ Νορθ, Αμερικανός συνθέτης
1913 – Ρόμπερτ Άντλερ, Αυστριακός εφευρέτης
1922 – Ζεράρ Φιλίπ, Γάλλος ηθοποιός
1925 – Λίνο Λατσεντέλι, Ιταλός ορειβάτης
1925 – Άλμπερτ Μπαντούρα, Καναδός ψυχολόγος
1927 – Γιώργος Βελέντζας, Έλληνας ηθοποιός
1944 – Ζεντάνι Μουχάμαντ ας Ζεντάνι, Λίβυος πολιτικός
1949 – Τζεφ Μπρίτζες, Αμερικανός ηθοποιός
1954 – Τόνι Τοντ, Αμερικανός ηθοποιός και παραγωγός
1962 – Αλεξάντερ Λιτβινένκο, Ρώσος πράκτορας
1963 – Σεργκέι Μπούμπκα, Ουκρανός αθλητής
1964 – Τζόναθαν Γκολντστάιν, Αμερικανός ηθοποιός
1964 – Σερτάμπ Ερενέρ, Τουρκάλα τραγουδίστρια
1964 – Μαρίζα Τομέι, Αμερικανίδα ηθοποιός
1969 – Jay-Z (κατά κόσμον Σον Κόρεϊ Κάρτερ), Αμερικανός ράπερ και παραγωγός
1977 – Σία Λιαροπούλου, Ελληνίδα δημοσιογράφος και παρουσιάστρια
1981 – Κόρτνεϊ Καμζ, Αμερικανίδα πορνογραφική ηθοποιός
1984 – Μπρουκ Τέσμακερ, Αμερικανίδα παλαίστρια και μοντέλο
1990 – Ντίμα Φιλίποφ, Έλληνας βολεϊμπολίστας

Θάνατοι σαν σήμερα 4 Δεκεμβρίου

749 – Ιωάννης ο Δαμασκηνός, Σύριος μοναχός
771 – Καρλομάν Α’, βασιλιάς των Φράγκων
811 – Κάρολος ο Νεότερος, βασιλιάς των Φράγκων
1131 – Ομάρ Καγιάμ, Πέρσης ποιητής, αστρονόμος, μαθηματικός και φιλόσοφος
1214 – Γουλιέλμος Α’, βασιλιάς της Σκωτίας
1270 – Θεοβάλδος Β’, βασιλιάς της Ναβάρρας
1334 – Πάπας Ιωάννης ΚΒ’
1642 – Αρμάν Ζαν ντι Πλεσί ντε Ρισελιέ, Γάλλος καρδινάλιος
1670 – Αλένα Αρζαμάσκαγια, Ρωσίδα επαναστάτρια
1679 – Τόμας Χομπς, Άγγλος φιλόσοφος
1732 – Τζον Γκέι, Άγγλος συγγραφέας
1798 – Λουίτζι Γκαλβάνι, Ιταλός φυσικός
1945 – Αδάμ Βαβουράκης, Έλληνας πολιτικός
1968 – Άρτσι Μάγιο, Αμερικανός σκηνοθέτης
1975 – Χάνα Άρεντ, Γερμανίδα πολιτική επιστήμονας
1976 – Πάτροκλος Καραντινός, Έλληνας αρχιτέκτονας
1976 – Τόμι Μπόλιν, Αμερικανός κιθαρίστας
1976 – Μπέντζαμιν Μπρίτεν, Άγγλος συνθέτης
1976 – Βασίλειος Παπαρρηγόπουλος, Έλληνας πολιτικός
1985 – Πάνος Παπαρρηγόπουλος, Έλληνας συγγραφέας
1993 – Φρανκ Ζάπα, Αμερικανός τραγουδοποιός
2004 – Έλενα Σουλιώτη, Ελληνίδα υψίφωνος
2009 – Ουμάγκα, Αμερικανός παλαιστής
2011 – Σόκρατες (κατά κόσμον Μπραζιλέιρο Σαμπάιο ντε Σόουζα Ωιέιρα ντε Ολιβέιρα), Βραζιλιάνος ποδοσφαιριστής
2013 – Κωνσταντίνος Δρακάτος, Έλληνας ακαδημαϊκός
2017 – Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ, πρόεδρος της Υεμένης