Μουσικη

Anarchy In The U.K.: Σαν σήμερα 26 Νοεμβρίου 1976 κυκλοφορεί το μανιφέστο των Sex Pistols

Η ιστορία του τραγουδιού που έγινε ύμνος του punk

Κωνσταντίνος Χριστοφόρου
8’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
UPD

Σαν σήμερα το 1976, το Anarchy In The U.K. των Sex Pistols κυκλοφορεί αλλάζοντας μια για πάντα τη μορφή του punk - Η ιστορία πίσω από το τραγούδι

Το «Anarchy In The U.K.» των Sex Pistols κυκλοφόρησε στις 26 Νοεμβρίου 1976, ξεκινώντας  μια πολιτιστική επανάσταση και χαρίζοντας στη Βρετανία τα δικά της punk είδωλα. Οι Sex Pistols ήταν αυθεντικοί και ο χαρισματικός ηγέτης τους Johnny Rotten εννοούσε την κάθε λέξη που έφτυνε.

Το προκλητικό για την εποχή μήνυμα ενάντια στο κατεστημένο βοήθησε να γίνουν οι Sex Pistols η φωνή των επαναστατημένων νέων στη Βρετανία που είχαν βαρεθεί να ζουν σε μια αυστηρή και συντηρητική κοινωνία. Τα πάντα σχετικά με τον τραγουδιστή Johnny Rotten και τον μπασίστα Sid Vicious ήταν αναζωογονητικά, ξεκινώντας από τα παρατσούκλια τους, την αντικοινωνική τους συμπεριφορά, αλλά κυρίως τα άγρια τραγούδια με τους αιχμηρούς πολιτικούς στίχους. Οι Sex Pistols είχαν στόχο να ταρακουνήσουν το σύστημα και τα κατάφεραν.

Οι Sex Pistols μιλούσαν για χάος όταν οι Beatles τραγουδούσαν για παγκόσμια ειρήνη

Μουσικά συγκροτήματα που διαμαρτύρονταν για την κατάντια της κοινωνίας και του κόσμου, φυσικά και υπήρχαν για δεκαετίες προτού εμφανιστούν οι Sex Pistols στη σκηνή. Ακόμη και οι Beatles - το μεγαλύτερο συγκρότημα στον κόσμο - ένιωσαν την ανάγκη να δηλώσουν τη δυσαρέσκειά τους ενάντια στο σύστημα, εν μέσω του πολέμου του Βιετνάμ.

Αλλά τέτοιες διαμαρτυρίες, συνοδεύονταν από μια αίσθηση δικαιοσύνης και πίστης στην ανθρώπινη καλοσύνη. Οι Sex Pistols ήταν οι πρώτοι που μίλησαν για χάος και μηδενισμό, χρησιμοποιώντας το punk για να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους χωρίς να προσφέρουν τίποτα συγκεκριμένο ως λύση.

Το «Anarchy In The U.K.» δεν προσπαθεί να λύσει τα προβλήματα κανενός, ούτε προτείνει κάτι πιο ουσιαστικό από μικρές πράξεις βίας κατά του κράτους. «I give a wrong time stop at traffic line», απειλεί σχεδόν αστειευόμενος ο Johnny Rotten, γνωρίζοντας ότι τέτοιες μικρο-επιθέσεις δεν θα κάνουν τίποτα για να γκρεμίσουν το σύστημα.

Συγκρίνετέ τους με τους Ramones, με το ομώνυμο ντεμπούτο άλμπουμ τον Απρίλιο του 1976 να περιλαμβάνει τραγούδια με τίτλους όπως «I Wanna Be Your Boyfriend» και «Now I Wanna Sniff Some Glue». Οι στίχοι είναι απλοί και κατανοητοί, λίγο επαναστατικοί, ίσως, αλλά καθένας μπορεί να τους καταλάβει. Εν τω μεταξύ, οι Sex Pistols ήθελαν να δουν τη χώρα τους να καίγεται.

Το Anarchy In The U.K. δεν υποστηρίζει την αναρχία

Οι Sex Pistols ήταν ενάντια στο κατεστημένο όπως και πολλοί συνομήλικοί τους στην Αγγλία, αλλά το τραγούδι στην πραγματικότητα δεν υποστηρίζει την αναρχία. «Πάντα πίστευα ότι η αναρχία είναι ένας τρόπος για να κοροϊδέψεις την μεσαία τάξη», είπε ο frontman Johnny Rotten στο Rolling Stone. «Είναι μια πολυτέλεια. Μπορεί να ανταποκριθεί οικονομικά μόνο σε μια δημοκρατική κοινωνία, επομένως είναι κάπως περιττή. Επίσης, δεν προσφέρει απαντήσεις και ελπίζω στα τραγούδια μου να προσφέρω κάποιου είδους απάντηση, αντί να ελπίζω στην καταστροφή του κόσμου χωρίς κανένα λόγο, εκτός από ότι δεν μου αρέσει».

Αυτό ήταν το πρώτο σινγκλ των Sex Pistols προκαλώντας μεγάλο σάλο στην Αγγλία με τους στίχους του που υποστήριζαν τη βία κατά της κυβέρνησης. Το άλμπουμ «Never Mind The Bollocks» κυκλοφόρησε μόλις ένα χρόνο αργότερα, λόγω προβλημάτων διανομής. Αφού άκουσαν το «Anarchy In The U.K.», κάποιες εταιρίες αρνήθηκαν να κυκλοφορήσουν το άλμπουμ. Το τραγούδι μπήκε στο νούμερο 56 στη λίστα του περιοδικού Rolling Stone με τα 500 καλύτερα τραγούδια όλων των εποχών.

Οι Sex Pistols: Ο Johnny Rotten, ο Sid Vicious, ο Steve Jones και ο Paul Cook στην τελευταία τους περιοδεία © Getty Images / Richard E. Aaron

Το τραγούδι έγινε διάσημο αφού απαγορεύτηκε στα δισκοπωλεία και στο ραδιόφωνο

Ο Sid Vicious, ο οποίος πέθανε το 1979 και ήταν το θέμα της ταινίας του 1986 «Sid and Nancy», δεν είχε ακόμη γίνει μέλος της μπάντας. Ο Vicious αντικατέστησε τον αρχικό μπασίστα Glen Matlock μετά την κυκλοφορία του κομματιού. Μαζί με το υπόλοιπο συγκρότημα, ο Matlock ήταν ένας από τους συνθέτες του κομματιού. Οι υπόλοιποι ήταν ο Johnny Rotten στα φωνητικά, ο Steve Jones στις κιθάρες και ο Paul Cook στα ντραμς.

Οι Sex Pistols διώχθηκαν από δύο δισκογραφικές εταιρείες πριν κυκλοφορήσουν τελικά το άλμπουμ «Never Mind The Bollocks» από τη Virgin Records. Η Virgin δυσκολεύτηκε να προωθήσει αυτό το τραγούδι γιατί κανείς δεν τους άφηνε να το διαφημίσουν. Οι απαγορεύσεις στα δισκοπωλεία και στο ραδιόφωνο βοήθησαν στο να δημιουργηθεί ένας θρύλος για το κομμάτι που κρατάει μέχρι σήμερα.

Ο μάνατζερ των The Sex Pistols, Malcolm McLaren, έφτιαξε την μπάντα με τέτοιο τρόπο ώστε να προκαλέσει εσκεμμένα ντόρο γύρω από το όνομά τους. Ήξερε ότι το συγκρότημα θα έφερνε προβλήματα και θα τραβούσε την προσοχή των μέσων ενημέρωσης στην Αγγλία. Το αποτέλεσμα ήταν ένας τραγουδιστής με το όνομα Johnny Rotten και ένα τραγούδι που μιλάει για αναρχία και αντίχριστους. «Right now / I am an anti-Christ / And I am an anarchist».

Οι πρώτες συναντήσεις στο στούντιο δεν πήγαν καλά μέχρι που άλλαξαν ηχολήπτη

Η ηχογράφηση του τραγουδιού αποδείχθηκε δύσκολη. Οι πρώτες απόπειρες στο στούντιο έγιναν από τον Dave Goodman στην κονσόλα, ο οποίος ήταν ο ηχολήπτης του συγκροτήματος για τις συναυλίες. «Ποτέ δεν έκανε κάποια καλή παραγωγή, επομένως δεν είχε αρκετή επιρροή για να πει στον Malcolm McLaren (ο μάνατζερ των Sex Pistols) να μην βρίσκεται στο στούντιο», είπε ο Glen Matlock σε μια συνέντευξη στο Songfacts.

«Και ο Malcolm συνέχεια έλεγε στον Goodman ότι το κομμάτι δεν ήταν  αρκετά γρήγορο ή αρκετά συναρπαστικό. Και το κομμάτι γινόταν όλο και πιο γρήγορο, με αποτέλεσμα να χάσει το groove του. Στο τέλος, ουσιαστικά κατεβήκαμε σε απεργία και προσλάβαμε έναν διαφορετικό τύπο, τον Chris Thomas, ο οποίος είχε κάνει φανταστική δουλειά όλα αυτά τα χρόνια. Στήσαμε τα όργανα, αρχίσαμε να παίζουμε και όλα έγιναν τέλεια».

Η δημοτικότητα των Sex Pistols συνέχισε να αυξάνεται παρά τις κακές κριτικές

Το τραγούδι δεν πήρε καλές κριτικές στην αρχή από τον Τύπο της Αγγλίας. Το περιοδικό NME (New Musical Express) έγραψε στην κριτική του: «Ο Johnny Rotten τραγουδά τελείως flat, το τραγούδι είναι αστεία αφελές και θυμίζει απομίμηση τρίτης κατηγορίας των Who». Βέβαια, το περιοδικό είχε κόντρα με τους Sex Pistols εξαιτίας του στίχου «I use the enemy». Η λέξη «enemy» είναι λογοπαίγνιο με το όνομα του περιοδικού «ΝΜΕ».

Το σινγκλ θα κατέληγε να είναι η μοναδική τους ηχογράφηση που κυκλοφόρησε από την EMI και κατάφερε να φτάσει στο νούμερο 38 στο UK Singles Chart παρά την απροθυμία από το ραδιόφωνο να παίξει το κομμάτι λόγω της πολιτικής φύσης του. Ωστόσο, η EMI θα εγκαταλείψει το συγκρότημα στις 6 Ιανουαρίου 1977, μετά από μια «αμφιλεγόμενη» εμφάνιση της μπάντας στην βρετανική τηλεόραση. Αφού κυκλοφόρησε το κομμάτι, το συγκρότημα πήγε σε ένα talk show όπου έβριζε ασταμάτητα και πρόσβαλε τον παρουσιαστή, Bill Grundy. Αυτό έφερε και άλλη δημοσιότητα στους Sex Pistols, αλλά η δισκογραφική τους εταιρεία, EMI τους απέλυσε και απέσυρε το single.

Το περιστατικό στον Τάμεση και η σύλληψη της μπάντας

Ως διαφημιστικό κόλπο, το συγκρότημα έπαιξε το τραγούδι «Anarchy In The U.K.» στον ποταμό Τάμεση σε ένα σκάφος που ονομαζόταν « Queen Elizabeth» στις 7 Ιουνίου 1977, εν μέσω εορτασμών για τα 25 χρόνια της Βασίλισσας στον θρόνο. Δύο μέρες αργότερα, ήταν προγραμματισμένο να κάνει βόλτα στο ποτάμι ως μέρος των τελετών, έτσι οι Sex Pistols αποφάσισαν να την κοροϊδέψουν.

Το σχέδιο ήταν να παίξουν το τραγούδι καθώς πέρναγαν δίπλα από το Κοινοβούλιο, αλλά δεν πλησίασαν, καθώς η αστυνομία ακινητοποίησε το σκάφος. Τα στελέχη της δισκογραφικής εταιρείας που διοργάνωσαν την «συναυλία» συνελήφθησαν. Το περιστατικό τους έδωσε άφθονη δημοσιότητα και τόνωσε το punk status τους. «Το κάναμε για πλάκα επειδή δεν μπορούσαμε να βρούμε συναυλίες», εξήγησε ο Johnny Rotten στο Melody Maker. «Δεν είχα ιδέα ότι γιόρταζε η Βασίλισσα. Σοκαρίστηκα που μας συλλάβαν».

Anarchy In The U.K.: Ποιο ήταν τελικά τα νόημα του τραγουδιού

Ο Johnny Rotten μίλησε στο περιοδικό Mojo τον Ιούλιο του 2008 σχετικά με τη δημιουργία του τραγουδιού και τι κινητοποιούσε τους ανθρώπους της γενιάς του: «Δεν μπορείς ποτέ να υποτιμήσεις την ενέργεια και τα κίνητρα που σου δίνει η φτώχεια. Το να σου αρνούνται τα πάντα και να μην έχεις πρόσβαση σε τίποτα και να σου λένε ότι δεν μετράς, ότι είσαι σκουπίδι. Αυτά είναι πολύ δυνατά κίνητρα».

Είναι ξεκάθαρο ότι ο Johnny Rotten δεν προσφέρει πραγματικές απαντήσεις στο «Anarchy In The U.K.», αλλά τουλάχιστον έδωσε στους ανθρώπους μια πηγή νοήματος και μια αίσθηση ότι τελικά κάποιος έλεγε τα πράγματα που ήθελαν να πουν αλλά δεν μπορούσαν.

Δεν είμαι αναρχικός - Ο Johnny Rotten και ο Glen Matlock βρίσκονται σε αντίθετα πολιτικά στρατόπεδα

Ο Johnny Rotten, ωστόσο διαφωνεί με την έννοια της αναρχίας και όσο για την Ελισάβετ έχει πει ότι είναι ενάντια στον θεσμό της βασιλείας, αλλά όχι ενάντια στην ίδια την βασιλική οικογένεια.  «Η αναρχία είναι μια κακή ιδέα», έγραψε σε ένα άρθρο για τους Times. «Ας το ξεκαθαρίσουμε. Δεν είμαι αναρχικός. Και εκπλήσσομαι που υπάρχουν αναρχικά sites που χρηματοδοτούνται εξ ολοκλήρου από τις μεγάλες εταιρίες και ταυτόχρονα φωνάζουν ότι είναι εκτός συστήματος. Είναι παράλογο. Και το κάνουν με μπότες Dr Martens, έξυπνα μικρά σακίδια και όμορφες μπαλακλάβες».

Οι απόψεις του Rotten ενόχλησαν τον μπασίστα Glen Matlock, ο οποίος έχει μια πολύ διαφορετική άποψη για τη πολιτική. Σε μια συνέντευξη του 2021, ο Matlock ισχυρίστηκε ότι δεν ήταν σίγουρος αν θα μπορούσε να επανενωθεί με κάποιον που υποστηρίζει τον Nigel Farage ή τον Donald Trump, ιδιαίτερα κάποιον από την Ιρλανδία. Ο Matlock είναι κατά του Brexit, ενώ ο Lydon υποστήριξε την έξοδο της Βρετανία από την ΕΕ.

Anarchy in the U.K.: Ένας ύμνος για την νεολαία της δεκαετίας του 1970

Το «Anarchy in the U.K.» επηρέασε όχι μόνο τη μουσική αλλά και τη γενικότερη ποπ κουλτούρα της εποχής. Η αναρχία που υποκινούν οι στίχοι του τραγουδιού έγινε έμπνευση για τη νεολαία της δεκαετίας του '70 που αναζητούσε έναν τρόπο να εκφραστεί και να αμφισβητήσει το καθεστώς.

Παρά την επιτυχία του «Anarchy in the U.K.» και του πρώτου άλμπουμ τους, «Never Mind the Bollocks, Here's the Sex Pistols», η μπάντα διαλύθηκε το 1978 λόγω εσωτερικών διαφορών και προβλημάτων υγείας του Sid Vicious, ο οποίος πέθανε από υπερβολική δόση ναρκωτικών το 1979.

Πηγές: Consequence, Wikipedia, Far Out Magazine, Independent, Songfacts, RollingStone