Σαν σήμερα, 7 Νοεμβρίου, πεθαίνει ο Λέοναρντ Κοέν

Σαν σήμερα, 7 Νοεμβρίου, το 2016 πεθαίνει ο Λέοναρντ Κοέν, ο καναδός τραγουδιστής και τραγουδοποιός με την τεράστια επιρροή του οποίου η καριέρα διήρκεσε σχεδόν 50 χρόνια. Όχι άδικα έχει χαρακτηριστεί ως μια από τις μεγαλύτερες ιδιοφυΐες της σύγχρονης μουσικής.

Εν αρχή ήταν το folk

Ο Λέοναρντ Νόρμαν Κοέν γεννήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 1934 στο Westmount του Κεμπέκ. Έμαθε κιθάρα ως έφηβος και δημιούργησε ένα folk συγκρότημα με το όνομα Buckskin Boys, αλλά η επαφή με τον Ισπανό συγγραφέα Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα τον έστρεψε προς την ποίηση.

Μετά την αποφοίτησή του από το Πανεπιστήμιο McGill, ο Κοέν μετακόμισε στην  Ύδρα, όπου αγόρασε ένα σπίτι για 1.500 δολάρια με την κληρονομιά του πατέρα του, ο οποίος πέθανε όταν ο Λέοναρντ ήταν εννέα ετών. Ενώ ζούσε στην Ύδρα, ο Κοέν δημοσίευσε την ποιητική συλλογή «Flowers for Hitler» (1964) και τα μυθιστορήματα «The Favorite Game» (1963) και «Beautiful Losers» (1966).

Απογοητευμένος από τις κακές πωλήσεις των βιβλίων του, ο Κοέν αποφάσισε να δοκιμάσει την τύχη του στην Νέα Υόρκη το 1966. Εκεί γνώρισε την τραγουδίστρια Judy Collins, η οποία αργότερα εκείνη τη χρονιά συμπεριέλαβε δύο από τα τραγούδια του, συμπεριλαμβανομένης της πρώιμης επιτυχίας «Suzanne», στο άλμπουμ της «In My Life». Οι γνωριμίες του στη Νέα Υόρκη εκείνη τν εποχή περιλάμβαναν τον Andy Warhol, τους Velvet Underground και την γερμανίδα τραγουδίστρια Nico.

Η παραμονή του στην Ύδρα και η ιδιαίτερη σχέση του με το νησί

Μια από τις πιο σημαντικές περιόδους για τον Λέοναρντ Κοέν ήταν στην Ύδρα. Ο Καναδός ποιητής ένιωσε μια μυστικιστική έλξη από το νησί και αποφάσισε να ζήσει εκεί για επτά χρόνια από το 1960 έως το 1967.

Στις 27 Σεπτεμβρίου 1960, μόλις έξι ημέρες μετά τα 26α γενέθλιά του, ο Κοέν αγόρασε ένα σπίτι στην Ύδρα, περιγράφοντας την τριώροφη ασβεστωμένη κατοικία του σε ένα γράμμα προς τη μητέρα του: «Έχει μια τεράστια βεράντα με θέα το εντυπωσιακό βουνό και τα αστραφτερά λευκά σπίτια. Τα δωμάτια είναι μεγάλα και δροσερά, με μεγάλα παράθυρα. Υποθέτω ότι είναι περίπου 200 ετών και πολλές γενιές ναυτικών πρέπει να έχουν ζήσει εδώ».

Πρόσθεσε: «Ζω σε ένα λόφο και η ζωή συνεχίζεται ακριβώς το ίδιο όπως εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Σηκώνομαι γύρω στις επτά και δουλεύω μέχρι το μεσημέρι. Το πρωί είναι πιο δροσερά, αλλά μου αρέσει η ζέστη ούτως ή άλλως, ειδικά όταν το Αιγαίο απέχει 10 λεπτά από την πόρτα μου».

Η πιο διάσημη από τις συνθέσεις του για την Ύδρα ήταν το «Bird on the Wire», εμπνευσμένο από ένα πουλί που είδε ο Κοέν να κάθεται σε μια από τις πρόσφατα εγκατεστημένες τηλεφωνικές γραμμές του νησιού. Ήταν εδώ που έγραψε το ποίημα «Days of Darkness».

Κατά την άφιξή του, ο Κοέν συνειδητοποίησε ότι δεν υπήρχαν ηλεκτρικά καλώδια στο νησί, ούτε τηλέφωνα και ούτε καν ηλεκτρικό ρεύμα. Καθώς η Ύδρα άρχισε να γίνεται δημοφιλής τουριστικός προορισμός, άρχισαν να εμφανίζονται και οι πρώτοι τηλεφωνικοί στύλοι. «Κοίταζα έξω από το παράθυρο αυτά τα καλώδια τηλεφώνου και σκεφτόμουν πώς με είχε τσακώσει ο πολιτισμός και τελικά δεν θα μπορούσα να ξεφύγω», εξήγησε κάποτε ο Κοέν.

                           

Κοέν: Θεωρώ τον εαυτό μου σαν να είμαι σε στρατιωτική επιχείρηση. Δεν νιώθω πολίτης

Τα επόμενα δύο άλμπουμ του, «Songs From a Room» (1969) και «Songs of Love and Hate» (1971), ηχογραφήθηκαν σε παραγωγή του Bob Johnston, μαζί με μια ομάδα έμπειρων μουσικών που περιελάμβανε τον Charlie Daniels.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, ο Κοέν ξεκίνησε την πρώτη από τις πολλές μεγάλες περιοδείες του που θα επαναλάμβανε προς το τέλος της καριέρας του. «Ένας από τους λόγους που είμαι σε περιοδεία είναι για να γνωρίσω κόσμο», είπε στο Rolling Stone το 1971. «Ξέρεις, θεωρώ τον εαυτό μου σαν να βρίσκομαι σε στρατιωτική επιχείρηση. Δεν νιώθω πολίτης».

Οι περιοδείες ενέπνευσαν τον παραγωγό John Lissauer υπεύθυνος για το αριστούργημα του 1974, «New Skin for the Old Ceremony». Ωστόσο, προσλαμβάνοντας τον παραγωγό Phil Spector για να δουλέψει στο επόμενο άλμπουμ του, «Death of a Ladies Man» (1977) ο Κοέν είχε την πρώτη του αποτυχία. Ο δίσκος δεν πήρε καλές κριτικές, ενώ περιγράφτηκε ως «εφιάλτης» από το Rolling Stone. «Ο πιο εξωστρεφής παραγωγός συνεργάστηκε με τον πιο φαταλιστή εσωστρεφή καλλιτέχνη», έγραψε το περιοδικό σε μια κριτική του.

Ο Κοέν μπορεί να ξεκίνησε τη ζωή του ως συγγραφέας, ωστόσο, λίγοι άνθρωποι γνωρίζουν την τάση του Cohen για να stand up κωμωδία. Στο ντοκιμαντέρ του 1965, «Ladies and Gentlemen… Mr. Leonard Cohen», παίρνουμε μια γεύση από το χιούμορ του.

Η σχέση του Κοέν με τη Suzanne Elrod

Η σχέση του Κοέν με τη Suzanne Elrod κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 είχε ως αποτέλεσμα δύο παιδιά, την φωτογράφο Lorca Cohen και τον Adam Cohen. Αφού πειραματίσθηκε με ανατολίτικα στοιχεία στο «Recent Songs» (1979), ο Κοέν συνεργάστηκε με την τραγουδίστρια  Jennifer Warnes στο «Various Positions» του 1984. Σε αυτό το άλμπουμ περιλαμβάνεται το «Hallelujah», η πιο γνωστή ίσως σύνθεση του Κοέν.

Ο Κοέν επέστρεψε στο στούντιο το 1988 για να ηχογραφήσει το «I'm Your Man», ένα άλμπουμ με πονηρό χιούμορ, κοινωνικά σχόλια και πολλά συνθεσάιζερ, ενώ το 1992 κυκλοφόρησε το «The Future».

Marianne Ihlen, η μούσα του Λέοναρντ Κοέν

Κάθε ποιητής χρειάζεται μια μούσα. Για τον Λέοναρντ Κοέν, αυτή η έμπνευση ήταν η Marianne Ihlen. Μετά τη γνωριμία των δυο τους στην Ύδρα, το ζευγάρι ερωτεύτηκε και ο Κοέν συνέχισε με μερικούς από τους πιο όμορφους στίχους που έγραψε ποτέ.

Ο Κοέν συνέχιζε να γράφει στην Ihlen μέχρι τον θάνατό της από λευχαιμία το 2016. Το αποχαιρετιστήριο γράμμα το προς την Marianne έγραφε: «Αγαπητή Marianne , είμαι ακριβώς πίσω σου, αρκετά κοντά για να σου πιάσω το χέρι. Αυτό το παλιό σώμα έχει παραιτηθεί, όπως και το δικό σου. Δεν ξέχασα ποτέ την αγάπη και την ομορφιά σου. Αλλά το ξέρεις. Δεν έχω να πω άλλα. Τα λέμε στο δρόμο. Ατελείωτη αγάπη και ευγνωμοσύνη. Ο Λέοναρντ σου».

Πως ο Βουδισμός βοήθησε τον Κοέν να αντιμετωπίσει την κατάθλιψη

Το 1995, ο Κοέν διέκοψε την καριέρα του, μπήκε σε ένα κέντρο Ζεν Βουδισμού έξω από το Λος Άντζελες, χειροτονήθηκε βουδιστής μοναχός και πήρε το όνομα Jikan που σημαίνει «σιωπή».

Ο Κοέν έσπασε τη μουσική του σιωπή το 2001 με το «Ten New Songs», ενώ συνεργάστηκε το 2004 με τη Sharon Robinson στο άλμπουμ «Dear Heather». Αν και δεν εγκατέλειψε ποτέ τον Ιουδαϊσμό, ο Κοέν που τηρούσε την εβραϊκή αργία του Σαββάτου, είχε δηλώσει ότι ο Βουδισμός τον βοήθησε να εξελιχθεί ως άνθρωπος και να αντιμετωπίσει τα ψυχολογικά του ρποβλήματα.

Όπως πολλοί από τους πιο ευαίσθητους συναισθηματικά καλλιτέχνες, ο Κοέν υπέφερε από κατάθλιψη, ενώ τα τραγούδια είναι σκοτεινά και εσωστρεφή. «Δεν νομίζω ότι κανείς ασχολείται με τέτοιες δραστηριότητες εκτός και αν σε προσωπικό επίπεδο αγωνίας έχει φτάσει σε αφόρητο σημείο», είπε ο Κοέν, συζητώντας τα υπαρξιακά του άγχη.

Η τελευταία πράξη της καριέρας του

Η τελευταία πράξη της καριέρας του Cohen ξεκίνησε το 2005, όταν η Lorca Cohen άρχισε να υποπτεύεται την επί χρόνια μάνατζερ του πατέρα της, Kelley Lynch, για υπεξαίρεση χρημάτων από τον λογαριασμό συνταξιοδότησής του. Μάλιστα, η Lynch είχε κλέψει από τον Κοέν περισσότερα από 5 εκατομμύρια δολάρια.

Για να ανακάμψει οικονομικά, ο Κοέν ξεκίνησε μια παγκόσμια περιοδεία κατά τη διάρκεια της οποίας έκανε 387 παραστάσεις από το 2008 έως το 2013. Συνέχισε επίσης να ηχογραφεί, κυκλοφορώντας το «Old Ideas» (2012) και το «Popular Problems» (2014), που κυκλοφόρησε στα καταστήματα των ΗΠΑ μια μέρα μετά τα ογδοηκοστά γενέθλιά του.

Τον Οκτώβριο του 2016, κυκλοφόρησε το «You Want It Darker», σε παραγωγή του γιου του Adam με διθυραμβικές κριτικές. Σοβαρά προβλήματα στην πλάτη του δυσκόλεψαν τον Κοέν από το να απομακρυνθεί από το σπίτι του, έτσι ο Adam τοποθέτησε ένα μικρόφωνο στο τραπέζι της τραπεζαρίας του και τον ηχογράφησε σε ένα φορητό υπολογιστή.

Οι δηλώσεις του Nick Cave και του Bob Dylan μετά τον θάνατο του Κοέν

Ο Κοέν πέθανε στις 7 Νοεμβρίου 2016, σε ηλικία 82 ετών στο σπίτι του στο Λος Άντζελες. Η λευχαιμία τελικά τον νίκησε. Σύμφωνα με τον μάνατζέρ του, ο θάνατος του Κοέν ήταν αποτέλεσμα πτώσης στο σπίτι του εκείνο το βράδυ και στη συνέχεια πέθανε στον ύπνο του. Ο θάνατός του ανακοινώθηκε στις 10 Νοεμβρίου, την ίδια μέρα με την κηδεία του, που τελέστηκε στο Μόντρεαλ.

Μετά τον θάνατο του τραγουδιστή το 2016, ο Nick Cave συνόψισε τέλεια το μεγαλείο του: «Για πολλούς από εμάς ο Κοέν ήταν ο μεγαλύτερος τραγουδοποιός από όλους. Εντελώς μοναδικός και αδύνατο να τον μιμηθεί κανείς όσο κι αν προσπαθήσει. Θα λείψει σε τόσους πολλούς».

Αυτό το συναίσθημα συμμερίστηκε και ο Bob Dylan, ο οποίος είπε: «Όταν οι άνθρωποι μιλούν για τον Λέοναρντ, παραλείπουν να αναφέρουν τις μελωδίες του, που για μένα, μαζί με τους στίχους του, είναι η μεγαλύτερη ιδιοφυΐα του. Από όσο ξέρω, κανείς άλλος δεν τον πλησιάζει στη σύγχρονη μουσική».

Ο Λέοναρντ Κοέν είχε μετατρέψει την ζωή του σε έργο τέχνης

Ο Λέοναρντ Κοέν ήταν ο απόλυτος καλλιτέχνης, ένα εξωπραγματικό ταλέντο και ένας πραγματικός δεξιοτέχνης της γραπτής γλώσσας. Γνωστός κυρίως ως folk τραγουδιστής και τραγουδοποιός, ήταν κάτι πολύ περισσότερο. Ο Κοέν ήταν τόσο αποφασισμένος να μετατρέψει την ζωή του σε έργο τέχνης που χρησιμοποίησε ακόμη και τον θάνατό του για αυτόν τον σκοπό.

Κυκλοφόρησε το προτελευταίο άλμπουμ του, «You Want It Darker», στις 21 Οκτωβρίου 2016, μόλις 17 ημέρες πριν πεθάνει. Πριν από τις ηχογραφήσεις για το άλμπουμ, ήξερε ότι ο θάνατός του ήταν κοντά και έγραψε τραγούδια που αντιμετώπιζαν το θλιβερό τέλος που όλοι πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Το άλμπουμ εστιάζει στη σχέση του με τον Θεό και χρησιμεύει ως προβληματισμός για τη ζωή που έζησε.

Μετά τον θάνατό του στις 7 Νοεμβρίου 2016, ένα τελευταίο άλμπουμ με τίτλο «Thanks for the Dance» κυκλοφόρησε το 2019. Ωστόσο, ο Κοέν δεν ήξερε αν τα τραγούδια θα κυκλοφορούσαν ή όχι. Τις τελευταίες μέρες του, είχε δηλώσει: «Υπάρχει πολύ νέο υλικό που δεν έχω τακτοποιήσει. Υπάρχουν τραγούδια στα μισά που δεν είναι άσχημα». Αφού απήγγειλε τους στίχους για το «Listen to the Hummingbird», πρόσθεσε: «Λοιπόν, είμαι στα μισά του δρόμου. Δεν νομίζω ότι θα μπορέσω να ολοκληρώσω αυτά τα τραγούδια. Ίσως αν είχα περισσότερο χρόνο».

Τα αγαπημένα τραγούδια του Λέοναρντ Κοέν: