Leonard Cohen: Ένας ποιητής που έγινε μουσικός, παραμένοντας ποιητής

Γεννήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου, πριν από 89 χρόνια. Έφυγε στα 82 του και πέρασε αρκετά από τα χρόνια του στα μέρη μας και πιο συγκεκριμένα στην Ύδρα, γράφοντας λογοτεχνία – άλλοτε πεζά και άλλοτε ποιήματα. Η ιδιότητα του Leonard Cohen ως τραγουδοποιού επισκίασε αργότερα ολοκληρωτικά εκείνη του λογοτέχνη. Ενδεχομένως γιατί τα δύο μοναδικά του μυθιστορήματα γράφτηκαν πριν κυκλοφορήσει ο πρώτος του δίσκος. Ίσως γιατί δεν ήταν και τόσο σπουδαία. Όσο για τα ποιήματά του, έδειχναν από την αρχή με ποιον είχαμε να κάνουμε: έναν από τους καλύτερους ανερχόμενους Καναδούς νέους ποιητές. Στην πορεία, η ιδιότητα του ποιητή έρχεται να συνδεθεί άρρηκτα μ’ εκείνη του στιχουργού.

Αρκετοί άνθρωποι ξεκινούν να γράφουν κάτω από την πίεση ενός μεγάλου γεγονότος. Ενός γεγονότος που δεν μπορούν να διαχειριστούν. Συχνά πρόκειται για τον θάνατο κάποιου αγαπημένου προσώπου, άλλες φορές πάλι για το τέλος ενός πρώιμου έρωτα. Ο Leonard Cohen ήταν 9 ετών όταν πέθανε ο πατέρας του, Nathan. Η ιστορία λέει ότι το πρώτο κείμενο που έγραψε ήταν ένα μικρό σημείωμα που έραψε μέσα στο παπιγιόν του πατέρα του, εκείνο που θάφτηκε μαζί του.

Τα πρώιμα ποιήματα του Cohen ήταν αρκετά καλά. Όμως όπως και τα μυθιστορήματα, έτσι και οι συλλογές, δεν του έδιναν τη δυνατότητα να ζει από την καλλιτεχνική του παραγωγή. Μια καλλιτεχνική παραγωγή που καλύπτει κυρίως τα νεανικά του χρόνια. Μετά το 1967 που κυκλοφόρησε το «Songs Of Leonard Cohen», ο Leonard έβγαλε μόνο τρεις ποιητικές συλλογές: το «Death Of A Lady’s Man» το 1978, το «Book Of Mercy» το 1984 και το «The Book Of Longing» το 2006. Ενώ το «The Book Of Longing» παρουσιάζει έναν αρκετά οικείο και απόλυτα σημερινό Cohen, περιλαμβάνοντας όλα τα στοιχεία που θίγει και στα τραγούδια του –την αγάπη, τον έρωτα, τον πόνο, τον θυμό, το μίσος, τον Θεό, την εκδίκηση–, το «Book Of Mercy» είναι ένα βιβλίο που παραμένει δυσνόητο για όσους δεν έχουν επαφή με τα βιβλικά κείμενα και τον μυστικισμό τους. Ο ίδιος ο Cohen θεωρεί το συγκεκριμένο βιβλίο «μυστικιστικό, κρυπτικό» κείμενο.

Όμως στην ποίηση, πέρα από το περιεχόμενο των λέξεων που επιλέγει ο ποιητής προκειμένου να εκφράσει αυτό που είναι επείγον για εκείνον, υπάρχει και ο ήχος: ο ήχος που κάνουν οι λέξεις καθώς η μία συναντά την άλλη. Η μουσική που προκύπτει από τη συναρμογή τους. Στην περίπτωση του Cohen, όπως έδειξε η ίδια η ζωή, δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερος τρόπος να συναντήσει ο ήχος το νόημα παρά μόνο μέσα από τα τραγούδια του.

Από τη μία είναι όλα τα τραγούδια με τα οποία μεγαλώσαμε. Αυτά που μας διαμόρφωσαν. Από τη «Suzanne» και το «Chelsea Hotel», μέχρι το «Famous Blue Raincoat» και το «Sisters Of Mercy». Και τόσα ακόμα. Και από την άλλη είναι αυτά που ήρθαν με μια τεράστια ορμή αργότερα: το «Hallelujah», το «I’m Your Man», το «Take This Waltz», το «First We Take Manhattan» και άλλα τόσα ακόμα.

Κι έρχεται η στιγμή που ο Cohen στο τελευταίο του album, το «Thanks For The Dance», επιστρέφει στην ποίηση. Έχοντας ως background μια μουσική που δεν ακολουθεί τους κανόνες της τώρα τραγουδοποιίας του, απαγγέλει μερικά από τα τελευταία του γραπτά. Αμετάφραστο, γιατί αν το μεταφράσω θα το καταστρέψω: «There's a lover in the story / But the story's still the same / There’s a lullaby for suffering / And a paradox to blame / But it's written in the scriptures / And it's not some idol claim / You want it darker / We kill the flame». Και λίγο πιο μετά έρχονται τα τελευταία, τα πολύ σημαντικά του λόγια: «Magnified, sanctified / Be the holy name / Vilified, crucified / In the human frame / A million candles burning / For the help that never came / You want it darker / Hineni, hineni / I’m ready, my Lord».

Και ποιος στ’ αλήθεια μπορεί να εκστομίσει, ειδικά όταν νιώθει το τέλος να πλησιάζει, εκείνο το «Είμαι έτοιμος, Κύριέ μου»; Σκέφτομαι σχεδόν κανένας, εκτός αν είναι σπουδαίος άνθρωπος και ακόμη σπουδαιότερος ποιητής…