50 χρόνια hip hop: 50 ιστορικά albums

Μια λίστα-γιορτή για το δημοφιλέστερο μουσικό είδος της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, το hip hop, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει κι άλλα 50 άλμπουμ και να στέκει μια χαρά ως πρόταση για ηχητικές εξερευνήσεις στο ραπ φάσμα.

Οι επιλογές τοποθετήθηκαν ημερολογιακά και όχι αξιολογικά, ώστε να δίνουν συνάμα και την εντύπωση ενός χρονικού, το οποίο ξετυλίγεται από τη δεκαετία του 1970 ως και τις δικές μας μέρες.

Ο μόνος «κόφτης» που μπήκε είναι ότι σε κάθε καλλιτέχνη αντιστοιχεί μόνο μία δισκογραφική επιλογή, ώστε, λόγω της εορταστικής περίστασης, να προκριθεί ο πλουραλισμός του χώρου.

The Sugarhill Gang: Rapper's Delight [1979]
Παρότι single και όχι άλμπουμ, συμπεριλαμβάνεται τιμητικά, γιατί ήταν εδώ, χάρη στον εναρκτήριο στίχο «I said-a hip, hop» όπου βαφτίστηκε ο γενναίος νέος κόσμος που ξεπήδησε το 1973 χάρη στις ενέργειες των DJ Kool Herc & Coke La Rock. Αποκτώντας και δισκογραφική έκφανση, μα και άμεση αναγνωρισιμότητα στο mainstream top-40.

Afrika Bambaataa: Looking For The Perfect Beat [1980-1985]
Κλέβουμε πάλι, προτείνοντας μια συλλογή, όμως είναι εδώ όπου θα βρείτε μαζεμένη όλη την αποσπασματική κοσμογονία μιας θεότρελης πενταετίας. Η οποία έμελλε να δώσει σχήμα και μορφή στο ανατέλλον χιπ χοπ χάρη σε singles τεράστιας σημασίας σαν το «Planet Rock» (1982), αλλά και να το θεμελιώσει, παράλληλα, ως κουλτούρα αυτο-έκφρασης.

Run-DMC: Run-DMC [1984]
«It's Like That»: δεν είναι δισκάρα, ούτε το καλύτερό τους άλμπουμ. Είναι όμως μια δουλειά με ασύγκριτη σημασία για τη διαμόρφωση του hip hop, η πρώτη στα χρονικά που φιλοδόξησε να στηριχτεί σε έναν μουσικά πιο περιπετειώδη ήχο, αλλά και σε στίχους πρόθυμους να σχολιάσουν την κοινωνική κατάσταση της Αμερικής.

Beastie Boys: Licence To Ill [1986]
Πόσο κοντά μπορούσε να πλησιάσει το hip hop στο κυρίαρχο rock, στα 1980s; Η απόσταση δεν ήταν μικρή, αλλά οι Beastie Boys (οι οποίοι είχαν hardcore punk ρίζες) την έκαναν να μοιάζει ένα τσιγάρο δρόμος, παραδίδοντας εκρηκτικά διαχρονικό ραπ, με κιθάρες και ντραμς. Συμμετέχει και ο Kerry King των Slayer.

MC Lyte: Lyte As A Rock [Απρίλιος 1988]
Πριν γίνει επίκαιρο να συζητάμε για γυναίκες ράπερ και για την ενδυνάμωση του θηλυκού στοιχείου σε μια (φουλ) ανδροκρατούμενη κουλτούρα, υπήρχε η MC Lyte. Με σύνθετες αφηγήσεις και με έναν φλεγόμενο μαύρο φεμινισμό, που δεν έπαψε να εμπνέει, χάρη σε τραγούδια σαν το ομώνυμο του άλμπουμ ή το «Paper Thin».

Public Enemy: It Takes A Nation Of Millions To Hold Us Back [Ιούνιος 1988]
Έργο-ορόσημο για τη μουσική ιστορία και βασικός λόγος που το hip hop απόκτησε αίγλη στα μάτια του λευκού κοινού ήδη από τη δεκαετία του 1980. Ευφυές, επαναστατικό, ποιητικό και ριζοσπαστικό, το άλμπουμ των Public Enemy επηρέασε ακόμα και τις Bikini Kill, καθιστώντας τον Chuck D μία από τις σημαντικότερες φιγούρες στις Η.Π.Α. του 20ού αιώνα.

Eric B. & Rakim: Follow The Leader [Ιούλιος 1988]
Εντυπωσίασαν μεν και στο ντεμπούτο τους, ήταν όμως στο δεύτερό τους βήμα όπου έκαναν πιο συνεκτική την πρότασή τους –με τον Rakim, παράλληλα, να ξεδιπλώνει ακόμα πιο πειστικά το στιχουργικό του ταλέντο. Μιλάμε για «Lyrics Of Fury», όνομα και πράγμα, που έκαναν κάποιους να τον παραλληλίσουν με τον Bob Dylan.

N.W.A.: Straight Outta Compton [Αύγουστος 1988]
Το «Q» το αποκάλεσε οπισθοδρομική κουταμάρα και το σοφιστικέ κοινό, που φλέρταρε τους Public Enemy, σοκαρίστηκε από την ωμότητα του «Fuck Tha Police». Εδώ, όμως, συστηθήκαμε με τον Dr. Dre. Κι εδώ γεννήθηκε το αρχέτυπο της gangsta rap σχολής, ξερνώντας την απελπισία των αμερικάνικων φτωχοσυνοικιών με έναν τρόπο ακραία επιδραστικό. (Διαβάστε τη συνέντευξη του ελληνοαμερικανού φωτογράφου Ithaka Darin Pappas στην ATHENS VOICE, που φωτογράφισε πρώτος το 1988 το hip hop συγκρότημα N.W.A).

De La Soul: 3 Feet High And Rising [1989]
Θεμέλιος λίθος για ένα alternative στιλ διακριτό και από τους Public Enemy και από τους N.W.A. της εποχής, φανέρωσε διαφορετικούς hip hop δρόμους και προοπτικές σε ανύποπτο χρόνο. Δείχνοντας ότι το είδος μπορούσε να οδεύσει προς καλλιτεχνικές αναζητήσεις και δίχως να μείνει δεμένο στο κοινωνικό υπόβαθρο το οποίο το γέννησε.

Ice Cube: AmeriKKKa's Most Wanted [1990]
Δεν ήταν μόνο ο Dr. Dre που ξεπήδησε από τους N.W.A.: πριν τη δική του ανάδειξη, ήταν ο Ice Cube που εντυπωσίαζε. Στο «AmeriKKKa's Most Wanted», ειδικά, γοήτευσε ακόμα και εχθρούς του gangsta rap με τη σκληροτράχηλη ποιητική με την οποία μίλησε για τους πολέμους των συμμοριών και τον ρατσισμό.

Gang Starr: Step In The Arena [Ιανουάριος 1991]
Στη θέση του θα μπορούσαν να βρίσκονται τουλάχιστον δύο ακόμα άλμπουμ από όσα έφτιαξε μαζί το θρυλικό δίδυμο Guru & DJ Premier. Όμως ήταν εδώ όπου απόσταξαν την ηχητική και στιχουργική τους τέχνη με τρόπο που και τη boom bap αισθητική καθόρισε, αλλά και τα τόσο χαρακτηριστικά τους jazz beats.

The Geto Boys: We Can't Be Stopped [Ιούλιος 1991]
Πιονέροι του southern rap στιλ, πριν το «εκπολιτίσουν» οι OutKast στέλνοντάς το στη μαζική επιτυχία, έγιναν διαβόητοι για τον γλαφυρό τρόπο με τον οποίον σκιαγραφούσαν στιχουργικά τη βία και το σεξ, εμπνέοντας στην πορεία τους πάντες. Εδώ βρίσκεται και το πιο διάσημο τραγούδι τους, το «Mind Playing Tricks On Me».

A Tribe Called Quest: The Low End Theory [Σεπτέμβριος 1991]
Ένα υπέροχο τεκμήριο για την επινοητικότητα του Q-Tip, ο οποίος πάντρεψε τον πιο χαλαρό και εναλλακτικό ήχο του γκρουπ που είχε ήδη δώσει το «Can I Kick It?» με επιλεγμένα jazz samples. Δημιούργησε, έτσι, μια μινιμαλιστική και σοφιστικέ αισθητική, που έδειξε τους ορίζοντες όπου μπορούσε να ταξιδέψει το hip hop.

Dr. Dre: The Chronic [1992]
Δίσκος-σεισμός, που άλλαξε όλο το hip hop τοπίο, ανοίγοντας διάπλατα τις θύρες της λεγόμενης golden era. Τσουπωτά beats ξεσηκωμένα από την κληρονομιά των Parliament και των Funkadelic, ανυπέρβλητη παραγωγή, αδιαπραγμάτευτα gangsta ύφος, στυγνός κοινωνικός ρεαλισμός, αλλά κι ένας φοβερός Snoop Dogg, που έκανε άμεση αίσθηση με τον τρόπο που ράπαρε.

Cypress Hill: Black Sunday [Ιούλιος 1993]
Η ιστορία έγραψε την παρέα αυτή σαν το πρώτο latin hip hop συγκρότημα που άγγιξε το πολυπλατινένιο στάτους. Είναι ακριβές, αλλά δεν μας λέει κάτι για το πόσο συναρπαστικοί, μα και πόσο διαφορετικοί ήχησαν τότε στα 1990s, όταν έκαναν κόσμο και κοσμάκη να χτυπιέται με το «Insane In The Brain». (Διαβάστε τη συνέντευξη των Cypress Hill στην ATHENS VOICE με αφορμή το πρόσφατο άλμπουμ τους «Back In Black»)

Wu-Tang Clan: Enter The Wu-Tang (36 Chambers) [Νοέμβριος 1993]
Κλίμα κατήφειας, αφτιασίδωτος κοινωνικός νατουραλισμός, αίσθηση αληθινού κινδύνου (το FBI παρακολουθούσε τους Wu-Tang Clan, ως το 2004), αθάνατες κομματάρες σαν το «C.R.E.A.M.», φρέσκια λογική παραγωγής και ξεχωριστές προσεγγίσεις στο ερμηνευτικό flow. Έτσι χτίστηκε ο πιο θρυλικός hip hop δίσκος μετά με το «It Takes A Nation Of Millions To Hold Us Back».

Snoop Dogg: Doggystyle [Νοέμβριος 1993]
Χάρη στον Dr. Dre, έγινε σούπερ σταρ ήδη πριν βγάλει πρώτο άλμπουμ. Και παραμένει ένας πολύ αναγνωρίσιμος ράπερ λόγω της «καπνισμένης» του φωνής και του λακωνικού, χαλαρού στιλ με το οποίο ριμάρει. Όλοι οι δίσκοι του, ωστόσο, παραμένουν αμφιλεγόμενοι, θεωρούμενοι υποθέσεις που ακροβατούν ανάμεσα σε ύψη και βάθη. Πλην αυτού.

Queen Latifah: Black Reign [Νοέμβριος 1993]
Μπορεί να ακολούθησε την πρωτοπόρο MC Lyte, μπορεί να έρεπε προς την τζαζ που θα την απασχολούσε αργότερα, πάντως στα τέλη 1980s/αρχές 1990s ήταν η δική της εικόνα και το δικό της τσαγανό που επικοινώνησαν στο διεθνές mainstream ότι περίοπτη θέση στη ραπ κουλτούρα μπορούσαν να έχουν και οι γυναίκες.

MC Solaar: Prose Combat [Φεβρουάριος 1994]
Η διεθνοποίηση του hip hop δεν γέννησε μόνο το ελληνικό ραπ, αλλά και την περίοπτη σκηνή της Γαλλίας. Δειγματοληπτικά, αφήνουμε εκτός τους Suprême NTM και τον Rocé και στεκόμαστε στη μορφή αυτή από τη Σενεγάλη, η οποία έβαλε γερά τη γαλλική γλώσσα στο όλο παιχνίδι, ήδη από τα «χρυσά» 1990.

Nas: Illmatic [Απρίλιος 1994]
Αν ορίσουμε το hip hop ως «beats & rhymes», δύσκολα βρίσκεις ιδανικότερο συνδυασμό από αυτόν που έπλασε ο Nas στο πολυσυζητημένο του και αριστουργηματικό ντεμπούτο, έχοντας τις πλάτες του DJ Premier, του Pete Rock, του Q-Tip και του Large Professor. Αφάνταστα επιδραστικός δίσκος, παραμένει αειθαλές σύμβολο της East Coast αισθητικής.

The Notorious B.I.G.: Ready To Die [Σεπτέμβριος 1994]
Το σφράγισε μεν η βάναυση δολοφονία του δημιουργού του, όμως εκείνο που τσιμέντωσε τη φήμη του ήταν ότι μετέφερε αυτοβιογραφικώς το κλίμα που επικρατούσε στα μη προνομιούχα πεζοδρόμια του Μπρούκλιν, με τρόπο ικανό να χωθεί και στα ραδιόφωνα της εποχής – τομέας όπου έβαλε το χεράκι του και ο Puff Daddy.

Mobb Deep: The Infamous [Απρίλιος 1995]
«I'm only nineteen, but my mind is old»: ένας στίχος-καθρέφτης για το ποιοι υπήρξαν οι Prodigy & Havoc στα φόρτε της νιότης και της ραπ δημιουργικότητάς τους. Τότε, δηλαδή, που αποτυπώθηκαν ως οι πιο street από όλους σχεδόν τους συνοδοιπόρους, ξαναμοιράζοντας την τράπουλα της hardcore πλευράς του αμερικάνικου hip hop.

Raekwon: Only Built 4 Cuban Linx… [Αύγουστος 1995]
«Ιερό δισκοπότηρο του street rap» το έχει αποκαλέσει ο Pusha T, ποιοι είμαστε εμείς να τον αμφισβητήσουμε; Χτισμένο στην κληρονομιά των Wu-Tang Clan, αλλά με μαφιόζικο στιλιζάρισμα, παραμένει το διασημότερο προσωπικό άλμπουμ που κυκλοφόρησε μέλος τους, αλλά κι ένα σθεναρό υπόδειγμα για το σοβαρό στιχουργικό βάθος της hip hop κουλτούρας.

Genius/GZA: Liquid Swords [Νοέμβριος 1995]
Με δεδομένες τις δάφνες των Wu-Tang Clan, ο GZA έφτιαξε το πιο μεστό κι απολαυστικό άλμπουμ της προσωπικής του πορείας. Γεμίζοντάς το με ρίμες-έκπληξη για το έγκλημα, το σκάκι και τη φιλοσοφία, αλλά και με samples αντλημένα από την jidaigeki ταινία «Shogun Assassin» (που θα επηρέαζε το ταραντινικό «Kill Bill»).

2Pac: All Eyez On Me [Φεβρουάριος 1996]
Το τελευταίο του άλμπουμ πριν δολοφονηθεί (κι αυτό με το θρυλικό «California Love») αποδείχθηκε διαμάντι της gangsta rap έκφρασης και της West Coast αισθητικής. Μόλις αποφυλακισμένος, ο 2Pac δίνει ρέστα σκιαγραφώντας τα πάνω και τα κάτω ενός αληθώς thug βίου, κάνοντας ακόμα και τις ατέλειωτες καυχησιολογίες του να ακούγονται θελκτικές.

The Fugees: The Score [Φεβρουάριος 1996]
Σχεδόν από το πουθενά, οι Wyclef Jean, Lauryn Hill & Pras Michel ανακάτεψαν το alternative hip hop με τη soul και το R'n'Β, καταλήγοντας σε έναν δίσκο με εθιστικά beats, samples από Enya και μια φωνητικώς θεσπέσια Hill, η οποία έδωσε νέα ζωή στο «Killing Me Softly» της Lori Lieberman.

DJ Shadow: Endtroducing..... [Σεπτέμβριος 1996]
Κανείς δεν αποτύπωσε πιο συναρπαστικά το hip hop ως μια intstrumental μουσική τέχνη που μπορεί να μεταμορφώσει κατά το δοκούν ακόμα και samples προερχόμενα από Metallica ή Tangerine Dream. Μπορεί λοιπόν ο DJ Shadow να ανήκει περισσότερο στην electronica, εδώ όμως συνεισέφερε έναν δίσκο σημαντικό και για τα δύο είδη.

Lil' Kim: Hard Core [Νοέμβριος 1996]
Πίσω από υπερπροβαλλόμενες σταρ σαν τη Nicki Minaj και την Cardi B στέκει ένα ανώτερο πρότυπο, αυτό της Νεοϋορκέζας Lil' Kim. Κι εδώ, υπό την υψηλή επιστασία του Notorious B.I.G., τα σπάει: ριμάρει για σεξ και για χρήμα, σαμπλάρει Sylvester και τολμά να αυτοσυστήνεται ως «Mae West του hip hop».

Missy Elliott: Supa Dupa Fly [1997]
Μπορεί να κέρδισε τη μεγάλη διεθνή φήμη αργότερα, όμως ήταν χάρη στο ντεμπούτο της που εκπροσώπησε με πειθώ ένα διαφορετικό μοντέλο ραπ θηλυκότητας από αυτό που προβαλλόταν στον gangsta κανόνα, λόγω της αφαιρετικής της στιχουργικής, των παραγωγών του Timbaland και της σημαντικής αίσθησης που έκαναν τραγούδια σαν το «The Rain».

DMX: It's Dark And Hell Is Hot [Μάιος 1998]
Καιρό μετά, ο Nas χαρακτήρισε το 1998 ως τη χρονιά «που ο DMX κατέκτησε τον κόσμο». Τέτοια ήταν η αίσθηση που άφησε το άγριο flow του Νεοϋορκέζου ράπερ (π.χ. στο «Ruff Ryders' Anthem»), το οποίο συμπορεύτηκε με αποσκελετωμένα, ελλειπτικά beats και διηγήσεις περί προδοσίας και εκδίκησης δοσμένες με άφιλτρο νατουραλισμό.

OutKast: Aquemini [Σεπτέβριος 1998]
Ο André 3000 και ο Big Boi πέρασαν στη μαζική συνειδητότητα λίγο πιο μετά (χάρη στο «Stankonia» του 2000 και σε σουξεδάκια σαν το «Ms. Jackson»), όμως ήταν εδώ όπου έκαναν τα πραγματικά μεγάλα τους κόλπα, ραφινάροντας τη southern προσέγγιση στο hip hop και ξετυλίγοντας μια θαυμαστή παλέτα ηχητικών ιδεών.

Black Star: Mos Def & Talib Kweli Are Black Star [Σεπτέμβριος 1998]
Οι ρίζες της σύγχρονης, conscious όψης του είδους, αλλά και της γραφής καλλιτεχνών σαν τον Kendrick Lamar βρίσκονται στη συνεργασία του Mos Def με τον Talib Kweli. Οι οποίοι οραματίστηκαν εδώ ένα hip hop μητροπολιτικό, κοινωνικά συνειδητοποιημένο, μα απομακρυσμένο από τις γκέτο κομπορρημοσύνες και τους στίχους για φράγκα και bitches.

The Roots: Things Fall Apart [1999]
Το συγκρότημα από τη Φιλαδέλφεια μετρά πολλές γερές δουλειές, είναι όμως εδώ όπου βρήκε το γκρουβαριστό του μομέντουμ, συσπειρώνοντας όσους είχαν μπουχτίσει από την καυχησιολογία και τον ρεαλισμό των γκέτο, επιθυμώντας ένα διαφορετικό hip hop: πιο σοφιστικέ, πιο διαταξικής απεύθυνσης, ικανό να ανοίξει διάλογο με τις ρίζες της μαύρης Αμερικής.

Ghostface Killah: Supreme Clientele [Φεβρουάριος 2000]
Ένας ακόμα Wu-Tang Clan σε σόλο βήμα, μία ακόμα δουλειά που βρήκε άμεση κριτική και εμπορική αποδοχή. Εκλεκτά «μαύρα» samples (Solomon Burke, Isaac Hayes κ.ά.), πλουραλιστική παραγωγή, αρκούντως συναισθηματικό flow και δουλεμένη στιχουργική, από έναν ράπερ που κατέθεσε κι άλλους ωραίους δίσκους, αλλά κανέναν με το supreme βεληνεκές του συγκεκριμένου.

Eminem: The Marshall Mathers LP [Μάιος 2000]
Είναι αδύνατον να κλείσεις σε 50 λέξεις το σοκ και δέος που προκάλεσε ο Eminem στις αρχές του 21ου αιώνα, όντας και λευκός και φοβερός ράπερ και ικανός για κομματάρες σαν τα «The Real Slim Shady», «Stan» και «The Way I Am». Αν στο έλεγαν, θα στοιχημάτιζες ότι δεν γίνεται.

Jay-Z: The Blueprint [2001]
Δεν έχει βέβαια το «99 Problems», πάντως είναι εδώ, στο πρώτο από τα τρία Blueprints, όπου απογειώθηκαν οι υποσχέσεις που άφησε ο Jay-Z στο ντεμπούτο «Reasonable Doubt». Ραφιναρισμένη στιχουργική, γέφυρες με τη soul, μα και αίσθηση μιας Νέας Υόρκης που έμελλε να αλλάξει ραγδαία, λόγω των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου. (Δείτε το φωτορεπορτάζ του Χρήστου Κισατζεκιάν στην ATHENS VOICE από τη μία και μοναδική συναυλία του Jay–Z στην Αθήνα το 2006)

Dizzee Rascal: Boy In Da Corner [2003]
«Να ακούμε grime στις αυλές των σπιτιών» ράπαρε στα καθ’ ημάς ο ΛΕΞ, δείχνοντας ότι, με κάποιον τρόπο, αυτό το τέκνο του βρετανικού garage βρήκε συνάφεια με το hip hop, οδηγώντας και στο επίκαιρο drill. Γκράντε, βέβαια, δεν το λες. Πάντως ο Dizzee Rascal καθιερώθηκε ως κήρυκας του όλου στιλ.

Madvillain: Madvillainy [2004]
Ο μασκοφόρος MF Doom από τα ανατολικά και ο Madlib από την Καλιφόρνια, δίνουν νέα ζωή και περιεχόμενο στο alternative hip hop. Τόλμη, έμπνευση, underground χαρακτήρας και σπάνια χημεία υπήρξαν τα μεγάλα όπλα αυτής της μίας και μοναδικής συνεργασίας, που σάρωσε στις κριτικές, όχι όμως και στα charts της εποχής.

Dälek: Absence [2005]
Πλέον το «experimental» hip hop είναι πυκνοκατοικημένος τόπος, στα 00s, όμως, πριν καν σχηματιστούν περιπτώσεις τύπου Death Grips, ήταν οι Dälek που έσπρωξαν τα δεδομένα προς νέες, αναπάντεχες περιπέτειες. Υιοθετώντας έναν θεοσκότεινο, ζοφερό ήχο με εμφανείς industrial επιρροές, που τους έφερε να συνεργαστούν μέχρι και με τους kraut πιονέρους Faust.

J Dilla: Donuts [Φεβρουάριος 2006]
Το ότι ηχογραφήθηκε όσο ο μαέστρος των beats από το Ντιτρόιτ βρισκόταν ετοιμοθάνατος στο νοσοκομείο, αποτελεί ακλόνητο τεκμήριο της μουσικής του ευφυΐας. Ξέροντας δηλαδή ότι το τέλος πλησιάζει, κατόρθωσε και χώρεσε εδώ όλη του τη φαντασία, καθώς και την οπτική του πάνω στον ήχο και στη φύση του hip hop.

Clipse: Hell Hath No Fury [Νοέμβριος, 2006]
Σφυρηλατημένο στον θυμό και στην απελπισία που βίωναν τότε οι Pusha T & No Malice, το τρίτο τους άλμπουμ απόκτησε απροσποίητη σκοτεινιά, η οποία έδεσε υποδειγματικά με μια γλαφυρή στιχουργική περί δρόμων και ναρκωτικών. Αλλά και με τη φανταστική παραγωγή των Neptunes, με τις απλωτές ενορχηστρώσεις και τα παραμορφωμένα synths.

M.I.A.: Kala [Αύγουστος 2007]
Το παγκόσμιο πρόσωπο του hip hop στα πιο μαχητικά και πολυσυλλεκτικά του. Τα αμερικάνικα διδάγματα θρέφουν μια φωνή διαμαρτυρίας που έρχεται να ραπάρει για τον κόσμο αυτών που καταφτάνουν ως μετανάστες στη Δύση, πάνω από beats τα οποία αξιοποιούν ρυθμούς από τις λαϊκές μουσικές της Ινδίας και της Σρι Λάνκα.

Lupe Fiasco: The Cool [Δεκέμβριος 2007]
Από τους ποιοτικότερους ράπερ που σήμερα βρίσκονται γύρω στα 40, στον δίσκο που ήρθε στο σωστό τάιμινγκ, σε μια μεταβατική περίοδο, όπου το hip hop αναζητούσε νέο βηματισμό μετά τη golden era. Έτσι, εκτιμήθηκε δεόντως τόσο η «φωτιά» του στο μικρόφωνο, όσο και η ευρεία παλέτα της κοινωνικοπολιτικής του στιχουργικής.

Kanye West: My Beautiful Dark Twisted Fantasy [2010]
Samples από Mike Oldfield και King Crimson, συνεργασίες με John Legend και Bon Iver, πολλές φρέσκιες ιδέες, ευφυείς μελωδίες. Ο δίσκος που οριοθέτησε το hip hop ως τη διεθνή μαύρη ποπ μιας καινούριας εποχής, κάνοντάς το θελκτικό (και) στα λευκά, indie ακροατήρια, τα οποία έπιναν νερό στο όνομα του Pitchfork.

Drake: Take Care [2011]
Μας αρέσει δεν μας αρέσει το τόσο μπουρδούκλωμα με το R'n'B και την ποπ, ο Καναδός κύκλωσε εδώ μια σχολή απαλού, χαλαρού και προσωποκεντρικού ραπ, που βρήκε τεράστια απήχηση στη νεολαία των καιρών μας. Ακόμα κι αν στέκεσαι εναντίον, είναι εδώ όπου πρέπει να σπουδάσεις για να ξέρεις το γιατί.

Kendrick Lamar: Good Kid, m.A.A.d City [2012]
Οι Η.Π.Α. από το μετερίζι των υποβαθμισμένων προαστίων των μεγαλουπόλεών τους, όπως τις έκρινε ένας 25άρης των πρόσφατων καιρών. Μπορεί να μην είναι ο πιο διάσημος και συζητημένος δίσκος του Καλιφορνέζου ράπερ, αλλά είναι ο μουσικά πιο άρτιος, στον οποίον αστράφτουν οι ρητορικές του στρατηγικές και η σκεπτομένη στιχουργική του.

Run The Jewels: Run The Jewels 2 [2014]
Τους ξέραμε ως μεμονωμένα αξιόλογους τους El-P & Killer Mike, όμως ήταν στο Run The Jewels πλαίσιο όπου ξετύλιξαν πλήρως το επίπεδο της ραπ τέχνης τους. Και ήταν στο δεύτερο ειδικά άλμπουμ όπου φάνηκε η ζηλευτή μεταξύ τους χημεία και η εξωστρεφής, σύγχρονη και πολυσυλλεκτική τους άποψη περί hip hop.

Playboi Carti: Die Lit [2018]
Ό,τι κι αν σούρνουμε στην όλη έκφραση για τα καμώματά της, αν είναι να ακούσετε έναν trap δίσκο, που όμως θα σας ρίξει στα βαθιά, είναι αυτός εδώ. Ο οποίος έκανε τέτοια αίσθηση, ώστε οδήγησε κάποιους (ευφάνταστους) Αμερικανούς διανοητές να αναζητήσουν διασυνδέσεις με την κοινωνική πραγματικότητα πίσω από το punk.

Clipping: Visions Of Bodies Being Burned [2020]
Το τραχύ τους hip hop με τις Three 6 Mafia και Geto Boys ρίζες και τις αναφορές στους My Bloody Valentine και στη musique concrète, αποδεικνύει τι φύτρωσε εκεί όπου έσπειραν μια δεκαετία πριν οι Dälek. Από τα πιο ιδιαίτερα πράγματα που μπορείς να ακούσεις στο underground των ημερών μας.

Mach-Hommy: Pray For Haiti [2021]
Με το hip hop να έχει (παρα)ανακατευτεί με την ποπ, εναπόκειται στην παραγωγή της Griselda Records να κρατήσει κάποια μπόσικα. Οι Westside Gunn & Benny The Butcher φιγουράρουν συχνότερα ως ονόματα αναφοράς, προσωπικά όμως θα σταθώ σε αυτόν τον MC με τις πολύπλοκες, απαιτητικές ρίμες και το κάπως λοξό ραπάρισμα.