Μαρία Παπαγεωργίου: Είμαι έτοιμη για γκάζι, για ταξίδια μακρινά

Κάνει παράξενους κύκλους η ζωή. Πρωτάκουσα τη φωνή της Μαρίας στην πρώτη-πρώτη εποχή, όταν τραγουδούσε τα τραγούδια του Αλέξανδρου Εμμανουηλίδη. Είχε κάτι πολύ φρέσκο αυτό που τα δύο αυτά παιδιά έφερναν εκεί πίσω στο 2010. Εκείνη την εποχή έκανα εκπομπές στο Δεύτερο Πρόγραμμα κι ένα από τα πράγματα που θεωρούσα αναγκαίο, ήταν να ανακαλύπτω καινούργια πράγματα στο ελληνικό τραγούδι. Το κλείσιμο της ΕΡΤ, τρία χρόνια αργότερα ήταν τόσο τραυματικό, που για πολύ καιρό δεν είχα διάθεση να εμβαθύνω σε οτιδήποτε καινούργιο. Άκουγα αποκλειστικά δίσκους βαθιά βιωμένους και αγαπημένους. Ποιος ο λόγος να ανακαλύψεις κάτι ή να εμβαθύνεις σε κάτι όταν δεν έχεις τρόπο να το μοιραστείς, άλλωστε;

Ευτυχώς, οι δύσκολες καταστάσεις δεν κρατούν για πάντα. Όταν κυκλοφόρησε η «Μνήμη» -ήμασταν ήδη στο 2016- την αγόρασα σε βινύλιο με το που την είδα. Κι από τότε κράτησα σταθερή επαφή με τα πράγματα που έκανε η Μαρία. Αν έχει κάτι ενδιαφέρον σ’ αυτή τη ζωή, είναι οι αλλαγές. Οι αλλαγές στον τρόπο που πορεύεται ο καλλιτέχνης, οι αλλαγές στον τρόπο που ακούει ο ακροατής αλλά και οι αλλαγές στον τρόπο που κινείται η μουσική.

Αν στην αρχή η Μαρία Παπαγεωργίου ήταν για μένα ένας από τους καλύτερους δρόμους ανανέωσης του έντεχνου, σήμερα που με απασχολούν λιγότερο τέτοιου είδους ζητήματα, λατρεύω την οικειότητα που έχει με τον Tim Buckley όταν διασκευάζει το «Phantasmagoria In Two», την ευαισθησία με την οποία εκφέρει κάθε λέξη στα τραγούδια που ερμηνεύει, τη συνεργασία με τον Seba Campos, την τρυφερότητά της, τον υπέροχο τρόπο που διασκευάζει Παυλίδη, το κίτρινο μικρό αυτοκίνητό της, τις εκπομπές της στο Δεύτερο και τη μετατροπή των τζιτζικιών σε μουσικό όργανο στον «Μόχα».

Φτάνει αγχωμένη στο café της συνάντησής μας κι αρχίζουμε να μιλάμε για το πέρασμα του χρόνου, για τα αεροπλάνα, για τους φόβους, για την εποχή που πέρασε και κυρίως για εκείνη που θα ‘ρθει, ένα «απόγευμα ζεστό» ας πούμε…

Ποια είναι η πρώτη στιγμή που θυμάσαι μουσική στη ζωή σου;
Να παίζουμε μαζί με τον μεγαλύτερο αδερφό μου όλο το «Χαράτσι» του Νίκου Παπάζογλου, αυτός στο πιάνο και εγώ στο τουμπερλέκι. Ασταμάτητα. Μέχρι να μας κάνει παρατήρηση το κάτωθεν διαμέρισμα.

Νιώθεις ακόμα παιδί των Γρεβενών ή είσαι πλέον παιδί της Αθήνας;
Είμαι ένας μετανάστης στο κλεινόν άστυ, που προσπαθώ να φτιάξω εδώ και χρόνια το χωριό μου μέσα του. Τα τελευταία χρόνια το έφτιαξα στο Παγκράτι.

Τραγουδάς, διδάσκεις φωνητική, συμμετέχεις σε παιδικές παραστάσεις. Ποια είναι η κύρια ιδιότητα που δηλώνεις;
Μουσικός και δασκάλα φωνητικής.

Τι σημαίνει για σένα το να τραγουδάς;
Να αναπνέω.

Το να διδάσκεις;
Το να βοηθάω τους άλλους να αναπνεύσουν.

Στη Φωνητική τι διδάσκεται και τι όχι;
Διδάσκεται ο δρόμος του να βγάλεις το καλύτερο απόσταγμα που έχεις, πάνω σε αυτό που πραγματικά αξίζεις και αγαπάς.

Τι σημαίνει παίζω, τραγουδάω, κάνω οποιαδήποτε performance μπροστά σ’ ένα παιδί;
Σημαίνει ότι δεν μπορείς να προσποιηθείς κάτι που δεν το πιστεύεις, δεν μπορείς να θεωρείς τον εαυτό σου καταξιωμένο ή πετυχημένο γιατί τα παιδιά ούτε το γνωρίζουν, ούτε ενδιαφέρονται γι’ αυτό. Αναμετριέσαι με το παιχνίδι της τέχνης, του ευφυούς ψέματος δηλαδή, που μεταφέρεις στα παιδιά, τα οποία και πρέπει να πείσεις ότι είναι αλήθεια. Πρέπει να έχεις πείσει πολύ καλά τον εαυτό σου πριν για αυτό.

Ποια στιγμή σου στο τραγούδι θεωρείς πιο σημαντική;
Αυτή που βλέπεις έστω και ένα ζευγάρι μάτια να σε κοιτούν και νιώθεις ότι έχεις προσφέρει κάτι. Αυτό το αθόρυβο «ευχαριστώ». Ποτέ δεν ξέρεις ακριβώς τι νιώθει ο άλλος, όμως πετάω στον ουρανό εκείνη την ώρα.

Τι σημαίνει για σένα «διασκευάζω ένα τραγούδι»; Ποιες διασκευές θεωρείς επιτυχημένες;
Πετυχημένη διασκευή, κατά τη γνώμη μου, είναι όποια φέρει μια δεύτερη ανάγνωση σε ένα τραγούδι και ο κόσμος μπορεί να συνδεθεί και το αγαπήσει. Αν ο κόσμος ταυτιστεί, τότε καλώς έγινε. Αν αισθητικά εμένα ή εσένα μας αρέσει, είναι άλλο θέμα.

Τι σημαίνει επίσης «καλή ερμηνεία»;
Δεν πιστεύω ότι υπάρχει καλό και κακό τραγούδισμα. Υπάρχει το αρμονικό τραγούδισμα, αυτό που η ψυχή, ο νους και η φωνή βρίσκουν τη σωστή δόνηση.

Ο Παυλίδης σου πάει. Έχεις κάνει τρία τραγούδια που αγαπήθηκαν πολύ. Τον έχεις γνωρίσει;
Ήθελα εδώ και χρόνια να του στείλω ένα μήνυμα να τον ευχαριστήσω γιατί πραγματικά από μια συγκυρία ο «Κηπουρός»  του έγινε ίσως το πιο αγαπημένο τραγούδι των ακροατών μου. Τον γνώρισα πριν ένα χρόνο στις διακοπές μου στην Ερεσσό. Ήρθε για συναυλία και είπαμε τον Κηπουρό παρέα. Η πιο ιδανική γνωριμία!

Τον Θεοδωράκη όμως τον γνώρισες νωρίς-νωρίς, έτσι δεν είναι;
Ναι - και στον μαέστρο μας ντρεπόμουν να στείλω τη διασκευή του «Ξημερώνει». Όταν επικοινώνησα μετά από χρόνια μαζί του, έμελλε να ζήσω -πέραν της δισκογραφικής μας συνεργασίας- απίστευτες στιγμές στο πλάι του. Ίσως είναι το μεγαλύτερο δώρο μου έως τώρα στη μουσική μου πορεία.

Με τον Seba Campos πώς προέκυψε η συνεργασία; Πόσο εύκολο ήταν να εισχωρήσεις σ’ ένα ιδίωμα που δεν σου ήταν οικείο;
Χρωστώ τη συνεργασία στον παραγωγό Αντώνη Βιλλιώτη που μας σύστησε. Μου ήταν παράξενο να γράψω μελωδική γραμμή πάνω σε μια μόνο συγχορδία που κρατά τέσσερα λεπτά, όμως έτσι στήνονται τα organic house τραγούδια. Μετά μπήκαν και οι στίχοι της Δήμητρας Σιούκα, άρχισε το τραγούδι να παίζει στο Kosmos και σε clubs που, πίστεψε με, αν με ρωτούσες λίγα χρόνια πριν θα σου έλεγα «αποκλείεται»!

Ποιες συνεργασίες συναντήσεις με άλλους μουσικούς νιώθεις να σ’ έχουν σημαδέψει;
Η μονάκριβή μου Τάνια Τσανακλίδου που μπήκε στη ζωή μου πρόσφατα. Η αγάπη που έχω πάρει από τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου με κάνει να κλαίω, αλήθεια. Το να μπαίνω στο σπίτι της Μαρίας Φαραντούρη, να κάθομαι στο πιάνο του Θάνου Μικρούτσικου, να μιλάω με τον Φοίβο Δεληβοριά και τη Μάρθα Φριντζήλα. Είναι σαν να μου παραδίδεται μια σκυτάλη, νιώθω ευθύνη και χαρά.

Με ποιον θα ήθελες να συνεργαστείς και δεν έχει γίνει ακόμα;
Με τον Γιάννη Αγγελάκα, τον Θανάση Παπακωνσταντίνου, τον Σταύρο Ξαρχάκο, να κάνω μια παράσταση looping με τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, Bon Iver, Stromae, Ane Brun… Θα τους το πεις;

Τι νιώθεις να σε συνδέει με τον Tim Buckley;
Η έννοια του τραγουδοποιού, που όλα μπορούν να σταθούν με μια κιθάρα, μια μελωδία, έναν στίχο και μια φωνή. Αρκεί να βρεις την αρμονία.

Με την Beth Gibbons των Portishead;
Έλα ντε! Δεν ξέρω, αλήθεια.

Στο Δεύτερο Πρόγραμμα πώς ήταν να κάνεις εκπομπές; Σκέφτεσαι να το επαναλάβεις;
Δεν φαντάζεσαι πόσο. Αλλά απαιτεί χρόνο, αφοσίωση, ξέρεις πώς είναι το ραδιόφωνο. Είναι απίστευτα συγκινητικό ότι ακόμα στις συναυλίες έρχονται άνθρωποι όλων των ηλικιών και από όλη την Ελλάδα -αυτή είναι εξάλλου και η μεγάλη δύναμη της Ελληνικής Ραδιοφωνίας- και μου λένε για τις εκπομπές αυτές. Καλό είναι μάλλον να αφήνεις κάτι τη στιγμή που πρέπει. Οι εκπομπές γίνανε μέσα στην πανδημία. Μετά επέστρεψα στην βασική μου ιδιότητα, τις συναυλίες.

Υπάρχει μια τραγουδοποιία που θα χαρακτήριζες γυναικεία και αν υπάρχει ποια είναι τα χαρακτηριστικά της;
Σίγουρα ο γυναικείος ψυχισμός είναι διαφορετικός σε σημεία από τον αντρικό, νιώθω όμως ότι οι φυλετικές διαφορές στην εκφορά της τέχνης τείνουν να εκλείψουν - και αυτό μου αρέσει πολύ.

Ποια ζητήματα θεωρείς σημαντικά για μια νέα γυναίκα, σήμερα;
Να επαναπροσδιοριστεί ο ρόλος της στην κοινωνία με περισσότερη κατανόηση. Σήμερα μια μέση γυναίκα εργάζεται σκληρά και απαιτητικά, χωρίς ωστόσο στις περισσότερες περιπτώσεις να μπορέσει σε μια παραγωγική ηλικία, πχ των 35 χρόνων, να έχει εξασφαλίσει την ελάχιστη αίσθηση ασφάλειας, αφού ζει σε μια εποχή όπου οι εργασιακές μετακινήσεις είναι αναπόφευκτες, το σύστημα υγείας στην Ελλάδα ανύπαρκτο, το συνταξιοδοτικό αμφίβολο. Θα μου πεις, και για τους άνδρες δεν ισχύει αυτό; Φυσικά. Μια γυναίκα όμως που θέλει να κάνει οικογένεια, που πρέπει να φροντίζει ένα σώμα ορμονικά πιο ευαίσθητο, πώς μπορεί να φέρει φερ’ ειπείν ένα παιδί στον κόσμο; Στα 35 μου χρόνια έκανα κατάψυξη ωαρίων, μια κοστοβόρα διαδικασία και ψυχικά ελαφρώς επίπονη, μια και κανείς δεν μου είχε μιλήσει για το πιο φυσικό πράγμα που θα έπρεπε να κάνει κάθε γυναίκα μέχρι αυτή την ηλικία για να δώσει μια παράταση στον βιολογικό κύκλο της, αν δεν έχει τύχει ή δεν έχει νιώσει την ανάγκη μέχρι τότε να κυοφορήσει.

Και για έναν πολίτη;
Να επιδιώκει να ενημερώνεται καθημερινά, να ξεχωρίζει μέσα από τα χιλιάδες σκουπίδια πληροφοριών την αλήθεια, την ουσία, το απαραίτητο. Να αντιδρά στην παραβίαση των ελευθεριών του διπλανού του, να έχει την επίγνωση ότι αύριο θα χτυπήσουν τη δική του πόρτα. Επιστρέφει ο μέσος πολίτης λόγω εκφοβισμού και σε πολλές περιπτώσεις λόγω έλλειψης κριτικής σκέψης, σε φασιστικές αντιλήψεις. Ζούμε στο 2023 και ακόμα υπάρχουν χώρες που δεν δέχονται του ομοφυλόφιλους, χώρες που απαγορεύουν τις εκτρώσεις, που αθώοι θαλασσοπνίγονται, που η βιομηχανία των ζώων, αυτή η κτηνωδία ανθεί, που είναι και από τους πιο βασικούς λόγους τις κλιματικής αλλαγής, και κάνουμε κάθε μέρα στο δείπνο μας ότι δεν τη βλέπουμε. Δεν είναι εύκολο να ορίσουμε την ηθική μας ως πολίτες, και εγώ δυσκολεύομαι, όμως πρέπει να πέφτουμε κάθε βράδυ για ύπνο έχοντας κάνει την αυτοκριτική μας και έχοντας πετύχει την ελάχιστη «ποίηση», την ελάχιστη ομορφιά για τον κόσμο που ζούμε.

Μαρία, τι είναι αυτό που σε κινεί στην τέχνη σου;
Μία ενδόμυχη ελπίδα, ότι κάτι μπορώ να προσφέρω.

Και στη ζωή;
Μία ενδόμυχη ελπίδα, ότι κάτι μπορώ να μοιραστώ.

Τι σε φρενάρει;
Οι φόβοι μου, Γιώργο, αυτοί οι φόβοι μας. Αλλά να, προχθές νίκησα έναν μεγάλο, τα αεροπλάνα, μετά από 14 χρόνια πέταξα στο εξωτερικό και δεν διπλώθηκα στα δύο από τον φόβο. Είμαι έτοιμη για το γκάζι, για ταξίδια μακρινά!

Τι μουσικές ακούς αυτόν τον καιρό;
Ψάχνω τη γενιά που έπεται της δικής μου. Μου άρεσε ο δίσκος της Alkyone και της Δανάης Μωραΐτη. Να οι γυναίκες που λέγαμε!

Τι διαβάζεις;
Έχω πέσει με τα μούτρα στα βιβλία του Harari και αγάπησα τα διηγήματα του Γιάννη Παλαβού.

Τι βόλτες προτιμάς να κάνεις στην πόλη;
Κοίτα, δύο χρόνια τώρα που μετακόμισα στο κέντρο, ζω το όνειρο της ζωής μου. Κυκλοφορώ συνέχεια με τα πόδια και έχω έρωτα με την πλατεία Προσκόπων. Κάθε βράδυ είμαι στο «Αερόστατο», έχει γίνει το καφενείο μου.

Τι ιδιαίτερο έχει για σένα ο Κήπος του Μεγάρου;
Πριν τέσσερα χρόνια που έκανα τη συναυλία μου εκεί, θυμάμαι χαρακτηριστικά πως σε ένα τελευταίο, παρατεταμένο χειροκρότημα του κόσμου, κοίταξα ψηλά τον ουρανό και ήταν η πρώτη φορά που είπα μέσα μου «Μαρία, τα κατάφερες». Χωρίς να ξέρω ακριβώς τι. Έχω ένα συγκινησιακό, γήινο συναίσθημα για αυτή τη συναυλία, μια κατανυκτική διάθεση.

Τι θα παρουσιάσεις εκεί;
Τις πιο αγαπημένες μας στιγμές του χειμώνα και τραγούδια που ταιριάζουν στην καλοκαιρινή αίσθηση του Κήπου.

Ακολουθεί κι ένα είδος περιοδείας μέσα στο καλοκαίρι, έτσι δεν είναι;
Ναι, προσωπικές συναυλίες, εργαστήρια φωνητικής, παιδικές παραστάσεις, μια ιδιαίτερη performance με την Αποστολία Παπαδαμάκη στους Δελφούς, μια απρόσμενη συνεργασία με την Μάρθα Φριντζήλα και την Ελένη Τσαλιγοπούλου στην Κεφαλονιά.

Και για μετά το καλοκαίρι, τι σχεδιάζεις;
Τις ηχογραφήσεις του καινούργιου μου δίσκου, καινούργιες ιδέες για τη νέα μουσική χρονιά και μια παράσταση με τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου, μια τιμητική πρόταση που μου έγινε από την οικογένειά του και ήδη έχω μπει μέσα στα βιβλία και τις μουσικές για να γνωρίσω το πολυσχιδές έργο του.