Μουσικη

Το Rock, η Όπερα, η Maria Callas

«Δεν ξέρω αν η μουσική είναι μία ή περισσότερες, ξέρω καλά ότι όσο περισσότερες πόρτες της ανοίγεις, τόσο πιο πολύ η μουσική -οι μουσικές- σου αποκαλύπτονται…»

giorgos-florakis.jpg
Γιώργος Φλωράκης
ΤΕΥΧΟΣ 876
3’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Το rock, η σύχρονη δυτική μουσική, η κλασική μουσική, και η όπερα - Από τη Μαρία Κάλλας στην Άννα Νεμπρέτκο
Μαρία Κάλλας, Σεπτέμβριος 1958 © Erich Auerbach/Getty Images/Ideal Image

Το rock, η σύχρονη δυτική μουσική, η κλασική μουσική, και η όπερα - Από τη Μαρία Κάλλας στην Άννα Νεμπρέτκο

Είναι σχεδόν κανόνας, όσοι ασχολούνται με το rock, τη σύγχρονη δυτική μουσική υπό την ευρύτερη έννοια, εκείνοι που την ψάχνουν με νέα ρεύματα και νέους ήχους, να μην ενδιαφέρονται καθόλου για την κλασική μουσική και για την όπερα. Αντίστροφα, ούτε εκείνοι που ασχολούνται με την κλασική ή την όπερα νιώθουν την ανάγκη να ασχοληθούν με τα νεότερα μουσικά ιδιώματα. Ίσως, κάποιοι λίγοι από τις πιο πάνω κατηγορίες μουσικόφιλων να ενδιαφέρονται ορισμένες φορές για ορισμένες όψεις της jazz αλλά ως εκεί.

Έχοντας την τύχη να πατάω στις δύο αυτές μεγάλες βάρκες, λόγω των εκπομπών μου στο Τρίτο Πρόγραμμα και στο Kosmos κι επιπλέον έτσι όπως προέρχομαι από τον ροκάδικο Ηχώ FM (στα μακρινά early nineties) αλλά και τον Jazz FM (λίγο αργότερα), όλα τα παραπάνω ιδιώματα κυκλοφορούν ταυτόχρονα και άναρχα στο κεφάλι μου. Κάποιες φορές πηγαίνουν βαθιά, κάποιες άλλες μένουν στην επιφάνεια, άλλοτε δημιουργούν πονοκέφαλο, άλλοτε ενδιαφέρουσες συνομιλίες, συγκρούονται σκληρά κι ύστερα συμφιλιώνονται ανεξήγητα. Δεν έχω την παραμικρή ιδέα αν η μουσική είναι μία ή περισσότερες, εκείνο που ξέρω είναι ότι ξύπνησα σήμερα ακούγοντας στο κεφάλι μου την ανάγνωση του γράμματος του Giorgio Germont από τη Violetta στη Γ΄ Πράξη από την «Traviata» του Verdi. Σε ολόκληρο το έργο η Violetta έχει να ερμηνεύσει απαιτητική παρτιτούρα με την ανάγνωση του γράμματος να μην απαιτεί ιδιαίτερες φωνητικές ικανότητες. Όμως αυτή είναι ακριβώς η στιγμή στην οποία μπορείς να αποφασίσεις πόσο βαθιά –σε συναισθηματικό επίπεδο– είναι η ερμηνεία της soprano. Ακούγοντας τη Maria Callas στη Λισσαβώνα το 1958, καταλαβαίνεις όλη την κατάσταση που βιώνει η Violetta: βρίσκεται παρατημένη από τον άνθρωπο που έχει αγαπήσει, ένα βήμα πριν τον θάνατο και με τη ρετσινιά της παραστρατημένης –αυτό σημαίνει άλλωστε traviata– λόγω πρότερου, όχι και τόσο, εντίμου βίου. Στο γράμμα, ο Giorgio Germont, ο πατέρας του αγαπημένου της και κύρια αιτία του χωρισμού του ζευγαριού, της ζητά συγγνώμη και της ανακοινώνει ότι σύντομα εκείνος και ο γιος του, Alfredo, θα την επισκεφθούν. «E’ Tardi» –είναι αργά– φυσικά! Σ’ αυτή ακριβώς τη φράση, στο «E’ Tardi» η Callas είναι βαθύτερη στη Λισσαβώνα από κάθε άλλη ερμηνεία της αλλά και από κάθε άλλη soprano που έχω ακούσει ποτέ. Όσο συγκλονιστική είναι στο «E’ Tardi», τόσο συγκλονιστική είναι και στον τρόπο που χρωματίζει την ελπίδα μέσα στην απελπισία («Parigi, O Cara») αλλά και στο κορυφαία θλιμμένο «Addio Del Passato».

Αν και πολλοί είπαν ότι η Anna Netrebko, ειδικά από κάποιο σημεία και μετά, δεν κατάφερνε να μεταφέρει τα συναισθήματα του προσώπου που υποδυόταν, στην «Traviata» της Βιέννης του 2005 με τον Rolando Villazon δίπλα της ήταν εξαιρετική. Αν η Callas σπάει την απόλυτη ακινησία των παλαιότερων soprano, ειδικά όταν τη σκηνοθετεί ο Visconti στη Scala, η Netrebko είναι αναγκασμένη να τραγουδάει ξαπλωμένη στη Γ΄ Πράξη ή και να τρέχει πανικόβλητη παίζοντας με τον Alfredo –και φυσικά τραγουδώντας παράλληλα– στην αρχή της Β΄ Πράξης. Η δική της ανάγνωση του γράμματος είναι εξαιρετική –αν τη συγκρίνουμε με οτιδήποτε συνέβη από τα μέσα των seventies και μετά– ενώ το «Addio Del Passato» ξεσηκώνει έντονο χειροκρότημα συγκίνησης από ένα κοινό που είναι εκπαιδευμένο να μη χειροκροτεί όπου να ’ναι κι επιπλέον έχει δει πολλά μέσα στα χρόνια.

Αποθεώνοντας την Callas του 1958 και τη Netrebko του 2005, δεν θέλω να παραλείψω να αναφερθώ και στη Renata Tebaldi. Το κοινό της –ειδικά αυτό του Μιλάνου– είχε μεγάλη αντιπαλότητα με το κοινό της Callas, όμως οι δύο soprano ήταν ό,τι καλύτερο είχε να προσφέρει η Scala τη δεκαετία του 1950. Δεν ξέρω αν η ελληνική ρίζα της Callas είναι αυτή που μας κάνει να τη θεωρούμε τόσο πολύ καλύτερη, υπάρχουν όμως έργα που η ζεστασιά της Tebaldi, κερδίζει το παιχνίδι. Μια συγκριτική ακρόαση της άριας «Ebben? Ne andrό lontana» από τη «Wally» του Catalani, μπορεί να αναδείξει μοναδικά την τρυφερότητα της ερμηνείας της Tebaldi.

Έργο μεικτής τεχνικής του Γιώργου Φλωράκη για τη στήλη του Σημειώσεις Ενός Μονομανούς
Έργο μεικτής τεχνικής του Γιώργου Φλωράκη για τη στήλη του Σημειώσεις Ενός Μονομανούς

Υ.Γ.: Και γιατί μου ήρθαν όλα αυτά στο μυαλό; Επειδή ενώ δεν ξέρω αν η μουσική είναι μία ή περισσότερες, ξέρω καλά ότι όσο περισσότερες πόρτες της ανοίγεις, τόσο πιο πολύ η μουσική –οι μουσικές– σου αποκαλύπτονται…

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.