Groundation: Πολλοί παρεξηγούν σήμερα τη reggae μουσική αλλά το μήνυμά της παραμένει εκεί

«Αλλά σε μια άλλη πόλη, μια άλλη πεδιάδα, ένα άλλο γκέτο, μια άλλη φτωχογειτονιά, μια άλλη φαβέλα, μια άλλη ιντιφάντα, έναν άλλο πόλεμο, μια άλλη γέννηση, κάποιος τραγουδάει το τραγούδι της λύτρωσης, σαν να το έγραψε ο τραγουδιστής για κανέναν άλλο λόγο παρά για αυτoύς εδώ που υποφέρουν. Nα το τραγουδήσουν, να το φωνάξουν, να το ψιθυρίσουν, να το κλάψουν, να το ουρλιάξουν και να το ουρλιάξουν εδώ, αυτή τη στιγμή».

Αυτά γράφει ο σπουδαίος Marlon James στο αριστουργηματικό μυθιστόρημά του «A Brief History of Seven Killings» όπου εμπνεόμενος από την απόπειρα δολοφονίας τού Bob Marley το 1976 στο Kingston της Τζαμάικα χαρτογραφεί εξαιρετικά τη reggae εμπειρία γράφοντας για όλα αυτά που λέγονται και για όλα αυτά που δεν λέγονται. Αυτά σκέφτομαι καθώς πληκτρολογώ τον αριθμό του Harrison Stafford, ιδρυτή της διάσημης roots reggae μπάντας Groundation που μετράει αισίως 25 χρόνια ζωής και ακατάλυτης πίστης στη reggae ταυτότητα και ιδεολογία. Οι Groundation, έχοντας προσθέσει στο ενεργητικό τους ένα ήδη ιστορικό album, στο οποίο ένωσαν, πιθανότατα για τελευταία φορά, τη ζωντανή αφρόκρεμα του αυθεντικού reggae ήχου των 70s, επιστρέφουν στην Ελλάδα και στην Αθήνα, αυτό το καλοκαίρι για να εμφανιστούν στο Ξέφωτο του ΚΠΙΣΝ, την Τετάρτη 21 Ιουνίου, στο πλαίσιο του Release Athens x SNF Nostos, σε μια αποστολή διάδοσης του πρωταρχικού μηνύματος της reggae που τείνει να σκεπαστεί από τόνους pop layers από αυτά που τόσο καλά γνωρίζει να ράβει η σύγχρονη μουσική βιομηχανία πάνω στις ρίζες των μεγαλύτερων μουσικών επαναστάσεων του 20ού αιώνα.

Αυτή είναι μια κουβέντα για την παράδοση και την ταυτότητα, όπως οραματίστηκε να την υπηρετήσει από την πρώτη μέρα των Groundation ο Harrison Stafford και για την ακαταπόνητη υλοποίηση αυτού του οράματος από το 1998 έως και σήμερα.

Πώς ξεκίνησαν όλα για τους Groundation πριν 25 χρόνια;
Όλα ξεκίνησαν με ένα όνειρο. Το όνειρο να δημιουργήσουμε μια roots reggae μπάντα που θα μπορούσε να ενσωματώσει και όλα τα jazz στοιχεία που τόσο αγαπώ. Μεγάλωσα με την jazz, jazz ήταν η πρώτη μουσική που άκουσα, ο πατέρας μου έπαιζε πιάνο, ο παππούς μου σαξόφωνο. Όταν ήρθε η ώρα να σπουδάσω αποφάσισα να σπουδάζω τζαζ και αμέσως μόλις αποφοίτησα το 1998 ίδρυσα τους Groundation. Μάζεψα τους μουσικούς με τους οποίους είχαμε γνωριστεί στη σχολή και κάθε εβδομάδα τους έδινα κι από έναν δίσκο να ακούσουν: Burning Spear, Israel Vibration, Bob Marley, Peter Tosh. Ήθελα να γνωρίσουν καλά τη reggae μουσική, να μυηθούν σε αυτήν, ώστε να μπορούν και να την αποδώσουν. Έτσι η βάση μας ως Groundation χτίστηκε στη βάση, στις ρίζες της reggae μουσικής ενώ παράλληλα εξερευνά πολυρρυθμίες, ανοιχτά solos, προοδευτικές αρμονίες, επιδιώκοντας να κομίσει κάτι φρέσκο αλλά και αυθεντικό, σε κάθε τραγούδι, σε κάθε album. Από τα πρώτα μας albums, «Young Tree» και «Each One Teach One» μέχρι το «Hebron Gate» που μας έβαλε για τα καλά στον παγκόσμιο χάρτη, με περιοδείες σε 5 ηπείρους και 35 χώρες, μέχρι το σήμερα που αυτό το τόσο σημαντικό album για εμάς συμπληρώνει 20 χρόνια. Έτσι επιβιώσαμε και μέσα στην πανδημία και καταφέραμε να βγάλουμε το νέο μας album το «One Rock» με το οποίο γυρίζουμε αυτήν τη στιγμή τον κόσμο και θα επιστρέψουμε και στην Ελλάδα αυτό το καλοκαίρι. Και είμαστε ευγνώμονες γι' αυτό.

Μιλώντας για το «One Rock» και ακούγοντάς το καταλαβαίνω ότι καταλαμβάνει μια ξεχωριστή θέση στη δισκογραφία της μπάντας. Ποια είναι η ιστορία και η κεντρική ιδέα αυτού του album και τι σημαίνει για εσάς;
Το «One Rock» έχει ένα πολύ σημαντικό μήνυμα. Είχαμε προγραμματίσει να γράψουμε τον επόμενό μας δίσκο την άνοιξη του 2020 και υπό κανονικές συνθήκες θα ήταν  ένα τελείως διαφορετικό album: upbeat, χαρούμενο, με ματζόρε συγχορδίες, τυπικός ήχος Groundation. Σκοπεύαμε να συνεργαστούμε με νέες μπάντες και συγκροτήματα, να κάνουμε ένα collaboration album με τη νέα γενιά. Αλλά τότε ακριβώς χτύπησε η πανδημία και όλα αναβλήθηκαν. Και μετά συνέβη το εξής: αρχίσαμε να χάνουμε όλους αυτούς τους θρύλους της reggae, τον Daddy U Roy, τον Toots (Hibbert), τον Bunny Wailer, τον Bob Andy, όλους αυτούς τους σπουδαίους καλλιτέχνες που έφυγαν από τη ζωή την τελευταία διετία. Και τότε σκέφτηκα ότι δεν είναι αυτή η στιγμή για να φτιάξουμε έναν δίσκο με νέους καλλιτέχνες, αλλά ότι είναι το κατάλληλο timing για να τιμήσουμε τους βετεράνους μας, να παίξουμε και να ηχογραφήσουμε με τους ζωντανούς θρύλους. Έχω ισχυρούς δεσμούς με την παλιά φρουρά εδώ και πολλά χρόνια έτσι αυτό το album φέρει τα features των Israel Vibration, των Abyssinians και των Congos, με τα αρχικά μέλη των συγκροτημάτων. Κάπως έτσι άλλαξε και όλος ο προσανατολισμός του δίσκου απέκτησε βάρος, στραφήκαμε σε δύσκολα και σκοτεινά θέματα, σε σκοτεινές πτυχές της σύγχρονης Αμερικής, εστιάσαμε σε ζητήματα όπως οι αυξανόμενες και χαοτικές ανισότητες, σε έναν κόσμο όπου οι λίγοι πλούσιοι συναγωνίζονται για χρήματα, εξουσία και κούρσες στο διάστημα γελώντας ενώ η πείνα και η ανέχεια βαθαίνουν. Η κεντρική ιδέα του «One Rock» είναι η κοινή γραμμή αίματος που ενώνει την ανθρωπότητα και το πρώτο τραγούδι του δίσκου το «Original Riddim» μιλάει για το πώς η μουσική, σαν χτύπος της καρδιάς, μιλάει για αυτόν τον δεσμό αίματος της ανθρωπότητας, σαν ένα κομμάτι της οικουμενικής ιστορίας, ένα κομμάτι του οικουμενικού DNA. Και ποιος καλύτερος τρόπος να γράψεις ένα τέτοιο κομμάτι από το να έχεις τους Israel Vibration και τους Abyssinians μαζί σε ένα τραγούδι, σε ένα studio, να γράφουν live, τραγουδώντας για την καρδιά της Αφρικής, για τη γραμμή αίματος που ενώνει όλη τη μουσική. Ενώ λίγους μήνες μετά ο Skelly από τους Israel Vibration έφυγε και αυτός από τη ζώη, οπότε η τελευταία ηχογράφηση της μπάντας με αυτή τη σύνθεση είναι στο «One Rock». Το να έχεις εν έτει 2022 ένα τέτοιο τραγούδι είναι κάτι που με κάνει περήφανο όχι μόνο ως μέλος των Groundation αλλά και ως fan της reggae και αυτής της κουλτούρας.

Ηχογραφήθηκε όλος ο δίσκος με τον παραδοσιακό τρόπο, με τους μουσικούς να παίζουν όλοι μαζί; Ποιες είναι η μεγαλύτερη πρόκληση μιας τέτοιας αναλογικής, old school ηχογράφησης;
Ναι ηχογραφήσαμε όλοι μαζί ως μπάντα, αναλογικά σε ταινία 2 ιντσών. Κανένα κομπιούτερ, κανένας ψηφιακός μετρονόμος, καθόλου μπρος πίσω και κόψε ράψε. Μόνο αυθεντικός ρυθμός. Για χιλιάδες χρόνια δεν είχαμε ανάγκη τους υπολογιστές για να παράξουμε ρυθμό χρειαζόμασταν απλώς ο ένας τον άλλον. Άνθρωποι που έρχονται κοντά για να σχηματίσουν έναν διαφορετικό ρυθμό, ένα διαφορετικό είδος μουσικής. Βέβαια η αναλογική ηχογράφηση είναι πια μια τεράστια πρόκληση σε όλα της,  για να κάνεις κάτι τέτοιο πρέπει να έχεις εξαιρετικά ταλαντούχος μουσικούς, αληθινούς μουσικούς, που γνωρίζουν αυτό που παίζουν. Πρέπει να παίξεις τη μουσική από την αρχή μέχρι το τέλος, δεν μπορείς να κρατήσεις κάτι από εδώ και κάτι από εκεί και να τα ενώσεις, δεν μπορείς να γυρίσεις και να διορθώσεις. Πολλοί μπορεί να θεωρούν γελοίο τον τρόπο που δουλεύω – άλλωστε η αναλογική ηχογράφηση είναι εξωφρενικά πιο ακριβή σε σύγκριση με τα ψηφιακά μέσα. Αλλά για εμένα δεν υπάρχει κάτι άλλο. Ακούς τον Bob Marley, τον James Brown και βλέπεις ότι δεν κρατούσαν αυστηρά έναν ρυθμό, δεν θα μπορούσαν, ήταν άνθρωποι. Κι εμείς είμαστε άνθρωποι, δεν είμαστε κομπιούτερ, αναπνέουμε με τη μουσική. Όταν γράφεις αναλογικά πρέπει να αποδεχθείς την ατέλεια της μουσικής, γιατί οι άνθρωποι δεν είναι τέλειοι. Έτσι οδηγείσαι στον αυθεντικό ρυθμό κι ο αυθεντικός ρυθμός είναι που μας οδηγεί στη ρίζα της ανθρώπινης φυλής στη ρίζα του ήχου.

Αυτός ο αυθεντικός ρυθμός που είναι και η ραχοκοκκαλιά της reggae είναι αρκετά «παρεξηγημένος» σε αρκετά κοινά περιλαμβανομένης και της Ελλάδας, κυρίως λόγω της επαναληπτικότητάς του. Ενώ υπάρχει συχνά και η τάση να ταυτίζεται με ένα μουσικό χάλι για καλοκαίρια και cocktails ενώ πολλοί πιστεύουν ότι όλη η reggae εξαντλείται στον Bob Marley. Ποια είναι η συμβουλή των Groundation για κάποιον που θα ήθελε να πάει λίγο πιο βαθιά στη reggae κουλτούρα;
Είναι αλήθεια ότι για το ευρύ κοινό αδιαμφισβήτητα η reggae ξεκινάει -και δικαίως- από τον Bob Marley. Και μπορεί οι περισσότεροι να ακούνε αυτό το επαναληπτικό μοτίβο της reggae και να πιστεύουν ότι είναι κάτι απλό έως και απλοϊκό αλλά ο Bob Marley δείχνει το βάθος, τα διαφορετικά επίπεδα της μουσικής αυτής, με τις συγχορδίες που επιλέγει, με τις δομές των τραγουδιών, με τις συνθέσεις του. Ενώ και στιχουργικά ο Bob Marley πραγματεύεται ιδιαίτερα σοβαρά θέματα, ακόμα και σε τραγούδια που έχουν μείνει στη συνείδησή μας ως ανάλαφρα, λόγω του ρεφραίν τους, όπως το «Jammin’» ή το «Could You Be Loved» αν ακούσεις προσεκτικά τα κουπλέ θα δεις πώς ο Marley θίγει κομβικά κοινωνικά ζητήματα. Οπότε ναι η reggae έχει μεγάλο βάθος, είναι μια πολύ δυνατή και όμορφη μουσική κουλτούρα, που είναι στρατευμένη ως σύνολο μια ιδεολογία, ένα μήνυμα, που εκπροσωπεί κάτι. Δεν ξέρω αν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο, τουλάχιστον ως προς τη συνοχή του μηνύματος και της μουσικής, για άλλες κουλτούρες και ρεύματα όπως το rock n roll και η hip hop. H reggae έχει ένα ξεκάθαρο μήνυμα και θα πρότεινα σε όποιον θέλει να το λάβει να κοιτάξει βαθιά σε εκείνη την εποχή των 70s, στην εποχή των Israel Vibration, των Congos, των Abyssinians, των Buring Spear, των Mighty Diamonds, του Pablo Moses, του Ijahman (Levi). Όλοι αυτοί οι δίσκοι έχουν τόση δύναμη μέσα τους και αυτό για δύο λόγους: Όλοι αυτοί οι άνθρωποι και οι μουσικοί εκείνης της περιόδου, σε αντίθεση με το σήμερα, όταν ασπάστηκαν τον ρασταφαρισμό, και έφτιαξαν τα μαλλιά τους dreadlocks και ξεκίνησαν να μιλάνε για όλα αυτά τα κοινωνικά ζητήματα περιθωριοποιήθηκαν, κυριολεκτικά τους πέταξαν έξω από την κοινωνία, έτρωγαν ξύλο από την αστυνομία, κατέληγαν στη φυλακή, ζούσαν στον δρόμο, δεν μπορούσαν να βρουν δουλειά. Έτσι όμως βρέθηκαν και σε εκείνο το βάθος το οποίο χρειάζεται η μουσική όταν έρχεται από την καρδιά. Ένιωθαν αυτό που τραγουδούσαν και για αυτό η μουσική τους είχε αυτή τη δύναμη. Κάτι που δεν συμβαίνει σήμερα γιατί σήμερα μπορεί οποιοσδήποτε να βάλει ένα dreadlock και το κοινό να είναι «ουάου, ράστα, το λατρεύω!» αλλά το πράγμα μένει εκεί, επιφανειακά. Επίσης όλοι αυτοί οι δίσκοι κυκλοφόρησαν σε μια εποχή που η reggae δεν είχε ακόμα καταληφθεί από τη μουσική βιομηχανία. Σήμερα η reggae αναμιγνύεται με την pop με τη με τη hip hop, πρέπει να είναι προσιτή, απλή, να φέρνει πωλήσεις κι έτσι χάνει σε μεγάλο βαθμό τον χαρακτήρα της. Είναι όλο και πιο σπάνιο να βρεις σήμερα αυθεντική reggae οπουδήποτε. Και είναι αυτό ακριβώς που προσπαθούν όλα αυτά τα χρόνια να κάνουν οι Groundation. Να συνεχίσουν την παράδοση εκείνων των γενεών, το αυθεντικό signature μήνυμα της reggae, την αρχική, στρατευμένη, ράστα εμπειρία των 70s. Όπως μου έλεγε πάντα και ο θρυλικός Τζαμαϊκανός drummer Hoursemouth «Σήμερα η reggae μουσική παραείναι όμορφη. Αλλά η reggae δεν είναι φτιαγμένη για να είναι όμορφη. Πρέπει να είναι τραχιά, άγρια, να έχει αιχμές». Οπότε μπορώ να καταλάβω γιατί πολύς κόσμος σήμερα παρεξηγεί τη reggae μουσική αλλά το μήνυμά της παραμένει εκεί. Απλώς πρέπει να σκάψει για να το βρει.

Εκτός από μουσικός είστε και καθηγητής μιας και διδάσκετε ιστορία της reggae σε πανεπιστημιακό επίπεδο. Πώς είναι αυτή η εμπειρία; Πώς μεταδίδεται ένα μουσικό μήνυμα μέσα σε μια πανεπιστημιακή τάξη;
Ναι διδάσκω reggae στην Καλιφόρνια, στο ίδιο πανεπιστήμιο απ’ όπου ξεκίνησα και όπου γεννήθηκαν οι Groundation. Λέω συνέχεια στους μαθητές μου το εξής: «Αν όντως ενδιαφέρεστε για τη reggae και πάτε σε ένα δισκοπωλείο και απλώς αγοράσετε ό, τι έχουν κάτω από την ταμπέλα reggae θα μπορούσε να σας καταστρέψει. Οι περισσότερες από αυτές τις κυκλοφορίες είναι απαίσιες, είναι όλα ψηφιακά, είναι ανοησίες. Αυτό που θα σας δώσω εγώ όμως είναι η ρίζα, είναι η πηγή, είναι η έμπνευση και η δημιουργία αυτής της μουσικής. Και υπάρχουν τόσα και τόσα που μπορούν να γίνουν μέσα σε αυτόν τον χώρο, μέσα στο one-drop μοτίβο της reggae». Αυτό πιστεύω ότι υπάρχουν τόσες νέες προσεγγίσεις στον reggae ήχο, χωρίς αυτός να χάσει την αυθεντικότητά του, αυτό κάνω με τους Groundation αυτό προσπαθώ να κάνω και τους μαθητές μου να δουν.

Γυρνάτε λοιπόν τον κόσμο και έρχεστε και στην Ελλάδα αυτό το καλοκαίρι, στο Release Athens x SNF Nostos, με αυτόν τον οικουμενικό δίσκο, όπως είπατε, που καυτηριάζει τα μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότητας. Ποιο είναι το δικό σας μήνυμα για το μέλλον του κόσμου;
Νομίζω πώς είναι το μήνυμα του τελευταίου τραγουδιού του One Rock, του «Iron». Ναι η ανθρωπότητα περνάει αναταράξεις, υποφέρει, αλλά δεν θα σβήσει, δεν θα εξαφανιστεί από αυτή τη γη. Όπως το σίδερο, κάτω από υψηλές θερμοκρασίες, κάτω από μεγάλη πίεση, θα μετασχηματιστούμε στους ανθρώπους που είναι γραφτό να γίνουμε. Μέσα από όλες τις δυσκολίες και τις προκλήσεις θα σηκώσουμε το κεφάλι. Γιατί ποτέ δεν θα λείπουν οι δυσκολίες και οι προκλήσεις και γι’ αυτό πρέπει να μας κάνουν δυνατότερους. Πρέπει να είμαστε υπομονετικοί και ευγενικοί μεταξύ μας και να δείχνουμε ευγένεια και προς τον κόσμο που μας περιβάλλει. Αυτό είναι το μήνυμα του «One Rock», αυτό το μήνυμα θέλουμε να μεταδώσουμε.