Μαρία Κοζάκου & Τζένη Μελιτά: Οι σχολιάστριες της Eurovision μιλούν στην ATHENS VOICE

Συναντηθήκαµε µε τη Μαρία Κοζάκου και την Τζένη Μελιτά ένα µεσηµέρι του Απρίλη στο Ραδιοµέγαρο της ΕΡΤ στην Αγία Παρασκευή. Δεν είχε περάσει πολύς καιρός από την ανακοίνωση πως στο πλευρό της διευθύντριας του Δευτέρου Προγράµµατος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας στον σχολιασµό των βραδιών του διαγωνισµού τραγουδιού της Eurovision θα βρισκόταν η Τζένη Μελιτά, δηµοσιογράφος και συµπαρουσιάστρια της εκποµπής της ΕΡΤ 1, «Πρωίαν σε είδον, την µεσηµβρίαν» και υπεύθυνη της στήλης «Μίλα µου βρόµικα» της Athens Voice. Η συνάντηση έλαβε χώρα στο γραφείο της κυρίας Κοζάκου στην πτέρυγα ραδιοφωνίας του κεντρικού κτιρίου της ΕΡΤ. Η συζήτηση έγινε εν µέσω απορίας πού θα τραβήξουµε φωτογραφίες καθώς ο καιρός ήταν βροχερός. Το ζήτηµα µας το έλυσε το ίδιο το Λίβερπουλ, οικοδέσποινα πόλη της φετινής διοργάνωσης, µ’ έναν µαγικό τρόπο στο τέλος της συνέντευξης και αφού είχαµε συζητήσει τα πάντα: από τα συναισθήµατά τους και τις πρώτες τους eurovision-ικές αναµνήσεις, µέχρι την πολιτική που είναι διαρκώς παρούσα στην Eurovision κάθε χρόνο.

Γιάννης Παπαδόπουλος Αρχικά θέλω να µου πείτε πώς νιώθετε. Εσένα, Μαρία, είναι η 14η αναµετάδοση που θα κάνεις, ενώ εσένα, Τζένη, η 1η. Ποια είναι τα συναισθήµατά σας;                                   

Τζένη Μελιτά 14η;!

Γ.Π. Συνολικά Ραδιόφωνο και τηλεόραση…

Μαρία Κοζάκου Ναι, ναι, πω, πω…

Τζένη 14η ε… μάλιστα, ας ξεκινήσει η 14η.

Μαρία Όχι, ας ξεκινήσει η πρωτάρα.

Τζένη Εγώ η πρωτάρα λοιπόν... έχω ένα κράμα ενθουσιασμού -τόσο ενθουσιασμό όμως, που αν είχες ένα θερμόμετρο ενθουσιασμού θα είχε χτυπήσει κόκκινο-, με άγχος, το οποίο όμως όλο και το μετριάζω γιατί όσο περισσότερο δουλεύω τόσο περισσότερο φεύγει το άγχος. Σε όλο αυτό προστίθεται όμως και η ανυπομονησία να φύγουμε. Εγώ για να καταλάβεις, Μαρία, έχω πάρει ήδη το βιβλίο που θα διαβάζω τα βράδια..

Μαρία Που δεν πρόκειται να διαβάσεις ποτέ…

Τζένη Θα το διαβάσω! Είναι μικρό και εύκολο. Έχω σκεφτεί ήδη τι θα βάλω στον τελικό παρόλο που δεν θα φαινόμαστε… Έχω φτάσει σε αυτό το επίπεδο οργάνωσης.

Μαρία Η περίοδος του Απριλίου είναι η πιο δύσκολη πάντα για µένα µε το ραδιόφωνο και µε όλα αυτά τα προ διαγωνισµού διαδικαστικά. Ανυποµονώ να τελειώσει. Θα ήθελα να φτάσω στις 15 Μαΐου. Σε ό,τι αφορά όµως την 6η Μαΐου, που πετάµε για Λίβερπουλ, επειδή είναι και η πρώτη φορά µετά από αρκετά χρόνια που δεν θα είµαι µε τον Γιώργο Καπουτζίδη, έχω ανάµεικτα συναισθήµατα τα οποία έχουµε συζητήσει µε την Τζένη. Και θα σου πω κάτι που µου είπε η ίδια και πώς µε ξεκλείδωσε. Τα συναισθήµατά µου είναι από τη µια αµηχανία χωρίς τον Γιώργο, από την άλλη όµως νιώθω πολύ ωραία που θα είµαστε µε την Τζένη. Πριν καν ξεκινήσουµε την προετοιµασία µας, µε πήρε τηλέφωνο και µου είπε: «Χαίροµαι πάρα πολύ που θα το κάνουµε µαζί όλο αυτό, συγχρόνως στεναχωριέµαι που δεν θα είσαι µε τον φίλο σου τον Γιώργο και θα χάσουµε αυτό το τόσο ωραίο δίδυµο όλοι εµείς οι τηλεθεατές». Για µένα εκεί τελείωσε το θέµα του άγχους µε την καινούργια µου παρτενέρ. Πλέον δεν έχω κανένα άγχος για τίποτα. Έχω µόνο χαρά και νιώθω µια πίεση να τελειώσουν όλες οι εκκρεµότητες ώστε να φύγουµε έτοιµες µε τα κείµενά µας.

Γ.Π. Ποια είναι η πρώτη σας ανάµνηση από τον διαγωνισµό;

Μαρία Έχω πρώτη ανάµνηση από τον διαγωνισµό. Τζένγκινς Χαν. 1979, ήµουν 4 χρονών, λογικά βρισκόµουν στην αγκαλιά της µαµάς µου. Μου είχε κάνει εντύπωση το τραγούδι, η συµµετοχή της Γερµανίας, που ήταν φαβορί αλλά ξανακέρδισε η οικοδέσποινα χώρα, το Ισραήλ. Μου έκανε µεγάλη εντύπωση το ντύσιµό τους γιατί φορούσαν τα παντελόνια τους µέσα στις µπότες τους, και από τότε φορούσα κι εγώ κάτι παντελόνια του ’70-80 κοριτσίστικα χώνοντάς τα µέσα στην µπότα. Ντυµένοι κοζάκοι αυτοί, Κοζάκου κι εγώ, καταλαβαίνεις. Αυτή ήταν η πρώτη µου ανάµνηση. 1979, δεν είχε γεννηθεί καν η Τζένη τότε.

Τζένη (γελάει) Δεν είχα γεννηθεί, δεν έχει σηµασία όµως. Εµένα πρώτη ανάµνηση ήταν η Καίτη Γαρµπή το 1993 µε εκείνο το φανταστικό φόρεµα που µε είχε θαµπώσει. Οι γονείς µου έκαναν πάντα ανοιχτά καλέσµατα στο σπίτι, µε φαγητό, ποτό, Γιουροβίζιον και δώρο για εκείνον ή εκείνη που θα έχει προβλέψει τον νικητή. Θυµάµαι να έχουµε κολλήσει όλοι στην τηλεόραση. Μας είχε µαγέψει η Καίτη. Εσύ τη θυµάσαι, Μαρία;

Μαρία Τη θυµάµαι, αλλά νοµίζω ότι δεν είχα δει τον διαγωνισµό εκείνη τη χρονιά. Ήµουν φοιτήτρια και ήµουν στα µπαρ και στα πανεπιστήµια.

Γ.Π. Τελευταία φορά γυναικείο δίδυµο στον σχολιασµό του διαγωνισµού είχαµε το 2009. Πώς νιώθετε που είναι και πάλι αποκλειστικά γυναικεία υπόθεση η αναµετάδοση; Ποιο είναι το όραµά σας για τη δουλειά που έχετε να φέρετε εις πέρας.;

Τζένη Θεωρούµε ότι είναι µια καλή ευκαιρία ούτως ώστε να µπορέσουµε να θίξουµε και κάποια θέµατα για τη θέση της γυναίκας σήµερα γενικώς στην Ευρώπη, που θέλαµε και οι δύο και που ξέρουµε ότι είµαστε σε κοινή γραµµή.

Μαρία Είναι ενδιαφέρον, νοµίζω. Υπάρχει µια φορµαλιστική προσέγγιση σε τέτοιες δουλειές: µια ανδρική - µια γυναικεία φωνή, µια γυναικεία - µια ανδρική φωνή. Είπαµε φέτος να µην το τηρήσουµε αυτό, να σκεφτούµε out of the box, σιγά το φοβερό βέβαια, δεν ανακαλύψαµε και την πυρίτιδα. Η αλήθεια είναι ότι στις περισσότερες χώρες το σχολιαστικό δίδυµο είναι άνδρας - γυναίκα, εκτός από τις περιπτώσεις που είναι µια γυναίκα ή ένας άνδρας µόνος του…

Γ.Π. Όπως ο Γκράχαµ Νόρτον, τόσα χρόνια για το Η.Β.

Μαρία Ακριβώς, µόνο που αυτός είναι περίπτωση σχολιαστή και η περσόνα του πιάνεται για τέσσερις. Πάντως κινούµαστε στο ίδιο µήκος κύµατος µε την Τζένη σε πολλά ζητήµατα τα οποία θέλουµε να θίξουµε, χωρίς όµως να καπελώνουµε και την αφήγηση του µουσικού διαγωνισµού. Θα µας δώσουν άλλωστε αφορµές και τα τραγούδια, υπάρχουν τραγούδια αντιπολεµικά, γυναικείας ενδυνάµωσης…

Γ.Π. Είναι και το συγκείµενο του φετινού διαγωνισµού (Διαγωνισµός της Ουκρανίας στο Ηνωµένο Βασίλειο λόγω πολέµου) ούτως ή άλλως που προσφέρεται για σχόλιο.

Τζένη Απολύτως, χωρίς όµως να το κάνουµε µόνο και µόνο για να το κάνουµε. Θα γίνει αν προκύψει, πηγαία, πέραν του ότι θέλουµε να δώσουµε ένα στίγµα και φυσικά να γίνουµε µια παρέα µε τον κόσµο στα σπίτια και να περάσουµε καλά.

Μαρία Δεν είναι άλλωστε εύκολο κάθε χρονιά να βρίσκεις κάποια πρωτοτυπία, µια νέα αφηγηµατική γραµµή, καθώς τα πάντα ούτε λίγο ούτε πολύ έχουν, µε κάποιον τρόπο, ειπωθεί. Το θέµα είναι πώς θα το κάνεις. Αυτό που έχει µεγάλη σηµασία είναι κάποια τεχνικά θέµατα δικά µας –να µη µιλάµε η µια πάνω στην άλλη, να µη µιλάµε σε στιγµές και κοµβικά σηµεία που θέλουµε ο κόσµος να ακούσει τον διεθνή ήχο– και µετά είναι το πνεύµα και η δική µας χηµεία. Μόλις µπούµε σε µια σειρά, γιατί θα µπούµε αµέσως, θα βγει αυτό και προς τα έξω. Δεν θέλουµε να κάνουµε κάτι µεγαλεπήβολο. Είµαστε απλά οι αγγελιαφόροι, το µήνυµα είναι εκεί. Μπροστά σας.

Γ.Π. Έχω, ως φαν, τον διαγωνισµό στον νου µου αποκρυσταλλωµένο σε τέσσερις πυλώνες: εθνικό στοιχείο - στραφταλιζέ ποπ - γεωπολιτικό «δράµα» - πολυπολιτισµικότητα. Ποιο συγκεντρώνει το µεγαλύτερο ενδιαφέρον για εσάς;

Τζένη Η πολυπολιτισµικότητα.

Μαρία Συµφωνώ µε τον χωρισµό και επιλέγω και εγώ την πολυπολιτισµικότητα. Εντελώς την πολυπολιτισµικότητα.

Τζένη Δεν υπάρχει πιο µεγάλο φεστιβάλ στον πλανήτη που να ενώνει τόσα έθνη, κράτη και µουσικά είδη σε µια σκηνή για έναν σκοπό: να γίνουν ένα και να γιορτάσουν διά της µουσικής. Το θεωρώ υπέροχο.

Μαρία Βέβαια η πολυπολιτισµικότητα εµπεριέχει και το γεωπολιτικό «δράµα». Με ενδιαφέρει πολύ αυτό το στοιχείο. Να σου πω κι ένα παράδειγµα. Βλέπουµε τα τελευταία χρόνια, πριν ακόµα ξεσπάσει ο πόλεµος στην Ουκρανία, τη Ρωσία να κινείται σε µια ρότα αποµάκρυνσης από τη Δύση. Αυτό έγινε ορατό και αντιληπτό στον διαγωνισµό της Eurovision πολύ περισσότερα χρόνια πριν. Το 2011- 2012, νοµίζω, άρχισε να γίνεται εµφανές. Πριν την προσάρτηση της Κριµαίας το 2014. Η αποµάκρυνση συνοδεύεται και από µια αγωνιώδη προσπάθεια της Ρωσίας να κερδίσει τον διαγωνισµό για δεύτερη φορά (η πρώτη ήταν το 2008) και εγώ έβλεπα ότι δεν ήθελαν να κερδίσει. Δεν λέω ότι έκαναν κάτι για να µην κερδίσει, αλλά ότι δεν το ήθελαν, αυτή ήταν η περιρρέουσα ατµόσφαιρα. Επειδή από τα 90s και έκτοτε ο διαγωνισµός είχε «φύγει» από την κεντρική και τη δυτική Ευρώπη και είχε πάει όλος στην ανατολική Ευρώπη, στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ήταν προφανές ότι υπήρχε µια προσπάθεια να επιστρέψει ο διαγωνισµός στη δύση και γι’ αυτό είχαν υπάρξει και οι µικρές αλλαγές στον τρόπο ψηφοφορίας ή στην αισθητική. Αν µελετήσεις τις αλλαγές στον τρόπο ψηφοφορίας, θα δεις ότι κατευθύνονταν προς την «επιστροφή» του διαγωνισµού στη Δύση.

Γ.Π. Η πολιτική ήταν και είναι πάντα ο «ελέφαντας στο δωµάτιο» σ’ αυτό το σόου που ονοµάζεται Γιουροβίζιον. Πέρυσι τόσο η EBU όσο και οι βραδιές του διαγωνισµού στο Τορίνο χρωµατίστηκαν πολιτικά µε ξεκάθαρο τρόπο τόσο από την αποβολή της Ρωσίας όσο και από τη νίκη της Ουκρανίας. Ποια είναι η γνώµη σας όταν θεσµοί, µη πολιτικοί από τη διακήρυξή τους, χρωµατίζονται πολιτικά;

Τζένη Θα µπορούσε να είναι κι αλλιώς; Δεν είναι ξεκοµµένοι οι καλλιτέχνες από την πραγµατικότητα. Πώς ένας καλλιτέχνης µπορεί να είναι στον κόσµο του, χωρίς να αφουγκράζεται τι συµβαίνει στον πλανήτη; Όλους µας απασχολεί το τι γίνεται γύρω µας, ανεξαρτήτως επαγγέλµατος και ιδιότητας. Δεν γίνεται να µη ζεις εδώ που ζούµε όλοι, να αγνοείς την ανθρώπινη κατάσταση.

Μαρία Η EBU είναι ό,τι και ένας οργανισµός, όπως η ΕΕ. Υπάρχουν όροι και όρια. Βασική αρχή της EBU είναι ο σεβασµός στην ελευθερία της έκφρασης. Όταν αυτό καταπατάται η EBU λαµβάνει µέτρα. Όταν το δικαίωµα στην ελεύθερη έκφραση και η ελεύθερη άσκηση της δηµοσιογραφίας καταπατήθηκαν στη Λευκορωσία, η EBU έλαβε µέτρα και απέβαλε τη χώρα αυτή. Στη συνέχεια, σε ό,τι αφορά τη Ρωσία, δεν ήταν µονάχα ο πόλεµος αλλά και η χρήση της πληροφορίας από την πλευρά της Ρωσίας και επίσης, ναι, η EBU έχει και αυτή την πλευρά, δεν είναι µόνο ο διαγωνισµός της Eurovision, είναι η Ένωση Ραδιοτηλεοπτικών Οργανισµών και έχει κανόνες.

Γ.Π. Οι σκέψεις σας για τον φετινό µας εκπρόσωπο πριν πείτε το «Καλή επιτυχία, Ελλάδα»;

Τζένη Από όσα έχω παρατηρήσει από τις πρόβες, βλέπω ένα παιδί 16 ετών που µε έναν µαγικό τρόπο δεν έχει άγχος. Τι να πω… Μάλλον έγραψε αυτό το τραγούδι για το άγχος και µετά του πέρασε.

Μαρία Αν είναι φάρµακο αυτό το τραγούδι, να το καταναλώνουµε. (γέλια)

Τζένη Είναι µαχητικός, εργατικός, στρατιώτης, σαρωτικός. Θεωρώ θα το χαρεί και έχει όλη την καλή διάθεση και το ταλέντο για να πάει καλά και ότι θα έχει µέλλον στη µουσική γενικότερα.

Μαρία Αν περιµένεις να σου πω προγνωστικά, γιατί το βλέπω στα µάτια σου...

Γ.Π. Ε, ναι, είµαι και λίγο eurofan.

Μαρία Ναι, ναι, το βλέπω. Δεν κάνω ποτέ προγνωστικά, µέχρι να δω το σόου στηµένο και µάλιστα σε σειρά. Στη δοµή και στον χρόνο που «τρέχει». Αλλιώς θα γίνω άδικη. Είναι πολύ σύνθετο όλο αυτό που βγαίνει στον αέρα και κάθε πρόβλεψη πριν καν γίνουν οι πρόβες στο στάδιο είναι µάταιη.

Με τη συζήτηση να έχει τελειώσει και τη βροχή να µην έχει κοπάσει, έπεσε η ιδέα να φωτογραφηθούν στην ταράτσα της ΕΡΤ, κρατώντας οµπρέλες σαν να βρίσκονται ήδη στο βροχερό Λίβερπουλ. Έτσι κι έγινε.

Ο Α΄ και ο Β' Ηµιτελικός του 67ου διαγωνισµού τραγουδιού της Eurovision θα προβληθούν από τη συχνότητα της ΕΡΤ στις 9 και 11 Μαΐου αντίστοιχα, ενώ ο µεγάλος τελικός το Σάββατο 13 Μαΐου.