Το καλό με τη Μελίνα είναι ότι είχε γίνει μύθος όσο ήταν ακόμα εν ζωή. Πρόλαβε και μας έκανε να τη λατρέψουμε και μετά να την ξεπεράσουμε. Έγινε μία εύκολη, λαμπερή ρομάντζα επαναστατικότητας και φινέτσας και, αφού υπερκαταναλώθηκε, ήρθε η περίοδος που έμειναν στέρεα τα λόγια και το πάθος. Η ουσία. Τώρα, ξανά επίκαιρη με τα 20 χρόνια από το θάνατό της και με την ανάγκη για αξιοπρέπεια, πολιτισμό και ήθος περισσότερο απαραίτητα από ποτέ άλλοτε, μία ωραία ιδέα του Ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη έρχεται να την «ξανασυστήσει» πιθανώς στη νέα γενιά. Ή να κάνει τα τραγούδια και τις παρακαταθήκες της να ακουστούν με έναν άλλον αέρα. Το Playing With Melina είναι ένα άλμπουμ με διασκευές και remixes από 14 ονόματα της ελληνικής ηλεκτρονικής σκηνής + έναν Γάλλο, που θα κυκλοφορήσει στις 10 Νοεμβρίου. Ακούσαμε τα κομμάτια ένα-ένα και σας τα παρουσιάζουμε:
Αγάπη Που ’γινες Δίκοπο Μαχαίρι - Papercut Remix
H «Στέλλα» τραγούδησε το «Μαχαίρι» το 1955, φλασάροντας στον αέρα μία τεράστια χαρακιά που ακόμα όλοι έχουμε το σημάδι της. Ο Κακογιάννης έγραψε τους στίχους και ο Χατζηδάκις μελοποίησε αυτή την «αναφορά» στον Τσιτσάνη όπως τη χαρακτήρισε, πατώντας επάνω στον «Τρελό τσιγγάνο», με την έγκριση του Τσιτσάνη, ο οποίος άλλωστε συμμετείχε στην ταινία έχοντας τη μουσική διεύθυνση της ορχήστρας. Έτσι κι αλλιώς όμως, όπως συμβαίνει με τους θρύλους, η πατρότητα χάνεται και περνάνε στο συλλογικό υποσυνείδητο σαν κοινό κτήμα όλων. Τραγουδισμένο στη γειτονιά των Εξαρχείων, εκεί που ήταν η ταβέρνα της «Στέλλας», το τραγούδι παίρνει από τους Papercut μία αργή, ελεγειακή βαρύτητα με σκρατς επάνω στο μπουζούκι σαν φαλτσέτα που μπαίνει και βγαίνει δολοφονικά ενώ από πίσω μετράνε τα βήματα, υπέροχες πένθιμες καμπάνες, σαν σπόιλερ για αυτό το φινάλε που όλοι ξέρουμε.
Να με Θυµάσαι - Mikro Remix
Το 1964, το αμερικάνικο δίκτυο ABC γύρισε μια σειρά τηλεοπτικών ταινιών αφιερωμένων σε διάσημους ηθοποιούς. Ο καθένας παρουσίαζε την πόλη του – η Λιζ Τέιλορ το Λονδίνο, η Σοφία Λόρεν τη Ρώμη, ο Πίτερ Ουστίνοφ τη Μόσχα, η Μελίνα την αγαπημένη της Αθήνα. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, σεναριογράφος της «Στέλλας», μαζί με τον Μαξ Ουίλκ ανέλαβαν να γράψουν τα κείμενα αυτής της ωριαίας ξενάγησης και ο φρέσκος, νεοεμφανισθείς τότε και με ήδη επιτυχημένες μουσικές συνθέσεις για το θέατρο και τον κινηματογράφο Σταύρος Ξαρχάκος, ανέλαβε τη μουσική. Στο τραγούδι, ο Βαγγέλης Γκούφας έγραψε τους στίχους και στο σόλο μπουζούκι ο Ζαμπέτας έσταξε όλη τη λύπη του αποχωρισμού. Η φρέσκια, θαλασσινή αύρα που διαπνέει τη μουσική του Ξαρχάκου έδωσε έναν τόνο καλοκαιρινού αποχαιρετισμού που ταιριάζει τόσο ιδανικά με τη νοσταλγική 60s καρδιά των Mikro, σήμερα. Είναι το ηλεκτρονικό echo που δίνει επάνω στο beat την αντήχηση του αέρα που παίρνει μακριά άλλο ένα καλοκαίρι. Ακούγοντάς το θέλεις να φωνάξεις «Στάσου, μύγδαλα».
Στις αρχές των 70s, το Παρίσι με ζωντανό ακόμα το θόρυβο του Μάη του ’68, ήταν το μέρος που συγκέντρωνε ανοιχτά, δημιουργικά μυαλά, καλλιτέχνες και επαναστάτες λίγο πριν τους σαγηνεύσει το μυαλό ο επερχόμενος διαστημικός ήχος των συνθεσάιζερ. Το 1973, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, μετά τη διάλυση των Aphrodite’s Child, συναντήθηκε στα παρισινά στούντιο με τη Μελίνα, διωγμένη από τη χούντα, με επαναστατική ζέση και ήδη μεγάλη σταρ στη Γαλλία, μετά την εμφάνισή της στο δημοφιλές τηλεοπτικό σόου του Pierre Jordan. Ήταν μοιραίο: ο Vangelis της έγραψε ένα τραγούδι σε στίχους των Richelle Dassin & Claude Lemesle, για το άλμπουμ που ετοίμαζε «Si Melina… m’etait contee». «Θα σου πω εγώ τις λέξεις» λέει η Μελίνα τρυφερά τρυπώνοντας στο αυτί μας ελληνογαλλικές μικρές αγάπες, «παλικάρι μου, αγοράκι μου». Με μία ερωτική βραχνάδα που θεαματικά την απογειώνει το στέρεο, διαστημικό beat των Marsheaux, σοφά διατηρώντας το χαρακτηριστικό μεγαλειώδες χρώμα του Παπαθανασίου. Είναι αισιόδοξο σαν την αρχή μίας νέας εποχής.
Love Love Love - Nτέιβιντ
Η Μελίνα, μπαίνοντας σε ένα δωμάτιο με κόσμο, ήθελε να την καλησπερίζουν όλοι, με όλη τους την καρδιά. Όχι ψόφια και φοβισμένα. Έβαζε τα κλάματα κι έλεγε «Θέλω να με αγαπούν ακόμα και οι καρέκλες». Το σπάνιο αυτό τραγούδι της από το μιούζικαλ «Ilya Darling», που είχε ανέβει στο Μπρόντγουεϊ το 1967 (θεατρική διασκευή του «Ποτέ την Κυριακή») σε μουσική Χατζιδάκι και στίχουςJoe Darion, κάνει λοιπόν ακόμα και τις καρέκλες να την αγαπούν όταν σαν μωρό με βραχνό παράπονο ζητάει συνέχεια και μόνο «λοβ». Το remix τη δικαιώνει: της δίνει μία μεγάλη θάλασσα αγάπης να κολυμπάει μέσα της, δημιουργώντας δίνες, μπουρμπουλήθρες, ξέφωτα και μακρινούς ήχους από δελφίνια του διαστήματος.
Το τραγούδι ανήκει στον Léo Ferré, αναρχικό, διανοούμενο, καλλιτεχνική φυσιογνωμία των παρισινών café αλλά και τραγουδιστή που γέμιζε τεράστιες αίθουσες με τις συναυλίες του. Υιοθετώντας η Μελίνα τραγούδια σαν αυτό το αρχετυπικό παριζιάνικο chanson που γράφτηκε το 1960, μπαίνει στην παρέα των άλλων bohemians –Serge Gainsbourg, Jacques Brel, Georges Brassens– και αποκτάει τον αέρα της πόλης που φάνηκε να τη φιλοξενεί καλύτερα απ’όλες. Το ίδιο και την Olga Kouklaki σήμερα που πιάνει το κομψό, μετρημένο βήμα, το σουλατσάρισμα, τα τακούνια στο ψιλόβροχο, και τα βάζει επάνω σε ρυθμό που δένει με ωραία βιολιά και ξυλόφωνο, κόρνες που περνούν και χάνονται. Αστικό chic.
Je Suis Grecque (Είµαι Ρωμιά) - (pH)2 Remix
Παταγώδες και ξεσηκωτικό, ένα κομμάτι που γράφτηκε από τον Joe Dassin σε στίχους Richelle Dassin & Pierre Delanoe, μια και παρουσιάστηκε στο τηλεοπτικό σόου του J.Dassin. O τίτλος έμεινε κλασικός και έγινε αστικός μύθος (η Μελίνα, επιστρέφοντας στην Ελλάδα, στον έλεγχο διαβατηρίων: -Έχετε τίποτα να δηλώσετε; -Ναι, έχω. Είμαι ΡΩΜΙΑ). Σχεδόν σαν μιούζικαλ, με λαμπερή, φαντεζί έναρξη και όλο το θίασο επί σκηνής, το remix των (pH)2 της προσφέρει το ποδοβολητό των παπαράτσι, το glam των φλας και την ποιότητα σταρ που την κουβαλούσε μοιραία, σχεδόν άθελά της, όπως και την εθνικότητά της.
The Calling - Fantastikoi Hxoi
Ένα από τα τρία αυθεντικά κομμάτια του άλμπουμ που γράφτηκαν επάνω σε λουπαρισμένες ατάκες της Μελίνας, από λόγους της σε δημόσιες εμφανίσεις, δηλώσεις ή καλέσματα όπως αυτό. Η ψυχεδελική αύρα του Φανταστικού Ήχου γίνεται όχημα για την ήρεμη αλλά επιτακτική φωνή της, τη βαριά αγγλική προφορά της, τη μάχιμη βραχνάδα της να αφυπνίσει και να πείσει τους ξένους να συνδράμουν εναντίον της χούντας. Γιου… Γιου… Εντ γιου… Γουί νιντ γιορ κονσέρν, γουί νιντ γιορ ατένσιον. Είναι διαταγή. Και την κάνει ακόμα πιο επιτακτική το φύσημα της μαγνητοταινίας που ακούγεται σαν άνεμος από το παρελθόν.
Αγάπη Που ’γινες Δίκοπο Μαχαίρι - K. Βήτα Remix
Ο Κωνσταντίνος μένει κοντά στην αγαπημένη βόλτα της Μελίνας. Τον έχω συναντήσει μερικές φορές εκεί στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, κοντά στην προτομή της, και μοιάζει σαν να την έχει επιλέξει για μόνιμο φόντο του, πολιούχο αγία της γειτονιάς του και της μουσικής του. Την επισκέπτεται συχνά, σαν σε εκκλησία. Γι’ αυτό και το «Δίκοπο μαχαίρι» στα χέρια του γίνεται ένα εμμονικό μάντρα γύρω από τον στίχο «Φωτιές ανάβουνε μες στα δυο του μάτια» με μία ηλεκτρική αγωνία κρυμμένη στο βάθος.
La Fumee Des Cigarettes (Όταν συµβεί στα πέριξ) - Kid Loco Remix
Το γνωστό ρεμπέτικο τραγούδι του Τσιτσάνη πήρε μία άλλη, φιμέ απόχρωση με τους στίχους του Serge Lama και τη δύο-πακέτα-την-ημέρα φωνή της Μελίνας. Το κομμάτι αποδόθηκε στα γαλλικά το 1974 για το άλμπουμ της «L’ Oeillet Rouge» και φέτος διασκευάστηκε από τον μόνο μη-Έλληνα που συμμετέχει στο άλμπουμ, τον Kid Loco. Και τι αστείο, τον μόνο που έμεινε πιο πιστά προσηλωμένος στην αυθεντική γαλλική βερσιόν, διατηρώντας ένα σεβασμό προς την εκτέλεση εκείνη. Ίσως επειδή δεν γνωρίζει τη δυναμική της εκφοράς των ελληνικών της Μελίνας. Ή ίσως επειδή κανένας, καμία, ποτέ δεν ξανακάπνισε με τον τρόπο που κρατούσε το τσιγάρο εκείνη.
Άλλο ένα κομμάτι από την «Ilya Darling» του ’67, το απολαυστικό Τανγκό της Μήδειας που εξιστορούσε την προσωπική εκδοχή της Ίλια για την ιστορία της Μήδειας. Από το χείμαρρο των σαν γκρίκλις αυθεντικών στίχων, ο Stavento κράτησε μόνο μία φράση της –«έχουμε τη μουσική»– και έπλεξε επάνω της ένα ευχάριστο λουπαρισμένο θέμα που, ίσως είναι κρίμα αλλά δεν οδηγεί στην ευτυχισμένη κατάληξη που είχαν όλες οι αρχαίες τραγωδίες α λα Μελίνα: …και τότε όλοι μαζί ανέβηκαν σε ένα χρυσό άρμα και πήγαν στην ακρογιαλιά.
Αστέρι μου Φεγγάρι μου (Αγάπη μου) - Nikonn Remix
Τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη σε στίχους του αδερφού του, Γιάννη Θεοδωράκη, που γράφτηκε το 1962 για την ταινία «Φαίδρα» του Ντασέν, βασισμένη στην τραγωδία του Ευριπίδη «Ιππόλυτος» για τον έρωτα της γυναίκας του Θησέα προς το γιο του. Η Μελίνα τραγούδησε τους ερωτικούς στίχους σαν μαύρες προφητείες της Κασσάνδρας. Η νέα ζωή του τραγουδιού από τον Nikkon βρήκε τη δροσιά και όχι την κατάρα του έρωτα, ίσως στρέφοντας το βλέμμα του περισσότερο προς τον νεαρό Ιππόλυτο / Άντονι Πέρκινς και στην εύθραυστη φύση του. Από μία άποψη, μόλις γράφτηκε το νέο «Mrs. Robinson».
Paname - Serafim Tsotsonis Remix
Και μία έκπληξη: η δεύτερη διασκευή του Paname, με γαλλικό φλέγμα α λα Air, μας παίρνει από το Καρτιέ Λατέν και μας προσγειώνει ή μάλλον απογειώνει από το Ορλί σε μία νυχτερινή πτήση, γοητευτική όπως όλα τα αεροδρόμια τη νύχτα. Η Μελίνα ακούγεται σαν ψυχεδελική ηχώ στο βάθος να μας λέει προσδεθείτε – ή, μάλλον, αφεθείτε.
Melina’s Song - Niadoka
Δεύτερο καινούργιο κομμάτι που χτίζει μία μουσική ηλεκτρονική περιπέτεια γύρω και μέσα από τα λόγια της Μελίνας-θεατρίνας. Μιλώντας για τους ρόλους της όπως στο «Γλυκό Πουλί της Νιότης», δίνοντας συνέντευξη, δεν είναι πια μία πασιονάρια αλλά μία ντίβα. Που κάνει παύσεις, βαθαίνει απότομα και μετά ξανανεβαίνει στην επιφάνεια της φωνής, αγριεύει και μαλακώνει, σέρνει νωχελικά τα μακρά της φωνήεντα και ξαφνικά σχεδόν βρυχάται στη λέξη «γεννάς». Γεννάς τους ρόλους. Γεννάς τα μάρμαρα. Δημοκρατία και Ελευθερία. Περίτεχνα στριφογυρίζει ανάμεσα σε αυτό το υπέροχο σπικάζ η μουσική, υπογραμμίζοντας τις λέξεις κλειδιά.
Χάρτινο το Φεγγαράκι - Cayetano Remix
Χατζηδάκις και Γκάτσος γράφουν το τραγούδι της Μπλανς Ντιμπουά, για το «Λεωφορείον ο Πόθος» του Τennessee Williams που ανέβηκε από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν το 1948-49. Ποτέ ξανά το φεγγάρι στην Ελλάδα δεν θα ήταν το ίδιο. Ο Cayetano, πολύ σοφά, δίνει στον ήχο του μία ηλεκτρική ένταση «γαλλικής σχολής» που σε πονάει σχεδόν η παραμορφωτική της ζωντάνια και βάζει τη φωνή της Μπλανς να ακούγεται με τη μονοφωνική γοητεία ενός παλιού ραδιοφώνου.
Melina Mercouri - Monsieur Minimal
Ένα κομψό, σφιχτό μουρμουρητό με θρύμματα λόγων και μαρμαρόσκονης, υποσχέσεων, ένθερμων λέξεων, οραμάτων που η φωνή τους τα κάνει διαχρονικά και απαραίτητα. Η Μελίνα με αυτή τη φωνή και αυτά τα λόγια παραμένει ολοζώντανη και φλογερή. Και ο Minimal, σεμνά και με φίνα διακριτικότητα, έγραψε ένα τρυφερό θέμα τίτλων τέλους μίας ταινίας που δεν έχει τέλος.
Info: Το «PLAYING WITH MELINA» κυκλοφορεί υπό την αιγίδα του Ιδρύματος «Μελίνα Μερκούρη» στις 10 Νοεμβρίου 2014 σε CD, βινύλιο, Digital και ειδική περιορισμένη έκδοση με φωτογραφικό άλμπουμ και αφίσα. Το άλμπουμ θα κυκλοφορήσει σε όλο τον κόσμο μέσω της UNIVERSAL MUSIC.
Artwork: Δημήτρης Παναγιωτακόπουλος // Φωτό: Henry Graskinsky
Μιλήσαμε με τον τραγουδοποιό, μουσικό παραγωγό και γιατρό, Βασίλη Παπαζώτο, για τις πετυχημένες διασκευές στο project Μουσικό Μπαλκόνι και την αγάπη του για τη μουσική και ιατρική
11°
