Angelo Badalamenti 1937 - 2022: Ο συνθέτης που σύστησε τα soundtracks στην ποπ κουλτούρα

«Today, No Music», με αυτά τα λόγια πλαισίωσε το ιδιότυπο δελτίο καιρού, το οποίο μεταδίδει (ξανά) καθημερινά στο YouTube τα τελευταία δύο χρόνια, o David Lynch τη Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου αποτίνοντας –συμβολικά– φόρο τιμής στη μνήμη του Angelo Badalamenti, που έφυγε από τη ζωή στις 11 Δεκεμβρίου 2022, σε ηλικία 85 ετών. Ενώ και στο δελτίο της 13ης Δεκεμβρίου εμφανίστηκε ιδιαίτερα φορτισμένος με τεράστιες παύσεις, κλητεύοντας κάπου στη μέση της μετάδοσης τον διαχρονικό συνεργάτη του με ένα απόκοσμο «Angeloooo».

Ενώ και στο δελτίο της 13ης Δεκεμβρίου εμφανίστηκε ιδιαίτερα φορτισμένος με τεράστιες παύσεις, κλητεύοντας κάπου στη μέση της μετάδοσης τον διαχρονικό συνεργάτη του με ένα απόκοσμο «Angeloooo».

Και πώς αλλιώς αφού ο Angelo Badalamenti ταύτισε όσο λίγοι, ή για την ακρίβεια κανένας, το όνομά του με αυτό του David Lynch, τόσο με δημιουργικούς όρους όσο και με τη σχέση ζωής που αναπτύχθηκε μεταξύ των δύο καλλιτεχνών – μια σχέση από εκείνες που μπορούν να μοιραστούν μόνο όσοι συνδιαμορφώνουν ένα ολόκληρο, μοναδικό αισθητικό σύμπαν.

Πράγματι η μουσική του Angelo Badalamanti αποτέλεσε και αποτελεί σε μεγάλο βαθμό conditio sine qua non για την αυθεντική απόλαυση των λιντσεϊκών ταινιών για τις οποίες συνέθεσε τη μουσική – μουσική διέγερσης απόκοσμων ενστίκτων που χάρισε για πρώτη, ίσως, φορά στο genre των soundtracks μια στιβαρή θέση στη σύγχρονη ποπ κουλτούρα. «Blue Velvet», «Twin Peaks», «Wild At Heart», «Lost Highway», «The Straight Story», «Mullholand Drive» – τι θα ήταν όλα αυτά τα μικρά και μεγάλα αριστουργήματα του David Lynch χωρίς τα στοιχειωτικά θέματα του Badalamenti; Πιθανότατα και πάλι πολλά, αλλά με μια μουσική επένδυση τέτοιου εικονοπλαστικού βεληνεκούς γίνονται πολλά περισσότερα, ένα με την ταινία, αγγίζοντας, πια, τα όρια του θρύλου.  

Πριν βέβαια και παράλληλα της σταθερής συνεργασίας του με τον «αδελφό του» –όπως τον αποκαλούσε και ο ίδιος– David Lynch, ο Angelo Badalamenti έζησε μια γεμάτη ζωή, με πολλή μουσική, κορυφαίες συνεργασίες, δεκάδες βραβεία και μεγάλες καλλιτεχνικές συγκινήσεις. Από τη Nina Simone μέχρι τη Shirley Bassey, από τον David Bowie μέχρι τους Pet Shop Boys, από τους Anthrax μέχρι τoν Tim Booth, από τους Ολυμπιακούς Αγώνες μέχρι τις κονσόλες των video games, από τον David Lynch μέχρι τον Danny Boyle το έργο του Badalamenti δεν εξαντλείται στα εμβληματικά themes του «Twin Peaks» ή στο «Dub Driving» της Χαμένης Λεωφόρου. Αν αποπειραθεί κανείς να σταχυολογήσει τις σημαντικότερες στιγμές της εξηκονταετούς καριέρας του θα διαπιστώσει ότι πάντα θα ξεχνάει κάτι, πάντα θα βρίσκει κάτι να τον εκπλήσσει.

Αυτά είναι τα δικά μας δέκα + 1 καρέ από τη μουσική του σπουδαίου Angelo Badalamenti, με τη βεβαιότητα ότι ο καθένας μπορεί να φτιάξει μια δική του, μοναδική και πολύ διαφορετική δεκάδα.

Η συνεργασία του Angelo Badalamenti με τη Nina Simone και το ψευδώνυμό του

Η προ-Lynch εποχή του Badalamenti έχει επισκιαστεί σε μεγάλο βαθμό από τον κοινό μύθο των δύο καλλιτεχνών. Ωστόσο, είναι δύσκολο να μην κοντοσταθείς οπουδήποτε πέφτεις πάνω σε έναν άλλο μύθο, αυτόν της Nina Simone. Στην πρώιμη συνθετική περίοδό του ο Angelo Badalamenti συνεργάζεται με τη Nina Simone, υπό το ψευδώνυμο Andy Badale, γράφοντας μαζί της τα τραγούδια «I Hold No Grudge» και «He Ain’t Comin’ Home No More» τα οποία συμπεριλήφθηκαν στο album «High Priestess of Soul» που κυκλοφόρησε το 1967, ενώ και στον δίσκο «Nina Simone and Piano» του 1969 περιλαμβάνεται μια  εν μέρει σύνθεση του Badalamenti, το «Another Spring». Πλήκτρα, ημίφως και μελαγχολία που αν και πλήρως εναρμονισμένες με τον κόσμο της Nina Simone κάπου στο βάθος προοικονομούν με έναν ιδιαίτερο τρόπο το μπλε βελούδο και τις ερεβώδεις ατμόσφαιρες που θα ακολουθήσουν προσεχώς σε μεγάλη και μικρή οθόνη.

Η πειραματική ηλεκτρονική μουσική του Angelo Badalamenti

Ο Angelo Badalamenti συνεχίζει να χρησιμοποιεί το alias του Andy Badale και στην πρώτη του εμπλοκή με την πειραματική ηλεκτρονική μουσική, περί τα τέλη της δεκαετίας του 1960 και την αρχή της δεκαετίας του 1970 στις πολύ ενδιαφέρουσες συνεργασίες του με τον Γάλλο πιονέρο της ηλεκτρονικής avant garde, Jean-Jacques Perrey, τόσο στην εποχή της συνεργασίας του τελευταίου με τον Gershon Kingsley, ως Perrey and Kinglsey, όσο και στις πρώτες του solo δουλειές στην ετικέτα της Vanguard. Το όνομα Badale εμφανίζεται στα credits διάφορων συνθέσεων στα albums του Perrey εκείνης της περιόδου, στα οποία ο Βadalamenti είχε μερική εμπλοκή και ως παραγωγός και ενορχηστρωτής. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το πιο γνωστό ίσως κομμάτι του Jean-Jacques Perrey, η σύνθεση «E.V.A.» από το album «Mood Indigo» του 1970, η οποία έχει σαμπλαριστεί και ρεμιξαριστεί δεκάδες φορές από τους A Tribe Called Quest και τον Pusha T μέχρι τον Fatboy Slim και έχει χρησιμοποιηθεί άλλες τόσες σε soundtracks και διαφημιστικές καμπάνιες. Το πρώτο αποτύπωμα του Badalamenti στην ποπ κουλτούρα πριν ξεκλειδώσει τη χρυσή εποχή του σε αυτή με την πρώτη του συνεργασία με τον David Lynch.

To soundtrack για την ταινία Blue Velvet

To 1986 o David Lynch προσεγγίζει τον Angelo Badalamenti προτείνοντάς του τη θέση του vocal coach της πρωταγωνίστριάς του στην τέταρτη κατά σειρά ταινία του, «Blue Velvet», Isabella Rosellini. Με συνοπτικές διαδικασίες ο Badalamenti καταλήγει να συνθέτει το soundtrack για την ταινία, με το σκηνοθετικό brief να ζητάει έναν συνδυασμό μιας σκοτεινής, τρομαχτικής εκδοχή του Shostakovich με τη φύση των κυμάτων του ωκεανού και τη διασκευή των This Mortal Coil στο «Song to the Siren» του Tim Buckley. Κάπως έτσι γεννήθηκε το κλασσικής ρωσικής σχολής βασικό θέμα του «Blue Velvet» αλλά και το μουσικό αιθέριο στοιχειό του «Mysteries of Love» το οποίο σφράγισε με την ερμηνεία της η Julee Cruise. Μια παντοδύναμη μουσική τριάδα έχει μόλις γεννηθεί.

Η συνεργασία του Angelo Badalameti με την Julee Cruise

Τον Σεπτέμβριο του 1989 κυκλοφορεί το ντεμπούτο album της Julee Cruise με τίτλο «Floating Into The Night» σε παραγωγή των David Lynch και Angelo Badalamenti. Σε μια άψογη κατανομή ρόλων το κάθε μέλος της συντροφιάς εκτέλεσε το δικό του κομμάτι με ιδανικό τρόπο, με τους στίχους του Lynch, τη μουσική του Badalamenti και τη φωνή της Cruise να συνθέτουν έναν από τους καλύτερους dreampop δίσκους όλων των εποχών. Στο album αυτό, εκτός από το «Mysteries of Love» από το soundtrack του Blue Velvet που γέννησε ουσιαστικά το «Floating Into The Night» συναντάμε και μερικά ακόμα υπέροχα τραγούδια του Badalamenti («Falling», «Into The Night», «The Nightingale») που στο επόμενο καρέ επενδύσουν μουσικά την επόμενη μεγάλη οπτικοακουστική συνεργασία του με τον Lynch. Ο κόσμος του Twin Peaks είναι μόλις μια ανάσα κι έναν χρόνο μακριά.

Το soundtrack για την τηλεοπτική σειρά Twin Peaks του David Lynch

Λίγα pop culture ορόσημα απολαμβάνουν την αίγλη που έχει η τηλεοπτική σειρά Twin Peaks στα τηλεοπτικά και όχι μόνο χρονικά. Η τηλεοπτική σειρά μυστηρίου του David Lynch με πρωταγωνιστές έναν πράκτορα του FBI και έναν ντόπιο σερίφη που διερευνούν τον φόνο της Laura Palmer στην φανταστική τοποθεσία Twin Peaks στη μη φανταστική πολιτεία της Ουάσιγκτον άλλαξε τον ρου της ιστορίας για το tv drama εν γένει και την τηλεοπτική «αστυνομική» μυθοπλασία ειδικότερα και επηρέασε καταλυτικά την αμερικανική τηλεοπτική βιομηχανία εισάγοντας την κινηματογραφική αισθητική στη μικρή οθόνη. Καταλύτης στον καταλύτη το σπουδαίο soundtrack του Angelo Badalamenti, για το οποίο ο συνθέτης κέρδισε βραβείο Grammy (κατηγορία «Best Pop Instrumental Performance») το 1990. Ένα soundtrack απολύτως και εγγενώς ταυτισμένο με την ημι-ονειρική, ημι-σουρεαλιστική αίσθηση με την οποία τυλίγει ο David Lynch τη σειρά του, σε βαθμό τέτοιο που η μουσική γίνεται στιβαρός αφηγηματικός βραχίονας της πλοκής. Όσοι έχουν ανέβει και κατέβει αμέτρητες φορές τις σκάλες του θέματος της Laura Palmer στο πιάνο, στα ακουστικά, στην οθόνη και στο μυαλό τους ξέρουν πολύ καλά για τι πράγμα μιλάμε.

Η συνεργασία του Angelo Badalamenti με τον frontman των James, Tim Booth

Μια εμφάνιση του frontman των James, Tim Booth στη βραχύβια τηλεοπτική εκπομπή «Live at the Dome» του Channel 4 το 1991 στην οποία δήλωσε ότι ο καλλιτέχνης με τον οποίο θα ήθελε οπωσδήποτε να συνεργαστεί ήταν ο Angelo Badalamenti ήταν αρκετή για να εισακουστεί η ευχή του και να ξεκινήσει η συνεργασία των δύο καλλιτεχνών έναν χρόνο μετά το 1992. Συνεργασία που μετά από διακοπές και αναβολές, κυρίως λόγω του heavy touring των James, οδήγησε εν τέλει στο album «Dance of the Bad Angels» το 1996 με το ομώνυμο κομμάτι να έχει διαγράψει –με το sex appeal που το χαρακτηρίζει– μια μεγάλη  επιτυχία στα εγχώρια ραδιόφωνα και στα soundtracks mainstream τηλεοπτικών σειρών μέχρι και σήμερα. Ένας δίσκος που αν και για τους οπαδούς των James πέρασε και δεν ακούμπησε ενώ δεν έχει προτεραιοποιηθεί για κάποια επανακυκλοφορία που θα τον φέρει ξανά στην επικαιρότητα, αντέχει πολύ καλά στον χρόνο και λειτουργεί ως ένα ακόμα εξαιρετικό δείγμα της πολύπλευρης μουσικής δημιουργίας για την οποία ήταν πάντα ικανός και ορεξάτος ο Angelo Badalamenti.

Όταν ο Angelo Badalamenti συνεργάστηκε με τον David Bowie

Μια ονειρική σύμπραξη δύο μορφών που φαντάζουν κομμένες και ραμμένες η μία για την άλλη, παρόλα αυτά συναντήθηκαν μουσικά μόνο σε μια εξαιρετική version του classic του George Gershwin «A Foggy Day In London» για ένα AIDS campaign tribute album του label Red Hot + Rhapsody το 1998. O Angelo Badalamenti είχε κάνει ένα demo για το τραγούδι αλλά στο πλαίσιο του concept των ντουέτων που είχε τεθεί για το εν λόγω album θα έπρεπε να βρεθεί ένας άλλος καλλιτέχνης να τον συνοδεύσει με τα φωνητικά του. Μια μέρα ενώ ο Angelo Badalamenti έγραφε στο studio για το project του με τον Tim Booth χτύπησε το τηλέφωνο και στην άλλη άκρη της γραμμής ήταν ο ίδιος ο David Bowie ζητώντας του να είναι εκείνος η φωνή του τραγουδιού. Ο Bowie κέρδισε δίκαια λόγω χρονικής προτεραιότητας τον Bono που φέρεται να διεκδίκησε και εκείνος τη συνεργασία την αμέσως επόμενη ημέρα, σύμφωνα με τα λεγόμενα του ίδιου του συνθέτη. Τα υπόλοιπα ανήκουν στην ιστορία και στη μουσική, στα επιμελώς τρεμάμενα φωνητικά του David Bowie και στα spooky έγχορδα με τα οποία εμβολίζει υπόγεια και αριστοτεχνικά ο Badalamenti μια κλασσική γκερσουϊνική μελωδία.

To soundtrack της ταινίας The Beach του Danny Boyle

Μπορεί οι περισσότεροι να θυμούνται την ταινία «The Beach» του Danny Boyle για το millennium icon του Leonardo DiCaprio να παλεύει με μια ανθρώπινη ζούγκλα σε μια ειδυλλιακή παραλία υπό τους ήχους του «Porcelain» του Moby και του «Snakeblood» των Leftfield αλλά το πρωτότυπο film score αυτής της ταινίας που σημάδεψε την νεολαία των 00s ανήκει στον Angelo Badalamenti και στα synths του. Το «Swim to the Island» και το «Starnight» ζωγραφίζουν παραδεισένια ηλιοβασιλέματα ενώ όλα τα στοιχεία των συνθέσεων ταιριάζουν απόλυτα με την αντίστοιχη κινηματογραφική δράση δένοντας εξαιρετικά με το brit και electronica music selection του Pete Tong.

Και κάπου εκεί στο τέλος ένας φιλτραρισμένος από τους Orbital Badalamenti ντύνει το μάντρα που απαγγέλει ο Leonardo Di Caprio: «Just Keep Your Mind Open and Suck In The Experience».

Η συνεργασία - έκπληξη του Angelo Badalamenti με το thrash metal συγκρότημα Anthrax

Ο Angelo Badalamenti υπήρξε αδιαμφισβήτητα ανοιχτός στο μυαλό, ανοιχτός στη νέα εμπειρία. Από μια τέτοια ανοιχτωσιά γεννιέται το 1993 η πιο out of the box συνεργασία του με τη thrash/heavy metal μπάντα Anthrax, η οποία, όπως και τόσοι και τόσοι εκείνη την εποχή, ήταν «κολλημένη» με το «Twin Peaks» και εμπνεύστηκε από την ατμόσφαιρά του το κομμάτι «Black Lodge» το οποίο θα περιλάμβαναν στον επικείμενο δίσκο τους «Sound Of White Noise». Οι Anthrax έστειλαν το demo στον Badalamenti ο οποίος δεν δίστασε να σηκώσει μανίκια και να κάτσει μαζί του στο studio αναλαμβάνοντας ενεργό λόγο στην αναδιαμόρφωση του κομματιού το οποίο στην τελική του μορφή αναπνέει μέσα από τις σκοτεινές ορχηστρικές δομές του με έναν τρόπο που μόνο ο συνθέτης του David Lynch θα μπορούσε να είχε δρομολογήσει. Το play μιλάει από μόνο του.

To soundtrack για την ταινία Mulholand Drive του David Lynch

Μια από τις πιο δυνατές, χαρακτηριστικές και μνημειωδώς παράξενες σκηνές στην ιστορία του σύγχρονου κινηματογράφου το ονειρικό ιντερμέδιο του Club Silencio από την ταινία «Mulholland Drive» του David Lynch του 2001. Το ομώνυμο θέμα του Angelo Badalamenti με την στοιχειωμένη τρομπέτα και τα synth μοτίβα να ηχούν από ένα νιοστό επίπεδο ατμοσφαιρικού εφιάλτη είναι μια ακόμα κορυφαία στιγμή σε ένα ακόμα κορυφαίο soundtrack μιας ακόμα κορυφαίας συνεργασίας που σε κάθε επιλογή της κατέρριπτε καλλιτεχνικά standards για να διαμορφώσει νέα.

Thought Gang: Η jazz πλευρά του Angelo Badalamenti

Ο Angelo Badalamenti πάντα κινούνταν κυκλικά στα θέματα του για τις εικόνες του David Lynch καταφέρνοντας με αυτόν τον τρόπο να εξυπηρετήσει ιδανικά τα σουρεαλιστικά σχέδια που ζωγράφιζε ο Lynch φόντο ακόμα και των πιο ρεαλιστικών του σκηνών. Το έργο «Thought Gang» μια απροσδόκητη, ελεύθερη, πειραματική συνεργασία του Lynch και του Badalamenti σε jazz και acid μονοπάτια είναι από μόνο του ένας τέτοιος κύκλος, το καλύτερο επισφράγισμα μιας σχέσης σαν και αυτή. Υλικό ηχογραφημένο στις αρχές του 1990, όταν οι δύο άντρες θέλησαν να ξεκινήσουν το jazz project τους, που κατέληξε διάσπαρτο στις αμέσως επόμενες δουλειές του Lynch για να κυκλοφορήσει ως ολοκληρωμένος δίσκος το 2018 στο label της Sacred Bones. Ένα αταξινόμητο μίγμα spoken word ποίησης, jazz αυτοσχεδιασμών, μυστηρίου και ερωτισμού, το «Thought Gang» έχει πια τον ρόλο ενός σπάνιου ντοκουμέντου της φιλίας των δύο αντρών, μια μοναδική καταγραφή του κατάδικού τους τρόπου να διασκεδάζουν κάνοντας πειράματα. Μια συνάντησή τους με τους κατά 30 χρόνια νεότερους εαυτούς τους τέσσερα χρόνια πριν ο David Lynch αναγκαστεί να βγει στο δελτίο καιρού και να προφέρει τις λέξεις «Today No Music».