Οι «καμένοι» των live εμφανίσεων

Το δίλημμα ανάμεσα στην ψυχική τους υγεία και σε ακόμη περισσότερες live εμφανίσεις, αντιμετωπίζουν οι καταξιωμένοι μουσικοί τα τελευταία χρόνια. Top celebrities επιπέδου Justin Bieber ή ανερχόμενα πρόσωπα όπως η Arlo Parks ακύρωσαν πολλές από τις συναυλίες τους πρόσφατα, δίνοντας προτεραιότητα στην υγεία τους απέναντι στις απαιτήσεις μιας αδυσώπητης μουσικής βιομηχανίας.

Στις αρχές Αυγούστου, οι Yard Act βρίσκονταν στο αεροδρόμιο του Stansted στο Λονδίνο, περιμένοντας πτήση για Σικελία, όταν ο τραγουδιστής James Smith ένοιωσε ότι είχε χτυπήσει σε τοίχο. «Αισθανόμουν σαν να είμουν παγιδευμένος σε ένα μαντρί με ζώα», δήλωσε στο theguardian.com. «Χτυπούσα το κεφάλι μου στο τραπέζι λέγοντας: Δεν μπορώ να το κάνω άλλο αυτό». Από τότε που το post-punk συγκρότημα από το Leeds κυκλοφόρησε το ντεμπούτο τους, “The Overload”, τον Ιανουάριο, το πρόγραμμα των περιοδειών τους έγινε αμείλικτο. Οι πολύ καλές κριτικές που έλαβαν και η υποψηφιότητα για το βρετανικό βραβείο Mercury απλώς ενίσχυσαν την πίεση. Όλο και περισσότερες συναυλίες έμπαιναν στο πρόγραμμα και το συγκρότημα ήταν αποφασισμένο να τις παίξει όλες. «Εκείνο το σαββατοκύριακο παίζαμε μαζί με τους The Flaming Lips», είπε ο Smith. «Ήταν ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα. Νιώθεις αχάριστος λέγοντας ότι δεν μπορείς να το κάνεις». Το συγκρότημα παραδέχτηκε ότι όλοι ένιωθαν το ίδιο. Μετά από συνεννόηση με τη δισκογραφική τους εταιρεία, πήραν τη δύσκολη απόφαση να ακυρώσουν μια σειρά εμφανίσεων στην Ευρώπη. «Η ξεκούραση στο σπίτι είναι αυτό που χρειάζεται το σώμα και το μυαλό μας αυτή τη στιγμή», ανέφερε η μπάντα σε δήλωσή της στο Twitter.

Οι Yard Act δεν είναι το μόνο συγκρότημα που νιώθει αυτήν την πίεση και δεν είναι οι μόνοι που το παραδέχονται και τολμούν να μιλήσουν ανοιχτά για αυτό το πρόβλημα. Μια σειρά από διάσημους καλλιτέχνες, όπως οι Bρετανοί Wet Leg και Disclosure, οι Καναδοί Justin Bieber και Shawn Mendes, οι Αυστραλοί Gang of Youths και Αμερικανός Russ, ακύρωσαν πρόσφατα διάφορες συναυλίες τους, δηλώνοντας την ανάγκη να προστατεύσουν την ψυχική τους υγεία.

Αυτή την εβδομάδα, η βρετανίδα τραγουδίστρια της indie pop, Arlo Parks, ακύρωσε μια σειρά από εμφανίσεις σε αμερικάνικο έδαφος, εξηγώντας πώς η ανελέητη καθημερινή φθορά των τελευταίων 18 μηνών την είχε αφήσει τελείως εξαντλημένη. «Οι άνθρωποι γύρω μου άρχισαν να ανησυχούν για μένα, αλλά φοβόμουν μην απογοητεύσω τους fans μου. Πίεζα τον εαυτό μου περισσότερο από ότι θα έπρεπε», δήλωσε η βρετανίδα τραγουδίστρια.

Η απόφασή της για ακύρωση συναυλιών ακολούθησε την ανακοίνωση του βρετανού κιθαρίστα-τραγουδιστή Sam Fender, ο οποίος επίσης ακύρωσε την περιοδεία του στις ΗΠΑ ως support στους Florence and the Machine λόγω εξουθένωσης. «Φαίνεται εντελώς υποκριτικό εκ μέρους μου να υποστηρίζω τη συζήτηση για την ψυχική υγεία, αν δεν αφιερώνω χρόνο για να φροντίσω την δική μου», δήλωσε στο λογαριασμό του στο Instagram.

Υπάρχουν δύο παράγοντες που συγκρούονται εδώ. Από την μία μεριά έχεις την προθυμία των μουσικών να μιλήσουν ανοιχτά για τα προβλήματα  και τις απαιτήσεις του επαγγέλματός τους. Και από την άλλη, έχεις μία μουσική βιομηχανία απελπισμένη να ξαναζωντανέψει και να κερδίσει τον χαμένο χρόνο μετά από μια καταστροφική πανδημία. Αν λάβουμε υπ’ όψιν το μηδαμινό εισόδημα από το streaming και το αυξανόμενο κόστος ζωής, τότε η πίεση για περισσότερες εμφανίσεις και επιτυχία αυξάνεται περαιτέρω. «Αυτές οι ευκαιρίες είναι σπάνιες», λέει ο τραγουδιστής των Yard Act, James Smith, αναφερόμενος στις ατελείωτες περιοδείες. «Κανείς δεν σου χρωστάει και μπορείς να πεις όχι αν θες, αλλά αν μείνεις πίσω τότε αυτές οι ευκαιρίες δεν θα έρθουν ξανά, και θα φταις εσύ για αυτό».                                                                                  

Παρ’ όλα αυτά, οι μουσικοί δεν είναι μόνοι τους απέναντι στα προβλήματα και στην πίεση των ατελείωτων συναυλιών. Το Music Minds Matter (MMM), η υπηρεσία ψυχικής υγείας της μουσικής βιομηχανίας που λειτουργεί σε συνδυασμό με το Help Musicians, βοηθάει όλο και περισσότερους καλλιτέχνες. «Μετά από μια παρατεταμένη περίοδο αδράνειας, έχει αυξηθεί ο αριθμός των ανθρώπων που έρχονται σε εμάς για να αντιμετωπίσουν το άγχος και την πίεση της δουλειά τους», λέει ο Joe Hastings του Help Musicians. Το MMM προσφέρει μια σειρά από υπηρεσίες, όπως 24ωρη τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης, θεραπεία από συμβουλευτικό προσωπικό, online videos από επαγγελματίες, συναισθηματική υποστήριξη, συμβουλές και πληροφόρηση.

Ενώ η ολοένα και αυξανόμενη πίεση προς τους καλλιτέχνες είναι ανησυχητική, ο Hastings λέει ότι είναι παρήγορο το γεγονός ότι οι άνθρωποι αναζητούν βοήθεια και συζητούν τα προβλήματά τους. Ορισμένες δισκογραφικές επίσης προσφέρουν δωρεάν θεραπεία στους καλλιτέχνες τους. «Ο τρόπος με τον οποίο οι καλλιτέχνες δεν διστάζουν να εκφράσουν τα προβλήματά τους σήμερα, είναι τελείως διαφορετικός από ότι ήταν ακόμη και πέντε χρόνια πριν», λέει.

Τα social media βοήθησαν σε αυτόν τον τομέα. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η πακιστανή τραγουδίστρια Arooj Aftab μίλησε στο Twitter σχετικά με την συσσωρευόμενη πίεση της περιοδείας. Αναφέρθηκε στις αυξήσεις των αεροπορικών εισιτηρίων και των τιμών των ξενοδοχείων, στα ακριβά καύσιμα και στους αυξανόμενους φόρους, στις βίζες, στους φόβους των διοργανωτών να αυξήσουν τις τιμές των εισιτηρίων και στην επιφυλακτικότητα του κοινού να παρακολουθήσει παραστάσεις μετά την Covid εποχή. Είχε επιστρέψει από την πρόσφατη sold-out περιοδεία της ως headliner για να βρει τον εαυτό της να χρωστάει δεκάδες χιλιάδες δολάρια. «Και μου λένε ότι είναι φυσιολογικό», έγραψε στον λογαριασμό της. «Γιατί αυτό να είναι φυσιολογικό; Αυτό δεν θα έπρεπε να είναι το νορμάλ».

Η τραγουδίστρια Cassandra Jenkins από την Νέα Υόρκη, δημοσίευσε στο λογαριασμό της στο Τwitter σχετικά με έναν από τους promoters της που απείλησε να μειώσει την αμοιβή της μια εβδομάδα πριν από την συναυλία. Ο λόγος ήταν ότι η Jenkins σχεδίαζε να παίξει μόνο με δύο μουσικούς και όχι με ολόκληρη την μπάντα της  με την οποίο εμφανίζεται τις περισσότερες φορές. Ο promoter απάντησε ότι μόνο το πλήρες συγκρότημα δικαιούται ολόκληρη την αμοιβή. Η Jenkins αναγκάστηκε να προσλάβει την τελευταία στιγμή ντόπιους μουσικούς που θα μπορούσαν να αυτοσχεδιάσουν έτσι ώστε να μπορέσει να εισπράξει την αμοιβή της. «Με έκανε να αμφισβητήσω τις ικανότητες και την αξία μου», είπε. «Αν και συνεχώς μου υπενθυμίζεται ότι οι διοργανωτές, τα φεστιβάλ και οι χώροι διεξαγωγής χάνουν χρήματα, επίσης». Το περιστατικό έγινε εν μέσω μιας απαιτητικής  περιοδείας μέχρι που κάποια στιγμή, συνειδητοποιώντας ότι δεν είχε πάρει ούτε μια μέρα άδεια για δύο συνεχόμενους μήνες ακύρωσε δύο συναυλίες. «Κάθε μέρα αναρωτιόμουν. Μήπως έχω καεί; Έτσι είναι η εξάντληση; Όταν κάνεις αυτή την ερώτηση, έχεις ήδη ξεπεράσει τα όρια».

Ο δημοσιογράφος Ian Winwood είναι ο συγγραφέας του Bodies, ενός βιβλίου που περιγράφει λεπτομερέστατα τις απαιτήσεις και τις υπερβολές της μουσικής βιομηχανίας. «Η βιομηχανία είναι πρόθυμη να συζητήσει για την ψυχική υγεία και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μουσικοί μέσα και έξω από το studio», αλλά όπως δηλώνει κυνικά, «the show must go on». Ο Winwood θυμάται όταν πήρε συνέντευξη από τον Layne Stanley τραγουδιστή των Alice in Chains το 1993, ο οποίος λόγω του εθισμού του στα ναρκωτικά ήταν στην πλέον ακατάλληλη κατάσταση για να αντιμετωπίσει τα media. Σε μια άλλη συνέντευξη άκουσε τον Simon Neil από τους Σκωτσέζους Biffy Clyro να αφηγείται τη στιγμή που «κατέρρευσε στο αεροδρόμιο του Τορόντο, τοποθετημένος σε ένα φορείο, αλλά παρ’ όλα αυτά κατάφερε να παίζει στο φεστιβάλ Coachella, διότι είχε εκπαιδεύσει τον εαυτό του να πιστεύει ότι η καριέρα του συγκροτήματος βασίζεται σε δύο συναυλίες».

«Υπάρχει ένας φόβος μεταξύ των μουσικών», τονίζει ο Winwood, «ότι αν ποτέ παραπονεθούν, το κοινό θα νομίσει ότι είναι αχάριστοι. Αλλά, αξίζει να θυμόμαστε ένα πράγμα. Αν ένας καλλιτέχνης έχει φτάσει στο σημείο όπου ο κόσμος γνωρίζει το όνομά του, είναι ήδη σκληρός και ανθεκτικός. Αν το φωνάζει ότι έχει καταρρεύσει, πιστέψτε τον».