Η μουσική συλλογή της ΑΕΠΙ στο Μέγαρο Μουσικής - Τα σημειώματα της Βέμπο, οι δίσκοι και το πιάνο του Κ. Γιαννίδη

Στον Οργανισμό Μεγάρου Μουσικής Αθηνών (ΟΜΜΑ) και στον Σύλλογο «Οι Φίλοι της Μουσικής» παραδόθηκε η μουσική συλλογή της ΑΕΠΙ, το σημαντικότερο αρχείο της ιστορίας της ελληνικής μουσικής στον 20ό αιώνα. 

Τον Οκτώβριο του 2021, η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, ζήτησε  από τις υπηρεσίες  του ΥΠΠΟΑ να κινηθούν αμέσως οι διαδικασίες, προκειμένου η συλλογή να χαρακτηριστεί Νεώτερο Μνημείο. Από την αρμόδια Διεύθυνση Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς τεκμηριώθηκε η πολιτισμική αξία της συλλογής και στη συνέχεια, το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, γνωμοδότησε ομόφωνα υπέρ του χαρακτηρισμού του συνόλου της Συλλογής. Η αρμόδια εκτιμητική επιτροπή αποτίμησε την οικονομική αξία του συνόλου των αντικειμένων που απαρτίζουν τη συλλογή σε 512.000 ευρώ.

«Στη συλλογή της ΑΕΠΙ βρίσκεται καταγεγραμμένη η ιστορία του ελληνικού τραγουδιού και της ελληνικής μουσικής βιομηχανίας, με δεκάδες χιλιάδες αντικείμενα, τεκμήρια της νεότερης ελληνικής μουσικής ιστορίας. Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού εξαγόρασε τη συλλογή, αντί 512.000 ευρώ, για να τη διασώσει. Την εμπιστεύεται τώρα στο Μέγαρο Μουσικής και τον Σύλλογο Οι Φίλοι της Μουσικής, οι οποίοι έχουν τη γνώση και την εμπειρία να τη διαχειριστούν και να την αναδείξουν. Με την οργάνωση ενός ερευνητικού και εκθεσιακού προγράμματος, ο πλούτος της συλλογής της ΑΕΠΙ, θα είναι πλέον διαθέσιμος στο κοινό και στους επαγγελματίες του χώρου, ενώ μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο επιστημονικής μελέτης και έρευνας. Στόχος του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού είναι η προβολή του μουσικού μας πλούτου, αξιοποιώντας όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία, με τα οποία θα αναδειχθεί  η πολυσυλλεκτικότητα της ελληνικής μουσικής, η ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας, αποτελώντας μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς», δήλωσε η Λίνα Μενδώνη. 

Η Συλλογή παραχωρείται ως χρησιδάνειο, για 49 έτη, από κοινού, στον Οργανισμό Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και στον Σύλλογο Φίλων της Μουσικής. Η παραχώρηση γίνεται χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα, με σκοπό τη βέλτιστη προβολή, ανάδειξη και αξιοποίηση της Συλλογής. Το ΥΠΠΟΑ θα συνδράμει τους δύο φορείς, κατά την πρώτη περίοδο της εγκατάστασης της Συλλογής στους χώρους τους,  όχι μόνον οικονομικά αλλά και με την παροχή τεχνογνωσίας για την καλή διατήρηση και συντήρηση των μνημείων».

Η Λίνα Μενδώνη  παραδίδοντας το Αρχείο στον Πρόεδρο του ΟΜΜΑ Νίκο Πιμπλή, στον Πρόεδρο και στον Διευθυντή του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής», Πάνο Δημαρά και Αλέξανδρο Χαρκιολάκη, αναφέρθηκε εκτενώς στις αρχές  αξιοποίησης του πλούτου της συλλογής. Στη συνάντηση συζητήθηκε ο προγραμματισμός για την ανάδειξη της συλλογής, που θα φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, με την ψηφιοποίηση του υλικού, ώστε να είναι  άμεσα προσβάσιμο στους μελετητές της ελληνικής μουσικής, αλλά και για τη διοργάνωση εκδηλώσεων σε θεματικούς κύκλους, ο σχεδιασμός εκθέσεων, αφιερωμένων στην ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας και την άμεση σχέση της με ιστορικά γεγονότα της πρόσφατης ιστορίας της χώρας.

Τι περιλαμβάνει η μουσική συλλογή

Στη συλλογή διασώζονται πολύτιμα τεκμήρια, τα οποία σχετίζονται με την ιστορία του ελληνικού -βυζαντινού, δημοτικού, και, κυρίως, ελαφρού, λαϊκού και έντεχνου τραγουδιού του 20ου αιώνα- και εν μέρει του ξένου τραγουδιού.

Το κύριο σώμα της συλλογής συνίσταται από  σπάνιες ηχογραφήσεις, παρτιτούρες, μήτρες δίσκων βινυλίου, χειρόγραφα καλλιτεχνών, προγράμματα περιοδειών και θρυλικών μουσικών παραστάσεων. Περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, 6.702 δίσκους 78 στροφών, 7.420 δίσκους 45 στροφών, 557 μήτρες ηχογραφήσεων, σημειώματα της Σοφίας Βέμπο, το πιάνο του Κώστα Γιαννίδη, τα Αρχεία του Γιώργου Μουζάκη, του Μενελάου Θεοφανίδη, του Διονυσίου Βισβάρδη και της Νίτσας Μόλλυ, και 80.898 τεμάχια από διάφορα αντικείμενα όπως τεύχη μουσικών περιοδικών, έντυπες παρτιτούρες και προγράμματα συναυλιών Ελλήνων συνθετών και τραγουδιστών, φωτογραφίες Ελλήνων καλλιτεχνών, κασέτες, CD/DVD.

ΑΕΠΙ: Η ιστορία της εταιρείας 

Η Ανώνυμη Εταιρεία Πνευματικής Ιδιοκτησίας ήταν ανώνυμη εταιρεία συλλογικής διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων μουσικών έργων με στόχο την εκπροσώπηση των πνευματικών δημιουργών και δικαιούχων μουσικών έργων. Λειτουργούσε με βάση τις διατάξεις του Νόμου 2121/1993.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της, η ΑΕΠΙ ιδρύθηκε το 1930 όταν άρχισαν στην Ελλάδα να φωνογραφούνται μουσικά έργα και ιδρυτικά μέλη της ήταν οι εξής: ο Μανώλης Καλομοίρης, Σώσος Ιωαννίδης, Ιωάννης Κομνηνός, Ιωάννης Κυπαρίσης, Κωνσταντίνος Λάβδας, Νικόλαος Λάβδας, Ζαχαρίας Μακρής, Τάκης Μαρίνος, Κυριάκος Μαυρέας, Ανδρέας Παπαδόπουλος, Γρηγόρης Σκαρλάτος, Γιώργος Τσακατσιάνος. Από τη δεκαετία του 1930 όλοι οι δημιουργοί και οι ερμηνευτές κάθε λογής μουσικής που αποτύπωναν τα έργα τους στη Δισκογραφία υπήρξανε μέλη της Α.Ε.Π.Ι

Το σημερινό νομικό πλαίσιο, βάσει του οποίου λειτουργεί η ΑΕΠΙ είναι ο Νόμος 2121/1993, ο οποίος ορίζει ότι οι δημιουργοί ενός έργου έχουν δικαίωμα εκμετάλλευσής επ' αυτού (περιουσιακό δικαίωμα) αλλά και δικαίωμα προστασίας του προσωπικού τους δεσμού προς αυτό (ηθικό δικαίωμα). Ο δημιουργός, με βάση τον Νόμο αυτόν, έχει δικαίωμα να εκχωρήσει τη διαχείριση του περιουσιακού του δικαιώματος σε εταιρείες όπως η ΑΕΠΙ, ενώ το ηθικό δικαίωμα δεν έχει δυνατότητα μεταβίβασης και παραμένει στον δημιουργό ακόμη και μετά την εκχώρηση του περιουσιακού δικαιώματος.