Δήμητρα Γαλάνη: Chronos Project γιατί «Χρόνος» σημαίνει «Μνήμη»

Η Δήμητρα Γαλάνη ακόνισε από νωρίς τις κεραίες ανακάλυψης καινούργιων πραγμάτων στην ελληνική μουσική. Συνεργάστηκε από πολύ νωρίς με τον Σιδηρόπουλο, τον Χατζηνάσιο, τον Χάλαρη, τον Κραουνάκη, τον Κορκολή, τους Χάνομαι Γιατί Ρεμβάζω, τον Κωνσταντίνο Βήτα. Και είχε τον τρόπο να μπαίνει σε κάθε συνεργασία με ολόκληρη την προσωπικότητά της, να προσφέρει και να διδάσκεται από αυτήν. Ο Πέτρος Κλαμπάνης στο κοντραμπάσο, ο Θωμάς Κωνσταντίνου στο ούτι, λαούτο και κιθάρα, ο Σπύρος Μάνεσης στο πιάνο, ο Χρήστος Ραφαηλίδης στο βιμπράφωνο και η Δήμητρα Γαλάνη ως η «κορυφαία αυτού του χορού» ενορχηστρώνουν δημιουργικά δέκα τραγούδια που έχουν γράψει μεγάλοι δημιουργοί, ποιητές και συνθέτες, δίνοντας το στίγμα ενός κόσμου, που στέκεται κάπου ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή.

Έχετε κατακτήσει εδώ και πολλές δεκαετίες μια πολύ υψηλή θέση στο ελληνικό τραγούδι. Όμως δεν έχετε σταθεί ούτε στιγμή να απολαύσετε αυτή τη θέση αλλά και τα προνόμια που αυτή μπορεί να φέρνει. Μετά από κάθε επιτυχία σας, εσείς ξεκινάτε για κάπου αλλού. Τι είναι αυτό που σας ωθεί;
Ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια αλλά ειλικρινά δεν αισθάνομαι ότι έχω «κατακτήσει» κάτι. Αισθάνομαι ότι είμαι σε διαρκείς σπουδές μέσα στη μουσική και αυτό –πιστέψτε με- δεν θέλω να τελειώσει ποτέ. Η κατάκτηση σημαίνει και ένα τέλος κατά κάποιο τρόπο. Eχω πολλά να μάθω ακόμα μέχρι να κλείσω τα μάτια μου. Αυτός είναι και ο λόγος που συνεχίζω να προσπαθώ, για να μαθαίνω όλο και περισσότερα.

Επίσης, δεν έχει υπάρξει σοβαρή μουσική περιπέτεια στην οποία να μην έχετε ενδώσει. Ποιες τέτοιες περιπέτειες απολαύσατε πιο πολύ;
Η πληροφορία που διψάω να παίρνω συνεχώς με κάνει να θέλω να δοκιμάζομαι, εφ’ όσον βέβαια αισθάνομαι ότι με παίρνει να κάνω κάτι τέτοιο. Δεν κάνω καμία κίνηση να μπω στην όποια «περιπέτεια», όπως πολύ σωστά είπατε, χωρίς να έχω περάσει από την απαραίτητη γνωστική διαδικασία, χωρίς να το έχω ψάξει πολύ καλά από πριν. Έτσι λοιπόν όλες αυτές τις περιπέτειες τις έχω απολαύσει πολύ και δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποιες. Πάντως η γεύση της μεγάλης ικανοποίησης που μένει, είναι ο μουσικός διάλογος με τους εξαιρετικούς συνεργάτες-μουσικούς και δημιουργούς-ερμηνευτές από τη στιγμή που ξεκινάει η προετοιμασία για να φτάσουμε σε ένα αποτέλεσμα που έχω στο νου μου. Αυτό το ταξίδι με γοητεύει αφάνταστα…

Έχετε συνεργαστεί με πολλούς μουσικούς την εποχή που ξεκινούσαν. Πολλοί από αυτούς έδωσαν σπουδαία πράγματα στο ελληνικό τραγούδι. Ποιες από τις συνεργασίες σας με μουσικούς στα πρώτα τους βήματα ξεχωρίζετε;
Είχα την τύχη από τη στιγμή που ξεκίνησα -παιδί ακόμα- να παίξω με τους καλύτερους μουσικούς. Ήταν η συνεργασία μου με τους μεγαλύτερους συνθέτες που έφερε τους καλούς μουσικούς κοντά μου. Έτσι «κακόμαθα» για να το πω κι έτσι. Έμαθα να ακούω καλά παιξίματα και να τραγουδώ πάνω σε σπουδαίες μουσικές βάσεις. Με πολλούς από τους μουσικούς εκείνους, συνεργάστηκα αργότερα τραγουδώντας το υλικό που έγραφαν, πράγμα που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Είναι πολλοί και πολύ σημαντικοί. Μη ξεχνάμε ότι οι περισσότεροι σημαντικοί δημιουργοί μας είναι και εξαιρετικοί μουσικοί-ερμηνευτές

Για ποιους πιστέψατε από την πρώτη στιγμή ότι θα γίνονταν σημαντικοί;
Για παράδειγμα, στα πρώτα του βήματα, συνάντησα τον Γιώργο Χατζηνάσιο. Τον είχα γνωρίσει στο στούντιο, όπου έπαιζε session στον δίσκο που ηχογραφούσα τότε, μεγάλο ταλέντο. Αργότερα συνάντησα τον Χριστόδουλο Χάλαρη, που μόλις είχε πρωτοέρθει  από τη Γαλλία και προχωρήσαμε σε συνεργασία μέσα από τον τόσο μοναδικό ήχο του. Την Ελένη Καραΐνδρου, που τραγούδησα μερικά από τα πρώτα της τραγούδια σε στίχους του Νίκου Γκάτσου. Είχε κι εκείνη μόλις επιστρέψει από το Παρίσι μετά από τις εξαιρετικές σπουδές που είχε κάνει εκεί. Αργότερα με τον Κραουνάκη -από τους πρώτους του δίσκους ήταν το «Κανονικά», που κάναμε μαζί. Τον Κορκολή με την «Παλίρροια» και πολύ αργότερα με Κωνσταντίνο Βήτα. Πάντα ήμουν ανοιχτή στο καινούργιο, να δοκιμάσω και να δοκιμαστώ. Και δεν είχα φόβους και αναστολές. Κάθε συνεργασία μου ήταν και ένα μεγάλο σχολείο για μένα.

Ξέρετε, όταν ήμουν πολύ μικρός σε ηλικία και δεν είχα εκτιμήσει ακόμη τόσο πολύ το ελληνικό τραγούδι -προτιμούσα απόλυτα το rock, τότε- σας ξεχώριζα από κάθε άλλον Έλληνα τραγουδιστή επειδή είχατε τραγουδήσει στην «Ώρα του Stuff» με τον Παύλο Σιδηρόπουλο. Πώς έγινε αυτή η συνεργασία;
Έγινε με τον πιο απλό τρόπο που μπορείτε να φανταστείτε. Συναντηθήκαμε στα studios της Columbia τότε. Εκεί υπήρχαν δύο αίθουσες εγγραφής. Αυτός τελείωνε τον δίσκο του στη μια και εγώ στην άλλη τραγουδούσα για τον δικό μου. Μου ζήτησε να πάω και να του κάνω μια γυναικεία φωνή που ήθελε. Μπήκα αμέσως και το κάναμε εκείνη τη στιγμή. Μάλιστα όταν ήταν να κυκλοφορήσει ο δίσκος, ζητήσαμε από την εταιρεία που τότε είχα συμβόλαιο αποκλειστικότητας να μου επιτρέψει τη συμμετοχή για να μπει το όνομα μου στο εξώφυλλο και αυτοί δεν το δέχτηκαν - ποτέ δεν κατάλαβα για ποιον λόγο. Έτσι, ο δίσκος βγήκε με εμένα να μετονομάζομαι σε μια… ωραία άγνωστη! Τα παιδιά αργότερα που άκουγαν τον δίσκο, σιγά-σιγά ανακάλυπταν ότι η φωνή στην «Ώρα του Stuff» ήταν η δική μου. Τόσο καλά… Όμως, από τότε κρατήσαμε με τον Παύλο μια  υπέροχή φιλία με την διακριτικότητα και την ευγένεια που είχε γενικότερα. Ήταν ένα μοναδικό πλάσμα…

Πώς ξεκίνησε η ιδέα για τη συνεργασία σας με το κουαρτέτο Κλαμπάνη / Κωνσταντίνου / Μάνεση / Ραφαηλίδη;
Ξέρετε, πριν κάνω κάτι, μου καρφώνεται πρώτα στο μυαλό, όπου μένει εκεί μέχρι να βρω τον τρόπο να το κάνω. Έτσι λοιπόν από καιρό είχα στο μυαλό μου να κάνω μια επιλογή τραγουδιών μεγάλων ποιητών / δημιουργών μας και να τους δώσω μια διάσταση διαφορετική. Να παίξω σε έναν ήχο ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση με εξαιρετικές ισορροπίες, τέτοιες που να γεννούν ένα αποτέλεσμα που να αναδεικνύει τη γλώσσα μας  μέσα από έναν παγκόσμιο ήχο. Έτσι κάποια στιγμή πήγα και άκουσα τον φίλο μου από παλιά Χρήστο Ραφαηλίδη (βιμπράφωνο) να παίζει στο Jazz Club με τον Πέτρο Κλαμπάνη (κοντραμπάσο), όπου και άκουσα τη διασκευή που έχει κάνει ο Πέτρος στο «Θαλασσάκι» και έμεινα άναυδη. Άκουσα ακριβώς αυτό που ονειρευόμουν! Τους μίλησα για την ιδέα μου και τους πρότεινα να συνεργαστούμε κι αυτοί ανταποκρίθηκαν άμεσα και πολύ θετικά. Έφεραν και τον μαγικό Σπύρο Μάνεση (πιάνο) και για να κλείσει το σχήμα, τους πρότεινα τον Θωμά Κωνσταντινου (ούτι). Είχα επιτέλους αυτό που ονειρευόμουν! Από τη στιγμή που συναντηθήκαμε ήταν σαν να μιλούσαμε χρόνια γι’ αυτό που συνέβαινε. Σαν να ήταν όλοι τους μέσα στο μυαλό μου. Σας να ήταν κάτι που ξέραμε ότι θα μας συμβεί. Δεν είναι μαγικό;

Απολύτως! Και μετά;
Από εκεί και έπειτα δουλειά, δουλειά, πολλή δουλειά εξαιρετικά δημιουργική και μοναδικά συλλογική. Πέσαμε με πάθος σε αυτό όλοι μας και γεννήθηκε έτσι το Chronos Project. Chronos Project γιατί «Χρόνος» σημαίνει «Μνήμη». Και η μνήμη είναι η απόλυτη προϋπόθεση αν θέλουμε να λέμε ότι υπάρχει μέλλον. Δυστυχώς, ζούμε μια εποχή όπου τα πάντα συνεργούν στο να σβηστεί η μνήμη. Βλέπεις, δεν βολεύει… Αυτό είναι ολέθριο και βιώνουμε ήδη το φρικτό του αποτέλεσμα. Διακρίσεις, ρατσισμός, βία, μισαλλοδοξία. Ο απόλυτος παραλογισμός!

Κοντραμπάσο, ούτι (λαούτο/κιθάρα), πιάνο και βιμπράφωνο. Τι αίσθηση σας δίνει αυτή η σύνθεση οργάνων;
Από τον ήχο αυτού του κουαρτέτου, με τα στοιχεία αυτοσχεδιασμού που παραπέμπουν στη σχολή της jazz, χωρίς όμως να προδίδεται ο ήχος που παράγει η ίδια η ελληνική γλώσσα, παίρνεις μια αίσθηση μουσικής του κόσμου. Παράγεται ένας ήχος μοναδικός και συνάμα παγκόσμιος. Αυτό το παιχνίδι μεταξύ Ανατολής και Δύσης που σας είπα παραπάνω, γιατί αυτό πιστεύω ότι είμαστε. Αυτός ο τόπος έχει αυτό το στοιχείο και είναι το θαύμα και το ευάλωτο του σημείο την ίδια στιγμή. Στο κέντρο του κέντρου της γης. Στο κέντρο της Μεσογείου. Αυτή η πληροφορία που πάντα είχε τη δυνατότητα να λαμβάνει η Ελλάδα και που έρχεται από τη Δύση και την Ανατολή, μέσα από τη γλώσσα μας αποκτά την ελληνική ταυτότητα. Όποτε στην ιστορία μας -αυτό το καταλαβαίναμε και δεν ήμασταν συμπλεγματικοί με αυτό- η χώρα αυτή εξέπεμπε ένα μοναδικό φως. Τέλος πάντων θα μπορούσα να μιλάω ώρες για αυτά αλλά είναι προτιμότερο να ακούσετε το Chronos Project και θα καταλάβετε αμέσως τι εννοώ, όπως άλλωστε κατάλαβε και όλος ο κόσμος που μας έχει δει να παίζουμε όλοι μαζί τα προηγούμενα χρόνια.

Πρόκειται το Chronos Project να έχει συνέχεια; Κι αν ναι, με ποιον τρόπο;
Θέλω και εύχομαι να γίνει. Αρχίζουν και υπάρχουν διάφορα στο μυαλό μου και εύχομαι να μπορέσω να τα κάνω. Οπότε, ναι και βέβαια θα υπάρξει συνέχεια!

Νιώθετε να υπάρχει μια κρίση -μια κάμψη έστω- στο ελληνικό τραγούδι; Αν ναι, σε τι μπορεί να οφείλεται αυτή;
Υπάρχει μια κάμψη σε όλα, όχι μόνο στο τραγούδι. Κι αυτό είναι μέρος του εφιάλτη που ζούμε. Όμως δεν πρέπει να γεμίζουμε με φόβο. Πρέπει να αντιδρούμε και να γινόμαστε ένα για να είμαστε απέναντι στο σκοτάδι και πάνω απ’ όλα μάχιμοι. Και να μην ξεχνάμε. Η τέχνη νομίζω ότι είναι το μακροχρόνιο όπλο που έχει ο άνθρωπος για να του θυμίζει την πραγματική του υπόσταση. Την ανθρωπιά.

Ποιες είναι οι αγαπημένες σας βόλτες στην Αθήνα;
Όπου έχει χώρο να περπατήσω και να αναπνεύσω. Δυστυχώς πολύ δύσκολο πια εδώ στο κέντρο της πόλης.

Τι μουσική / δίσκο έχετε αυτή τη στιγμή στα ακουστικά σας; Τι βιβλίο έχετε αυτήν τη στιγμή στο κομοδίνο σας;
Ων ουκ έστιν αριθμός και από τα δύο! Αυτήν ακριβώς τη στιγμή ακούω Paolo Fresu (τρομπέτα) που παίζει παρέα με τον Richard Galliano (ακορντεόν) και τον Jan Lundgren (πιάνο) το “Blues Sur Seine” από τον δίσκο “Mare  Nostrum  ΙΙΙ”. Υπέροχο! Και από βιβλία, τo «Φοβάμαι Ταυρομάχε» (εκδ. Καστανιώτη) του Πέδρο Λέμεμπελ -πραγματική λογοτεχνία- και το «Αιχμάλωτοι της Γεωγραφίας» του Tim Marshal (εκδ. Διόπτρα)  - πραγματική ιστορία & πολιτική.

---

Το “Chronos Project” επανακυκλοφόρησε πρόσφατα με bonus track το «Μπαξέ Τσιφλίκι» του Βασίλη Τσιτσάνη από την North Knot.