Δημήτρης Σουκαράς: Η κιθάρα είναι το όργανο που «ανήκει» σε όλους

Συνάντηση ηχητικών κατευθύνσεων, ιδιωμάτων, τεχνοτροπιών. Συνάντηση συνθετών, εκτελεστή και οργάνου. Συνάντηση με ένα ευρύτερο κοινό, που θέλει να δει τι μπορεί να υπάρχει πέρα από την αναπαραγωγή -έστω και άρτια- του συνηθισμένου ρεπερτορίου. Ο Δημήτρης Σουκαράς είναι μόλις 26 ετών αλλά δείχνει να έχει κατακτήσει μια εξαιρετική ωριμότητα τόσο στον τρόπο που σκέφτεται, όσο και στον τρόπο που παίζει. Ακόμη περισσότερο, έχει βρει τον καλύτερο τρόπο να αντιμετωπίζει την κιθάρα: Διατηρεί μαζί της μια παιγνιώδη σχέση και καταφέρνει να την μετατρέψει σε δίαυλο επικοινωνίας… Ο Δημήτρης Σουκαράς μιλάει για την κιθάρα, τη μουσική και για τον δίσκο του «Roots», που κυκλοφορεί από τη δισκογραφική εταιρεία Naxos και περιλαμβάνει έργα Πέτρου Κλαμπάνη, Φίλιππου Τσαλαχούρη, Ιάσωνα Μαρούλη και Θόδωρου Αντωνίου.

Σε ποια ηλικία ξεκίνησες να μελετάς κιθάρα;
Με την κιθάρα και τη σπουδή της θα έλεγε κανείς πως ως παιδί είχα μια ιδιαίτερη σχέση. Ο πατέρας μου είναι κιθαρίστας, επομένως -μεταξύ και άλλων οργάνων- πάντα υπήρχε μια κιθάρα στο σπίτι. Ξεκίνησα τα μαθήματα στο ωδείο σε ηλικία 7 ετών μέχρι περίπου τα 11, 12 μου χρόνια. Δεν μου άρεσε να μελετάω… με είχε κουράσει το μάθημα, γυρνούσα στο σπίτι και προτιμούσα να γράφω μελωδίες, να αυτοσχεδιάζω να βγάζω κομμάτια που άκουγα στο ραδιόφωνο και όχι να μελετάω την ύλη όπως ήταν οργανωμένη στο ωδείο. Μεταξύ 13 και 16 ετών, στο γυμνάσιο δηλαδή, όπως νομίζω και οι περισσότεροι έφηβοι που ασχολούνται με τη μουσική (και ιδίως οι κιθαριστές) ανήκα σε μουσικά συγκροτήματα. Πειραματιζόμασταν, ακούγαμε πολύ μουσική. Γράφαμε διαρκώς, παίζαμε συναυλίες, επικοινωνούσαμε ιδέες… τους τότε προβληματισμούς μας. Εκείνα τα χρόνια μελετούσα κιθάρα μόνος μου, έπαιζα με τον πατέρα μου αλλά απείχα από το σταθερό μάθημα στο ωδείο. Ήταν αργότερα στα 16 μου, όταν ένιωσα βαθιά και συνειδητοποιημένα πια την επιθυμία να συνεχίσω οργανωμένα τη σπουδή μου στην κλασική κιθάρα. Θυμάμαι γυρνούσα από το σχολείο και μελετούσα 6 ώρες καθημερινά. Νομίζω εκείνη ήταν η περίοδος που συνειδητοποίησα ότι το μόνο που πραγματικά με συγκινεί, και με αφορά είναι η μουσική και το όχημα μου για να πλησιάσω τον κόσμο αυτό ήταν η κιθάρα μου.

Θυμάσαι ποια ήταν τα στοιχεία που σε οδήγησαν να διαλέξεις την κιθάρα αντί για οποιοδήποτε άλλο όργανο;
Μεγάλωσα σε μουσική οικογένεια. Στο σπίτι μας είχαμε πολλά όργανα μεταξύ άλλων, πιάνο, φλογέρες, μαντολίνα κ.α. Ο πατέρας μου είναι κιθαρίστας. Βλέποντας τον να παίζει κιθάρα περισσότερο από ότι τα άλλα όργανα, προσπάθησα να τον μιμηθώ από παιδί. Προσέγγισα την κιθάρα σαν παιχνίδι, και προσπαθώ να διατηρώ μαζί της μια τέτοια σχέση, παιχνιδιού. Η κιθάρα είναι ένα όργανο που μπορεί κανείς να βρει στην jazz, στο rock, στην κλασική, στη ρεμπέτικη και στην παραδοσιακή μουσική, πράγμα που πάντοτε μου άρεσε. Είναι το όργανο που «ανήκει» σε όλους. Επίσης, το γεγονός ότι ο εκτελεστής έχει άμεση επαφή με την παραγωγή του ήχου, ότι δηλαδή παράγεις τον ήχο με το τράβηγμα μιας χορδής, με την άμεση επαφή με τα δάκτυλά σου αυτό δημιουργεί μια πολύ προσωπική σχέση με το όργανο. 

Ποια είναι τα κύρια εξωμουσικά διδάγματα που έχεις πάρει από τις σπουδές σου;
Η αίσθηση του μέτρου και η διαρκής άσκηση για την κατάκτηση του, προσπάθεια για ισορροπία ανάμεσα στην τέχνη και την επιστήμη, ανάμεσα στην πρωτοπορία και την παράδοση. Η αίσθηση της συνέπειας, της επιμονής, υπομονής, και κυρίως η αίσθηση ευθύνης απέναντι στον εαυτό μας.

Ποια είναι τα στοιχεία που πρέπει να έχει ένας κιθαριστής για να ξεχωρίσει σε παγκόσμιο επίπεδο;
Αγάπη για τη μουσική, αγάπη για την κιθάρα. Προσπάθεια να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου, να κάνεις διαρκώς αυτοκριτική και να βρίσκεις τη δύναμη να αξιολογείς την προσπάθεια αυτή. Αφοσίωση, πίστη στις δυνατότητες σου με στόχο τη χάραξη νέων ορίων. Τέλος, νομίζω πως όπως και σε όλες τις τέχνες κύριο ρόλο για έναν καλλιτέχνη παίζει η βαθιά ανάγκη για επικοινωνία.

Ποιες είναι οι βασικές αρχές με βάση τις οποίες έκανες την επιλογή των έργων που υπάρχουν στο “Roots”;
Η ιδέα που διατρέχει το “Roots” ξεκίνησε στο Λονδίνο το 2018 και ήταν η ανάγκη μου για τη δημιουργία ενός άλμπουμ με νέα μουσική μέσα από τη συνεργασία μου με ανθρώπους από διαφορετικά μουσικά backgrounds. Ήθελα να δημιουργήσω ένα άλμπουμ με αναφορά στα διαφορετικά ήδη μουσικής που έχουν ανθίσει στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Αισθάνθηκα έντονα την ανάγκη να συνεργαστώ με συνθέτες με σκοπό να έρθω σε επαφή με το υλικό (τα έργα) κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του. Έτσι, βασική αρχή επιλογής των συνθετών ήταν ότι δεν έπρεπε να παίζουν οι ίδιοι κιθάρα ή να έχουν γράψει ξανά για το όργανο. Η άγνοια του οργάνου των συνθετών, μου έδωσε τη δυνατότητα να αποτελέσω δίαυλο επικοινωνίας των ιδεών τους και των δυνατοτήτων της κιθάρας. Έτσι λοιπόν είχα τη χαρά να συνεργαστώ με μερικούς εξαιρετικούς συνθέτες που θαύμαζα πολύ και μέσα από τη συνεργασία μας να γράψουν πρώτη φορά μουσική για κιθάρα.

Υπήρξε συνάντηση με κάποιους από τους συνθέτες των έργων που ερμήνευσες; Ποια ήταν τα κύρια ζητήματα που συζήτησες μαζί τους;
Με τον Πέτρο Κλαμπάνη και τον Ιάσωνα Μαρούλη βρεθήκαμε αρκετές φορές. Με τον Φίλιππο Τσαλαχούρη μονάχα δύο φορές ενώ δυστυχώς με τον Θόδωρο Αντώνιου δεν συναντηθήκαμε καθώς απεβίωσε τον Δεκέμβρη του 2018. Κάθε συνεργασία ήταν διαφορετική. Με τον Πέτρο Κλαμπάνη βρεθήκαμε αρκετές φορές, του έστελνα βιντεάκια και ηχογραφήσεις αυτοσχεδιάζοντας ή συνθέτοντας «γέφυρες» που ένωναν θέματα που μου είχε ήδη στείλει. Επικοινωνούσαμε τακτικά ανταλλάσσοντας ιδέες για το κομμάτι. Θυμάμαι όταν πρωτοπήγα στο στούντιο του Πέτρου έτυχε κάπως να αρχίσουμε να αυτοσχεδιάζουμε πάνω στο “Cinema Paradiso” του Morricone, άκουγα εκείνη την περίοδό το “Missouri Sky” των Pat Metheny-Charlie Haden, και κάπως έτσι αρχίσαμε. Παρότι στο “Ariadne’s Duality” ό,τι παίζω είναι γραμμένο από τον Πέτρο στην παρτιτούρα, η διάρκεια της δημιουργίας του έγινε μέσα από μια δημιουργική ανταλλαγή ιδεών, σχεδόν αυτοσχεδιαστικά. Το ίδιο και με τον Ιάσωνα Μαρούλη. Μια περίοδο βρισκόμασταν σχεδόν εβδομαδιαία, συζητούσαμε, ακούγαμε μουσική και πειραματιζόμασταν με σκοπό τη δημιουργία του κοντσερτίνο. Όπως έχω ξαναπεί, το να ζεις τόσο καιρό με το μουσικό υλικό δημιουργεί μια απίστευτη σύνδεση. Υπάρχουν φορές που αισθάνομαι τα έργα τόσο πραγματικά δικά μου σαν να τα έχω γράψει και εγώ. Είμαι ευγνώμων που με εμπιστεύτηκαν και που δημιουργήσαμε μαζί με κόπο και ειλικρίνεια αυτόν τον νέο δίσκο.

Τι σε δυσκόλεψε περισσότερο στη διαδικασία υλοποίησης της ιδέας της κυκλοφορίας του δίσκου;
Η συνεχής αβεβαιότητα για το τι έρχεται λόγω της πανδημίας έκανε πολύ δύσκολο και κουραστικό το να οργανώσω την ηχογράφηση του δίσκου μου, ο οποίος ηχογραφήθηκε κατά την περίοδο των lockdown. Μερικά έργα ηχογραφήθηκαν στο Λονδίνο, κάποια στην Αθήνα και ένα έργο «από απόσταση»… σε αυτό το έργο κάποιοι μουσικοί ηχογράφησαν στην Αγγλία, άλλοι στην Ελλάδα και άλλοι στην Ιταλία και μετά τα «ενώσαμε» μαζί. Είμαι πολύ χαρούμενος που την καλλιτεχνική επιμέλεια του δίσκου έκανε ο Μίλτος Λογιάδης και βοήθησε στην υλοποίηση του δίσκου.

Τι σημαίνει για σένα η κυκλοφορία αυτού του album;
Το γεγονός ότι το “Roots” εκδόθηκε από τη διεθνή εταιρία Naxos είναι ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα. Το project αυτό μου έδωσε την καλλιτεχνική ώθηση που χρειαζόμουν την περίοδο της πανδημίας. Ο δίσκος αυτός είναι πολύ προσωπικός, πολύ κοντά στην καρδιά μου γιατί όλοι άνθρωποι που πλαισιώνουν το συγκεκριμένο project είναι καλλιτέχνες-μουσικοί που θαυμάζω.

Πόσο εύκολο είναι ένας νέος μουσικός να εξασφαλίζει τα προς το ζην ασχολούμενος αποκλειστικά με την τέχνη του; Τι διαφορές βρίσκεις ως προς αυτό στην Αγγλία και την Ελλάδα;
Νομίζω πουθενά δεν είναι εύκολο κάποιος νέος καλλιτέχνης να βιοποριστεί αποκλειστικά από την τέχνη του. Βεβαίως και είναι εφικτό αλλά πιστεύω ότι δεν είναι κάτι εύκολο, ειδικά όταν κάποιος δεν κάνει εκπτώσεις στα όνειρα του και τους στόχους του. Νομίζω πως είναι καλό να παίρνουμε τον χρόνο μας, να μην πιέζουμε καταστάσεις και να αφήνουμε τον εαυτό μας όσο γίνεται πιο ελεύθερο να δημιουργήσει και να πειραματιστεί. Θα ήθελα να τονίσω πως υπάρχει πολύς κόσμος που ασχολείται με τις τέχνες και στηρίζει έμπρακτα νέους καλλιτέχνες. Προσωπικά μπορώ να πω πως είχα την τύχη να βρω στον δρόμο μου αρκετούς τέτοιους ανθρώπους τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Αγγλία. Αυτοί οι άνθρωποι μου έδωσαν και μου δίνουν κουράγιο και χαρά να συνεχίσω να δημιουργώ. Ο βιοπορισμός δεν καθορίζει τις επιλογές μου, τουλάχιστον για την ώρα. Αυτή τη στιγμή έχω την τύχη να κάνω αρκετές συναυλίες και παράλληλα να διδάσκω μαθητές στο Λονδίνο και στην Ελλάδα. Στη δική μου περίπτωση το να μπορώ να βιοπορίζομαι αποκλειστικά από τη μουσική και να είμαι οικονομικά ανεξάρτητος από τους γονείς μου είναι κάτι που το επιδίωξα και είχα την τύχη να μπορώ να κάνω από μικρός. 

Τι μουσική έχεις αυτή τη στιγμή στ’ ακουστικά σου;
Αυτή τη στιγμή ακούω το “A Fadle” του Tigran Hamasyan και τη μπαρόκ όπερα «Διδώ και Αινείας» του Henry Purcell από τον Θόδωρο Κουρεντζή και τη MusicAeterna.

Τι σχέδια έχεις για το επόμενο διάστημα;
Ετοιμάζω πολλά πράγματα ταυτοχρόνως… Καταρχήν ετοιμάζω τον προγραμματισμό για την φετινή Σειρά Συναυλιών MUΣΑ, που έχω την καλλιτεχνική διεύθυνση και οργανώνει ο Δήμος Κορινθίων. Παράλληλα συνεργάζομαι στενά με τους συνθέτες Clarice Assad, Belle Chen, Ιάσωνα Μαρούλη, Ιωάννη Παναγιώτου στα πλαίσια του διδακτορικού μου project και του νέου μου άλμπουμ που προβλέπεται να ηχογραφηθεί το 2023. Ετοιμάζομαι για μερικές συναυλίες με το ντουέτο μου με την Lotte Betts-Dean τον μήνα Φλεβάρη και Μάρτη στην Αγγλία ενώ τον Απρίλη θα έχω τη χαρά να συμπράξω ως σολίστ με την ACADEMICA Ορχήστρα Αθηνών υπό τη διεύθυνση του Νίκου Αθηναίου σε τέσσερις συναυλίες στην Ελλάδα.