Χριστουγεννιάτικα Τραγούδια: Μια πονεμένη ιστορία

Οι περισσότεροι φίλοι μου είναι μονομανείς, όπως κι εγώ. Η μονομανία τους αυτή τους οδηγεί σε παράξενους δρόμους, όπως κάποιες φορές κι εμένα. Ένας από τους παράξενους δρόμους -πιο πολύ κάποιων από τους φίλους μου- είναι η αντιπάθεια σε κάθε χριστουγεννιάτικο τραγούδι. Γυρίζοντας πίσω στον χρόνο και παρατηρώντας τους τρόπους με τους οποίους αναπτύχτηκε όλη αυτή η βιομηχανία, ειδικά στην Αμερική, τους κατανοώ απολύτως. Αν στην αρχή, στα αθώα χρόνια του ραδιοφώνου, ένας Bing Crosby και ελάχιστοι ακόμα σήκωναν ολόκληρο το βάρος της μετάδοσης της χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας. Αν υποθέσουμε ότι ως τότε όλα ήταν καλά, με την εμφάνιση της τηλεόρασης, άλλαξαν τα πάντα: τηλεοπτικά πλατώ με τόνους χιόνι, κιτς διάκοσμο και -φυσικά- τεράστια χριστουγεννιάτικα δέντρα ήρθαν να φιλοξενήσουν κάθε χριστουγεννιάτικο τραγούδι αλλά και κάθε τραγούδι, που θα μπορούσε να συνδυαστεί με τα Χριστούγεννα. Κάθε τραγούδι που μιλούσε για τον χειμώνα, ας πούμε. Ολόκληρη η κιτς αισθητική των αμερικάνικων τηλεοπτικών Χριστουγέννων, έγινε γρήγορα εξαγώγιμο είδος. Έτσι, είδαμε και στην Ελλάδα χριστουγεννιάτικα show με έλατα και χιόνι, με πολύχρωμα φωτάκια και με τραγουδιστές σε playback δίπλα στο δέντρο. Τι Γιάννης Πάριος, τι Λογό, τι Γιάννης Κατέβας, τι Κωστής Χρήστου, τι Μαρινέλλα, τι Λευτέρης Μυτιληναίος…  Έχουν όλοι αυτοί και πολλοί ακόμα παρελάσει από τη μικρή οθόνη τα Χριστούγεννα. Άσε εκείνη η επίπλαστη χαρά, ότι όλοι είμαστε ευτυχισμένοι και περνάμε υπέροχα (αν και αυτό το τελευταίο δεν ήταν προνόμιο μόνο των χριστουγεννιάτικων εκπομπών, έγινε σήμα κατατεθέν και των πρωινάδικων, αργότερα. Ως αντίδραση σ’ αυτή την αθλιότητα, οι περισσότεροι φίλοι μου βγάζουν εξανθήματα στο άκουσμα των χριστουγεννιάτικων τραγουδιών. Τους κατανοώ απόλυτα! Αν δοκιμάζαμε μια τυπολογία των χριστουγεννιάτικων τραγουδιών, θα τα χωρίζαμε κατ’ αρχήν σε δύο κατηγορίες:

Τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια που εκτός που είναι χριστουγεννιάτικα, το φωνάζουν κιόλας. Τα κουδουνάκια που φέρνουν στο μυαλό τον Άγιο Βασίλη είναι το κύριο χαρακτηριστικό τους. Είναι το είδος που αγαπούν περισσότερο όσοι αγαπούν τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια και το είδος που μισούν περισσότερο όσοι τα μισούν.

Τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια που δεν μοιάζουν για χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Το χριστουγεννιάτικο στοιχείο περνάει μέσα από τους στίχους τους. Αναφέρονται σε μια ιστορία που εκτυλίσσεται παραμονή Χριστουγέννων ή περιλαμβάνει κάποιο έλατο, κάποιον τάρανδο ή κάποιον Άγιο Βασίλη.

Tα τραγούδια της πρώτης κατηγορίας είναι σε γενικές γραμμές χαρούμενα. Φυσικά υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Το “White Christmas” είναι ίσως το πιο τρανταχτό παράδειγμα θλιμμένου και μάλιστα αρκετά παλιού χριστουγεννιάτικου τραγουδιού. Στη δεύτερη κατηγορία συναντάς συνήθως νοσταλγικά ή -ειδικά τα τελευταία χρόνια- πολύ θλιμμένα τραγούδια. Φαίνεται ότι η χαρά της πρώτης κατηγορίας -συνήθως επίπλαστη- έρχεται να εξισορροπηθεί από μια βαθύτατη θλίψη, εξίσου αφύσικη σε πολλές περιπτώσεις. Κι έρχεται η ώρα «ν’ αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιους θ’ αφήσεις». Τι θα βάλεις ν’ ακούσεις αυτές τις άγιες μέρες. Η ψεύτικη χαρά δεν σου ταιριάζει. Μέσα στην υπέρτατη χαρά, κανείς δεν έκανε ποτέ σημαντική τέχνη, άλλωστε. Η βαθιά μελαγχολία πάλι, δεν έρχεται παρά ως αντίδραση στην ευτυχία της γιορτής (των άλλων). Το ίδιο δήθεν με τον τρόπο της κι αυτή. Άρα, ψυχραιμία: διαλέγεις μερικά από τα χαρούμενα που κρατούν για σένα τη μαγεία της γιορτής, όπως τη θυμάσαι από την παιδική σου ηλικία. Προσθέτεις μερικές διασκευές τραγουδιών εκείνης της εποχής, που δεν μοιάζουν τόσο υπερβολικές, όσο τα πρωτότυπα. Συμπληρώνεις με μερικά όμορφα τραγούδια που ακούγονται αρκετά blue αλλά νιώθεις ότι η λύπη τους έχει ένα κάποιο αντίκρισμα. Δεν χρειάζεσαι πολλά: είκοσι τραγούδια για τα Χριστούγεννα, τον Άγιο Βασίλη και το χιόνι είναι αρκετά και για φέτος.

Υ.Γ.: Έρχονται επανεκδόσεις στα περισσότερα από τα σπουδαία albums των Felt. Επανακυκλοφορούν επίσης τα επικά “Salisbury” και “Very ‘eavy, very ‘umble” των Uriah Heep. Πλησιάζει η ημέρα κυκλοφορίας των τριών eps του Steve Severin των Siouxsie And The Banshees με τον γενικό τίτλο “Codex Astra”. Σε πενταπλό cd και πενταπλό lp έρχονται τα ηλεκτροακουστικά έργα του Ιάνη Ξενάκη. Δεν είναι το ακρόαμα που θα σε ξεκουράσει μέσα στις γιορτές αλλά ανοίγονται νέοι κόσμοι καθώς πλησιάζεις αυτά τα έργα ξανά.