A Greek Songbook: 4 συντελεστές μιλούν για την παραγωγή της ΕΛΣ

Ο Λόλεκ, η Νικολέτα Χατζοπούλου, ο James Wylie και η Σοφία Ζαφειρίου μιλούν στην Athens Voice για τη συμμετοχή τους στην μεγάλη παραγωγή «A Greek Songbook» της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ, ένα ελληνικό βιβλίο τραγουδιών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, σε επιμέλεια του συνθέτη Κορνήλιου Σελαμσή. Πάνω από 30 καλλιτέχνες από τους χώρους της λόγιας και της δημοφιλούς μουσικής και των παραστατικών τεχνών επιδίδονται σε μια σειρά από τολμηρές μουσικές κατασκευές, τραγούδια και εικόνες. Το «Α Greek Songbook» παρουσιάζεται σε τρεις συναυλίες στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος από την  Παρασκευή 19 ως την Κυριακή 21 Νοεμβρίου 2021.

Λόλεκ
Ουσιαστικά κερδισμένος σε έναν πόλεμο είναι μόνο ο θάνατος. Οι επιζήσαντες θα κουβαλάνε για πάντα την οδύνη και τις μνήμες αυτού του πολέμου. Όλοι θα έχουν χάσει. Η βαριά σιωπή που έρχεται αμέσως μετά την τελευταία μάχη, τα ερείπια, η απελπισία και το αίμα ήταν αυτά στα οποία ήθελα να σταθώ και οδηγήθηκα στους στίχους του Δ. Σολωμού από τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν».
Ο στίχος «Κοίτα χέρια απελπισμένα πώς θερίζουνε ζωές» είναι ίσως ότι πιο αληθινό και αφοπλιστικό έχει γραφτεί για τον πόλεμο. Η απελπισία, η βία και το αίμα λοιπόν έδωσαν τον τίτλο «Αιμάτινος Ποταμός» στο συγκεκριμένο έργο το οποίο μαζί με τα υπόλοιπα έργα των δημιουργών που συμμετέχουν θα συνθέσουν το «A Greek Songbook», ένα όραμα του Κορνήλιου Σελαμσή.

Νικολέτα Χατζοπούλου
Για τη σύνθεση του έργου της «Ετεροτοπία», η συνθέτρια και ερευνήτρια ήχου Νικολέτα Χατζοπούλου προσέγγισε την ιστορία του Ναυπλίου μέσα από τέσσερα χαρακτηριστικά έργα ζωγραφικής, που δημιουργήθηκαν την περίοδο 1833-1839. Πρόκειται για πίνακες του Peter von Hess και του Παναγιώτη Ζωγράφου, που δημιουργήθηκε κατά παραγγελία του Ιωάννη Μακρυγιάννη.
Τα έργα, ως «οπτική μαρτυρία» του συγκεκριμένου τόπου και χρόνου, μεταφέρονται στο σήμερα με έναν εντελώς πρωτότυπο, πειραματικό τρόπο, επηρεασμένο από τις διδακτορικές σπουδές της συνθέτριας στον τομέα αρχιτεκτονικής και μουσικής. Καθώς η συνθέτρια «ξεπατικώνει» τα έργα σε κόλλες από ριζόχαρτο, αφαιρεί εσκεμμένα αρκετές λεπτομέρειες αφήνοντας αποτυπώματα που χρησιμοποιούνται ως παρτιτούρες-οδηγός για το έργο. Οι καμπύλες, τα σχήματα, τα σημεία και τα επίπεδα που μένουν ως αποτυπώματα, αποδίδονται  ηχητικά και οργανώνονται σε μια τυπολογία η οποία αποτελεί τη βάση για να γραφτεί το έργο. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία, η Νικολέτα Χατζοπούλου δημιουργεί έναν «άλλο τόπο», μετασχηματίζοντας τα χαρακτηριστικά των έργων για το Ναύπλιο του 19ου αιώνα, στη δική μας εποχή, μέσα από τον ήχο.

James Wylie
Η πρόσκληση να συνθέσω ένα μουσικό κομμάτι τόσο για την επανάσταση του 1821 όσο και αργότερα η επιλογή μου να ασχοληθώ με το γνωστό ποίημα του Διονυσίου Σολωμού ήταν για μένα λίγο άβολο στην αρχή αλλά είχε ενδιαφέρον. Δεν ήμουν σίγουρος αν ήθελα πραγματικά να σχολιάσω αυτά τα ιστορικά γεγονότα, πως να μπορούσα να κατανοήσω πλήρως τα πολλά και διάφορα συναισθήματα της εποχής. Έτσι αποφάσισα ότι έπρεπε να κάνω τη δήλωσή μου πιο προσωπική. Όπως ανέφερα στις σημειώσεις του προγράμματος για το κομμάτι:
«Η επανάσταση είναι μια στροφή προς κάτι ιδανικό, κάτι νέο. Μέσω της συνεχής κίνησης στοχεύει στην εσωτερική αναζήτηση του φωτός, που θα μας οδηγήσει μέσα από τη σκοτεινή νύχτα. Στο όμορφο ποίημα του Σολωμού βρήκα στίχους, που θέλησα να μετουσιώσω σε κίνηση και φως. Ως προς την μουσική, σε αναζήτηση της δικής μου επανάστασης, επέτρεψα σε διαφορετικά στοιχεία του προσωπικού, μουσικού μου κόσμου να συνυπάρξουν. Ένα τσάμικο από το Μεσολόγγι, οι κλασικοί περσικοί δρόμοι και η δυτική αρμονική ευαισθησία στέκονται δίπλα δίπλα σε αυτή την ταπεινή προσφορά…»
Ελπίζω να έχω δικαιώσει τα όμορφα λόγια του κ. Σολωμού και τη μνήμη των ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή τους για την ελπίδα ενός καλύτερου μέλλοντος.

Σοφία Ζαφειρίου
Το «mnemolethiko» αναφέρεται σε ετεροχρονισμένες τοποθετήσεις που βρίσκονται πάνω σε χαρτογραφίες που τραγουδιούνται και εξιστορούνται, σε εκφωνήσεις βαθέος αφορισμού, μνημική ποίηση, γράμματα από το σπίτι, δημόσιες διαβουλεύσεις, ιστορίες βγαλμένες από τη ζωή και ό,τι γίνεται χωρίς πολλά λόγια. Επεκτείνει, ενισχύει και διαγράφει ένα συνάθροισμα γύρω από το ζήτημα της ιθαγένειας και του δικαίου του εδάφους, πέρα από τα ιστορικά και ονειρικά όρια του ελληνικού έθνους κράτους. Γιατί οι άνθρωποι δεν κατοικούν μόνο σε έναν τόπο ή εκτός τόπου, αλλά ενεργούν παντού στην ακεραιότητα της σκήνωσής τους. Γι' αυτό και οι αλληγορίες πάνω σε ιστορικά πρόσωπα, γεγονότα, επαναστάσεις, συνειδήσεις, συνταγματικές αναθεωρήσεις, εκστατικές παλιγγενεσίες, ουτοπικούς ήχους, εθνικούς και αστικούς μύθους, άλλα όνειρα, ρυθμούς εκτός πλέγματος και κατακερματισμένες τοποθεσίες αφορούν τόσο ως προς γεωγραφίες αναστάτωσης και αμφισβήτησης όσο και προς ιστορίες δημιουργικότητας και ανθεκτικότητας. Εσείς, άνδρες Αθηναίοι, έχετε πάει στη Σάμο;