Όταν ο Ray Charles συγκίνησε την Αθήνα στο Θέατρο Λυκαβηττού

Πόσες είναι οι φορές που έχεις θέσει στον εαυτό σου το εξής ερώτημα: «τι θα έδινα ώστε να έχω δει ζωντανά όλους τους ήρωες των μουσικών μου προτιμήσεων;». Η απάντηση ποικίλει ανάλογα τη ψυχοσύνθεση του καθενός, μα και την ένταση του πάθους που κουβαλάς για τη Μουσική. Την προαιώνια Τέχνη. Άλλος λοιπόν θα «χάριζε» αρκετά χρόνια από το προσδόκιμο της υπόλοιπης ζωής του, γηράσκοντας παραδείγματος χάρη στο λεπτό τριάντα χρόνια ώστε να είχε προλάβει επί σκηνής τον Elvis Presley, κι άλλος θα πούλαγε έως και τη Ψυχή του στο Διάολο ώστε να απολαύσει δια ζώσης σε ετοιμόρροπο καταγώγι -ποιον άλλον;- τον Robert Johnson!…

Οι γεννημένοι στη δεκαετία του 1960 στέκουμε κάπου στη μέση. Ή μάλλον ακριβώς στη μέση. Και αν ελάχιστοι από εμάς προλάβαμε το Woodstock έστω και στο καροτσάκι της μητέρας μας (και μόνο γεωγραφικά, του λόγου μας ήμασταν χαμένοι από χέρι!), είμαστε αρκετοί εμείς που αγγίξαμε έστω το μεγαλείο του Rory Gallagher στο γήπεδο της Α.Ε.Κ. και τους The Police στο κλειστό γήπεδο του Σπόρτιγκ, στα ντουζένια τους. Κι ας κατέληξαν και οι δυο βραδιές σε μια άνευ λόγου και αιτίας πανωλεθρία.

Όπως κατέγραψα και την προηγούμενη βδομάδα μέσα από τούτη τη στήλη περιγράφοντας τη δεύτερη επίσκεψη του αείμνηστου B.B. King, το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1990 υπήρξε πρωτόγνωρα πλούσιο και ευεργετικό για μας τους αμετανόητους οπαδούς των συναυλιών που κατοικούμε στην πρωτεύουσα. Ποιος μπορεί να ξεχάσει το πολυήμερο Τζαζ Φεστιβάλ της BIC στο Θέατρο Λυκαβηττού το 1991; Όπως και τα τρία επόμενα Καλοκαίρια. Η παρέλαση σημαντικότατων καλλιτεχνών υπήρξε εντυπωσιακή για μια αγοραστικά μικρή χώρα σαν τη Ελλάδα. Herbie Hancock Quartet, Albert King, Pat Metheny Group, Al Di Meola, John McLaughlin Trio μα και Shirley Bassey, Bob Dylan…

«Δεν θα υπάρξει άλλος που να κάνει τόσα πολλά για να γκρεμίσει τα τείχη των μουσικών ειδών όπως ο Ray» δήλωσε κάποια στιγμή ο παντοτινός φίλος, συνεργάτης και συνοδοιπόρος, ο εμβληματικός Quincy Jones. «Γεννήθηκα με τη μουσική μέσα μου. Αυτή είναι η μόνη εξήγηση που μπορώ να δώσω…» δήλωνε σε συνεντεύξεις του ο ίδιος ο χαρισματικός μουσικοσυνθέτης και ερμηνευτής.

Ο Ray Charles Robinson γεννήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1930 στο Ώλμπανυ της Γεωργίας των Η.Π.Α. και μεγάλωσε στο Γκρίνβιλ της Καλιφόρνια. Παρουσίασε προβλήματα όρασης από τα δύο του χρόνια, τόσο που επτά ετών έμεινε τυφλός από γλαύκωμα. Όμως από τριών χρονών κιόλας είχε αρχίσει να παίζει με τη μέθοδο Μπράιγ στο πολιτειακό σχολείο για τυφλά παιδιά όχι μόνο πιάνο, μα και πνευστά όπως σαξόφωνο, τρομπέτα και κλαρινέτο. Βίωσε σφοδρά από νωρίς την Απώλεια και την Εγκατάλειψη ως πιτσιρικάς με τον μικρό του αδελφό να πνίγεται μπροστά στα μάτια του... Μια τραυματική εμπειρία που τον ακολούθησε σε όλη του τη ζωή ως επαναλαμβανόμενος εφιάλτης. Είδε τον πατέρα του να εγκαταλείπει την οικογένειά τους από νωρίς. Και έχασε τη μάνα του από καρκίνο στα δεκαπέντε του.

Έτσι λοιπόν με το έμπα της δεκαετίας του 1950 ξεκίνησε να ασχολείται επαγγελματικά με τη μουσική, το απάγκιο του, συνδυάζοντας -μοναδικά και πρωτοποριακά- ιδιώματα όπως η τζαζ, τα ρυθμ ‘ν’ μπλουζ, το σουίνγκ και τα γκόσπελ. Το “Baby, Let Me Hold Your Hand” σήμανε το 1952 την πρώτη του εμπορική επιτυχία. Γεγονός που του χάρισε μονομιάς ένα δισκογραφικό συμβόλαιο με την Atlantic Records, τη δισκογραφική εταιρεία που εξαρχής στήριζε τους Αφροαμερικάνους μουσικούς. Και ήταν εκεί που κατάφερε να αφήσει πίσω του μια για πάντα τις τρεις προφανέστατες επιρροές του - Nat King Cole, Charles Brown και Louis Jordan - αποκτώντας μια ολόδική του σφραγίδα με το “Mess Around” να την σηματοδοτεί και το “I’ ve Got a Woman” να την παγιώνει.

Αποτέλεσμα; Ούτε ένα, ούτε δυο, μα δεκαεπτά βραβεία Grammy στη βιβλιοθήκη του. Ένα δικό του αστέρι στην Σάνσετ Μπούλεβαρ. Εκατομμύρια πωλήσεων. Δεύτερη θέση στη λίστα του περιοδικού Rolling Stone ως ερμηνευτής. Ένας από τους πρώτους έγχρωμους μουσικούς που περιλήφθηκαν στο Rock & Roll Hall of Fame. Εκατοντάδες οι επώνυμοι συνάδελφοι του που τον θεωρούν μέντορα μεταξύ των οποίων οι τιτάνες Otis Redding, Stevie Wonder, Van Morrison, Eric Burdon, Joe Cocker.

Και όλα αυτά υπό τη βαριά σκιά της εξάρτησής του από την ηρωίνη. Μια ανοιχτή, αβυσσαλέα πληγή που αρκετές φορές κόντεψε να τα γκρεμίσει όλα γύρω του. Συθέμελα! Μια μαύρη τρύπα που δόξα τον θεό έκλεισε μετά από δεκαεπτά χρόνια πάλης, το 1964, σε κλινική απεξάρτησης.

Φωτορεπορτάζ από τη συναυλία του Ray Charles στην Αθήνα, Θέατρο Λυκαβηττού, Τετάρτη 6 Ιουλίου 1994

Έως και σήμερα που επιχειρώ τούτο το φόρο τιμής σε αυτή την μοναδική φιγούρα του Ροκ εν Ρολ δεν γνώριζα πως είχε έρθει Ελλάδα δυο φορές, το ομολογώ. Από όσα ανακάλυψα λοιπόν, πριν την εν λόγω συναυλία του στο Λυκαβηττό το καλοκαίρι του 1994 προϋπήρξαν στον ίδιο χώρο άλλες τέσσερις, ήτοι ένα τετραήμερο από 17 έως και 20 Ιουλίου του 1980.

Στο κατάμεστο Θέατρο της κορυφής του καταπράσινου (ακόμη!) λόφου ήταν που απαθανάτισα, απόλαυσα και υποκλίθηκα στον αόμματο τιτάνα.

Η είσοδός του επί σκηνής με ξάφνιασε περισσότερο από ό,τι περίμενα. Και τούτο διότι πέρα από υποβασταζόμενος (από γιό του όπως πληροφορήθηκα, έναν από τους δώδεκα που αράδιασε ως ασυγκράτητος γυναικάς), έμοιαζε ήδη αδύναμος και καταπονημένος… Με βήματα ασταθή και αιωρούμενα, προτίμησε σοφά να εξαντλήσει το χρόνο του καθήμενος στο πιάνο. Κι όμως. Όπως στο ασπρόμαυρο κλαβιέ, έτσι και στο μικρόφωνο η λάμψη του ήταν εκεί, απλόχερα δοσμένη. Και το λέω αυτό με βεβαιότητα περίσσια, αφού την ηχογράφησα όλη την παράσταση, το εξομολογούμαι. Με ορχήστρα πολυμελή και άρτια «δεμένη», το όλο σκηνικό θύμιζε περισσότερο Big Bands των Duke Ellington και Count Basie, με τους μουσικούς να κάθονται πίσω από άσπρα podium διαβάζοντας παρτιτούρες. Μη με ρωτάς το ποια τραγούδια έπαιξε κείνη τη μαγική βραδιά, δεν το θυμάμαι, πέρασαν και προσπέρασαν εικοσιεπτά ολάκερα χρόνια από τότε!…

Το αξέχαστο, αξεπέραστο γρέζι του Ray Charles «έσβησε» στις 10 Ιουνίου του 2004 από κύρωση του ήπατος, πέντε μόλις μήνες μετά την κυκλοφορία του πέντε φορές πλατινένιου “Genius Loves Company” (Liberty-EMI).