Η Νίκη Κρασάκη, οι Trigger Happy & η Γέφυρα Μουσικής της Στέγης

Η συνθέτρια Νίκη Κρασάκη και το συγκρότημα πειραματικής μουσικής «Trigger Happy» συναντιούνται στη φετινή συνεργασία της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση και του Παντείου Πανεπιστημίου, «Γέφυρα Μουσικής πάνω από τη Συγγρού vol. 6», για να ανακαλύψουν και να μας αποκαλύψουν πώς το παιχνίδι μετατρέπεται σε μουσική και η μουσική σε παιχνίδι. Στο νέο έργο «Buzzer» που δημιούργησε με ανάθεση της Στέγης, η Νίκη Κρασάκη συνθέτει κανόνες μουσικών παιχνιδιών και προ(σ)καλεί τους Trigger Happy να τους ακολουθήσουν επί σκηνής με μόνα μουσικά όργανα, τα παιδικά παιχνίδια.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, η συνθέτρια Νίκη Κρασάκη και οι μουσικοί του συγκροτήματος «Trigger Happy»: Μάνθος Κάρρας, Γιώργος Μιζήθρας, Γιώργος Σταυρίδης και Γιώργος Στενός- Φράντζιος απαντούν στις ερωτήσεις των φοιτητών του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού: Λίνας Ζημιανίτη, Μαρίας- Ελένης Καποτά, Ειρήνης Καραμπού και Σταύρου Σαράφη. 

Ποια είναι η ιδέα πίσω από το νέο έργο «Buzzer»*; Λειτούργησε κάτι ως έμπνευση για τη δημιουργία μιας βάσης ή ενός μοτίβου;
Ν.Κ: Η ιδέα πίσω από το κομμάτι είναι το παιχνίδι γενικότερα. Ούτως η άλλως, ο τρόπος που παίζουν μουσική οι Trigger Happy μου θυμίζει παιχνίδι, αλλά το game music υπάρχει ήδη ως ιδέα, όπως π.χ η μουσική του John Zorn ο οποίος εκμεταλλευόταν κανόνες παιχνιδιών ή έφτιαχνε δικούς του. Αυτή είναι και η δική μου σκέψη για να προσεγγίσω την έννοια του παιχνιδιού. Δηλαδή, πολλά σημεία θα λειτουργούν σαν παιχνίδι, π.χ όπου υπάρχει το buzzer θα είναι σαν τα τηλεπαιχνίδια που οι παίκτες πατούν γρήγορα το κουμπί και απαντούν. Προσπαθώ να σκεφτώ πώς η μουσική μπορεί να έχει τους κανόνες και τις προεκτάσεις της σημασίας του παιχνιδιού, όπως το στοιχείο της εγρήγορσης ή της έκπληξης.

Πώς καταλήξατε στην επιλογή των μη συμβατικών οργάνων που χρησιμοποιούνται στη «Γέφυρα Μουσικής πάνω από τη Συγγρού»;
Γ.Στ.: Το παιχνίδι και ο αυτοσχεδιασμός είναι στοιχεία που θέλαμε να παρουσιάσουμε με τη Νίκη. Γι’ αυτό προτείναμε αυτή την ιδέα στην ανοιχτή πρόσκληση της Στέγης. Θα προσεγγίζαμε τα παιχνίδια χωρίς απαραίτητα να ξέρουμε τι θέλουμε, αλλά αφήνοντας να μας βρουν αυτά με κάποιον τρόπο, π.χ πηγαίνοντας σε παζάρια με μεταχειρισμένα είδη, ίσως βρίσκαμε πράγματα που δεν μπορούσαμε καν να φανταστούμε. Αυτή η διαδικασία θα δημιουργούσε τον χώρο για να φτιάξουμε καινούργια set up πραγμάτων και να εξερευνήσουμε τον ήχο και τη διάδραση με τα παιχνίδια ώστε να δούμε τι θα συμβεί.
Ν.Κ.: Τώρα κάνουμε ό,τι μπορούμε από το ίντερνετ, μελετώντας τα αντικείμενα από βιντεάκια. Η περιπέτεια στο παζάρι δυστυχώς «φαλήρισε».
Γ.Μ.: Απογοητευτήκαμε πολύ! Ανυπομονούσαμε για αυτήν την αναζήτηση και ξαφνικά πρέπει να ανοίξουμε το browser και να κάνουμε μια προσομοίωση της διαδικασίας διαδικτυακά.
Γ.Στ-Φ.: Αναζητήσαμε αντικείμενα που παράγουν ενδιαφέροντες ήχους και μπορούν να βρεθούν σε ένα παιδικό δωμάτιο. Πάσης φύσεως παιχνίδια και μουσικά οργανάκια,  κάποια από αυτά «πειραγμένα», κατάλληλα για μουσικά κολάζ.

Ποιες ήταν οι επιρροές σας κατά τη σύνθεση του κομματιού;
Ν.Κ.: Επηρεάστηκα από συνθέτες που έχουν εντάξει το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού στο έργο τους, όπως ο Γιάννης Χρήστου, ο John Zorn, ο Γιώργος Απέργης κ.α., αν και με διαφορετικό τρόπο ο κάθε ένας. Στο έργο, τα γεγονότα είναι τοποθετημένα στη συνάρτηση του χρόνου. Παρότι δεν δίνω ακριβή χρόνο, φαίνεται ξεκάθαρα η αναλογία, δηλαδή τι κρατάει περισσότερο και τι λιγότερο. Ένα χαρακτηριστικό του έργου είναι ότι κάθε φορά που θα παίζεται, οι πηγές του ήχου θα είναι διαφορετικές, οπότε θα προκύπτει ένα διαφορετικό άκουσμα. Επειδή η χρήση απλών αντικειμένων καθημερινής χρήσης σαν μουσικά όργανα έχει κάποιες ιδιαιτερότητες σε σχέση με τη γραφή για τα «παραδοσιακά» μουσικά όργανα, με βοήθησε πολύ η παρτιτούρα του έργου «Énumérations» του Γιώργου Απέργη, που συνδυάζει τις λεκτικές οδηγίες με τον παραδοσιακό τρόπο γραφής και επιπλέον δίνει την ελευθερία στους εκτελεστές να επιλέξουν εκείνοι τις πηγές των ήχων τους, όπως τα μουσικά όργανα ή τα απλά αντικείμενα που θα χρησιμοποιήσουν.

Στο κομμάτι σας «Buzzer» υπάρχει το στοιχείο του παιχνιδιού, αλλά γενικότερα θεωρείτε ότι έχετε επηρεαστεί από την παιδική σας ηλικία; Υπάρχει παιδικότητα στα κομμάτια που συνθέτετε;
Ν.Κ.: Δε νομίζω ότι έφυγε ποτέ η παιδικότητα και το παιχνίδι. Ούτως ή άλλως, η μουσική είναι ένα παιχνίδι και δεν ξεφεύγει εύκολα απ' αυτό το στοιχείο. Είναι μια ψυχολογική διαδικασία που σε βάζει αναγκαστικά να γυρίσεις πίσω πάρα πολλές φορές. Σίγουρα κάτι χρησιμοποιείς.

Ποιο είναι το κλειδί της συνεργασίας με άλλους ερμηνευτές; Ποιες συνεργασίες σας θα ξεχωρίζατε και γιατί;
Ν.Κ.: Δεν είναι συγκεκριμένα τα χαρακτηριστικά που αναζητώ για να συνεργαστώ μ' έναν άνθρωπο, αρκεί να υπάρχει όρεξη και ενδιαφέρον. Ούτως ή άλλως, τα χρήματα δεν είναι πολλά στην εποχή μας, οπότε οι άνθρωποι που ασχολούνται μ' αυτό συνήθως έχουν όρεξη και οι συνεργασίες είναι ωραίες. Η τελευταία εξαιρετική εμπειρία που είχα ήταν το σεμινάριο για τον Απέργη («Αφιέρωμα στον Γιώργο Απέργη», μια συνεργασία της Στέγης και του Ωδείου Αθηνών που αναβλήθηκε για το 2021). Θεωρώ ότι οι συνεργασίες μου με την ομάδα αυτού του σεμιναρίου, το κουαρτέτο L’ Anima και τους Trigger Happy ήταν εξαιρετικές και με βοήθησαν πολύ.

Ως συνθέτρια, πώς δημιουργείτε τις κατάλληλες συνθήκες για την πρόσληψη του έργου σας από το κοινό και ποια η σημασία της συμμετοχής και της διάδρασης με το κοινό κατά την επιτέλεση;
Ν.Κ.: Κατά τη γνώμη μου, το πρώτο φιλτράρισμα δεν γίνεται από το κοινό, αλλά από τους εκτελεστές. Αν οι ίδιοι καταλάβουν περί τίνος πρόκειται και επικοινωνήσουν με το έργο, παίζοντας με ευχαρίστηση και ενδιαφέρον, τότε αυτό που χρειάζεται, θα περάσει και στους ακροατές. Επομένως, η διάδραση με το κοινό υπάρχει σε κάθε κομμάτι οποιουδήποτε στιλ. Όσον αφορά τη συμμετοχή του κοινού σε κάποιο μέρος του έργου, δεν ξέρω κατά πόσο πρέπει ή δεν πρέπει να είναι εκπαιδευμένο αλλά με ενδιαφέρει ο πειραματισμός σε σχέση με αυτό. Πάντως, αν διεξαγόταν κανονικά η συναυλία της «Γέφυρας», σκόπευα να συμπεριλάβω το κοινό τελικά εγκατέλειψα την ιδέα λόγω των συνθηκών.

Ως συνθέτρια, τι θεωρείτε «επιτυχία»; Θα μπορούσατε να την ορίσετε;
Ν.Κ.: Σε ποιο επίπεδο; Σχετικά με το τι θα καταφέρω να γράψω και πόσο γνωστό θα γίνει ή αν θα καταφέρω να βγάλω τα προς το ζην. Γιατί αυτά είναι αλληλοεξαρτώμενα. Δεν μ' ενδιαφέρει αν θα καταφέρω να γράψω αριστουργήματα, τα βρουν μετά από 100 χρόνια και βγάλουν λεφτά τα εγγόνια μου. Το θέμα είναι να υπάρχει μια ισορροπία. Δηλαδή, να κυνηγάς και να κάνεις τη δουλειά σου, να δίνεις όσο περισσότερο μπορείς για να γίνει το καλύτερο δυνατό, και ταυτόχρονα αλλά να καταφέρεις να επιβιώσεις από αυτό. Αν κάνεις άλλες δουλειές, θα υπάρχει πιο αργή εξέλιξη, γιατί είναι θέμα χρόνου, όμως και αυτός είναι ένας τρόπος, αν επιμείνεις στο στόχο σου.  Επομένως, επιτυχία είναι να βελτιώνομαι όσο περισσότερο γίνεται και να καταφέρω να ζήσω απ' αυτό.

Τι σημαίνει «Trigger Happy» και τι δηλώνει για το συγκρότημα;
Γ.Μ.: Με τη μεταφορική έννοια, η φράση «Trigger Happy» δηλώνει έναν άνθρωπο ο οποίος κάνει πολύ αυθόρμητες και απότομες κινήσεις. Επιλέξαμε αυτό το όνομα γιατί στη μουσική μας είμαστε κάπως Trigger Happy. Ιδρύσαμε το Κε.Δι.Μου.Ρα (Κέντρο Έρευνας και Διάσωσης Μουσικής Ραδιουργίας) με την αρχική σύνθεση των 11 μελών, στην Κέρκυρα, όπου πειραματιζόμασταν με το παιχνίδι και τον ελεγχόμενο αυτοσχεδιασμό και το 2016 δημιουργήσαμε το συγκρότημα. Ήδη από το «Κε Δι Μου Ρα», είχαμε κατασταλάξει σε μια στιλιστική κατεύθυνση ως προς τον ήχο μας, παράγοντας μουσική με έντονα στοιχεία κολάζ, πολύ γρήγορα παιξίματα και εναλλαγές, καθώς και μεγάλες ποσότητες ηχητικών γεγονότων σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Και γι' αυτό, Trigger Happy.

Ποιες είναι οι σημαντικότερες ελευθερίες που προσφέρει η πειραματική μουσική σε αντίθεση με την κλασική;
Γ.Στ.: Δεν υπάρχει λόγος αντιπαράθεσης της κλασικής μουσικής με την πειραματική, την παραδοσιακή ή με οποιοδήποτε άλλο είδος. Κάθε ένα από αυτά αποτελεί έναν ξεχωριστό μουσικό χώρο, πολιτικά και πολιτιστικά αλληλένδετο, που προκαλεί ξεχωριστές εμπειρίες και συναισθήματα. Ως Trigger Happy εξερευνούμε διαρκώς τι θεωρείται μουσικό όργανο και πώς μπορεί να παίζεται, ποια είναι η τεχνική του και ποιες οι μουσικές δομές που μπορεί να προκύψουν. Χρησιμοποιούμε ιδιοσυγκρασιακά «setups» οργάνων (κασετόφωνα, βινύλια, samples, αντικείμενα) όπου ο ήχος και ο αυτοσχεδιασμός είναι βασικά δομικά στοιχεία της μουσικής.

Στην κλασική μουσική, ο διαχωρισμός συνθέτη - εκτελεστή, η παραδοσιακή σημειογραφία και η εστίαση στο τονικό ύψος και τον έλεγχο, είναι χαρακτηριστικά που πολλές φορές δεν εκφράζουν τον τρόπο δημιουργίας μουσικής των μελών του γκρουπ.

Στη μουσική σας, παρατηρούμε εναλλαγές αντιφατικών ήχων που δημιουργούν την αίσθηση ηχητικών αντιθέσεων και ανατροπών. Ποιος είναι ο ρόλος της παρόρμησης στη δημιουργική διαδικασία και ποια η σημασία των ανατροπών;
Γ.Μ.: Ειδικά η παρόρμηση είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας της μουσικής μας. Παρότι παραδοσιακά η μουσική ακολουθεί κατά βάσιν ένα γραμμικό timeline χωρίς αδικαιολόγητα και άχαρα cuts, η δική μας μουσική βασίζεται στην έννοια του collage γιατί μας αρέσει και επιδιώκουμε να μεταφέρουμε τον ακροατή από μια ηχητική κατάσταση σε μια εντελώς διαφορετική.
Μ.Κ.: Το στοιχείο της έκπληξης μας ενδιαφέρει πολύ. Η έντονη εναλλαγή της ατμόσφαιρας και τα διαφορετικά συναισθήματα που μπορεί να προκαλέσει ένα συγκεκριμένο έργο σε διαφορετικούς ακροατές λόγω των απότομων ηχητικών μεταβάσεων.

Θα λέγατε ότι υπάρχουν βιωματικά στοιχεία του εαυτού σας στη μουσική σας; Κι αν ναι, θα θέλατε να μας μιλήσετε γι’ αυτά;
Γ.Μ.: Η μουσική ως ενέργεια είναι πάντα βιωματική. Παρ' όλα αυτά, στις πιο αφηρημένες μουσικές δομές, το θέμα είναι αν ο συνθέτης θέλει να γίνει κατανοητό το βίωμά του από τον ακροατή ή όχι. Αυτό ισχύει και για εμάς. Στη μουσική μας, κάθε κίνηση είναι απολύτως βιωματική, αλλά δεν νομίζω ότι επιζητάμε αυτό από τους ακροατές.
Γ.Στ-Φ.: Λειτουργούν περισσότερο η αυτόματη γραφή και ο αυθορμητισμός τη στιγμή που συνθέτουμε ή παίζουμε παρά μια συνειδητή, προγραμματική αφήγηση.
Γ.Στ.: Ο αυτοσχεδιασμός είναι μια καθαρά βιωματική διαδικασία, η οποία συνδέεται με το περιβάλλον, τον τόπο και τις εμπειρίες του καθενός. Είναι απαραίτητη σ' αυτό που κάνουμε, αλλά δεν είναι αυτοαναφορική. Ο τρόπος που παίζουμε έχει βιωματικό χαρακτήρα και το αποτέλεσμα, με τη σειρά του, κατευθύνεται προς μια βιωματική μουσική και ηχητική εμπειρία.

Πώς έχει επηρεάσει ο κορωνοϊός τον τρόπο λειτουργίας του συγκροτήματος και τη σύνθεση νέων έργων;
Γ.Μ.: Δεν μπορούμε να βρεθούμε, να κάνουμε πρόβες ή εξωμουσικά πράγματα, όπως τις αναζητήσεις στα παζάρια. Είναι δύσκολη η φάση. Όλο αυτό έχει αντίκτυπο στον βιοπορισμό. Είναι σαφές ότι γενικότερα στην Ελλάδα έχουν τη μουσική στη ΜΕΘ και βλέπουμε τώρα αν θα καταφέρει να ζήσει ή όχι.
Γ.Στ.: Ο υγειονομικός φόβος και η κοινωνική αποστασιοποίηση, αναθεωρεί τη σωματικότητα, την κίνηση, την επαφή και τον κοινό χώρο. Οι δράσεις μας, μουσικές και μη, είναι άμεσα συνδεδεμένες με αυτές τις έννοιες και με τη σειρά τους επαναπροσδιορίζονται και αυτές.
Ν.Κ.: Δημιουργικά, είναι μια πρόκληση που δεν θα ήθελα να γίνει μόνιμη. Μου λείπει η επαφή με τους εκτελεστές και δυσκολεύομαι να εμπνευστώ υπό αυτές τις συνθήκες. 

Λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές στον τρόπο διεξαγωγής της Γέφυρας Μουσικής λόγω της πανδημίας, ποιες διαφορές επιφέρει η ηχογράφηση/ βιντεοσκόπηση του έργου σε σχέση με μια (αυθόρμητη) live performance;
Γ.Στ.: Αυτό συζητάμε με τη Νίκη: πώς άρχισε και πώς εξελίχθηκε η σύνθεση, τι αλλάζει εφόσον το κομμάτι δεν είναι live, αλλά βιντεοσκοπείται και τι, εφόσον δεν είμαστε μαζί σε κάθε πρόβα. Οι παράμετροι αλλάζουν στην ηχογράφηση, οπότε παίζουμε διαφορετικά σε σχέση με μια συναυλία παρουσία κοινού.

Ποιο συναίσθημα επιδιώκετε να προκαλέσετε στο κοινό και ποιο είναι το feedback που λαμβάνετε;
Μ.Κ.: Δεν έχουμε στόχο να προκαλέσουμε συγκεκριμένα συναισθήματα. Έχει ενδιαφέρον μια συζήτηση με το κοινό μετά το τέλος μιας συναυλίας, γιατί έχουμε την περιέργεια να μάθουμε τι προκαλεί αυτό που παίζουμε και πώς το προσλαμβάνει κάποιος.
Γ.Στ.: Μας ενδιαφέρουν η υψηλή ενέργεια και η ενεργητική ακρόαση.
Γ.Μ.: Εμείς συνειδητά μέσα από το παίξιμο μας επιδιώκουμε την υψηλή ενέργεια. Να κρατάμε και να κρατιόμαστε σε εγρήγορση, είναι σημαντικό  να μην υπάρχουν άνθρωποι που κοιμούνται όταν ακούγονται οι Trigger Happy.

Info: Για έκτη συνεχή χρονιά, η «Γέφυρα Μουσικής πάνω από τη Συγγρού» συνδέει τη Στέγη και το Πάντειο, ενώνοντας μουσικούς, φοιτητές και κοινό σε μια ιδιαίτερη μουσική-πολιτιστική δράση, που λόγω των συνθηκών πανδημίας φέτος παρουσιάζεται διαδικτυακά μέσα από το κανάλι του Ιδρύματος Ωνάση στο YouTube. 
* Νίκη Κρασάκη, «Buzzer» (2020), 10' (ανάθεση της Στέγης), με τους Trigger Happy (παιχνίδια, αυτοσχέδια μουσικά όργανα). Η εκτέλεση του έργου «Buzzer» (2020) θα αναρτηθεί στο YouTube στις 20/5. 
20/5 στις 21:00. Για να παρακολουθήσετε τη δράση πατήστε ΕΔΩ.