«Ένα Παράθυρο Μικρό» στη Στέγη για την Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού

Το 2007 ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών καθιέρωσε τη 2^α Απριλίου ως την Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού. Από τότε μέχρι σήμερα, αυτή η πρωτοβουλία έχει σκοπό να ευαισθητοποιήσει το κοινό για τις ανάγκες των ατόμων με αυτισμό και με αυτό τον τρόπο να βοηθήσει να γίνουν αποδεκτά και να ενσωματωθούν στην κοινωνία.

Ένα από τα μέσα που κινητοποιεί το παιδί με διαταραχή αυτιστικού φάσματος  και κατά συνέπεια μέσα από δραστηριότητες αναπτύσσει επικοινωνιακές δεξιότητες, είναι η μουσική. Η μουσική λοιπόν γίνεται «γλώσσα επικοινωνίας» πάνω από τον λόγο καθώς τα παιδιά έρχονται σε δημιουργική επαφή με μουσικά όργανα και ήχους.

Και η σημασία της μουσικής τονίζεται τώρα μέσα από μια συλλογή τραγουδιών με τίτλο «Ένα Παράθυρο Μικρό», μια πρωτοβουλία της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση που απευθύνεται σε παιδιά με ή χωρίς διαταραχή αυτιστικού φάσματος. Ένα CD που δημιούργησαν με πολλή αγάπη και ευαισθησία ο καταξιωμένος συνθέτης Δημήτρης Παπαδημητρίου και ο σημαντικός ποιητής Μιχάλης Γκανάς στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος της Στέγης, «Η Μουσική Αγαπάει τον Αυτισμό». Οι δημιουργοί ένωσαν τις δυνάμεις τους και μέσα από τα τραγούδια «φωτίζουν» θεματικές όπως η φιλία, ο θυμός, η αγάπη, η σχέση γονέα – παιδιού, η σωματική επαφή, η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας. Αυτές οι έννοιες γίνονται στίχοι και μεταδίδονται με έναν απλό τρόπο για τους μικρούς ακροατές, μέσα από τις ερμηνείες του Χρήστου Θηβαίου, της Βερόνικας Δαβάκη και της παιδικής χορωδίας Rosarte.  

Με αφορμή την κυκλοφορία αυτής της συλλογής, η υπεύθυνη εκπαιδευτικών προγραμμάτων της Στέγης Χριστίνα Παναγιωτάκου και ο συνθέτης Δημήτρης Παπαδημητρίου μιλούν στην ATHENS VOICE. Πώς δημιουργήθηκε το άλμπουμ, ποια είναι τα μηνύματα που επικοινωνεί και ποια η ανταπόκριση του εργαστηρίου της Στέγης σε παιδιά και γονείς;

Συνέντευξη του συνθέτη Δημήτρη Παπαδημητρίου

Κύριε Παπαδημητρίου, πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με ένα τόσο ευαίσθητο θέμα όπως ο αυτισμός;
Μου έγινε πρόταση από τη Στέγη. Η πρόταση ήταν τιμητική ούτως ή άλλως, απλά αυτό που ισχύει είναι ότι είχα μεγάλο άγχος. Γιατί είναι ένα θέμα για το οποίο πάντα στρουθοκαμήλιζα. Μου είναι τόσο βαρύ να το σκέφτομαι που προτιμώ να κοιτάω αλλού, θα ήθελα αυτό το πράγμα να μην υπάρχει. Όταν μου έγινε η πρόταση, κατάλαβα ότι τώρα θα πρέπει να το δω κατάματα. Και πρέπει σε αυτό μάλιστα να ανταποκριθώ δημιουργικά. Αυτό ήταν το δύσκολο στην ιστορία, δεν ανήκω σε αυτούς που έχουν τεράστιο ναρκισσισμό με τη μουσική τους και ότι εκείνη όλα τα καταφέρνει. Οπότε θα έπρεπε κατά κάποιο τρόπο να βάλω τα δυνατά μου για να ανταπεξέλθω και να δω το πράγμα να λειτουργεί. Η μεγαλύτερη χαρά ήταν τα τραγούδια που γράψαμε με τον Μιχάλη Γκανά συμμετέχοντας στο εκπαιδευτικό εργαστήρι που υλοποιεί η Στέγη με ζωντανή μουσική και παιδαγωγούς «η μουσική αγαπάει τον αυτισμό».. Και είδα ότι είχαν ένα αποτέλεσμα, αυτό μου φάνηκε ίσως μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της ζωής μου. Ακριβώς γιατί δεν το περίμενα. Δεν είναι η πρώτη φορά που γράφω παιδικά τραγούδια: είχα κάνει τους «Μύθους του Αισώπου», το φιλμ «Το Φως που Σβήνει» με τον Βασίλη Ντούρο - είναι η τελευταία ταινία του Αλέκου Αλεξανδράκη, μια ιστορία για ένα τυφλό παιδάκι βιολιστή. Επίσης, είχα κάνει το «Λένη», ένα σήριαλ με πρωταγωνιστή ένα παιδί. Αυτά όλα με έναν τρόπο είχαν γίνει στον κόσμο των παιδιών και των γονέων που είναι ένας, όχι δυο κόσμοι. 

Η θεμελιώδης σκέψη που έκανα, χωρίς να την πω από την αρχή, είναι ότι δεν θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει κάτι για παιδάκια που έχουν αυτισμό. Πρέπει να είναι για όλα τα παιδιά και -«ταυτόχρονα χειρουργικά»- ακόμα και αυτά που έχουν αυτισμό, να συμμετέχουν. Δηλαδή, δεν είμαι υπέρ του να φτιάξουμε ένα είδος τέχνης (ένα CD) που να είναι μόνο γι’ αυτά τα παιδιά και όχι για τα άλλα. Είναι κι αυτό ένας διαχωρισμός αντιπαιδαγωγικός αν μη τι άλλο. Αντιπαιδαγωγικός και από τις δυο μεριές, και από τα μεν και από τα δε. Γράψαμε παιδικά τραγούδια τα οποία όμως «χειρουργικά» απευθύνονται συνολικά στο θέμα. Δηλαδή, απευθύνονται στην κοινωνία η οποία πρέπει να ευαισθητοποιείται και με έναν ποιητικό τρόπο (που είναι ο πιο ακριβής, πιο επιστημονικός θα έλεγα αν είναι επιτυχής) να περιγράψει ακριβώς το θέμα: το βάρος, το μήκος και το πλάτος με λακωνικό τρόπο στην κοινωνία και να την ευαισθητοποιεί. Εξηγώντας σε μένα που εθελοτυφλούσα μέχρι τώρα, μετά στους γονείς που είναι ήρωες και το τι ακριβώς βιώνουν. Εκεί υπάρχει ένα τραγούδι, ανήκει στην πρώτη θεματολογία για την κοινωνία και είναι το «Ένα Παράθυρο Μικρό» το οποίο περιγράφει το θέμα. Το δεύτερο είναι για τη σχέση του γονιού με το παιδί, το «Μπαμπά που πάμε;». Πρόκειται για τον ανομολόγητο διάλογο που υπάρχει ανάμεσα στους γονείς και στο παιδί με αυτισμό. Και στη συνέχεια, τα τραγούδια που απευθύνονται στα ίδια τα παιδιά είναι απλά παιδικά τραγούδια, τα οποία στιχουργικά κυρίως, είναι χαρούμενα και δυναμικά και τα οποία χειρουργικά με παιδικό τρόπο ο Μιχάλης Γκανάς κατάφερε μαγικά να εντάξει στην παιδική διάλεκτο το νυστέρι του που κάνει ιδιαίτερο καλό στα παιδιά με αυτισμό, χωρίς να σημαίνει ότι αυτό το καλό το παίρνουν και τα άλλα παιδιά. Γιατί όταν ενισχύεις την επικοινωνία, όταν κατευνάζεις την οργή, όταν υπογραμμίζεις την αγάπη και τη φιλία, την ένταξη στο σύνολο και μπορείς να το κάνεις με παιδικά λόγια, είναι μαγικό. Και κάνει καλό και στους μεν και στους δε. Αυτό είναι χονδρικά το θέμα και νομίζω ότι η μεγαλύτερη επιτυχία μου είναι η επιλογή του Μιχάλη Γκανά. Οφείλω πάρα πολλά και στον Μιχάλη Γκανά ο οποίος όταν αποφασίσει να χώσει το μολύβι, το μολύβι γίνεται βέλος και πετυχαίνει διάνα. Είναι ακαριαίος και βαθύς. Έχω μεγάλο θαυμασμό γι’ αυτόν. 

Ο δίσκος είναι μια σπουδαία προσπάθεια. Ουσιαστικά υπενθυμίζει και υπογραμμίζει κάτι το οποίο γίνεται εδώ και χρόνια στη Στέγη. Υπάρχει μια ομάδα μουσικών και ειδικών παιδαγωγών που κάνουν ένα ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τα παιδιά αυτά. Όλο αυτό έχει μια αγάπη και είναι αληθινό και ειλικρινές. Μου αρέσει πολύ και μόνο ευγνωμοσύνη μπορώ να νιώθω γι’ αυτό.

Τι συναισθήματα μπορεί να αναπτύξει η μουσική σε παιδιά με ή χωρίς διαταραχή αυτιστικού φάσματος;
Το συναίσθημα δεν είναι το μοναδικό πράγμα. Η μουσική είναι ένας προγλωσσικός, προμαθηματικός τρόπος επικοινωνίας των εμβίων όντων. Δεν είναι μόνο μεταξύ ανθρώπων αλλά μεταξύ ανθρώπων και φυτών και ζώων. Όλα τα έμβια όντα επικοινωνούν με αυτό τον τρόπο, πέρα των συναισθημάτων, πέρα των εννοιών υπάρχει μια επικοινωνία. Ουσιαστικά γίνεται μια ανταλλαγή εμπειριών, μια περιγραφή υπαρχουσών ή φανταστικών εμπειριών μέσα από μια σειρά αρμονιών που τις μεταφέρει απλά ο ήχος. Εάν αντιληφθούμε ότι μπορούμε και επικοινωνούμε με τη μουσική ακόμα και με τον φυτικό κόσμο, αυξάνουμε τις παραγωγές. Παίζουμε μουσική στα σιτάρια και πολλαπλασιάζεται η παραγωγή, το οποίο έχει συμβεί αποδεδειγμένα και εδώ και πολλά χρόνια είναι μια πρακτική πια. Το ίδιο πράγμα βλέπουμε και με τα ζωάκια, καταλαβαίνουν τη μουσική. Εγώ τουλάχιστον ως μουσικός έχω τρομερές εμπειρίες. Και εκπαιδεύονται και συνομιλούμε με αυτά. Άρα λοιπόν είναι σίγουρο ότι με τη μουσική, θα μπορέσεις να περάσεις στο παιδί κάτι. Θα καταλάβει – γιατί τον μηχανισμό αποκωδικοποίησης τον έχουν όλα τα έμβια όντα – επομένως το παιδί με τη μουσική θα πάρει κάτι που μπορεί με τα λόγια να δυσκολευτεί όσο απλά κι αν είναι γιατί θα χρειαστεί μια ηθική επεξεργασία των λόγων που μπορεί να μην είναι διατεθειμένη να την κάνει, για το αυτιστικό παιδί μιλάω. Με τη μουσική ουσιαστικά πιστεύω ότι παρακάμπτεις και μπαίνεις πίσω από τα τείχη του – σαν Δούρειος Ίππος είναι. Η προγλωσσική επικοινωνία μπορεί να υποβάλει μια ηθική ανάγνωση κάποιων πραγμάτων. Αυτό που λείπει είναι αυτή η ανάγνωση, δεν αντιλαμβάνονται δηλαδή πολλά πράγματα ή τα αντιλαμβάνονται με σπασμωδικό τρόπο κάποιες φορές, μετά το χάνουν. Η σκέψη είναι πολύ σωστή ότι η μουσική μπορεί να κάνει κάτι ιδιαίτερο, απλά δεν είναι κάθε μουσική κατάλληλη. Η μουσική μπορεί να περιγράψει τα πάντα: από την κακία και το μίσος, την επανάσταση, την οργή. Πρέπει να είναι συγκεκριμένη η μουσική, δεν είναι ότι θα τους βάλουμε Μπαχ και θα είναι ΟΚ γιατί έχει πολλές διαβαθμίσεις. Και μέχρι ποιο σημείο; Εμείς κάναμε τη δική μας μουσική για να είμαστε ασφαλείς.

Συνθέσατε τη μουσική και ο ποιητής Μιχάλης Γκανάς έγραψε τον στίχο. Πώς ήρθε αυτή η συνεργασία, ποια θέματα φωτίζονται μέσα από τα τραγούδια;
Το καθένα από τα τραγούδια ουσιαστικά πατάει το κουμπί το πρέπον το οποίο βελτιώνει  ας πούμε τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με αυτισμό. Αλλά ταυτόχρονα βοηθιούνται και όλα τα παιδιά. Το ένα είναι η φιλία. Τα παιδιά με αυτισμό όπως ξέρουμε, κάποιες φορές δυσκολεύονται στη δημιουργία νέων φίλων.. Εκεί έκανα δυο διαφορετικές μελοποιήσεις του ίδιου ποιήματος, του στίχου μάλλον του Μιχάλη, με τα ίδια λόγια. Το ένα είναι χαρούμενο και παρορμητικό και το άλλο είναι βαθύ και μελαγχολικό  ώστε να φωτιστεί στο παιδί και το «χωρίς» και το «μαζί» όπως είναι. Η σκέψη από πίσω είναι πολύ βαθιά, τα λόγια μπορούν και τη μεταφέρουν. Το κάθε τραγούδι δεν είναι καθόλου τυχαίο. 

Πέρα από τους ερμηνευτές (Χρήστο Θηβαίο και Βερόνικα Δαβάκη), στο άλμπουμ συμμετέχει και η παιδική χορωδία Rosarte. Ποια είναι τα οφέλη του χορωδιακού τραγουδιού σε ένα παιδί, κατά τη γνώμη σας;
Δεν είναι τυχαία η επιλογή της χορωδίας. Και η συγκεκριμένη, αλλά και γενικά η έννοια της παιδικής χορωδίας, δημιουργεί και δίνει σε κάθε παιδί τη δυνατότητα να αντιληφθεί την αίσθηση της ομάδας, τη συμμετοχή και την επικοινωνία. Είναι κάτι πολύ σημαντικό η συμμετοχή αυτή. Επειδή δεν ακούς ένα παιδί αλλά πολλές παιδικές φωνές και υπάρχει και μια γυναικεία φωνή που σε πολλά από τα τραγούδια ηγείται, η φωνή της μητέρας που σχηματοποιεί ψυχολογικά, κάτι το οποίο είναι ωφέλιμο και υγιές για ένα παιδί και ακόμα περισσότερο για ένα παιδί με αυτισμό. Η Rosarte είναι μια εξαιρετικά καλή χορωδία που πραγματικά παράγεται ένα πολύ σπουδαίο αποτέλεσμα. Ο Χρήστος Θηβαίος είναι η φωνή του πατέρα. Υπάρχει ένα κομμάτι διαλογικό που συμμετέχει η μητέρα, ο πατέρας και το παιδί. Είναι ίσως ένα από τα πιο σπαρακτικά τραγούδια που έχω γράψει ποτέ. Δεν είναι για τα παιδιά, αλλά για τους γονείς. Εξηγεί, είναι ο διάλογος που δεν γίνεται.  

Τέλος, με την ευκαιρία της συζήτησής μας, να σας ρωτήσω για τα μελλοντικά σας σχέδια; 
Το επόμενο έργο που θα παρουσιάσω είναι ένα κονσέρτο για πιάνο, το οποίο ήδη ηχογραφήθηκε και κινηματογραφήθηκε προκειμένου να ανέβει στο site της Στέγης σε ένα μήνα και να εκδοθεί ως δίσκος – σε διαφορετικό ήχο βέβαια – από μια γερμανική εταιρεία σε παγκόσμια διαδρομή, την MGB η οποία παράγει super audio CD και κανονικά CD. Πολύ ειδικές, σπουδαίες ηχογραφήσεις. Αυτή τη δουλειά την ηχογραφήσαμε με τον Τίτο Γουβέλη στο πιάνο, τον Γιώργο Πέτρου μαέστρο και την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (ΚΟΑ). Έχω το έργο «Ο Μεγάλος Αιρετικός» που ξεκίνησα πριν από 3 χρόνια και παρουσίαζα 10-12 τραγούδια κάθε χρόνο. Πρόκειται για συνολικά 30 τραγούδια ηχογραφημένα και τώρα τραγουδιούνται κάποιες φωνές μόνο. Είναι ηχογραφημένα με τον παλαιό τρόπο: δεν υπάρχει μετρονόμος, δεν υπάρχει κούρδισμα, δεν υπάρχουν όλα αυτά τα – ας πούμε – ρομποτικά επιπλέον που μπαίνουν στις παραγωγές μας οι οποίες νομίζω ότι δημιουργούν μεγάλο πρόβλημα στην αισθητική και την ηθική κατανόηση του έργου. Δηλαδή, γίνεται λιγάκι απάνθρωπο το αποτέλεσμα. Παίρνει ένα γεωμετρικό ιλουστρασιόν, χρώμα ο,τι και να κάνεις, όλα μοιάζουν. Και τελικά χάνει κάτι το ανθρώπινο. Ενώ με ένα μαέστρο και μια ορχήστρα ζωντανή που μεταξύ τους προσδιορίζουν τις εντάσεις τους και ερμηνεύουν, έχεις ένα αποτέλεσμα το οποίο είναι πραγματικά πολύ πιο σημαντικό. Αποφάσισα λοιπόν να γράψω έτσι, με την παλιά μέθοδο χρησιμοποιώντας ένα μέρος της σύγχρονης τεχνολογίας όπου το πράγμα είναι υπέρ μας και όπου είναι κατά, το αφαίρεσα. Είναι 30 τραγούδια που θα αρχίσουν να βγαίνουν, πάνω σε ποιήματα αιρετικά – όχι υποχρεωτικά αιρετικών ποιητών γιατί ο τίτλος εξ’ ορισμού «ένας άνθρωπος αιρετικός» είναι λίγο αστείο. Αλλά είναι σκέψεις αιρετικές, αισθήματα αιρετικά τα οποία μπορεί να είχαν και ποιητές απολύτως συμβεβλημένοι και συνδεδεμένοι με την καθεστηκυία τάξη της εποχής τους όπως ήταν ο Παλαμάς, ο Σεφέρης ή άλλοι όπως ο Καβάφης που έγραφε μερικά ποιήματα που δεν τα κατέστρεφε φυσικά αλλά δεν ήθελε με κανέναν τρόπο να εκδοθούν γιατί φοβόταν – δικαιολογημένα – την κοινωνική κατακραυγή για τις «πολιτικές» του πεποιθήσεις. Υπάρχει ο Τζων Ντον, ο Όντεν, ο Μποντλέρ, ο Αριστοφάνης, ο Λεοντάρης, πολλοί ποιητές. Θα ήθελα να βάλω κι άλλους 10, αλλά σταματάω εδώ γιατί υπάρχει και μέλλον. Και θα βγάζω αυτά σιγά σιγά. Με αυτά ασχολούμαι αυτή τη στιγμή και έπονται και όταν θα έρθει η ώρα, θα ανακοινωθούν. Και μην ξεχνάμε την ΕΡΤ.

Συνέντευξη της Χριστίνας Παναγιωτάκου, υπεύθυνης εκπαιδευτικών προγραμμάτων της Στέγης 

Κύρια Παναγιωτάκου πώς ξεκίνησε η ιδέα για το CD «Ένα Παράθυρο Μικρό». Τι σας ενέπνευσε για τη δημιουργία αυτής της μουσικής συλλογής;
Όλα ξεκίνησαν το 2013 που στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση εγκαινιάσαμε το εργαστήρι «Η Μουσική Αγαπάει τον Αυτισμό». Είναι ένα μουσικό εργαστήρι που απευθύνεται σε παιδιά και γονείς. Παιδιά μαζί με τα αδερφάκια τους, έχουμε μεικτές ομάδες κοινού όπου μέσω της μουσικής βρίσκουν ένα ασφαλές περιβάλλον να εκφραστούν, να παίξουν, να αναπτύξουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες, δημιουργείται μια όμορφη ομάδα. Όλα αυτά τα χρόνια που το εργαστήρι έχει ταξιδέψει ήδη σε 36 πόλεις ανά την Ελλάδα με περισσότερους από 2.700 συμμετέχοντες – και μιλάμε για γονείς, εκπαιδευτικούς που συμμετέχουν σε βιωματικά εργαστήρια, δάσκαλους, παιδιά – δηλαδή όλες τις κατηγορίες κοινού, καταλάβαμε την ανάγκη και πόσο σημαντικό και ουσιαστικό είναι μέσω της μουσικής να αναπτύξουμε δεξιότητες. Έτσι, δουλεύοντας με την σταθερή ομάδα εργασίας που έχουμε στα προγράμματά μας, είδαμε την ανάγκη για τη δημιουργία ενός μουσικού CD που θα απευθύνεται σε όλα τα παιδιά, με και χωρίς αυτισμό. Απλά έχουμε φροντίσει  οι θεματικές ο λόγος να ακουμπούν όμορφα και στα παιδιά με διαταραχή αυτιστικού φάσματος.

Ποια είναι η επίδραση της μουσικής σε παιδιά στο φάσμα του αυτισμού;
Είναι πολύ σημαντική, είναι η αυθόρμητη έκφραση του συναισθήματος, της χαράς και η επικοινωνία μέσα από το τραγούδι. Για παράδειγμα, όλες οι οδηγίες που δίνονται στο πλαίσιο του εργαστηρίου, είναι μουσικές, είναι τραγουδιστές. Έτσι, κατευθυνθήκαμε στη δημιουργία αυτού του τραγουδιού που αν δείτε τους στίχους ένα τραγούδι μιλά για τα συναισθήματα όπως ο θυμός, ένα άλλο για το πώς γίνομαι φίλος. Κάποιο για τη σωματική επαφή και επίσης υπάρχει τραγούδι που θίγει έμμεσα το θέμα της σωματογνωσίας που τυχαίνει στα παιδιά με διαταραχή αυτιστικού φάσματος να μην έχουν πάντα τόσο σωστή και ορθή εικόνα εαυτού.

Το εκπαιδευτικό εργαστήριο «Η Μουσική Αγαπάει τον Αυτισμό» μετρά πολλά χρόνια διεξαγωγής. Ποιος ήταν ο αρχικός στόχος και πώς έχει εξελιχθεί από την έναρξη μέχρι σήμερα;
Ο αρχικός στόχος ήταν η δημιουργία μιας δραστηριότητας για την οικογένεια του παιδιού με αυτισμό που πολύ συχνά βιώνει κοινωνικό αποκλεισμό. Γιατί πολλές φορές και ειδικά στην περιφέρεια δεν είναι πολλές οι ευκαιρίες και τα ερεθίσματα για κάποια εξωσχολική δραστηριότητα. Έτσι ξεκινήσαμε με το πρόγραμμα «Η Μουσική Αγαπάει τον Αυτισμό», ένα ασφαλές περιβάλλον για τα παιδιά να εκφραστούν ελεύθερα και για τους γονείς να νιώσουν αποδεκτοί.

Σιγά σιγά αυτή η ιδέα μεγάλωσε. Πλέον το CD θα μπορέσει να λειτουργήσει και πολλαπλασιαστικά στις περιοχές που έχουμε επισκεφτεί να αναπαραχθούν τα μουσικά παιχνίδια τα οποία βασίζονται στα τραγούδια που έχουν γραφτεί. Να σημειώσω σε αυτό το σημείο ότι ολοκληρώνεται με δύο μουσικές συνθέσεις μουσικών και παιδαγωγών που συμμετείχαν στο εργαστήριο: Guido de Flaviis (μουσική) και Τζίνα Παπαμιχαήλ (στίχοι).

Οπότε ξεκινήσαμε από κάτι μικρό, από μια ανάγκη της κοινωνίας που υπήρχε και έχουμε φτάσει σε κάτι μεγαλύτερο. Γιατί το Ίδρυμα Ωνάση με αφορμή αυτό το εργαστήρι, έχει προχωρήσει στην εκπαίδευση ολόκληρης της κοινωνίας για θέματα διαταραχής αυτιστικού φάσματος. Ενδεικτικά, να αναφέρω το πρόγραμμα που υλοποιούσαμε και προ Covid εποχής, το «Boarding Pass στον αυτισμό» όπου τα παιδιά επισκέπτονταν τους χώρους του αεροδρομίου για μια διαδικασία απευαισθητοποίησης στους χώρους του αεροδρομίου. Δηλαδή να εξοικειωθούν με ένα αεροπορικό ταξίδι, ταυτόχρονα όμως εκπαιδεύαμε και προσωπικό της αεροδρομικής κοινότητας για το τι δυσκολεύει και τι διευκολύνει έναν επιβάτη με αυτισμό. Να αναφέρω και το πρόγραμμα που τρέξαμε πέρυσι «Στην καρδιά του αυτισμού» που σε συνεργασία με το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο υπό την επιστημονική αιγίδα του ΕΚΠΑ και σε συνεργασία με το Άλμα, έφηβοι με αυτισμό μπήκαν στη διαδικασία διενέργειας καρδιολογικών εξετάσεων και στην ουσία εξοικείωσης με τη διαδικασία μιας ιατρικής επίσκεψης. Ταυτόχρονα τρέξαμε και εκπαιδεύσεις ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού για το τι σημαίνει αυτισμός. Αντίστοιχα έχουμε και τώρα τον Απρίλη, προγραμματισμένες εκπαιδεύσεις Ελληνικής και Δημοτικής αστυνομίας πανελλαδικά και σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης στην Κύπρο. Άρα μιλάμε για ένα awareness ολόκληρης της κοινωνίας για το τι σημαίνει αυτισμός καθώς είναι κάτι που μας αφορά όλους.

Ποια είναι η ανταπόκριση παιδιών αλλά και γονέων στις δράσεις που περιλαμβάνει το εργαστήριο;
Μαθαίνουν, χαίρονται. Πολλές φορές έρχονται επιφυλακτικοί αλλά στην πορεία των 6 εβδομάδων – γιατί συνήθως τόσο διαρκεί – έχουν μια άλλη διάθεση. Πολλές φορές το εργαστήριό μας γίνεται αφορμή τα παιδιά να ασχοληθούν με τη μουσική. Να αποδεσμεύσουν ότι η μουσική είναι μόνο η διδασκαλία ενός μουσικού οργάνου, να εντάξουν διαφορετικά τη μουσική, δημιουργικά στη ζωή τους. Και τα τραγούδια – το CD κυκλοφόρησε μόλις και θα τους το δώσουμε – τα συνοδεύουν στο σπίτι. Τους αρέσει. Και τα παιδιά που έχουν λόγο συνεχίζουν αυτή τη μουσική ζωή και εκτός σπιτιού. Να αναφέρω ενδεικτικά: μας είχε πει μια μητέρα ότι όποτε περνούν από τη Λεωφόρο Συγγρού και βλέπουν το κτίριο της Στέγης, το παιδί δείχνει με το δάχτυλο και λέει «εκεί μέσα έχει μουσική». 

Ποιες είναι οι εκπαιδευτικές δράσεις που ετοιμάζει η Στέγη για τους επόμενους μήνες;
Στις 21 Απριλίου προγραμματίζουμε ένα webinar που μπορεί να δηλώσει συμμετοχή online όποιος ενδιαφέρεται πανελλαδικά. Σε αυτό θα συζητήσουμε με τη μουσικοθεραπεύτρια Πόλα Νομικού, μουσικές δραστηριότητες οι οποίες μπορούν να στηριχθούν πάνω στο CD καθώς αποτελεί ένα χρήσιμο εκπαιδευτικό εργαλείο στα χέρια παιδαγωγών και θεραπευτών και των ίδιων των γονέων.

Τον Απρίλη έχουμε προγραμματισμένες τις εκπαιδεύσεις Ελληνικής – Δημοτικής Αστυνομίας σε Ελλάδα και Κύπρο για θέματα αυτισμού. Τον Μάιο έχουμε προγραμματισμένες εκπαιδευτικές δράσεις – όλα στη μορφή webinar - στο πλαίσιο του προγράμματος «Στην Καρδιά του αυτισμού» για ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό αλλά και για θεραπευτές. Τέλος, όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να βρει πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό (Κοινωνικές Ιστορίες και επεξηγηματικά webinars) το οποίο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «Μια περιήγηση στον κόσμο του αυτισμού κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας».