Ο Γιώργος Φλωράκης εξηγεί γιατί ο Φιλ Σπέκτορ, που πέθανε σε ηλικία 81 ετών, καταδικασμένος για φόνο, ήταν ο ορισμός του μουσικού παραγωγού.
Αν η πρώτη σου ηχογράφηση («To Know Him Is To Love Him») παίρνει τον τίτλο της από το επίγραμμα που υπάρχει στον τάφο του πατέρα σου που αυτοκτόνησε, το πιθανότερο είναι τόσο η μουσική όσο και η καθημερινή ζωή σου να μην έχουν άρωμα κανονικότητας. Αυτό μπορεί να είναι καλό, μπορεί και να μην είναι.
Η έλλειψη κανονικότητας στον τομέα της καθημερινής ζωής το πιθανότερο είναι να μη σου βγει σε καλό
Για τον Φιλ Σπέκτορ, όλα ξεκίνησαν ανάποδα. Ο πρόωρος θάνατος ενός τόσο κοντινού προσώπου και μάλιστα ενός συμβόλου όπως είναι ο πατέρας, φέρνει το παιδί αντιμέτωπο με έντονα αρνητικές καταστάσεις καθώς καλείται να διαχειριστεί τη θλίψη για την έλλειψη του αγαπημένου προσώπου αλλά και τον θυμό για την εγκατάλειψη από εκείνον. Όταν όμως δεν έχουμε να κάνουμε απλώς με τον θάνατο αλλά με την αυτοκτονία ενός προσώπου όπως ο πατέρας, υπάρχουν δύο πολύ έντονα στοιχεία που προστίθενται: οι μεγάλες ενοχές για το γεγονός αυτό –συχνά μάλιστα η οικογένεια των γονέων του αυτόχειρα κατηγορεί ανοιχτά τα μέλη της νέας του οικογένειας- και η αυτόματη εξοικείωση με τη βία μιας τέτοιας πράξης. Βεβαίως, δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν ευθείες συνεπαγωγές, οι πιθανότητες όμως ενός παιδιού που έχει αυτοκτονήσει ο ένας του γονέας να παρουσιάσει διαταραχές συμπεριφοράς, είναι αρκετά αυξημένες σε σχέση με κάποιο παιδί που δεν έχει βιώσει κάτι τέτοιο.
Επιπλέον, αν θεωρήσουμε ότι η σεξουαλική συμπεριφορά του παιδιού προσδιορίζεται από την ταύτιση με τον γονέα του ίδιου φύλου, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε την πιθανότητα εκδήλωσης βίαιων συμπεριφορών (προς τον εαυτό ή τον άλλο) στην πορεία της ερωτικής ζωής του παιδιού. Η παρατήρηση αυτή βέβαια, δεν μπορεί να αποτελέσει ευθεία ερμηνεία της βίαιης συμπεριφοράς του Φιλ Σπέκτορ (και κανενός άλλου), αφού στην τελική διαμόρφωση της σεξουαλικότητας συμμετέχει ένα πλήθος παραγόντων. Το βέβαιο είναι ότι ο Φιλ Σπέκτορ ξεκίνησε από δύσκολη θέση.
Η έλλειψη κανονικότητας στον τομέα της τέχνης το πιθανότερο είναι να σου βγει σε καλό
Θέλεις από την πρώτη στιγμή να ξεχωρίσεις. Να παρουσιάζεσαι διαφορετικός. Αφού ΕΙΣΑΙ διαφορετικός. Ο Σπέκτορ θέλει να δημιουργήσει κάτι μεγάλο. Ως κύρια αναφορά ως προς τον ήχο του, τον Wall Of Sound, έχει τον Βάγκνερ. Όπως ακριβώς ο Βάγκνερ δημιουργεί την πιο επιβλητική μορφή όπερας, το «μουσικό δράμα», έτσι και ο Φιλ Σπέκτορ θέλει να στήσει τον πιο επιβλητικό ήχο στην pop μουσική, να ηχογραφήσει μια τεράστια ορχήστρα για να κυκλοφορήσει ένα τρίλεπτο τραγούδι.
Ας δούμε όμως σε τι έγκειται ο Wall Of Sound. Η ανάγκη για έναν μεγάλο ήχο στην pop υπήρχε και πριν τον Σπέκτορ. Ο μεγάλος ήχος θα μαγνήτιζε ευκολότερα τα αυτιά του ακροατή ραδιοφώνου κι έτσι το τραγούδι θα πουλούσε περισσότερα αντίτυπα. Δεν ήταν λίγοι οι παραγωγοί πριν από τον Wall Of Sound που επέλεγαν να ηχογραφήσουν τα όργανα πολύ δυνατά, πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτό πετύχαιναν τον σκοπό τους. Όμως με δεδομένη την έλλειψη σοβαρού συμπιεστή (κομπρέσορα) εκείνη την εποχή, το τελικό αποτέλεσμα είχε πολλή παραμόρφωση και κατά συνέπεια ελάχιστα ελκυστικό ήχο. Ο Σπέκτορ από την πλευρά του, διαλέγει να ηχογραφήσει τα όργανα σε κανονικές εντάσεις. Μόνο που ηχογραφεί πολλά όργανα, τα οποία παίζουν τις ίδιες ακριβώς νότες. Δεν διστάζει να βάλει ένα ακουστικό πιάνο, ένα ηλεκτρικό πιάνο κι ένα τσέμπαλο να παίξουν τις ίδιες νότες. Τα μιξάρει ξεχωριστά από τα άλλα όργανα και παίρνει έναν πολύ ιδιαίτερο αλλά και πολύ γεμάτο ήχο για τα πλήκτρα. Αντίστοιχα ηχογραφεί και τα άλλα όργανα. Χρησιμοποιεί μεγάλο αριθμό πνευστών, πολλές ακουστικές και ηλεκτρικές κιθάρες κι ένα πλήθος κρουστών, από πλήρη drumsets μέχρι congas και ντέφια.
Όμως το πλήθος των οργάνων δεν μπορεί από μόνο του να δημιουργήσει τον Wall Of Sound. Χρειάζονται δύο ακόμη στοιχεία, ένα εκούσιο κι ένα ακούσιο. Σ’ ένα studio αναλογικής ηχογράφησης ο ήχος των οργάνων φτάνει στην κονσόλα μέσω των μικροφώνων. Ο Φιλ Σπέκτορ δημιουργεί ένα ιδιαίτερο πλέγμα μικροφώνων που στη συνέχεια συνδέονται με ηχεία που μεταδίδουν τον ήχο σε έναν ξεχωριστό χώρο ελεγχόμενης αντήχησης (reverb). Για κάθε όργανο ή για κάθε ομάδα οργάνων, ο δαιμόνιος αυτός τύπος ανασυνθέτει το δωμάτιο τοποθετώντας, αλλάζοντας θέση και αποσύροντας ηχοαπορροφητικά. Έτσι, στήνει τα τελικά μικρόφωνα ηχογράφησης -αυτά που καρφώνει στην κονσόλα του- στο δωμάτιο αυτό, παίρνοντας το αποτέλεσμα της αντήχησης στους σκληρούς τοίχους του δωματίου και τα όποια ηχοαπορροφητικά. Έτσι δημιουργεί αυτό το πολύ ιδιαίτερο reverb (από τα reverberation, αντήχηση) που έχουν οι ηχογραφήσεις του. Αυτό είναι το εκούσιο στοιχείο. Το ακούσιο, είναι ένα έντονο spill (διάχυση) που παρουσιάζεται επειδή το αρχικό σύστημα μικροφώνων και ηχείων, ειδικά όταν παίζουν ομάδες οργάνων, μεταφέρει εκτός από τον ήχο του οργάνου που είναι προορισμένο και τον ήχο των γειτονικών οργάνων. Κι αν ο παραγωγός επιλέξει να αφαιρέσει ένα από αυτά, ο ήχος έχει περάσει στα υπόλοιπα μικρόφωνα ως ένα είδος φαντάσματος. Οι μηχανικοί ήχου που δούλευαν δίπλα στον Σπέκτορ, σιχαίνονταν αυτό το παράπλευρο εφέ.
Επειδή ακριβώς ο Wall Of Sound στηριζόταν στη δύναμη, ο Φιλ Σπέκτορ δεν συμπαθούσε ιδιαίτερα το μοίρασμα του ήχου στα δύο κανάλια της στερεοφωνίας. Έτσι επέμεινε για αρκετά χρόνια στη μονοφωνική ηχογράφηση για τη μουσική του, πράγμα που αποτέλεσε ένα ακόμη χαρακτηριστικό του ήχου που δημιούργησε.
Μουσικοί όπως ο Τζον Λένον ή ο Μπράιαν Γουίλσον των Beach Boys θεωρούσαν τον Φιλ Σπέκτορ τον μεγαλύτερο παραγωγό στην ιστορία της μουσικής. Και δίκαια: με την έντονη παρέμβασή του στη διαδικασία της ηχογράφησης και τις εξαντλητικές πρόβες για κάθε όργανο πρώτα και για κάθε ομάδα οργάνων στη συνέχεια, έβαλε τις βάσεις της έννοιας του παραγωγού, όπως τον γνωρίσαμε στα κατοπινά χρόνια.
Στην περίπτωση του Φιλ Σπέκτορ, έχουμε έναν μεγάλο συνθέτη που προσφέρει στη μουσική μια σειρά από μεγάλα τραγούδια-επιτυχίες, έναν σπουδαίο παραγωγό που δίνει περιεχόμενο στην έννοια του record producer όπως την ξέρουμε σήμερα κι έναν άνθρωπο, που μέσα από ένα πλέγμα γεγονότων με κατάληξη έναν φόνο, πεθαίνει με άδοξο τρόπο μέσα στη φυλακή. Καθώς μια γενική τοποθέτηση για το πρόσωπό του θα αναδείκνυε κάποιες από τις πλευρές του αποκρύπτοντας -αναγκαστικά- κάποιες άλλες, ας αποφύγουμε τις συνολικές αποτιμήσεις, κρατώντας τη μουσική από τη μία πλευρά και τον σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή από την άλλη.
11°
