Αδελφοί Καραβιώτη: Οι εκφραστές της επτανησιακής καντάδας

Πολλοί από εμάς θα αναρωτηθήκαμε το καλοκαίρι ποιοι είναι αυτοί οι δύο κανταδόροι που εμφανίζονται σε πολύ επιτυχημένη διαφήμιση ακτοπλοϊκών γραμμών και προβάλλουν – με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο – την Κεφαλονιά;

Κάποιοι τους αναγνώρισαν αμέσως. Είναι οι «Τραγουδιστές της Αγάπης», τα αδέλφια Σπύρος και Μάκης Καραβιώτης, που αν και νέοι, «κουβαλάνε» στην πλάτη τους πολλά χρόνια μουσικής διαδρομής. Μία διαδρομή που ξεκίνησε από την Αθήνα, τον τόπο που γεννήθηκαν, στην Κεφαλονιά, τον τόπο που έζησαν και εκεί γεννήθηκε το ενδιαφέρον και η αγάπη τους για τους ήχους της επτανησιακής αρμονίας και μουσικής παράδοσης, μέχρι σε κάθε γωνιά της Ελλάδας όπου εμφανίζονται ζωντανά.

Σε μία εποχή που τα πάντα κινούνται και καταναλώνονται γρήγορα, είναι αξιοσημείωτο να ακούς και να βλέπεις δύο ανθρώπους να κρατάνε ζωντανή την παράδοση της καντάδας, τραγούδια της αγάπης, ενώ παράλληλα είναι διαχειριστές των μουσικών αρχείων των Κεφαλονιτών μαέστρων Διονύση Αποστολάτου και Νικόλαου Τσιλίφη, τα οποία ψηφιοποιούν σταδιακά ώστε στο μέλλον να είναι προσβάσιμα σε όλους. Έχουν κυκλοφορήσει τρεις δίσκους, με καντάδες και δικά τους τραγούδια, με τίτλους «Τραγουδώντας την Επτάνησο», «Κεφαλονιά πατρίδα μου», «της Αγκαλιάς το λιμάνι», ένα cd single με συνθέσεις του Νίκου Ιγνατιάδη, και δεκάδες συνεργασίες με καταξιωμένους μουσικούς.

Τα αδέλφια Καραβιώτη μίλησαν στην ATHENS VOICE. Μην χάσετε την ευκαιρία να τους δείτε ζωντανά την επόμενη φορά που θα εμφανιστούν στην Αθήνα ή σε κάποιο άλλο μέρος της Ελλάδας.

Πώς γεννήθηκε το ενδιαφέρον και η αγάπη σας για αυτό το είδος μουσικής και ποια ήταν τα πρώτα σας ερεθίσματα;
Μεγαλώσαμε στην Κεφαλονιά και το μουσικό μας αισθητήριο καλλιεργήθηκε στους ήχους της επτανησιακής αρμονίας. Ειδικότερα, μέσα στην οικογένεια διδαχθήκαμε την αγάπη για την παράδοση του bel canto από τη γιαγιά μας Δωροθέα, η οποία έπαιζε μαντολίνο και από τον πατέρα μας, που είναι βαρύτονος & βυζαντινός ψάλτης. Επίσης, σημαντική επιρροή δεχθήκαμε και από τους οι κανταδόρους του νησιού μας με αποτέλεσμα να αναπτυχθεί σταδιακά μέσα μας το ενδιαφέρον και η αγάπη να ασχοληθούμε με την συγκεκριμένη παράδοση σαν μια φυσική εξέλιξη, συνδυασμού κληρονομικού χαρίσματος, αλλά και περιβάλλοντος. Μόλις γεννήθηκε μέσα αυτή η αληθινή αγάπη, δεν χρειάστηκε να κάνουμε τίποτε άλλο από το να ακολουθήσαμε τη φωνή της καρδιάς μας…

Το ότι είσαστε δύο νέοι άνθρωποι, με πορεία χρόνων, κάνει εντύπωση σε κάποιους που δεν σας ξέρουν;
Ο κόσμος όντως εντυπωσιάζεται από το γεγονός ότι δύο νέοι άνθρωποι ασχολούνται με μια ιδιαίτερη παράδοση και αρκετοί γοητεύονται από το άκουσμα των τραγουδιών, παρόλο που δεν τους είναι οικείο, λόγω της ελάχιστης προβολής τους από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αναγνωρίζουν, όμως, τον αγώνα μας για την διάσωση και την προβολή της καντάδας και μας το δείχνουν ακολουθώντας πιστά τις εκδηλώσεις μας. Αυτή είναι η ηθική μας ανταμοιβή.

Ποια ήταν αυτή η στιγμή που, ως αδέλφια, καταλάβατε ότι θα πορευθείτε μαζί και επαγγελματικά μέσα από τη μουσική; Ξεκινήσατε από κάπου αλλού;
Κατά την εφηβεία μας, η σκέψη μας για επαγγελματική ενασχόληση αποκλειστικά με τη μουσική, δημιουργούσε μια ανασφάλεια στη μητέρα μας, η οποία μας μεγάλωνε τον περισσότερο χρόνο μόνη της, λόγω απουσίας του ναυτικού πατέρα μας. Για τον λόγο αυτό σπουδάσαμε και επιστήμες, παράλληλα με τη μουσική. Ειδικότερα, ο Μάκης είναι τελειόφοιτος σχολής λογιστικής και ο Σπύρος μηχανικός έργων υποδομής. Η γνώση αυτή, όμως, δεν άλλαξε το κοινό μας όνειρο για την αποκλειστική επαγγελματική μας ενασχόληση με τη μουσική. Γεννηθήκαμε για τη μουσική και δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτήν.

Αν ρωτήσει κάποιος, τι είναι μία καντάδα; Και σε τι αναφέρονται οι στίχοι της;
Η ετυμολογία της λέξης προέρχεται από το λατινικό ουσιαστικό cantus (= μέλος) και το Βενετικό μετουσιαστικό επίθεμα – ada, που υποδηλώνει μια ευχάριστη δραστηριότητα. Η λέξη λοιπόν σημαίνει Ευχάριστο τραγούδισμα. Παρ' όλ' αυτά, ο όρος έχει διττή σημασία. Ειδικότερα, αναφέρεται τόσο στο Μουσικό είδος (αστικό λαϊκό τραγούδι με αυτοσχέδια αρμονική πολυφωνία, που εμφανίστηκε περί τον 17ο αιώνα στα Επτάνησα ως απότοκο της μακραίωνης Ενετικής κυριαρχίας) όσο και στην Επιτέλεση, δηλαδή τη μουσική εξόρμηση των τραγουδιστών κατά τη νύχτα συνοδεία κιθάρας & μαντολίνου, με σκοπό το ερωτικό κάλεσμα του κανταδόρου προς την αγαπημένη του.

Οι στίχοι των καντάδων έχουν ως επί το πλείστον ερωτικό περιεχόμενο και συνδυάζουν απλότητα και αλήθεια. Είναι βγαλμένοι μέσα από τη ζωή και αυτό τους προσδίδει διαχρονική και πανανθρώπινη αξία. Για εμάς ο πιο σημαντικός στίχος είναι ο ακόλουθος, διότι περικλείει όλο το δρώμενο της καντάδας και ταυτόχρονα με αυτόν ξεκινάμε κάθε μας εμφάνιση:

Απόψε την κιθάρα μου τη στόλισα κορδέλες

Και στα καντούνια περπατώ για τσ’ όμορφες κοπέλες

Πώς ξεχωρίζει η επτανησιακή από την αθηναϊκή καντάδα;
Με πολύ απλά λόγια, η επτανησιακή καντάδα είναι περισσότερο λαϊκή με επιδράσεις στη μελωδία της από την βυζαντινή μουσική, ενώ η αθηναϊκή είναι λόγια και πιο εξευρωπαϊσμένη. Επίσης, ο στίχος της επτανησιακής καντάδας στηρίζεται στον εθνικό μας ίαμβο δεκαπεντασύλλαβο, ενώ βάση της αθηναϊκής αποτελούν τα ποιήματα της Νέας Αθηναϊκής Σχολής του 1880 με χαρακτηριστικότερο την Ανθισμένη Αμυγδαλιά του Γεώργιου Δροσίνη. Αξίζει να αναφέρουμε ότι το τραγούδι αυτό αποτελεί την πρώτη εμφάνιση του έντεχνου – λαϊκού στην ιστορία του νεότερου ελληνικού τραγουδιού, 80 χρόνια πριν  “εφευρεθεί” και αποτυπωθεί στο έργο των Χατζιδάκι – Θεοδωράκη.

Νοιώθετε μία είδους ευθύνη να κρατήσετε ζωντανή την παράδοση της καντάδας και του bel canto γενικότερα;
Βεβαίως και νιώθουμε έντονα την ευθύνη του βάρους της διάσωσης και της προβολής αυτής της μεγάλης παράδοσης. Είναι σαν να φέρεις μια ολόκληρη κληρονομιά που οφείλεις να μεταβιβάσεις στην επόμενη γενιά. Αυτή η ευθύνη, όμως, μας κάνει και ιδιαίτερα δημιουργικούς, αφού γράφουμε μουσική και  στίχους για νέες καντάδες προσπαθώντας να εξελίξουμε το είδος. Κατόπιν, τις ενορχηστρώνουμε και τις ερμηνεύουμε. Ταυτόχρονα, μια ιστοθέση με τίτλο cantada.gr βρίσκεται υπό κατασκευή και σε λίγες εβδομάδες θα είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο, προσφέροντας στους ενδιαφερόμενους ιστορικές & μουσικολογικές πληροφορίες για τις καντάδες, παρτιτούρες και πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό. Αυτή η ενέργεια θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της προβολής και της διάσωσης της σημαντικής αυτής μουσικής.

Μέσα από τις ζωντανές σας εμφανίσεις, ποιες έχουν χαραχτεί πιο έντονα στη μνήμη σας; Τον Φεβρουάριο του 1997 συγκροτήσαμε το μουσικό μας τρίο μαζί με τον, επί πολλά έτη συνεργάτη μας, Γρηγόρη Βλαχούλη. 

Στις 5 Νοεμβρίου του 2005 παρουσιάσαμε την πρώτη μας συναυλία για ανδρική χορωδία συνοδεία μαντολινάτας στο Μουσείο Μπενάκη με τίτλο «Η Μουσική των Κεφαλλήνων». Ήταν η στιγμή που νιώσαμε το βάρος της ευθύνης που λαμβάναμε.

Το 2007 κυκλοφορήσαμε τον πρώτο μας δίσκο με τίτλο «Τραγουδώντας την Επτάνησο», από τη ζωντανή ηχογράφηση της ομότιτλης συναυλίας μας που δόθηκε στο θέατρο Ιλίσια τον ίδιο χρόνο.

Αξέχαστες μένουν στη μνήμη μας και όλες μας οι ζωντανές μας εμφανίσεις σε πολλές και αξιόλογες εκπομπές στην ελληνική τηλεόραση και ραδιοφωνία, δημόσια και ιδιωτική. 

Υπάρχουν νέοι μουσικοί σαν και εσάς ή και ακόμα νεότεροι που κρατάνε ζωντανή τη μουσική παράδοση της Κεφαλονιάς και των Επτανήσων;
Στα Επτάνησα βεβαίως και υπάρχουν και αυτό είναι παρήγορο. Η σχολή της αθηναϊκής καντάδας, όμως, τελεί υπό εξαφάνιση και θα πρέπει ο Δήμος Αθηναίων να ενισχύσει την προβολή του είδους με συναυλίες, αλλά και με τη σύσταση ενός μουσικού σχήματος χορωδίας – μαντολινάτας για την προβολή και τη διάσωση του είδους της αθηναϊκής καντάδας, η οποία αποτέλεσε το παραδοσιακό τραγούδι των γηγενών Αθηναίων για μισό σχεδόν αιώνα (1880 – 1920). Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι όλοι οι σύγχρονοι μεγάλοι συνθέτες επηρεάστηκαν στο έργο τους – άλλοι σε μικρότερο και άλλοι σε μεγαλύτερο βαθμό – από τις καντάδες. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις των συνθετών όπως ο αείμνηστος Μάριος Τόκας, ο Μίμης Πλέσσας, ο Ηλίας Ανδριόπουλος, αλλά και ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος έζησε μια περίοδο των παιδικών του χρόνων στην Κεφαλονιά.

Στη γενιά των social media, τα πάντα γρήγορα και απρόσωπα, η μουσική σας τι θέση έχει και τι αξίες πρεσβεύει;
Σε όλες ανεξαιρέτως τις γενιές, κυριότερα όμως στους νέους, οι καντάδες περνούν το μήνυμα της αιώνιας αγάπης προς τον άνθρωπο, τη φύση και τη ζωή. Ειδικότερα, η καντάδα ως κατεξοχήν τραγουδιστική τέχνη συμβάλλει στην έκφραση των συναισθημάτων, αφού κατά βάση αποτελεί το αέναο μελωδικό – ερωτικό κάλεσμα του αρσενικού προς το θηλυκό.

Επίσης, η καντάδα καλλιεργεί συναισθηματικές ποιότητες στους νέους, αφού πρόκειται για τον ευγενικό και τρυφερό τρόπο έκφρασης του έρωτα μέσα από τη μουσική και τον λόγο, που ξεπερνά τα όρια του χώρου και του χρόνου και μετατρέπεται σε μια πανανθρώπινη αξία, η οποία όμως προϋποθέτει συναισθηματική και εκφραστική ποιότητα τόσο του πομπού – δημιουργού όσο και του δέκτη του μηνύματος.

Ταυτόχρονα, στο είδος αυτό της μουσικής υπερτερούν οι κοινωνικές λειτουργίες της μουσικής, αφού πρόκειται για ομαδικό και όχι σολιστικό τραγούδι, το οποίο προτάσσει το εμείς έναντι του εγώ.