Πρώτη ακρόαση: Metallica – S&M2, κλασική μουσική και metal ξανά

Όταν οι Metallica το 1991 πήραν το ρίσκο να προσθέσουν ορχηστρικά στοιχεία στη μουσική τους, εμπιστεύτηκαν τον συνθέτη Michael Kamen και το αποτέλεσμα ήταν το τραγούδι «Nothing Else Matters», η metal μπαλάντα που κανένας δεν περίμενε να ακούσει, να ξεπεράσει κάθε προσδοκία, συστήνοντας το συγκρότημα, σε εκατομμύρια νέους ακροατές. Η ιδέα που σύμφωνα με τον James Hetfield είχε ο αδικοχαμένος μπασίστας του γκρουπ Cliff Burton, να ταιριάξουν το metal με την κλασική μουσική, έγινε πραγματικότητα στο ζωντανό άλμπουμ «S&M» το 1999, υπό τη διεύθυνση του Michael Kamen και με τη συνοδεία της συμφωνικής ορχήστρας του Σαν Φρανσίσκο. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο «σκληρός ήχος» συναντούσε τις φόρμες της κλασικής μουσικής, το άλμπουμ «Concerto For Group And Orchestra» των Deep Purple που κυκλοφόρησε το 1969, παραμένει οδηγός για κάθε σύνδεση ενός ροκ συγκροτήματος με μια συμφωνική ορχήστρα. Ήταν όμως η πρώτη φορά που στέφθηκε με πρωτόγνωρη εμπορική επιτυχία, οδηγώντας πολλούς metalheads να εξερευνήσουν ηχογραφήματα περασμένων αιώνων. 

Γιατί οι Metallica, 20 χρόνια μετά αποφάσισαν να επαναλάβουν το εγχείρημα αυτό; Παίζοντας «εντός έδρας», οι Metallica με τη συνοδεία της συμφωνικής ορχήστρας του Σαν Φρανσίσκο, υπό τη διεύθυνση των μαέστρων Michael Tilson Thomas και Edwin Outwater αυτή τη φορά, έδωσαν δύο «ιστορικές» sold out συναυλίες στις 6 και 8 Σεπτεμβρίου του 2019, οι οποίες συγκέντρωσαν περίπου από 40.000 άτομα εκάστη, από 70 διαφορετικές χώρες, δίνοντας τη δυνατότητα στα μέλη του fan club τους να ζήσουν μια ιδιαίτερη εμπειρία.

Τα εγκαίνια του Chase Center, μιας αρένας-σπίτι των Golden State Warriors, που όταν οι Metallica ξεκίνησαν το 1981 να «βαράνε» μάλλον δεν χωρούσε το μυαλό τους πως θα βρεθούν σε έναν τέτοιο χώρο στην περιοχή που πρωτοσυναντήθηκαν, αλλά και η επέτειος 20 ετών από το άλμπουμ «S&M» έπεισαν την μπάντα να τολμήσει ξανά να αναμετρηθεί με τον εαυτό της και τις γνώμες των fans. Το εύκολο θα ήταν να επαναπαυτούν στην επιτυχία της πρώτης φοράς αλλά όλοι ξέρουν πως οι Metallica διάλεγαν πάντα δύσκολους δρόμους. Από τις διασκευές που προτιμούσαν και τις οκτάλεπτες συνθέσεις που έγραφαν στη thrash metal περίοδό τους, στα φωτογραφικά δοκίμια του προβοκάτορα Andres Serrano που κόσμησαν τα εξώφυλλα των άλμπουμ «Load» και «Reload» και την επιμονή του Lars Ulrich στη διαμάχη του με το Napster ή τις δηλώσεις εκτίμησης στους Oasis, η πλέον πετυχημένη metal μπάντα όλων των εποχών μοιάζει να αδιαφορεί για τους «κολλημένους» και τα στερεότυπα. 

Στις 28 Αυγούστου το άλμπουμ «Metallica and San Francisco Symphony: S&M2» κυκλοφορεί σε ποικίλες μορφές, ψηφιακά, σε βινύλιο, σε deluxe box με αφίσες, προσωπικές σημειώσεις της μπάντας και άλλα collector items, και η Athens Voice και ο Athens Voice 102.5 επιλέχθηκαν ως μέσα για την προακρόασή του στην Ελλάδα. 

Περιλαμβάνοντας τουλάχιστον ένα τραγούδι από τα δέκα στούντιο άλμπουμ τους, το ζωντανά ηχογραφημένο άλμπουμ «S&M2» ξεκινά με τη γνώριμη σύνθεση «The Ecstasy Of Gold» του Ένιο Μορικόνε που προλογίζει τις συναυλίες τους και με το instrumental «The Call Of Ktulu» προετοιμάζει τους ακροατές για τα metal σήμαντρα του «For Whom The Bell Tolls», με τον 57χρονο πια James Hetfield να καλωσορίζει τους παριστάμενους στo φινάλε του «The Day That Nevers Comes» και πριν το «έμπα» του «The Memory Remains».

Την πρώτη φορά που οι Metallica περιστοιχίσθηκαν από μια ορχήστρα μεγάλης κλίμακας ήταν τριαντακάτι, οι σπουδαγμένοι μουσικοί τους κοιτούσαν μάλλον περίεργα και μάλλον ήταν οι μικρότεροι της σκηνής. Πώς είναι το αποτέλεσμα όταν οι όροι αλλάζουν; Περιλαμβάνοντας 20 τραγούδια και διαρκώντας περίπου δυόμιση ώρες, το tracklist του άλμπουμ ίσως να υπήρξε και μια από τις μεγαλύτερες σπαζοκεφαλιές για τους συντελεστές του. Ισορροπώντας ανάμεσα στις εκπλήξεις και τα κλασικά ανθεμικά τραγούδια των Metallica, το «S&M2» περιλαμβάνει ως απρόσμενες επιλογές δύο αποδόσεις έργων Ρώσων συνθετών, το ηλεκτρισμένο «The Iron Foundry», opus 19 του Alexander Mosolov και το δεύτερο μέρος από την «Σκυθική Σουίτα», opus 20 του Sergei Prokofiev, «The Enemy God And The Dance Of The Dark Spirits». 

Και ποια είναι τα classics της δισκογραφίας τους, οέο; «Enter Sandman», «Master Of Puppets», «Wherever I May Roam», «One», ακούγονται πιο επικά με τη χρήση των εγχόρδων να λειτουργεί εμφατικά, δίνοντας δραματικό τόνο στα ήδη βεβαρημένα riffs της μπάντας. Ταυτόχρονα προσεγγίζοντας διαφορετικά λιγότερο γνωστές συνθέσεις τους. οι Metallica και η συμφωνική ορχήστρα του Σαν Φρανσίσκο συμπράττουν και δίνουν βάθος σε τραγούδια, όπως για παράδειγμα στο «All Within My Hands» ή το «(Anesthesia) Pulling Teeth» όπου ο James Hetfield μνημονεύει τον Cliff Burton και όλο το σύνολο των μουσικών τιμά τη μνήμη του.

Στα «Moth Into Flame», «Halo On Fire» και «Confusion» από το πολυπλατινένιο άλμπουμ «Hardwired… To Self Destruct» του 2016, οι μουσικοί ενισχύουν περισσότερο τα αρπέζ της κιθάρας βάζοντας «πλάτη» με τα όργανά τους κι αναλαμβάνοντας ανά περίπτωση τα solos αποφεύγουν τον διάλογο ορχήστρας-μπάντας, κάτι που μπορεί να μην εξάψει τους λάτρεις της κλασικής.

Ουσιαστικά θα έλεγε κανείς με έναν υπερβατικό συλλογισμό, ότι το τελικό αποτέλεσμα φέρνει στο μυαλό τα δύο κοντσέρτα για πιάνο του Chopin, όπου εξαιτίας της αγάπης του για το πιάνο, ο συνθέτης άφησε σε δεύτερο πλάνο την ορχήστρα, δημιουργώντας δύο άνισα έργα. Ενδεχομένως, όπως και οι αυστηρότεροι από τους κριτές των έργων του Chopin αναγνώρισαν στα έργα αυτά την υπέρτατη αγάπη του για το solo όργανο συνυπολογίζοντας την ευρύτερη προσφορά του στο ρεπερτόριο του πιάνου, έτσι κι εδώ θα μπορούσαμε να αναγνωρίσουμε την προσήλωση των Metallica στον σκληρό ηλεκτρικό ήχο του heavy metal.

Τι ήθελαν οι Metallica να κάνουν σε αυτή τη ζωντανή ηχογράφηση; Αν το «S&M» έφερε πιο κοντά τους rock ακροατές στον κλασικό ήχο, το «S&M2» μοιάζει να φιλοδοξεί το αντίστροφο. Με την ποικιλία των ρυθμών, τον πρωταγωνιστικό ρόλο των εγχόρδων, τις πολλές μελωδικές εναλλαγές, τις sing along προσκλήσεις που στέλνει ο James Hetfield στο κοινό γεμάτος αυτοπεποίθηση και τους «ούα» βρυχηθμούς τους να υπενθυμίζουν την πώρωση που συνεπάγεται μια συναυλία τους, καθεμιά και καθένας από τους ακροατές θα δώσει την απάντησή του στις 28 Αυγούστου.

Με την πανδημία να έχει αλλάξει τελείως τους κανόνες σε μια συναυλία και με το μέλλον να φαντάζει άγνωστο ακόμα και για τους Metallica, καθώς όπως δήλωσε πρόσφατα ο Lars Ulrich είναι η πρώτη φορά που δεν μπορεί να δώσει απάντηση στο τι ακολουθεί για την μπάντα τους επόμενους μήνες, το «S&M2» είναι μια ζωντανή εμπειρία που σε λίγες εβδομάδες θα μπορούν να ζήσουν εκατομμύρια άνθρωποι, που δεν μπόρεσαν να βρεθούν στο Chase Center του Σαν Φρανσίσκο, με τα αυτιά και τα μάτια τους.

Σε μια δύσκολη περίοδο που τα αναγκαία μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης δυσχεραίνουν την ανθρώπινη φυσική επαφή, οι Metallica μιλώντας τη γλώσσα της μουσικής, διευρύνουν τα όρια της επικοινωνίας για άλλη μια φορά και φέρνουν τους ανθρώπους πιο κοντά, αναβιώνοντας δυο νύχτες που θα θεωρούνται στο μέλλον από τις κλασικές στιγμές της ιστορίας τους. Το μαρτυρούν και οι φωτογραφίες των Anton Corbijn, Brett Murray και Jeff Yeager.