J.J. Cale: Ένας μοναχικός, αξύριστος τροβαδούρος

Δεν υπάρχει άνθρωπος, όποια μουσική κι αν ακούει, που να μην του αρέσει ο John Weldon «J. J.» Cale. Άνθρωποι που ακούνε jazz, κλασική, όπερα, heavy metal, disco αλλά και οτιδήποτε άλλο, σίγουρα έχουν ακούσει ένα τραγούδι του. Ο John Weldon «J. J.» Cale ή καλύτερα, J. J. Cale όπως τον ξέρουμε, γεννήθηκε το 1938, στις 5 Δεκεμβρίου, στο Οκλαχόμα Σίτι και μεγάλωσε στην Τούλσα όπου και τελείωσε το σχολείο. Παράλληλα με την κιθάρα, έμαθε ηχοληψία, όπου έφτιαξε το δικό του στούντιο ηχογράφησης. Κατάλαβε ότι η μουσική του ταίριαζε και το 1964 πηγαίνει στο Λος Άντζελες, όπου ασχολείται τόσο με την ηχοληψία, όσο και με τη μουσική αφού το βράδυ έπαιζε σε διάφορα κλαμπ της πόλης. Η μετακίνησή του στο Λος Άντζελες έμελλε να καθορίσει το μέλλον του, αφού ο συνιδιοκτήτης του περίφημου κλαμπ, Whisky a Go Go, Elmer Valentine του έδωσε μια βραδιά την εβδομάδα να παίζει τη μουσική και τα τραγούδια του κι ήταν αυτός που του άλλαξε το όνομα σε J. J. Cale. Κι αυτό έγινε για να μην τον μπερδεύουν οι θαμώνες με το μεγάλο αστέρι του κλαμπ, Johnny Rivers. Έχοντας αποκτήσει «αέρα» παίζοντας βράδυ, αποφασίζει να στείλει ένα ντέμο στη δισκογραφική εταιρεία Liberty Records με το τραγούδι του «After Midnight» που το είχε δουλέψει στο studio του Leon Russell στο Λος Άντζελες όπου δούλευε σαν μηχανικός. Τότε τα demos δεν ήταν σε μορφή κασέτας ή ταινίας, αλλά σε δίσκους βινυλίου 45 στροφών! Η ανταπόκριση που συνάντησε ήταν μικρή και βλέποντας ότι τα χρήματα που κερδίζει από τη μουσική είναι λίγα, επιστρέφει στην Τούλσα, όπου αρχίζει να παίζει μουσική με τον Don White.

Έχει ξεχάσει τα βράδια στο Whisky a Go Go κι οποιαδήποτε όνειρα για καριέρα, ώσπου μια ωραία πρωία, ο μετέπειτα στενός συνεργάτης και παραγωγός του Audie Ashworth, τον ενημερώνει ότι ο Eric Clapton έχει διασκευάσει το τραγούδι του «After Midnight» για το πρώτο προσωπικό του άλμπουμ (1970)! Ο J.J. Cale δεν τον πιστεύει ώσπου λαμβάνει την πρώτη επιταγή με τα δικαιώματά του! Επί τέλους, κάποιος είχε ακούσει εκείνο το ντέμο και είχε ανταποκριθεί! Αμέσως ο Ashworth κλείνει μια συνάντηση με τον συνιδιοκτήτη της Shelter Records και εξαίρετο μουσικό Leon Russell και το 1972 ο άγνωστος J.J. Cale κυκλοφορεί το πρώτο άλμπουμ του με τίτλο «Naturally» (No 51 στις ΗΠΑ) που το κόστος των ηχογραφήσεων δεν ξεπέρασε τα 4.000 δολάρια. Και ξαφνικά το αμερικάνικο ραδιόφωνο, που παίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των καλλιτεχνών, ανακαλύπτει έναν ράθυμο cool country rock ήχο. Ένα χαμηλόφωνο τραγουδιστή που δεν έχει τη «φωνάρα» αλλά ένα εντελώς δικό του στιλ, πολύ κοντά στην country γι’ αυτό και αρχικά τον θεωρούν country καλλιτέχνη. Όμως κι ο ήχος του στην κιθάρα είναι δικός του! Απλός, αλλά δικός του! Το τραγούδι «Magnolia» γίνεται η πρώτη επιτυχία, του αλλά το κοινό που αγόρασε το καλό πρώτο άλμπουμ του, ανακάλυψε τα «After Midnight» και «Crazy Mama». Οι Lynyrd Skynyrd με τη σειρά τους ανακάλυψαν το «Call Me The Breeze» και το διασκεύασαν με μεγάλη επιτυχία στο άλμπουμ τους «Second Helping» (1974).

Πώς έγινε επιτυχία το «Crazy Mama»

Σε όλο τον κόσμο, όταν κυκλοφορεί ένας δίσκος, οι δισκογραφικές εταιρείες, στέλνουν δείγματα, (σ.σ. τον δίσκο, το cd, wav, mp3) σε ραδιοφωνικούς παραγωγούς αλλά και δημοσιογράφους για να ενημερωθούν. Στο ραδιόφωνο, πρώτα έστελναν τοn μικρό δίσκο για airplay. Το πρώτο σινγκλ που είχαν επιλέξει από το «Naturally» ήταν το «Magnolia» που στη δεύτερη πλευρά είχε το «Crazy Mama». Όμως ένας ραδιοφωνικός παραγωγός στο Little Rock του Αρκάνσας αντί να παίζει το «Magnolia» έπαιζε το «Crazy Mama» με αποτέλεσμα να γίνει αυτό επιτυχία (Νο 22 στις ΗΠΑ)!

Πού διαφέρει η εκτέλεση του J.J. Cale σε σχέση με αυτή του Eric Clapton στο «After Midnight»

Όταν ο Eric Clapton αποφάσισε να διασκευάσει το «After Midnight», οι δύο μουσικοί δεν γνωριζόντουσαν, ο δε J.J. Cale ήταν εντελώς άγνωστος. Ο Clapton το κυκλοφόρησε σαν πρώτο σινγκλ από το πρώτο προσωπικό του άλμπουμ με τίτλο το όνομά του και ήταν το πρώτο σινγκλ που κυκλοφορούσε στην προσωπική του καριέρα. (Νο 18 στις ΗΠΑ) κι ακούγοντάς το, καταλαβαίνεις αμέσως ότι η εκτέλεση του Clapton είναι γρήγορη! Ο J.J. Cale που είχε πρόθεση να το συμπεριλάβει στο πρώτο του άλμπουμ, αλλά το στέλεχος της Liberty Records, Denny Cordell, του πρότεινε να το βάλει στο «Naturally» κι έτσι κυκλοφόρησε αλλά η εκτέλεση του Cale είναι πολύ πιο αργή σε σχέση με αυτή του Clapton!

Γενικά ο Cale δεν ήταν ευχαριστημένος από το πρώτο του άλμπουμ αν και τα τραγούδια αυτού του άλμπουμ, τα δούλευε 32 χρόνια! Μάλιστα απέρριψε την πρόταση να εμφανιστεί στην τηλεοπτική εκπομπή του Dick Clark, American Bandstand και να παίξει το «Crazy Mama», για τον απλούστατο λόγο, ότι δεν μπορούσε να συγχρονίσει τα χείλη στον playback ήχο! Το τραγούδι σταμάτησε στο Νο 22 του αμερικάνικου chart μικρών δίσκων και σύμφωνα με τον Aunt Ashworth, αν πήγαινε στην εκπομπή, το τραγούδι θα έμπαινε στα πρώτα 10 του chart!

Για ποιον γράφτηκε το «Cocaine»

Και φθάνουμε στον Σεπτέμβριο του 1976 όπου κυκλοφορεί το τέταρτο και καλύτερο άλμπουμ του με τίτλο «Troubadour» (Νο 84 στις ΗΠΑ, Νο 53 στη Μεγάλη Βρετανία) και πάλι σε παραγωγή του Audie Ashworth που ήταν το πρώτο άλμπουμ του που γνώριζε επιτυχία στη Μεγάλη Βρετανία. Αν και για πρώτη φορά ο Cale χρησιμοποιεί synthesizer, ο ήχος τους δεν αλλοιώνεται, αντίθετα, παρουσιάζει ένα από τα καλύτερα άλμπουμ του και ίσως το πλέον εμπνευσμένο! Το «Cocaine» είναι το μεγάλο τραγούδι του δίσκου, που όπως λέει ο Cale, το έγραψε προς τιμή του Mose Allison και το έκανε και πάλι, ο Eric Clapton μεγάλη επιτυχία, διασκευάζοντάς το στο άλμπουμ του «Slowhand». Ο Cale λέει, ότι όπως το τραγούδησε ο Clapton το εμφάνισε σαν ένα αυτό καθ’ εαυτό αντί κοκαΐνη τραγούδι, ενώ όταν το έγραψε ο Cale ναι μεν ήθελε να περάσει το μήνυμα της μη χρήσης κοκαΐνης, αλλά με συγκαλυμμένο τρόπο για να έχει περισσότερο ενδιαφέρον.

The Road To Escodido: Ένας δίσκος που έπρεπε να είχε κυκλοφορήσει πολλά χρόνια νωρίτερα

Το Νοέμβριο του 2006 κυκλοφόρησε το άλμπουμ συνεργασίας των δύο μεγάλων μουσικών, του J. J. Cale και του Eric Clapton, με τίτλο «The Road To Escondido». Η προετοιμασία του είχε ξεκινήσει πριν δύο χρόνια πριν, όταν ο J.J.Cale εμφανίστηκε στο κιθαριστικό φεστιβάλ Crossroads Guitar Festival, που διοργάνωνε Eric Clapton στο Ντάλας. Η αρχική ιδέα ήταν ο Clapton να κάνει παραγωγή στα καινούργια τραγούδια του Cale, ιδέα που άρεσε πολύ στον Άγγλο κιθαρίστα. Έτσι άρχισαν να δουλεύουν μαζί τα τραγούδια με αρχική ιδέα, τα τραγούδια να ηχογραφηθούν live στο στούντιο. O Clapton ήταν αντίθετος σε αυτή την ιδέα γιατί φοβόταν ότι θα χανόταν ο cool ήχος του Cale, που τον έκανε να ξεχωρίζει. Τελικά κατέληξαν να κάνουν ένα άλμπουμ μαζί (!) φωνάζοντας να παίξουν στο στούντιο μουσικάρες όπως ο οργανίστας Billy Preston (έφυγε από τη ζωή, λίγες εβδομάδες μετά τις ηχογραφήσεις), οι κιθαρίστες Derek Trucks, Taj Mahal, Doyle Bramhall II, Albert Lee, ο μπασίστας Piano   Palladino, ο ντράμερ Steve Jordan κ.α. Ο Cale έγραψε τα 11 από τα 14 τραγούδια του άλμπουμ ενώ δύο είναι παλαιότερες συνθέσεις του που διασκεύασε τη δεκαετία του 1970 ο Clapton («Any Way the Wind Blows» και «Don’t Cry Sister») με τον Clapton να βρίσκει πολύ γρήγορα το «κουμπί» του Cale, δηλαδή, τον τρόπο που ηχογραφούσε και έβγαζε τον ήχο του.

Ο τίτλος του άλμπουμ, προέρχεται από το όνομα της κωμόπολης κοντά στην οποία έμενε ο J.J. Cale αλλά είχε σπίτι και ο Eric Clapton! Το άλμπουμ σταμάτησε στο Νο 23 του αμερικάνικου chart και κέρδισε το βραβείο Grammy στην κατηγορία Best Contemporary Blues Album για το 2006. Το μουσικό ύφος του άλμπουμ είναι «πολύ J.J. Cale» με τον Clapton να ξεχωρίζει στα σόλο. Ατμόσφαιρα J.J. Cale, αλλά έως εκεί. Χάρις σε αυτό το μάλλον μέτριο άλμπουμ, ο J.J. Cale κέρδισε μαζί με τον Eric Clapton το βραβείο Grammy στην κατηγορία Best Contemporary Blues Album. Γιατί είμαι σίγουρος ότι αν δεν γραφόταν το όνομα του Clapton στο εξώφυλλο, ο Cale δεν θα κέρδιζε το βραβείο;

Ο μετρίου αναστήματος, μόνιμα αξύριστος και φορώντας ένα φθαρμένο Lee jean, J.J. Cale, άφησε πίσω του μια τεράστια προσφορά στο παίξιμο της κιθάρας του, κι ήταν ένας πραγματικός αρχιτέκτονας ήχου! Παίξιμο που επηρέασε γίγαντες όπως ο Eric Clapton κι ο Mark Knopfler. Τεράστια είναι η δήλωση του Neil Young: «Όταν με ρωτούν ποιοι είναι οι μεγάλοι κιθαρίστες, στο μυαλό μου έρχονται οι Jimi Hendrix και J.J. Cale», ενώ ο Eric Clapton χαρακτήρισε το παίξιμο  του μινιμαλιστικό και φιντετσάτο!

Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 74 μετά από καρδιακή προσβολή, στις 26 Ιουλίου 2013. Από το 1995 ήταν παντρεμένος με την συνθέτρια Christine Lakeland, η οποία συμμετείχε σε πολλούς δίσκους του παίζοντας κιθάρα και πλήκτρα.

Ποιοι διασκεύασαν τα τραγούδια του J.J. Cale

Πάρα πολλοί καλλιτέχνες ηχογράφησαν τραγούδια του. Στο κείμενο που ακολουθεί, παρουσιάζονται μόνο οι σημαντικότερες κι ενδεικτικότερες διασκευές. Οι  Eric Clapton, Bobby Bland, Lynyrd Skynyrd, Bryan Ferry και Captain Beefheart ηχογράφησαν το «I Got Τhe Same Old Blues». Οι Poco, Randy Crawford και Herbie Mann το «Cajun Moon», οι  Bill Wyman's Rhythm Kings (σ.σ. o Bill Wyman είναι ο πρώην μπασίστας των Rolling Stones) το «Anyway Τhe Wind Blows», ο Tom Petty & The Heartbreakers το «I'd Like Τo Love You, Baby», οι Kansas στο πρώτο ομότιτλο άλμπουμ τους το «Bringing Ιt Back», οι Dr. Hook & Τhe Medicine Show και ο Waylon Jennings το «Clyde», το «Travelin' Light» οι Widespread Panic και ο Eric Clapton, οι Nazareth έκαναν μια πολύ καλή reggae διασκευή στο «Cocaine» στο live άλμπουμ τους «It’s Snazz», οι Santana κι ο John Mayall το «Sensitive Kind» και πολλοί άλλοι!

Η αναφορά των Kansas στον J.J. Cale στη μοναδική εμφάνισή τους στην Αθήνα

Την 1η Ιουλίου 2005, οι Kansas πραγματοποίησαν τη μοναδική εμφάνιση τους στην Αθήνα παίζοντας στο θέατρο του Λυκαβηττού. Κατά τη διάρκεια της συναυλίας, ο βιολιστής του συγκροτήματος «Robby» Steinhardt, παρουσίασε το επόμενο τραγούδι που θα έπαιζαν που ήταν το «Bringing Ιt Back», λέγοντας: «Και τώρα ένα τραγούδι, σύνθεση του J.J. Cale. Όλοι όσοι διασκευάσαν τραγούδια του, ο Eric Clapton, οι Lynyrd Skynyrd έκαναν επιτυχία. Μόνο εμείς διαλέξαμε λάθος τραγούδι!»

J.J. Cale: Ήξερες ότι…

H ηθοποιός Λίντα Χάμιλτον, γνωστή από το ρόλο της σαν Σάρα Κόνορ στην ταινία «Εξολοθρευτής», παίζει φυσαρμόνικα στο άλμπουμ του! Really!

Το «Travelin' Light» ήταν το τραγούδι το οποίο ξύπνησε  το πλήρωμα του διαστημικού λεωφορείου Atlantis και του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού που προηγήθηκε του διαστημικού λεωφορείου, νωρίς την Παρασκευή 21 Μαΐου 2010.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά στο rockmachine.gr