Μουσικη

Bob Dylan: Είμαι ο εχθρός της χαμένης, ανούσιας ζωής

Δεν ακολούθησε ποτέ κανέναν και την ίδια στιγμή αρνήθηκε να τον ακολουθούν. Τι σου μένει στο μυαλό ακούγοντας το νέο άλμπουμ του «Rough and Rowdy Ways»;

giorgos-florakis.jpg
Γιώργος Φλωράκης
5’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Ο Μπομπ Ντίλαν

Rough and Rowdy Ways: Δισκοκριτική του Γιώργου Φλωράκη για το νέο άλμπουμ του Bob Dylan.

Υπάρχει ένα τραγούδι του Jimmie Rodgers, εκείνου του πρώιμου μουσικού που γεφύρωνε την country με τα blues, στο οποίο αποφάσιζε μετά από πολλά χρόνια περιπλάνησης, να εγκατασταθεί σ’ ένα σπίτι μαζί με την αγαπημένη του και να εγκαταλείψει το ταξίδι, το κρασί και τη χαρτοπαιξία. Ευτυχής, ως έναν βαθμό, είχε μεγάλη δυσκολία όμως, να απαρνηθεί τους «παλιούς σκληρούς και νταηλίδικους τρόπους του», «his rough and rowdy ways», δηλαδή. Έτσι ακριβώς λέγεται εκείνο το τραγούδι, το τραγούδι του Rodgers, που δίνει –κρυφά, σχεδόν λαθραία- τον τίτλο στον ολοκαίνουργιο, 39o δίσκο του Bob Dylan, «Rough and Rowdy Ways»​.

Ο Μπομπ Ντίλαν

«Μου λες ότι δεν νοσταλγείς, ύστερα χρησιμοποιείς μιαν άλλη λέξη που σημαίνει ακριβώς το ίδιο πράγμα, ήσουν πάντα πολύ καλός με τις λέξεις και με το να αφήνεις τα πράγματα ασαφή» του έγραφε η Joan Baez στο Diamonds And Rust, κι ας μην παραδέχτηκε ποτέ ότι ήταν γραμμένο για τον Bob Dylan. Και ναι, το εξώφυλλο αυτού εδώ του δίσκου είναι vintage, o ήχος είναι vintage, ένα πολύ ιδιαίτερο μίγμα tex mex, blues, rock n’ roll, country, όλα εκείνα τα ιδιώματα που διάλεγε να παίζει ο Dylan στη ραδιοφωνική του εκπομπή, το Theme Time Radio Hour (TTRH) στο XM Satellite Radio, πίσω στα late zeros. Δεν νοσταλγεί, απλώς διαλέγει να θυμάται τέλεια, την ιστορία της μουσικής, την ιστορία της Αμερικής ολόκληρης, τα ενδύματα, τα βήματα των χορών, μα πάνω απ’ όλα τις διανοητικές και τις ψυχικές διαδικασίες που οδήγησαν την Αμερική από το ξεκίνημα της καριέρας του, από τη δολοφονία του Kennedy, από τα early sixties μέχρι σήμερα.

Συχνά τον θεωρούσαμε τρυφερό, μα ο Dylan είχε πάντα «σκληρούς και νταηλίδικους τρόπους» κι έρχεται τώρα, μετά από μια σειρά δίσκων που είχαν ως μόνο στόχο να δείξουν την αγάπη του στο American songbook, να τους θυμηθεί. Αυτός ο τύπος είχε πάντα τον τρόπο να αλλάζει την ατζέντα των καιρών και να θέτει βίαια τα δικά του ζητήματα. Αυτό έκανε με τη θεματολογία των τραγουδιών διαμαρτυρίας, αυτό έκανε αποσύροντάς την, αυτό έκανε βάζοντας ηλεκτρικές κιθάρες στην country μουσική, με όλα τα μεγάλα επαναστατικά κεφάλια του είδους που τον είχαν θεοποιήσει, να τον παίρνουν στο κυνήγι, αυτό έκανε βάζοντας στο παιχνίδι τον Χριστό, αυτό έκανε βγάζοντας από το παιχνίδι τον Χριστό, αυτό έκανε όπου κι αν βρέθηκε κάθε στιγμή.

O Μπομπ Ντίλαν

Και νάτος τώρα, την ώρα που, μεσούντος του κορωνοϊού, όλοι οι διανοούμενοι, όλοι οι καλλιτέχνες, προσπαθούν να δώσουν κουράγιο και να παρηγορήσουν, ο Dylan έρχεται να γυρίσει το μαχαίρι στην πληγή της Αμερικής, ζητώντας από το πιο σκεπτόμενο κομμάτι της να πιάσει ξανά το νήμα των τελευταίων εξήντα χρόνων, να αναστοχαστεί την ιστορία της μουσικής, την ιστορία της χώρας και να αξιολογήσει τους δρόμους που τόσο η μουσική, όσο και η χώρα πήρε. Οι σκληροί και νταηλίδικοι τρόποι: μνήμη αντί νοσταλγίας, αφύπνιση αντί παρηγοριάς. Και μέσα σε όλα αυτά, ένα υπέροχο περιτύλιγμα ενορχηστρώσεων, με πάνω απ’ όλα τη φωνή να σου φέρνει και πάλι στον νου, την πρώτη φορά που τον άκουσες να θέλει(ς) να φύγει(ς) παρέα με τον Mr. Tambourine Man. (Καλά τα έλεγε η Baez: η νοσταλγία σε κοιτάζει από το ανοιχτό παράθυρο).

Bob Dylan - False Prophet (Official Lyric Video)

Ο Dylan ήταν «πάντα πολύ καλός με τις λέξεις», πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να υποστηρίξει οτιδήποτε οποιαδήποτε στιγμή. Έτσι, όταν στην αυτοβιογραφία του γράφει ότι «αναμφίβολα οι στίχοι μου είχαν το θάρρος να θίξουν θέματα που δεν είχε θίξει κανείς ως τότε. Ωστόσο, αν το μόνο σημαντικό στα τραγούδια μου ήταν οι στίχοι τους, τότε γιατί ο σπουδαίος κιθαρίστας του rock n’ roll Duane Eddy ηχογράφησε ένα album με οργανικές εκτελέσεις τους;» (Bob Dylan, Η Ζωή Μου, μετάφραση Χίλντα Παπαδημητρίου, Νίκη Προδρομίδου, Εκδόσεις Μεταίχμιο), ξέρουμε καλά ότι το μόνο που θέλει είναι να αποσείσει είναι ο τίτλος του βασιλιά, του σαμάνου, του προφήτη (πρβλ. και το False Prophet του νέου album). Δέκα έξι χρόνια μετά, μ’ ένα Νόμπελ Λογοτεχνίας, με μουσικές που έχει κατά κόρον παίξει αλλά και μεταδώσει στην εκπομπή του, και με το πιο μακρύ τραγούδι της ιστορίας του ανά χείρας (Murder Most Foul), δύσκολα θα μπορούσε να μας πείσει ότι οι στίχοι ΔΕΝ είναι το πιο σημαντικό συστατικό του νέου του album.

Bob Dylan - I Contain Multitudes (Official Audio)

Οι προθέσεις γίνονται εμφανείς από το πρώτο τραγούδι. Ο Dylan στο I Contain Multitudes χρησιμοποιεί τον στίχο του Walt Whitman I am large, I contain multitudes, ως αναφορά σ’ έναν από τους μεγαλύτερους ποιητές της Αμερικής και μάλιστα στο σπουδαίο του ποίημα Song Of Myself. Και θέλει, με τρόπο που δεν επιδέχεται παρερμηνείες, να τοποθετήσει τον εαυτό του στον Κόσμο ως εκείνον που «κοιμάται με τη ζωή και τον θάνατο στο ίδιο κρεββάτι», ως εκείνον που βιώνει στο έπακρο τον μέγιστο πόνο, τον πόνο της επίγνωσης της θνητότητας.

Bob Dylan - I've Made Up My Mind to Give Myself to You (Official Audio)

Στο I’ve Made Up my Mind to Give Myself to You, ο έρωτας γίνεται μια διαδικασία τόσο συναισθηματική, όσο και διανοητική: «η καρδιά μου είναι ένας ποταμός, ένας ποταμός που τραγουδάει, μου παίρνει κάποιο χρόνο να κατανοήσω τα πράγματα, είδα την Ανατολή του ήλιου, είδα και τη Δύση και θα ξαπλώσω δίπλα σου όταν όλοι θα έχουν φύγει». Στο τραγούδι αυτό, ο έρωτας γίνεται μια διαδικασία σχεδόν συμπαντική, μια διαδικασία που συνδέει το πρόσωπο με τον Κόσμο, καθώς εκείνο το ερωτικό “I’m Giving Myself to You From Salt Lake City to Birmingham, from East LA to San Antone” έρχεται να συναντήσει τον τρόπο που ο Woody Guthrie τραγουδούσε τον Νέο Κόσμο: “This land is your land and this land is my land, From California to the New York island, From the Redwood Forest to the Gulf Stream waters, This land was made for you and me”.

Bob Dylan - Murder Most Foul (Official Audio)

Για τις χίλιες τριακόσιες ογδόντα δύο λέξεις του Murder Most Foul, ίσως κάποτε γραφτεί ένα διδακτορικό στην Ιστορία του Αμερικανικού Πολιτισμού, την Ψυχολογία και τη Θεωρία της Μουσικής, αν κάποτε κάποιος φοιτητής αποφασίσει να πάρει τέτοιο ρίσκο. Το πιο μεγάλο σε διάρκεια τραγούδι του δίσκου, το πιο μεγάλο σε διάρκεια τραγούδι του Dylan, εκείνο που στο τέλος του σε κάνει να νιώθεις ότι τελείωσε πολύ γρήγορα, ότι χρειαζόσουν άλλες χίλιες τριακόσιες ογδόντα δύο λέξεις για ν’ αρχίσεις να σκέφτεσαι πάνω στη μουσική, την τέχνη, την ιστορία, τον άνθρωπο πάνω στη Γη, τον εαυτό σου σ’ αυτό το χάος, το σύμπαν, τον θάνατο και τους σκληρούς και νταηλίδικους τρόπους σου, εκείνους που απαρνήθηκες όταν αποφάσισες ότι είναι βολικότερο να βρεις κάποιον ή κάτι για να ακολουθείς.

Ο Μπομπ Ντίλαν

Ο Dylan δεν ακολούθησε ποτέ κανέναν και την ίδια στιγμή αρνήθηκε να τον ακολουθούν, επειδή ακριβώς γνωρίζει καλά ότι αν κάτι έχει νόημα, αυτό είναι ο καθένας από εμάς να σκέφτεται με το δικό του μυαλό, πέρα από όλους τους προκατασκευασμένους τρόπους. Κι επειδή οι διανοητικές κατασκευές που μπορούν πιο εύκολα να μας παγιδεύσουν είναι αυτές που προέρχονται από τους πιο συμπαθητικούς τύπους, διάλεξε συχνά να γίνεται αντιπαθητικός, προτείνοντας τις πιο περίεργες ατζέντες στις πιο ακατάλληλες –σε πρώτη ανάγνωση- στιγμές.

Το Rough And Rowdy Ways βγάζει με αναίδεια τη γλώσσα σε όσους νομίζουν ότι η ενδεδειγμένη λύση στους δύσκολους καιρούς είναι η παραμυθία. Ο ογδοντάχρονος Dylan –εκτός που κυκλοφορεί μια ακόμα απερίγραπτη δισκάρα- γνωρίζοντας καλά τη σημερινή του θέση στον Κόσμο (“dear muse Ive already outlived my life by far), παίρνει τη θέση που αρκετοί από εμάς δεν τολμήσαμε ούτε καν να σκεφτούμε: “Im The Enemy Of The Unlived Meaningless Life”. (Period)

Bob Dylan - Goodbye Jimmy Reed (Official Audio)

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.