Μια μέρα στις πρόβες της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας

Δοξάρια πάνω στις χορδές, δάχτυλα στα πλήκτρα, βαθιές αναπνοές στα τρομπόνια. Όλα σε ετοιμότητα λίγο πριν την πρόβα, τα πρώτα και τα δεύτερα βιολιά, οι βιόλες, τα βιολοντσέλα, τα κοντραμπάσα,  για να συγχρονιστούν στις μελωδίες του Ντβόρζακ και του Bach. Οι μουσικοί της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας επέστρεψαν στις θέσεις στους στα στούντιο μετά από 2 περίπου μήνες ανάπαυλας και τους συναντήσαμε καθώς προετοιμάζονταν για μια ραδιοφωνική συναυλία, χωρισμένους προσωρινά σε κομμάτια για την αποφυγή του συνωστισμού. Ταυτόχρονα αλλά σε άλλη αίθουσα, τα έγχορδα, τα χάλκινα πνευστά και τα ξύλινα.

© Θανάσης Καρατζάς

«Όλο αυτό το διάστημα ήταν σαν μια φυλακή για τον καλλιτέχνη που δεν μπορούσε να παίξει. Εξαιτίας του ιού ακυρωθήκαν πολλές σημαντικές συναυλίες, οι δράσεις όμως στα νοσοκομεία, στο προαύλιο του Ευαγγελισμού, στο Αττικό ή στο Ασκληπείο της Βούλας έδωσαν μια ανάσα στους μουσικούς να παίξουν μετά απο καιρό. Στα μάτια των γιατρών και των νοσηλευτών είδαμε θέρμη και ενθουσιασμό, ήταν για όλους πρωτόγνωρο. Το τελευταίο νοσηλευτικό ίδρυμα που επισκεφτήκαμε ήταν το αντικαρκινικό Μεταξά, που δεν είναι νοσοκομείο αναφοράς αλλά δίνει κι αυτό τη δική του ξεχωριστή μάχη» μου λέει ο Διευθυντής των Μουσικών Συνόλων της ΕΡΤ, Μιχάλης Δημητρακάκος όσο με ξεναγεί στα ιστορικά στούντιο Β, C και Ε.

Από κάθε αίθουσα ακούγονται μουσικές, κλασικές, μπαρόκ, σύγχρονων Ελλήνων συνθετών… Ηχολήπτες και μουσικοί με παρτιτούρες στα χέρια ανεβοκατεβαίνουν στους διαδρόμους. Σπάνια σταματούν για να δώσουν συνεντεύξεις, προτεραιότητα τους είναι να επικοινωνήσουν τη μουσική στους ακροατές άλλωστε. Απ’ όσα μου εξηγούν στα πηγαδάκια τους, στην Ευρώπη τα μουσικά σύνολα των δημόσιων ραδιοφωνιών επιτελούν έναν ειδικό ρόλο, με υποχρέωση απέναντι σε όλη τη χώρα. Έτσι συμβαίνει και στην περίπτωση των δικών μας Μουσικών Συνόλων, δηλαδή της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας, της Ορχήστρας Σύγχρονης Μουσικής και της Χορωδίας. Να βρεθεί σε όλη την Ελλάδα, από την Ορεστιάδα ως την Κρήτη για να δώσει την ευκαιρία στο ερέθισμα. Στην Ευρώπη μέχρι το 1977, η ΕΡΤ ήταν μια απ’ τις ελάχιστες ραδιοφωνίες που δεν διέθετε χορωδία, ώσπου ο Μάνος Χατζιδάκις, διευθυντής τότε του Τρίτου Προγράμματος της Ραδιοφωνίας, ίδρυσε τη Χορωδία της ΕΡΤ, ως «χορωδία του Τρίτου», για να εξελιχθεί αργότερα σε μία απ’ τις αρτιότερες της Ελλάδας.

Mιχάλης Δημητρακάκος © Θανάσης Καρατζάς

«Όταν ήμουν μέλος της χορωδίας τη δεκαετία του ’90, θυμάμαι πως μας άφηναν στην Ορεστιάδα και κατεβαίναμε πόλη-πόλη δίνοντας συναυλίες σε κατάμεστα θέατρα, που ούτε στους διαδρόμους δεν έβρισκες να σταθείς από το πλήθος. Ο Έλληνας ένιωθε να αγγίζει την ΕΡΤ, να την έχει κοντά του και εμείς με τη σειρά μας νιώθαμε να επιτελούμε τον σκοπό μας. Ακολούθησαν περιοδείες στις ΗΠΑ, στην Κίνα, στην Αίγυπτο, στη Σουηδία, εξόδους που τα σημερινά οικονομικά δεν επιτρέπουν αλλά θα ήθελα να αναβιώσουν. Μια πολύ μεγάλη στιγμή της χορωδίας της ήταν το 1992, σε μια συναυλία με τη φιλαρμονική ορχήστρα της Νυρεμβέργης στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών παρουσία των τότε δύο Προέδρων της Δημοκρατίας, του Κωνσταντίνου Καραμανλή και Ρίχαρντ Φον Βάιτσζεκερ. Ξεκινώντας, παρατηρήσαμε τους μουσικούς τους να μας κοιτούν με ένα πολύ παράξενο ύφος. Απορήσαμε αρχικά ότι κάτι δεν κάναμε καλά αλλά μετά την 1η ανάγνωση, τους είδαμε έκπληκτους να χτυπούν τα δοξάρια πάνω στα όργανα, ως ένδειξη ενθουσιασμού! Η συναυλία μάλιστα πήρε 5 με 6 ανκόρ με τον κόσμο να χειροκροτεί για 15 περίπου λεπτά. Όταν βγήκαμε στο χολ για τη δεξίωση –εκείνες τις εποχές γίνονταν δεξιώσεις μετά από τις συναυλίες– ο μάνατζερ της φιλαρμονικής της Νυρεμβέργης απευθυνόμενος προς τον πρόεδρο της Γερμανικής Δημοκρατίας είπε: “Κύριε πρόεδρε, πρέπει να καλέσουμε τους Έλληνες στην Γερμανία για να μας μάθουν πώς τραγουδιέται η 9^η του Μπετόβεν”. Πόσο ξεχωριστό να ακούς τέτοιο έπαινο;» μας λέει ο Μιχάλης Δημητρακάκος.

© Θανάσης Καρατζάς

Παρατηρώ τους μουσικούς που παίζουν με προσήλωση και προσπαθώ να καταλάβω (αν και δυσκολεύομαι) τον κώδικα που χρησιμοποιούν για να συνεννοούνται ο ένας με τον άλλον καθώς παίζουν. Σε τόσο μεγάλα σύνολα χρειάζεται να ακούς το διπλανό σου και να παίρνεις από το δικό του παίξιμο για να βελτιώνεται το δικό σου. Η ορχήστρα είναι μια μικρή κοινωνία με αυστηρούς κανόνες στην οποία ο καθένας έχει το δικό του ρόλο, και υπάρχει ιεραρχία. Η θέση στην οποία είναι τοποθετημένος ο κάθε μουσικός με το όργανό του δεν είναι τυχαία στην ιεραρχία αυτή και καλείται να την υπερασπιστεί. Πάνω απ’ όλα όμως παίζουν μουσική γιατί τους κάνει να περνούν όμορφα. Η Γεωργία Τσολάκη είναι βιολονίστρια της Ορχήστρας. Μεγάλωσε με την κλασική μουσική αλλά στο σπίτι της ακούει ελαφριά τζαζ και ποπ.

Γεωργία Τσολάκη / © Θανάσης Καρατζάς

«Ξεκίνησα μουσική στο δημοτικό, ο μπαμπάς μου επέλεξε το βιολί για μένα και στη πορεία το ερωτεύτηκα παράφορα. Εδώ και τόσα χρόνια δεν υπάρχει ούτε μια μέρα –ακόμα και σε ρεπό ή διακοπές-που να μην παίξω βιολί ή να μην μελετήσω στο σπίτι αρκετές ώρες πάνω στο κάθε κομμάτι , διαβάζοντας την παρτιτούρα του μαέστρου, κι ας ακούω Michael Jackson ή Frank Sinatra στον ελεύθερο χρόνο μου. Όταν ήμουν μικρή έβλεπα τους μουσικούς του ραδιομεγάρου να παίζουν και ευχόμουν να καταφέρω κι εγώ να αποκτήσω το προνόμιο αν θες, του να μπαίνουμε με την ορχήστρα στο σπίτι του κάθε Έλληνα από τη συχνότητα της ΕΡΤ. Και θέλουμε να έρθουμε ακόμα πιο κοντά στον κόσμο, να βγούμε στους δρόμους, να μας γνωρίσουν οι νέοι, να κάνουμε δράσεις… Ξέρω ότι είμαστε σε μια χώρα που δεν ευνοεί τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα αλλά είμαστε ζωντανό και απαραίτητο κομμάτι της κοινωνίας».

Γιώργος Κρίμπερης / © Θανάσης Καρατζάς

«Μια τυπική μέρα ως μουσικός των Μουσικών συνόλων σημαίνει προσέλευση στις 9. Ξεκινώ με το ζέσταμα, την προετοιμασία με το όργανο δηλαδή πριν την πρόβα, η οποία διαρκεί κοντά 4 ώρες και μετά ακολουθεί η μελέτη. Είναι αυτό που λέμε το διάβασμα μετά την πρόβα αλλά για την πρόβα, και είναι τεράστιας σημασίας.Τα πρώτα μου βήματα στη μουσική έκανα στη δημοτική φιλαρμονική Μάνδρας, αγαπούσα τον Τσαϊκόφσκι, τον Ραχμάνινοφ, συνέχισα τις σπουδές μου στην Ολλανδία και μετά πέρασα στις ακροάσεις της Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ» εξηγεί ο Γιώργος Κρίμπερης, μουσικός στο 1^ο τρομπόνι. «Προσπαθούμε να προωθήσουμε τον πολιτισμό, οι μουσικοί αλλά και όσοι εργάζονται στις καλλιτεχνικές εκπομπές ή τα ντοκιμαντέρ της δημόσιας τηλεόρασης. Από εδώ έχουμε τη δυνατότητα να φτάσουμε σε οποιοδήποτε αυτί στη χώρα και εκτός συνόρων, κάτι που όμως φέρει μεγάλη ευθύνη. Γι’ αυτό μπορεί να υπάρχουν συχνά εκνευρισμοί στις πρόβες, αλλά και δυνατές σχέσεις. Εδώ τυγχάνει να βρίσκονται και οι καλύτεροί μου φίλοι».