5 ανατρεπτικές διασκευές τραγουδιών από Έλληνες καλλιτέχνες

Για χρόνια υπήρχε −και για κάποια ραδιόφωνα στη χώρα ισχύει ακόμα− ο κανόνας της διασκευής. Δηλαδή ένα τέχνασμα που είχαν εφεύρει οι υπεύθυνοι ρεπερτορίου των δισκογραφικών δεκαετίες πριν για να «ξεκινήσουν» την καριέρα νέων και ανερχόμενων συγκροτημάτων και τραγουδιστών. Στην ουσία τούς ζητούσαν να διασκευάσουν ένα αγαπημένο - διαχρονικό κομμάτι από το παρελθόν ή μια πρόσφατη επιτυχία που είχε σκοράρει υψηλή θέση στα τσαρτ προκειμένου οι νέοι καλλιτέχνες να τρυπώσουν στα ραδιοφωνικά airplay ή να τραβήξουν την προσοχή ακροατών και μουσικών media. Και περιέργως λειτουργεί ακόμα. Με την ιστορία να αποδεικνύει στην πράξη ότι χτίστηκαν καριέρες πάνω στην τέχνη της διασκευής, με πιο τρανό ίσως παράδειγμα αυτό του album «Versions» του Mark Ronson, έχουμε δει και ακούσει από απλές διασκευές που όμως δίνουν νέα ζωή στο original (όπως το «Twist And Shout» των Beatles από το «πρώτο» των Isley Brothers), μέχρι ανατρεπτικές διασκευές σε κλασσικά κομμάτια όπως το «Satisfaction» των Stones από τα χέρια των Devo αλλά και αποτυχημένες εκδοχές σε ελεύθερη μετάφραση (που όμως έγιναν trash classics) όπως αυτή η εκτέλεση της Βόσσου στο «Listen To Your Heart» των Roxette. Το τελευταίο αποδεικνύει ότι και το ελληνικό δισκογραφικό δαιμόνιο οικειοποιήθηκε, και μάλιστα ουκ ολίγες φορές, το τέχνασμα της διασκευής προκειμένου να βοηθήσει την εξέλιξη εγχώριων καλλιτεχνών και η αλήθεια είναι πως ακόμα και στις μέρες μας αυτό το τέχνασμα πιθανόν να λειτουργεί.

1. H Pheliene και ο Kanye West
Στην αρχή της εβδομάδας κυκλοφόρησε, χωρίς να πάρει (ακόμα) μαζικές διαστάσεις, αυτή η διασκευή της ανερχόμενης ερμηνεύτριας Pheliene.

Η Νεφέλη Παπάζογλου, όπως είναι το κανονικό της όνομα, διασκεύασε το «Love Lockdown» από το concept άλμπουμ του Kanye West, «808s & Heartbreaks». Αναλογιζόμενοι ότι κανένας άλλος έλληνας καλλιτέχνης δεν έχει διασκευάσει Kanye West (ή και αν το έχει κάνει, δεν το έχει δημοσιοποιήσει) το αναπάντεχο της διασκευής έρχεται τόσο από την ηλικία της δημιουργού, μόλις στα 20 της, όσο και από το γεγονός ότι άκουσε για πρώτη φορά το original μέσα απο ένα dj mash up. «Ένας φοβερός τύπος (σ.σ. ο Dj Earworm) το είχε μιξάρει πάνω στο “Reckoner” των Radiohead και άθελά του ξεκλείδωνε για μένα δύο σημαντικά ονόματα, τον Kanye και τους Radiohead» αναφέρει χαρακτηριστικά. Πάνε σχεδόν 5 μήνες από τότε που η Pheliene συστήθηκε στο αθηναϊκό κοινό με το single «Floating» και, αν είστε από αυτούς που ψάχνουν τα credit παραγωγής, θα προσέξετε ίσως ότι το κομμάτι φέρει την υπογραφή του Γιώργου Κόλτσιου. Πρόκειται για ένα από τα ονόματα που συναντάμε και στα credit της μίξης του viral κομματιού «Μάντισσα» της Μαρίνας Σάττι που μπορεί σήμερα να μετράει 44 εκατομμύρια στο Youtube γιατί έμπλεξε έντεχνες ποπ μελωδίες του με επιρροές από την παράδοση, αλλά θα μας θυμίσει ότι η καριέρα της Μαρίνας είχε επίσης ξεκινήσει με αυτή τη διασκευή στις περίφημες «Κούπες». Πίσω στην Pheliene,η ανερχόμενη ερμηνεύτρια θα έδινε respect στον Kanye, αν ποτέ τον συναντούσε, κυρίως για τον τρόπο που ο αμερικανός ράπερ έχει καταφέρει να μετατρέψει το όνομά του σε αναγνωρίσιμο fashion brand, αλλά έχει και αρκετό σεβασμό για τον παραγωγό της που για τη ροή του θέματος έγινε ο συνδετικός κρίκος ώστε να ανοίξουμε για λίγο το θέμα των διασκευών παραδοσιακών θεμάτων που έχουν δώσει ώθηση στη διεθνή μουσική επικαιρότητα στη Σάττι και όχι μόνο. 

2. Η Venus Volcanism και τα Ριζίτικα
Η Ρένα Ρασούλη που έχει επιστρέψει για το καλοκαίρι στην Κρήτη, επαναπροσδιόρισε την αγάπη της για τα ριζίτικα του τόπου της για τις ανάγκες της πτυχιακής της και το label Weaponise Your Sound, που ανήκει στην ευρύτερη οικογένεια της σκοτσέζικης δισκογραφικής Optimo Records, αποφάσισε να το βάλει στα «cool» μουσικά media της Αγγλίας και της Ευρώπης. Η ambient εκδοχή της στο ριζίτικο «Τριανταφυλλάκι Κόκκινο» υπό τον τίτλο «Red Little Rose» δίνει στην παράδοση μια διάσταση που ίσως να μην είχαμε προσέξει μέχρι τώρα και αντλεί τις βασικές επιρροές της από την ίδια τη φύση που γέννησε αυτές τις μελωδίες. 

«Επέλεξα το συγκεκριμένο τραγούδι πριν καν το ακούσω. Διάβαζα το βιβλίο"Ριζίτικα/Ανθολογία" του Γιάννη Παυλάκη και οι στίχοι του συγκεκριμένου τραγουδιού με συγκίνησαν βαθιά. Έψαξα να δω αν υπάρχει μελωδία και ηχογράφηση και τελικά το βρήκα και το άκουσα από τον παραδοσιακό όμιλο Ριζιτών νομού Χανίων "κρητικές Μαδάρες. Και είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχει κάτοχος πνευματικών δικαιωμάτων για τη δημοτική ποίηση της Κρήτης (Ριζίτικα), τα έργα αυτά μετράνε πολλά χρόνια πίσω και ο δημιουργός είναι άγνωστος».

3. Η Ματίνα και ο Βλάσσης

Αξίζει να «βγάλεις το καπέλο» για παραπάνω από έναν λόγους σε αυτή την διασκευή της dj / παραγωγού Matina Sous Peau στις «Μεταμορφώσεις» του Βλάσση Μπονάτσου.

Αρχικά γιατί μετράει σχεδόν δύο εκατομμύρια προβολές, έπειτα γιατί αγαπήθηκε από ραδιόφωνα και bar της επικράτειας και, το σημαντικότερο, γιατί επανέφερε με τον πιο έξυπνο και αέρινο τρόπο στην επικαιρότητα το ταλέντο του αξέχαστου Βλάσση Μπονάτσου. H Ματίνα είχε ξεκινήσει να σκαλίζει την τέχνη του mash up (δηλαδή της μίξης δύο φαινομενικά ίδιων μελωδιών από δύο διαφορετικά κομμάτια σε ένα) χρόνια πριν, κυρίως για να κρατάει τα αυτιά των ακροατών σε εγρήγορση κατά την διάρκεια των dj set της. Όταν για πρώτη φόρα άκουσε τον Βλάσση στους «Απαράδεκτους» να ερμηνεύει τις «Μεταμορφώσεις» ήταν μόλις 6, όταν το ξανάκουσε όμως, ψάχνοντας για λιγότερο αναγνωρισμένα διαμαντάκια που θα μπορούσε να μιξάρει στα σετ της. ένιωσε τη μελαγχολία στον στίχο και τη μουσική και αποφάσισε ότι μια λιγότερο 80s και πιο απλή εκδοχή του άξιζε μια δεύτερη ευκαιρία. Και με τα δικαιώματα τι γίνεται, εύλογα θα αναρωτηθεί κάποιος. Σε αυτή την περίπτωση τα πράγματα ήταν πιο ξεκάθαρα και, όπως λέει η ίδια, «παρά το ότι το κομμάτι μοιάζει αυτοβιογραφικό για τον Μπονάτσο, ο συνθέτης και στιχουργός είναι άλλος. Είναι ο Γιώργος Ρωμανός και είχα την τύχη και τη χαρά να τον γνωρίσω και να μιλήσουμε. Δεν του έγραψα κάτι, ειπώθηκαν όλα από κοντά, και είναι ένας φοβερά ευφυής και γοητευτικός άνθρωπος που παραμένει ακμαίος από κάθε άποψη. Θα έγραφα ότι τον θαυμάζω για αυτό που είναι, του οποίου μια πλευρά, η πιο συναισθηματική, εκφράζεται θα έλεγα με το "Μεταμορφώσεις"».

Βέβαια, είναι η φιγούρα του «μεγάλου» Βλάσση που δίνει την επιπλέον αξία εδώ και μάλιστα κοσμεί και το εικαστικό που συνόδευσε το video από το πλέον εξαντλημένο single της Matina Sous Peau που κυκλοφόρησε από την πατρινή Inner Ear Records. Και αν μπορούσε να τον συναντήσει; «Θα προσπαθούσα να μην πω τίποτα. Θα τον άφηνα να μιλήσει για τη δική του ζωή, αν και νιώθω ότι η όλη του αύρα θα μιλούσε από μόνη της».

Με διασκευές από τρεις εγχώριες ελληνίδες δημιουργούς στη σειρά επιβεβαιώνεται και στη χώρα μας ο παγκόσμιος −σχεδόν− αφανισμός των κειμένων που συνήθιζαν να εστιάζουν στην «ανδροκρατούμενη» μουσική βιομηχανία. Στο εγχώριο «Boys club» η λίστα των παικτών που έχουν διασκευάσει επιτυχημένα και με άποψη μεγάλες επιτυχίες μπορεί να είναι τεράστια (μόνο τους Wedding Singers και τους Burger Project να βάλεις, έγινες) αλλά οι παρακάτω δύο, πρόσφατα το κάνανε διαφορετικά και με ψυχή. 

4. Ο Billy, η Κατερίνα, ο Blake και η Feist

O Billy Pod είναι κατά βάση jazz drummer. Στις αρχές του 2019 η Puzzlemusik, που έχει ιστορικό jazz κυκλοφοριών (εκεί κυκλοφορεί τα albums του ο Γιώργος Κοντραφούρης), κυκλοφόρησε το album «Drums To Heal Society» από τον Billy Pod και γρήγορα το focus track έγινε η διασκευή του στο «βαθύ» «Limit To Your Love» που το 2010 στην εκδοχή του James Blake είχε αγαπηθεί από τα εγχώρια ραδιόφωνα, τα οποία με τη σειρά τους πιθανόν να αγνοούσαν ότι η πρώτη εκτέλεση του κομματιού ανήκει στην Feist και συνδημιουργός του είναι ο σπουδαίος πιανίστας και συνθέτης Chilly Gonzales.

«Limit To Your Love» με Billy Pod και Katerine Duska

«Limit To Your Love» με James Blake 

και το πρώτο «The Limit To Your Love» από τη Feist και τον Chilly Gonzales 

Παρά το «μπέρδεμα», για μία ακόμη φορά η δουλειά έγινε και το κοντέρ των views και των streams συνέχισε να γράφει σε κάθε εκδοχή αυτού του σπουδαίου κομματιού. Άλλωστε, υπήρχε η εκδοχή της Feist και δεν ήταν μέχρι που το απογείωσε η φωνή και η παραγωγή του Blake, όπως αναφέρει και ο Billy Pod, που μπορεί να το προσέγγισε με αφορμή τον Blake αλλά επέλεξε μια γυναικεία φωνή να το ερμηνεύσει. 

«Όταν ανακάλυψα το κομμάτι από τη Feist μού άρεσε πολύ και το είχα ακούσει αρκετές φορές. Θυμάμαι όμως να ακούω πολύ την εκδοχή του James Blake, όπως και τον δίσκο "Overgrown", κατά τη διάρκεια του πρώτου μου ταξιδιού στη Νέα Υόρκη το 2014.Ο ήχος και η ατμόσφαιρα της μουσικής του ταυτίστηκαν με τις διαδρομές μου στο subway και με τις ατελείωτες ώρες που περπατούσα στους πολυσύχναστους δρόμους του Manhattan. Κάπως ταυτίστηκα με αυτή τη μουσική εκείνη την περίοδο οπότε αργότερα, κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του άλμπουμ μου, αυτό εκφράστηκε αυθόρμητα με αυτή τη διασκευή. Επίσης η επιλογή της Κατερίνας Ντούσκα στη φωνή ήταν στιγμιαία, ενστικτώδης και καθοριστική και είμαι χαρούμενος για το πως βγήκε τελικά».

Σε ένα όχι τόσο μακρινό μέλλον θα μπορούσε ο James Blake να έχει ακούσει αυτή τη διασκευή και θα μπορούσαν πιθανόν να τα λένε ώρες για το παρόν και το μέλλον της jazz με τον Billy Pod, αν και ο τελευταίος θα αξιοποιούσε διαφορετικά τον υποθετικό χρόνο του με τον Βρετανό καλλιτέχνη. «Θα προτιμούσα να παίξουμε μαζί παρά να μιλήσουμε, για να είμαι ειλικρινής. Η μουσική είναι πάντα πιο ουσιαστικός τρόπος επικοινωνίας. Πιστεύω επίσης ότι θα έπαιρνα πιο πολύ έμπνευση και θα καταλάβαινα πολλά περισσότερα γι' αυτόν και τη μουσική του αν παίζαμε παρά αν μου εξηγούσε σε μία συζήτηση». 

Ισχύει ότι στην jazz τα πάντα λύνονται στο τζαμάρισμα, αντιθέτως στην punk, ειδικά με electro προεκτάσεις, τα πράγματα είναι πολύ πιο σταράτα. 

5. The Man And His Failures Vs A.R.E. Weapons

H Νέα Υόρκη στα τέλη των 70s και στις αρχές των 80s πρέπει να ήταν αυτό το τεράστιο μουσικό σχολείο που πάνω απ' όλα σε μαθαίνει ότι είναι το ύφος που ορίζει τη μουσική σου, όχι τόσο ο ήχος και η ταμπέλα που του φοράς. Το πιο ενδιαφέρον πράγμα που συνέβη στη δική τους πανκ σκηνή, ήταν ότι τo επιθετικό ύφος συγκροτημάτων όπως οι Misfits μπόλιασε εξίσου σωστά και σε μπάντες που σπάσανε τα καλούπια της πανκ φόρμας και με την παράλληλη δράση σχημάτων όπως οι Suicide, προέκυψαν δεκαετίες μετά καινοτόμες εκδοχές του noise rock / punk ήχου όπως οι A.R.E. Weapons.

Στην Αθήνα της τελευταίας πενταετίας, η goth κουλτούρα που πάντοτε συνόρευε με το σκοτεινό electro / punk ήχο εξαπλώνεται και εκτός των «συνηθισμένων» undeground χώρων με αποτέλεσμα μπάντες όπως οι Selofan και ετικέτες όπως η Fabrika Records να αυξάνουν το κοινό τους. Η μπάντα του Μάνου Καρακατσάνη, The Man And His Failures, έχει επανδρωθεί με αναφορές τόσο από την 80s goth κουλτούρα, όσο και από το πρώιμο electro punk ήχο και, όταν πέρασαν χρόνο στο στούντιο με τον Μάκη Παπασημακόπουλο, ιδρυτικό μέλος των Rattler Proxy, ήταν μάλλον αναμενόμενο να πατήσουν το rec ώστε να καταγράψουν τη δική τους εκδοχή στο κομμάτι «Weird Wild Free» των Νεοϋορκέζων A.R.E. Weapons από τα μέσα των 00s.

Ο Μάνος γράφει σχετικά με τη διασκευή «...από το πρώτο άκουσμα μού έβγαλε μια έντονη αίσθηση ελευθερίας και αυτό που έχει αυτή η μπάντα −και νομίζω έχει να κάνει με το ότι είναι μπάντα καθαρά εργατικής τάξης− είναι η αμεσότητα στους στίχους και μια αυθεντικότητα που χρόνο με τον χρόνο όλο και εκτιμώ παραπάνω στην ζωή και τα ακούσματά μου. Οι A.r.e. Weapons δεν στυλιζάρουν τους στίχους τους, θα πουν αυτό που έχουν να πουν, ιστορίες από τους δρόμους της Νέας Υόρκης και πράγματα που συμβαίνουν στην ζωή τους. Όπως δεν στυλιζάρουν ούτε τα beat ή τα υπόλοιπα όργανα. Είναι αυτό που είναι, take it or leave it».  

Αλλά το κομμάτι που ξεχωρίζει τη συγκεκριμένη διασκευή από τις προηγούμενες είναι η «ευλογία» των αυθεντικών δημιουργών σε σχέση με τα πολύπλοκα συνήθως θέματα των πνευματικών δικαιωμάτων σε τέτοιες περιπτώσεις. Όπως ανέφερε ο Μάνος «ο Μάκης Παπασημακόπουλος, που συμμετέχει στα φωνητικά, έχει προσωπική επαφή με τον Matthew των A.r.e. Weapons, εδώ και αρκετό διάστημα, οπότε τον είχε ενημερώσει σχετικά. Μιλάμε για ανθρώπους που δεν βάζουν σε πρώτο πλάνο το κέρδος και θεώρησαν τιμή τους που μια μπάντα από την Ελλάδα αποφάσισε να κάνει αυτό το μικρό tribute. Όταν ανέβηκε η διασκευή λάβαμε προσωπικά μηνύματα από τον Matthew, τα οποία ήταν παραπάνω από θετικά και έκαναν repost σε όλα τα social media τους τη διασκευή μας. Αυτό νομίζω πως ήταν η μεγαλύτερη επιβράβευση».

Και ασφαλώς όταν αναπτύσσονται τέτοιοι δεσμοί με μπάντες που όρισαν την αισθητική δεν μπορεί παρά να είναι στα πλάνα το ενδεχόμενο συνάντησης.«Όντως, είναι στα πλάνα κάποια στιγμή ένα ταξίδι με τον Μάκη στη Νέα Υόρκη, όπου εκεί σίγουρα θα βρεθούμε με τον Matthew. Δεν νομίζω πως έχουν ακριβώς και οι ίδιοι ιδέα τού τι μουσική έχουν φτιάξει και πόσο έχουν επηρεάσει μπάντες σαν εμάς, αλλά αυτό είναι και το όμορφο της ιστορίας. Θα τους ξαναέλεγα "ευχαριστώ για την έμπνευση και τη μουσική και μου χρωστάτε ένα καινούργιο συκώτι από τα ποτά που έχω πιει παίζοντας τις μουσικές σας"». 

Ασφαλώς και από το παρελθόν μέχρι το μέλλον υπάρχουν και θα υπάρξουν διασκευές που θα μπορούσαν να έχουν θέση σε αυτό το αφιέρωμα ή θα βρουν θέση σε αντίστοιχα. Τα εγχώρια 70s και 80s δισκογραφημένα αρχεία κρύβουν αμέτρητους ανάλογους θησαυρούς κυρίως γιατί σε αυτές τις δεκαετίες ακονίστηκε η τέχνη της διασκευής. Άλλωστε από μόνο του το γεγονός ότι έμειναν εκτός συγκροτήματα όπως οι Burger Project, οι Wedding Singers ή οι Jaguar Bombs και οι Inco (Incosinstencies) που κυριολεκτικά έκαναν και κάνουν καριέρα στο να διασκευάζουν ανατρεπτικά ή απλά διασκεδαστικά κομμάτια άλλων, σημαίνει ότι η βιοτεχνία της χώρας έχει ανάγκη είτε για την εκκίνηση, είτε για την εδραίωση ενός νέου ονόματος στο τέχνασμα των διασκευών. Το οποίο αποκτά το ίδιο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον όταν το χρησιμοποιούν ενίοτε με ακόμα πιο ανατρεπτικό τρόπο οι ανεξάρτητοι και λιγότερο προβεβλημένοι μουσικοί της πόλης. 

*Tην Παρασκευή 5 Ιουνίου το Bandcamp μηδενίζει για ακόμη μια φορά την προμήθειά του.  Στα bandcamp profile των καλλιτεχνών και των labels που προαναφέρθηκαν θα υπάρχουν τα κομμάτια αναφοράς και κατεβάζοντας / υποστηρίζοντάς τα θα ξέρετε ότι το μικρό ποσό υποστήριξής σας πηγαίνει κατευθείαν στην τσέπη των ανεξάρτητων καλλιτεχνών.

**Σε ένα εναλλακτικό top 5 εξίσου ανατρεπτικών και πρόσφατων διασκευών από εγχώριους καλλιτέχνες θα μπορούσαν να υπάρχουν τα παρακάτω πέντε:

1. H διασκευή του Sillyboy με τα φωνητικά της Στέλλας στο «Nightcall» του Kavisky από το soundtrack της ταινίας Drive.

2. H μόνη studio ηχογραφημένη διασκευή των Wedding Singers στο αγαπημένο mash up του «Here Comes The Hot Stepper» του Ini Kamoze με το «Insane In The Brain» των Cypress Hill

3. Η διασκευή των Dury Dava στο «Θέλω Φύση» των Bazooka

4. H διασκευή της Tango With Lions στο «Αnorexic Beauty» των Pulp

5. Η διασκευή του Tom Yosi στο «Γράμμα» του Τσιτσάνη