Δημήτρης Μπογδάνος: «Into the Woods», ένα «παραμύθι» στην ΕΛΣ

Η Κοκκινοσκουφίτσα, η Σταχτοπούτα, ο Τζακ και η φασολιά του, η Ραπουνζέλ, οι πιο αναγνωρίσιμοι ήρωες των αδελφών Γκριμ και του Σαρλ Περρώ χάνονται βαθιά στο δάσος των επιθυμιών και μπλέκονται σε μια σκοτεινή́ ιστορία που ανατρέπει τις γνωστές διαδρομές τους και εξελίσσεται απρόβλεπτα, ακριβώς όπως και η ζωή́. Το πολυβραβευμένο μιούζικαλ του Στήβεν Σόντχαϊμ «Into the Woods», που ανεβαίνει σε πανελλήνια πρώτη από την Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής, είναι ένα «παραμύθι» που καθόλου δεν νανουρίζει.  Όμως μαγεύει. Το γιατί, μας το εξηγεί ο Δημήτρης Μπογδάνος που υπογράφει τη σκηνοθεσία.

Τι είναι το «Into the woods»;

Ενα έργο με διαρκείς ανατροπές. Όλη η πρώτη πράξη είναι πολύ ευχάριστη, πορεύεται νομίζεις προς το happy ending και ξαφνικά στη δεύτερη πράξη, μέσα σε μια ώρα σου λέει όλο το… ζουμί. Το έργο γίνεται σκοτεινό, σχεδόν ανθρωποφαγικό. Έχουν γίνει πολλές αναλύσεις πάνω στα θέματα που θίγει. Ασχολείται με τη σχέση γονιού και παιδιού, με την ενηλικίωση -συναισθηματική και μη-, με τις κοινωνικά επιβεβλημένες επιθυμίες… Πολλοί επίσης θεωρούν ότι υπόγεια μιλά για την οικολογική καταστροφή, για το Aids –ας μην ξεχνάμε ότι γράφτηκε το 1986– ή για το προσφυγικό. Ο Σοντχάιμ δεν επιβεβαιώνει τίποτα και αφήνει το κοινό να κάνει τις δικές του αναγνώσεις. Αυτό που σίγουρα κάνει είναι ότι κοντράρεται συνειδητά με τη «happy end» κουλτούρα του Ντίσνεϊ, με την οποία μεγαλώνουμε εδώ και έναν αιώνα, μια κουλτούρα που έχει κάνει όλα τα παραμύθια ροζ ζαχαρωτά. Ο Σοντχάιμ παίρνει τους ήρωες των παραμυθιών, την Κοκκινοσκουφίτσα, τη Σταχτοπούτα και τους προσγειώνει απότομα.

Τίνος ιδέα ήταν να ανεβάσετε το συγκεκριμένο μιούζικαλ;

Το «Into the woods» το πρότεινα εγώ στην Εναλλακτική Σκηνή. Για πολλά χρόνια το είχα «στο τεφτέρι», ως ένα έργο που με ενδιέφερε να βουτήξω μέσα. Με εντυπωσιάζουν τα πράγματα που αναβλύζουν μέσα από τη μουσική και τους στίχους του. Περνάει νοήματα υπογείως, καμουφλαρισμένα με χιούμορ. Αυτά που θίγει το «Into the woods» είναι πολύ βαριά και αν παρουσιαστούν ως έχουν, ο θεατής σηκώνει άμυνα, ενώ με το χιούμορ και τη μουσική γίνεται πολύ πιο δεκτικός. Είναι δύο εργαλεία που λειτουργούν διαβρωτικά. Είναι η πρώτη φορά που σκηνοθετώ μιούζικαλ. Αγαπώ πολύ το είδος, ζώντας στην Αγγλία και την Αμερική έχω δει αμέτρητες παραστάσεις και πάντα ήθελα να ανεβάσουμε στην Ελλάδα, όχι κάποιο από τα καινούργια avantgarde μιούζικαλς αλλά ένα Broadway classic το οποίο θα επιχειρούσαμε να επανασυστήσουμε. Εκεί συμπέσαμε με τον Αλέξανδρο Ευκλείδη, ο οποίος είχε αποφασίσει να εντάξει στο ρεπερτόριο της φετινής σεζόν το μιούζικαλ, ιδωμένο αλλιώς.

Το δικό σας «Into the woods» είναι ένα «μιούζικαλ δωματίου»… Το γεγονός ότι παρουσιάζεται από ένα μικρό μουσικό σύνολο, με λίγους ηθοποιούς και σε ένα περιορισμένο χώρο, σας δυσκόλεψε ή λειτούργησε βοηθητικά στη δική σας προσέγγιση;

Αυτό είναι όλη η πρόκληση! Το ενδιαφέρον βρίσκεται στη δυσκολία, τη νέα συνθήκη. Εμείς κινηθήκαμε γενικά με τη λογική της «σοφίτας». Πώς δηλαδή μπορούν, με τα υλικά μιας σοφίτας και το βεστιάριο της γιαγιάς, να ζωντανέψουν, να δραματοποιηθούν, οι φαντασμαγορικές εικόνες του υπερβατικού κόσμου των παραμυθιών με τη Ραπουντζέλ, τον Τζακ και τη φασολιά, τη μάγισσα που εμφανίζεται και εξαφανίζεται… Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο λειτουργεί και το ανσάμπλ των ηθοποιών, το οποίο αναλαμβάνει όλο μαζί, την αφήγηση. Το έργο έχει 23 ρόλους και υπάρχουν σκηνές όπου ένας ηθοποιός καλείται να ερμηνεύσει και τους δύο ρόλους της ιστορίας. Είναι ένα πολύ όμορφο παιχνίδι που έχει γίνει ξανά στο θέατρο, όχι όμως στο μιούζικαλ. Δεν σας κρύβω ότι, παρά τη δυσκολία του τωρινού εγχειρήματος, αυτό που μου έχει καρφωθεί στο μυαλό είναι να σκηνοθετήσω ένα μιούζικαλ με έναν μόνο ερμηνευτή!

Φαντάζομαι λίγοι θεατές θα έχουν παρακολουθήσει το θεατρικό «Into the Woods» στο Λονδίνο ή στη Νέα Υόρκη, πάρα πολλοί όμως έχουμε δει τη μεταφορά του στον κινηματογράφο. Πιστεύετε ότι ο Ρομπ Μάρσαλ απέδωσε πιστά την ατμόσφαιρα του έργου; Δανειστήκατε στοιχεία από το φιλμ;

Θεωρητικά ήταν μια ταινία που είχε όλα τα συστατικά της επιτυχίας, το καστ ήταν φανταστικό, η ατμόσφαιρα εντυπωσιακή –θύμιζε Τιμ Μπάρτον–, το γεγονός όμως ότι έπρεπε να κοπεί και να μοιάζει λίγο πιο «παιδικό» δεν το βοήθησε ιδιαίτερα. Εντέλει δεν νομίζω ότι ήταν μια πολύ καλή μεταφορά, αν το συγκρίνω με το θεατρικό μιούζικαλ. Εμείς, στη διάρκεια της μελέτης μας, αναζητήσαμε όλο το διαθέσιμο παραστασιακό υλικό και είδαμε πολλές εκδοχές του έργου. Και με μεγάλη χαρά μπορώ να πω ότι ξεφύγαμε πολύ από τα υπάρχοντα ανεβάσματα. Ακολουθούμε μια διασκευή που προτάσσει κάποιες άλλες συνθήκες, όπως για παράδειγμα τη μουσική εκτέλεση από δύο κρουστά και ένα πιάνο –για την ακρίβεια έχουμε δύο κρουστούς που παίζουν πάνω από 50 κρουστά!– και βασίζεται πολύ στο ανθρώπινο δυναμικό.

Μια και μιλάμε για ανθρώπινο δυναμικό και με δεδομένο ότι η παράδοσή μας στο είδος είναι μάλλον ανύπαρκτη, αισθάνεστε ότι η ομάδα που επιλέξατε κατόρθωσε να μπει στο πνεύμα του μιούζικαλ;

Πιστεύω ότι είναι ο τομέας για τον οποίο μπορώ να πω απροκάλυπτα ότι έχουμε πετύχει. Για οτιδήποτε άλλο δεν είμαι σε θέση να κρίνω, το αν έχουμε κάνει μια καλή παράσταση, θα κριθεί στην πρεμιέρα από το κοινό. Όμως, οι  11 ερμηνευτές του «Into the woods» –οι περισσότεροι από τους οποίους επιλέχθηκαν μέσα από ακρόαση– είναι η ζωντανή απόδειξη ότι μπορούμε να ανεβάσουμε μιούζικαλ στην Ελλάδα, άπαξ και δεν κυνηγάμε τα εφέ, βάζοντας να παίξουν μοντέλα και τραγουδιστές σε φτωχές ρέπλικες για να κάνουμε ντόρο. Γι’ αυτό και πιστεύω ότι δεν θα μπορούσε να υλοποιήσουμε το project αυτό πουθενά αλλού παρά μόνο στην Εναλλακτική Σκηνή, τον μοναδικό χώρο που μπορεί να στηρίξει ένα «μη εμπορικό» καστ.

Για να μην κατηγορούμε βέβαια και τους Έλληνες ερμηνευτές, δυστυχώς δεν υπάρχει παιδεία πάνω στο μιούζικαλ. Στην Αγγλία και την Αμερική το 90% των ηθοποιών που υπηρετούν το μιούζικαλ, το έχουν σπουδάσει και ασχολούνται αποκλειστικά με αυτό. Δεν κάνουν και θέατρο και σινεμά και τηλεόραση και τραγούδι. Μακάρι να αποκτήσουμε και στην Ελλάδα εξειδίκευση στο είδος αυτό γιατί έχουμε εξαιρετικά ταλαντούχους ηθοποιούς.

Εκτός από τη σκηνοθεσία κάνατε και τη μετάφραση του «Into the woods». Το έργο δεν είχε μεταφραστεί ξανά;

Όχι, μεταφράζεται για πρώτη φορά. Είναι ένα έργο ογκόλιθος, με 180 σελίδες και 72 σκηνές! Είχα όμως μια εξαιρετικά γόνιμη συνεργασία με την Τζούλια Διαμαντοπούλου – έχει κάνει την απόδοση των στίχων. Δουλέψαμε στενά για ενάμιση μήνα, σχεδόν παντρευτήκαμε! Επειδή δε το γραφείο του Στήβεν Σοντχάιμ είναι πολύ αυστηρό, περιμέναμε με μεγάλη αγωνία την έγκριση, ευτυχώς όμως ήρθε και μάλιστα συνοδεύτηκε από επαίνους.

Τη μουσική διεύθυνση στο «Into the woods» έχει ο Στάθης Σούλης. Πώς ήταν η συνεργασία σας;

Τι να πω, γι’ αυτό το «παιδί θαύμα» – υπήρξε ο νεότερος μαέστρος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Υποκλίνομαι στο ταλέντο του και στον τρόπο που διαχειρίζεται την ομάδα μουσικά. Μπορεί ούτε εκείνος να είχε τη γνώση του θεάτρου, ούτε εγώ της μουσικής, αλλά δουλέψαμε τόσο αβίαστα και συμπληρωματικά που ανεξάρτητα από το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, θεωρώ μεγάλο κέρδος την παρουσία του στη δουλειά αυτή. Με τον Στάθη, όπως και με όλα τα μέλη της ομάδας, τα περισσότερα από τα οποία μου ήταν εντελώς άγνωστα, γίναμε μια πολύ ζεστή αγκαλιά, κάτι που υπαγορεύει άλλωστε και το έργο, μιλά για το community, την κοινότητα των ανθρώπων που μόνο αν έρθει κοντά, απέναντι στον κίνδυνο, σε οτιδήποτε είναι μεγαλύτερο και τρομακτικό, μπορεί να το κατατροπώσει.

Ποιον πιστεύετε ότι αφορά τελικά το «Into the woods»;

Νομίζω ότι συγκεκριμένο μιούζικαλ, επειδή ακριβώς δεν έχει αυτήν την… τσιχλοφουσκέ επίγευση, θα αρέσει σε πολλούς, με την προϋπόθεση βέβαια ότι ο άλλος δεν θα έρθει εναντιωμένος με το είδος. Ως δραματουργικό δε κείμενο, θα μπορούσε να αφορά τους πάντες.

---

Ίνφο
INTO THE WOODS, σε μουσική και στίχους Στήβεν Σόντχαϊμ και κείμενο Τζέιμς Λαπάιν
8, 9, 12, 13, 14, 15, 16 Φεβ 2020
13, 14, 15, 16, 17 Μαΐου 2020
Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Πρώτη πανελλήνια παρουσίαση
Ώρα έναρξης: 20.30 (Κυριακές: 19.00)