Το αρχαιότερο εκκλησιαστικό όργανο ακούγεται στα στενά της Άνω Σύρου

Ούτε ένα, ούτε δύο, αλλά τρία χρόνια συμπληρώνει φέτος το Διεθνές Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου, στην πλανεύτρα αρχόντισσα των Κυκλάδων. Από τη Δευτέρα 19 έως και την Κυριακή 25 Αυγούστου λέμε «ΑΝΩ» κι εννοούμε την Άνω Σύρα. Εφτά ημέρες, σπουδαίοι ερμηνευτές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, πολυάριθμες ξεναγήσεις κι εκδηλώσεις, με την (πολύτιμη) δυνατότητα της ελεύθερης εισόδου.

Η Καθολική Επισκοπή Σύρου και ο Σύνδεσμος Ελλήνων Καθολικών Σύρου μάς περιμένουν κυριολεκτικά στην κορφή του λόφου, κερνούν λουκούμι ξακουστό και χαίρονται βαθιά που ξανα-συναντιόμαστε κατακαλόκαιρο, θέλοντας να κάνουμε τούτο το φεστιβάλ, μεγάλο θεσμό της Μεσογείου. Το μυαλό γεμίζει μεμιάς εικόνες από τον μυθικό μικρόκοσμο του δαιδαλώδους οικισμού. Αναπνέοντας τον αέρα του Αιγαίου, με βουκαμβίλιες ανά χείρας και με το αρχαιότερο εκκλησιαστικό όργανο που λειτουργεί σήμερα στην χώρα μας να ηχεί στ’ αυτιά, τα πόδια μας παίρνουν την ανηφόρα για τον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Γεωργίου.

Μετράμε τα σκαλιά της ελεύθερης περιπλάνησής μας στον μεσαιωνικό οικισμό, φωτογραφίζουμε τα μπλε πορτοπαράθυρα, ψάχνουμε τις ιστορίες στης Σύρας τα στενά, τη φούντωση της πολυτραγουδισμένης Φραγκοσυριανής,  μόνο μια στάση ευλαβική μπροστά στο Μουσείο του Βαμβακάρη και ραντεβού, λίγο πριν δύσει ο ήλιος, στον Σαν Τζώρτζη.

Μπαίνοντας στην καθολική μητρόπολη, μια τρίκλιτη βασιλική που χρονολογείται από τον 13ο αιώνα, σε υποδέχονται αγάλματα Αγίων από Ιταλούς γλύπτες του 18ου και δύο σειρές από μαρμάρινους κίονες. Αν σηκώσεις τα μάτια λίγο ψηλότερα, μεταξύ αστεριών κι αγγέλων, θα δεις το εκκλησιαστικό όργανο να δεσπόζει. Κατασκευασμένο τη ρομαντική περίοδο (1888), στην Ιταλία, δωρίθηκε από τον Πάπα Λέοντα ΙΓ’ στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Διονυσίου των Αθηνών, όπου και ανήκε έως το 1951, όταν ο επίσκοπος Γεώργιος Ξενόπουλος το έφερε στη Σύρο. Η μερική αποκατάστασή του ολοκληρώθηκε το 2016 από τον Ιταλό τεχνίτη Saverio Tamburini, της 4ης γενιάς κατασκευαστών του ομώνυμου οίκου, που έχει κατασκευάσει σημαντικά εκκλησιαστικά όργανα σε ολόκληρο τον κόσμο (Μιλάνο, Βατικανό, Μεσσηνία, Μεξικό, Μπολόνια). Η πρώτη του παρουσίαση στο κοινό πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του ίδιου έτους, με μια πανηγυρική συναυλία στον κατάμεστο Καθεδρικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στην Άνω Σύρο.

«Όταν η μουσική συνοδεύει μια λατρευτική πράξη, κάνει τον άνθρωπο να αισθανθεί τον Θεό δίπλα του, ενδυναμώνει την πίστη του. Η μουσική βοηθάει τον καθένα μας να εμβαθύνει στην ουσία της πίστης στην καθημερινότητα», λέει ο Καθολικός Επίσκοπος της Σύρου, Σεβασμιώτατος πατέρας Πέτρος Στεφάνου.

«Το όργανο ήταν για πολλά χρόνια παροπλισμένο κι η κατάστασή του το καθιστούσε άχρηστο. Ήμουν ακόμα φοιτητής, όταν ο Γιάννης Ρούσσος, σημερινός οργανίστας του ναού, με ανέβασε στην Άνω Σύρο για να μου το δείξει. Νέοι, τότε, ήμασταν και οι δύο μέλη ενός συριανού ροκ συγκροτήματος, με το όνομα Δίλεπτον Μίσους! Από τότε, το βάλαμε σκοπό να το καταφέρουμε να φτιαχτεί», θυμάται ο Χάρης Βεκρής, εκτελεστικός διευθυντής του φεστιβάλ. «Πριν τέσσερα χρόνια το πετύχαμε, τελικά, με τη χρηματοδότηση της Επισκοπής, και ακολούθησε η ιδέα της δημιουργίας ενός Φεστιβάλ για να μπορεί ο κόσμος να το ακούει», συμπληρώνει με ικανοποίηση, ανυπομονώντας για την τρίτη, πια, χρονιά της διοργάνωσης.

Τον ρωτώ, γεμάτη περιέργεια να μάθω περισσότερα, για τον Καθολικό Επίσκοπο, έναν άνθρωπο προσιτό, ιδιαιτέρως ευγενή και πολύ δημιουργικό. Έναν άνθρωπο που μου φάνηκε πολύ διαφορετικός από αυτό που σκέφτομαι στο άκουσμα της λέξης «ιεράρχης». Ο Χάρης Βεκρής χαμογελάει και αφηγείται: «Με τον Σεβασμιώτατο γνωριστήκαμε στην πρώτη τάξη του Γυμνασίου, τελειώσαμε μαζί το Λύκειο και γράφοντας στις πανελλήνιες περίπου τους ίδιους βαθμούς, περάσαμε και οι δυο στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η παρέα δεν έπαψε ποτέ, από τότε έως σήμερα. Πάντα - και κυρίως από τότε που χειροτονήθηκε ιερέας - ήταν για μένα ο φίλος με τον οποίο μπορώ να μοιραστώ τα πάντα. Είναι, κυριολεκτικά, ο εξομολογητής μου. Εκτιμώ ιδιαίτερα την πνευματική του καλλιέργεια, την κοσμοπολίτικη συμπεριφορά του και την ευρωπαϊκή του κουλτούρα. Σε αυτά τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του οφείλεται και η δημιουργία του Φεστιβάλ».

Το καλοκαίρι του 2018, το φεστιβάλ προσέλκυσε, συνολικά, περισσότερα από 1.500 άτομα, με το 40% εξ αυτών ερχόμενοι από το εξωτερικό (Ιταλοί, Γάλλοι και Γερμανοί). Μοναδική τροχοπέδη για την αύξηση της επισκεψιμότητας παραμένει η έλλειψη ενός ανελκυστήρα, που θα καταστήσει τον ναό προσβάσιμο απ’ όλους, η μελέτη για την κατασκευή του οποίου, ωστόσο, έχει ήδη δρομολογηθεί. 

«Μια μοναδική και σπάνια ακουστική εμπειρία» υπόσχεται σε όσους παρακολουθήσουν, φέτος, το φεστιβάλ, ο Νίκος Κανελλόπουλος, σύμβουλος προγράμματος και ο μακροβιότερος ραδιοφωνικός παραγωγός εκπομπής για την κλασική μουσική (ο άνθρωπος που επιμένει ότι η κλασική μουσική είναι για όλους μας). «Θα έχετε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε ένα ποικίλο, όσο και σπάνιο καλλιτεχνικά πρόγραμμα, με καταξιωμένους Έλληνες και ξένους μουσικούς. Ο Αυστριακός οργανίστας Κλάους Ζονλάϊτνερ θα αρχίσει την ξενάγηση στην τέχνη, αφενός, των δημοφιλών Χαίντελ και Χάιντν, αφετέρου δε, στην τέχνη του πολυγραφότατου Γερμανού οργανίστα και συνθέτη Γιούστιν Κνεχτ. Θα απολαύσουμε μερικές από τις ωραιότερες σελίδες μουσικής που γράφτηκαν για τον κινηματογράφο, σε μεταγραφή για εκκλησιαστικό όργανο από τον Πολωνό οργανίστα Ντάμιαν Σκοβρόνσκι.

Ο Ελβετός οργανίστας Άλοϊς Κοχ θα μας ξεναγήσει στα άδυτα της τέχνης των ήχων γνωστών και άγνωστων συνθετών, σε συνεργασία με τον Έλληνα ομποΐστα Δημήτρη Σιδερή, σε έναν από τους πιο υπέροχους συνδυασμούς οργάνων. Το φεστιβάλ θα ολοκληρωθεί με έναν ακόμα συνδυασμό: όργανο και άρπα, τα οποία ερμηνεύουν δύο διακεκριμένοι Έλληνες σολίστ, η Ουρανία Γκάσιου και ο Θεόδωρος Ματούλας. Οι συνθέτες που θα ακουστούν ανήκουν σε δύο περιόδους της μουσικής, την Προκλασική και τη Ρομαντική. Επιπλέον, το φετινό φεστιβάλ, σε μια παράλληλη εκδήλωση, αγκαλιάζει και τον βωβό κινηματογράφο. Ο Έλληνας μουσικός Δημήτρης Κεραμιδάκης θα μας παρουσιάσει τo κινηματογραφικό όργανο, εξέλιξη του εκκλησιαστικού, το οποίο βρισκόταν σε όλες τις κινηματογραφικές αίθουσες συνοδεύοντας τις βωβές ταινίες κατά την προβολή τους, πριν αυτές αποκτήσουν «φωνή» στις αρχές του 20ού αιώνα».

Πρόγραμμα συναυλιών | Καθεδρικός Ναός Αγίου Γεωργίου Άνω Σύρου

19 Αυγούστου 2019
Ρεσιτάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου
Klaus Sonnleitner (Αυστρία), εκκλησιαστικό όργανο

22 Αυγούστου 2019
Συναυλία με έργα εκκλησιαστικού οργάνου και όμποε
Alois Koch (Ελβετία), εκκλησιαστικό όργανο
Δημήτρης Σιδερής, όμποε

25 Αυγούστου 2019
Συναυλία με έργα για εκκλησιαστικό όργανο και άρπα
Ουρανία Γκάσιου, εκκλησιαστικό όργανο
Θεόδωρος Ματούλας, άρπα

Παράλληλες εκδηλώσεις

21 Αυγούστου 2019
Αυτοσχεδιασμοί στο εκκλησιαστικό όργανο πάνω σε μουσικά θέματα γνωστών κινηματογραφικών ταινιών
Damian Skowroński (Πολωνία), εκκλησιαστικό όργανο

23 Αυγούστου 2019 | Προαύλιο του Ησυχαστηρίου «Παναγία της Ελπίδος» της Ιεράς Μονής των Αδελφών του Ελέους, Ερμούπολη
Ο βωβός κινηματογράφος και το κινηματογραφικό όργανο
Δημήτρης Κεραμιδάκης, όργανο

Ξεναγήσεις

Τις ημέρες των συναυλιών, θα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις στο εκκλησιαστικό όργανο του Καθεδρικού Ναού του Αγίου Γεωργίου, έτσι ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους επισκέπτες να γνωρίσουν από κοντά το ιστορικό αυτό όργανο. Επιπλέον, πριν από κάθε συναυλία «Οι μικροί ξεναγοί της Άνω Σύρου» θα προσφέρουν δωρεάν ξεναγήσεις σε όσους ενδιαφέρονται να γνωρίσουν καλύτερα τον υπέροχο μεσαιωνικό οικισμό του νησιού.

Έκθεση

Σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Πολωνικής Δημοκρατίας στην Αθήνα πραγματοποιείται, στον προαύλιο χώρο του καθεδρικού Ναού Αγίου Γεωργίου, «Έκθεση για τη ζωή και το έργο του πολωνού συνθέτη Στανίσλαβ Μονιούσκο», πατέρα της πολωνικής εθνικής όπερας.

Ιστοσελίδα: https://anofestival.gr

Σχεδίαση Αφίσας: Φαίδρα Ρίχτερ

Οπτική Ταυτότητα Φεστιβάλ: Φρειδερίκος Ρούσσος